ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ ΣΤΗΝ ΜΟΝΟΒΑΣΙΑ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ

Κείμενο – φωτογραφίες: Π.Α. Ανδριόπουλος

Σαν σήμερα, Πρωτομαγιά του 1909, γεννήθηκε στη Μονεμβασιά ο Γιάννης Ρίτσος. 

Φέτος, 111 χρόνια από τη γέννησή του...

Σαν βρέθηκα στο σπίτι του στην Μονεμβασιά, σκεφτόμουν ότι ο ποιητής γεννήθηκε κοντά στην είσοδο της καστροπολιτείας. Με τη θάλασσα αντίκρυ του. Με την βαριά ιστορία να τον περικυκλώνει κυριολεκτικά. Γι΄ αυτό και κείνος την υμνολογούσε: “Κυρά Μονοβασιά μου, πέτρινο καράβι μου. Χιλιάδες οι φλόκοι σου και τα πανιά σου. Κι όλο ασάλευτη μένεις να με αρμενίζεις μες στην οικουμένη.” 

Σήμερα έξω από το σπίτι, το οποίο είναι δυστυχώς θεόκλειστο, βρίσκεται η προτομή του ποιητή. 

Σ’ αυτό το σπίτι ο Γιάννης Ρίτσος έμαθε τα πρώτα του γράμματα, εκεί δοκίμασε σε μικρή ηλικία να γράψει τους πρώτους του στίχους, εκεί πέρασε την πιο ευτυχισμένη περίοδο της ζωής του, όπως αναφέρουν οι βιογράφοι του. 

Την Μονεμβασιά την στοίχειωσε, στα χρόνια μας, ο Ρίτσος. Ήταν που ήταν ένας τόπος από μόνος του απόρθητος! Ήρθε κι ο Ρίτσος κι απόγινε…

Ο βράχος. Τιποτ’ άλλο. Η αγριοσυκιά κι η 

σιδερόπετρα. 

Πάνοπλη Θάλασσα. Καθόλου χώρος για γονυκλισία. 

Έξω απ’ την πύλη του Ελκομένου 

πορφυρό πορφυρό μέσα στο μαύρο. 

Οι γριές με τα καζάνια τους λευκαίνοντας 

το πιο μακρύ φαντό της ιστορίας 

περασμένο σε κρίκους απ’ τις σαράντα τέσσερις βυζαντινές 

καμάρες. 

Ο ήλιος αμείλιχτος φίλος με το δόρυ του 

κατάντικρυ στα τείχη 

και ο θάνατος απόκληρος μέσα σ’ αυτή την τεράστια φωταψία 

όπου οι νεκροί διακόπτουν κάθε τόσο τον ύπνο τους 

με κανονιές και σκουριασμένους φανοστάτες, ανεβοκατεβαίνοντας 

σκαλιά και σκαλιά σκαλισμένα στην πέτρα. 

Τα τσακμάκια τους κροτούν στην κόψη της παλάμης τους, σπιθοβολούν. 

Εγώ – είπε – 

θ’ ανέβω πιο ψηλά, πάνω από τη μαλακή συνέχεια, πατώντας 

στον τρούλο της μεγάλης υποβρύχιας εκκλησίας με τα’ αναμμένα μανουάλια. 

Εγώ με το γαλάζιο κόκαλο, το κόκκινο φτερό και τα κάτασπρα δόντια. 

Γιάννης Ρίτσος, Μονοβασιά 28.9.74 

Η Πρωτομαγιά ήταν η γενέθλιος ημέρα του Ρίτσου μα ο Μάης στάθηκε και η αφορμή για το πιο γνωστό έργο του, τον «Επιτάφιο», που στοιχειώθηκε από την μελοποίηση του Μίκη Θεοδωράκη. Ο ίδιος ο Ρίτσος μας λέει: "Θεσσαλονίκη. Μάης τοῦ 1936. Μιὰ μάνα, καταμεσὶς τοῦ δρόμου, μοιρολογάει τὸ σκοτωμένο παιδί της. Γύρω της καὶ πάνω της, βουΐζουν καὶ σπάζουν τὰ κύματα τῶν διαδηλωτῶν - τῶν ἀπεργῶν καπνεργατῶν. Ἐκείνη συνεχίζει τὸ θρῆνο της." 

Αυτός ο θρήνος έγινε ο «Επιτάφιος» των Ρίτσου – Θεοδωράκη, που μας συν(γ)-κινεί ως τα σήμερα με τη δύναμη της αλήθειας του. 

Παραθέτουμε στη συνέχεια το βίντεο μιας εκδήλωσης – αφιέρωμα στον ποιητή Γιάννη Ρίτσο, που πραγματοποιήσαμε με το Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον» στο Κτήμα Λίγας, στα Γιαννιτσά, στην Γιορτή Τρύγου του έτους 2009, για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του ποιητή.