Μία μουσική – ποιητική παράσταση, εμπνευσμένη από το ποίημα του Κώστα Καρυωτάκη «Μπαλάντα στους άδοξους ποιητές των αιώνων», παρουσιάζουν την Τετάρτη 30 Οκτωβρίου 2019, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, ο ηθοποιός Ρένος Χαραλαμπίδης, ο τενόρος Γιάννης Χριστόπουλος και η Σοφία Ταμβακοπούλου στο πιάνο.
«Ελάσσονες» ή «λησμονημένοι», εν πολλοίς, ποιητές και συνθέτες του Μεσοπολέμου, έρχονται στο προσκήνιο και φωτίζουν την μουσική και ποιητική ζωή άλλων εποχών, μα, καθώς φαίνεται, καθίστανται διαχρονικοί. Μας αφορούν και σήμερα.
Ένας από τους συνθέτες που ξεχώρισα από το πρόγραμμα αυτής της ιδιαίτερης συναυλίας είναι ο Δημήτριος Ρόδιος, του οποίου ο Γιάννης Χριστόπουλος θα τραγουδήσει το «Για σένα ζω», σε στίχους Δ. Καμπούρογλου.
Στέκομαι στον Δ. Ρόδιο διότι ο φίλος, σπουδαίος τενόρος Γιάννης Χριστόπουλος, πριν εφτά χρόνια (18-11-2012), είχε παρουσιάσει ένα θαυμάσιο αφιέρωμα στον συνθέτη, με τον Δημήτρη Γιάκα στο πιάνο. Μια εκδήλωση που είχε πραγματοποιηθεί στο Φουαγιέ της παλιάς, πλέον, Λυρικής Σκηνής, στο θέατρο «Ολύμπια». Άρα ο Γιάννης Χριστόπουλος έχει θητεία στον συνθέτη αυτό.
Ας δούμε συνοπτικά την περίπτωσή του.
O Δημήτριος Ρόδιος (1862-1957) υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους μουσικούς της γενιάς του. Αρχικά άσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου το οποίο γρήγορα εγκατέλειψε για να αφιερωθεί στην μουσική. Ο πατέρας του Θωμάς Ρόδιος, αν και αρχιτέκτονας, ήταν φημισμένος κιθαριστής και τραγουδιστής της Παλιάς Αθήνας. Φαίνεται πως αυτός μετέδωσε στο γιο του την αγάπη για τη μουσική.
Ο Δημήτριος Ρόδιος σπούδασε στο Ωδείο Αθηνών φωνητική και βιολί και υπήρξε ένας από τους παλαιότερους σπουδαστές του ιστορικού μουσικού ιδρύματος.
Ήταν μαθητής του περίφημου Αλέξανδρου Κατακουζηνού (1824-1892), του σπουδαίου εκείνου συνθέτη, χοράρχη, μουσικού παιδαγωγού και ποιητή, που κάλεσε στην Αθήνα (από την Οδησσό) το 1870 η βασίλισσα Όλγα για να οργανώσει την πολυφωνική χορωδία του ανακτορικού παρεκκλησίου του Αγίου Γεωργίου. Στον πρώτο ανακτορικό χορό που έφτιαξε ο Κατακουζηνός συμμετείχε και ο νεαρός Δημήτριος Ρόδιος.
Έτσι, πολύ νωρίς ο Δ. Ρόδιος, μιμούμενος τον δάσκαλό του, αρχίζει να συνθέτει τραγούδια και άσματα για χορωδίες. Πολύ γρήγορα διακρίθηκε ως ο πιο δημοφιλής συνθέτης και δημιουργός της Αθηναϊκής Καντάδας. Αναγνωρίσθηκε ως ένας από τους πρωτεργάτες του ελληνικού μελοδράματος, μαζί με τους Ναπολέοντα Λαμπελέτ και Νικόλαο Κόκκινο. Αφιέρωσε, όμως, και μεγάλο μέρος του έργου του στον εμπλουτισμό της πολυφωνικής εκκλησιαστικής μουσικής. Συνέθεσε και ονομαστή «Λειτουργία» για πολυφωνική χορωδία και είναι χαρακτηριστικό ότι η περίφημη χορωδία του Αγίου Γεωργίου του Καρύτση αποδίδει συνθέσεις του ως τις μέρες μας.
Ο Ρόδιος γράφει μουσική από νέος και μάλιστα για το θέατρο!
Η μονόπρακτη κωμωδία μετ’ ασμάτων του Ανδρέα Νικολάρα με τίτλο «Το καναρίνι» είναι ηθογραφία του καθημερινού βίου. Παίζεται στις 13 Ιουλίου 1886 στο Θέατρο «Ολύμπια» από τον θίασο «Μένανδρος». Την έκδοση συνόδευε και η μουσική του υπάρχοντος άσματος που μελοποιήθηκε «διά κλειδοκυμβάλου» από τον Δημήτριο Ρόδιο. Το 1890 παρουσιάζεται η μονόπρακτη κωμωδία «Ο προικοθήρας» του Ανδρέα Νικολάρα, σε μουσική Δημήτριου Ρόδιου και Σπυρίδωνα Ξύνδα, επίσης από τον θίασο «Μένανδρος».
Επομένως ο Ρόδιος ήδη από την νεότητά του είχε εμπειρία του μουσικού θεάτρου. Και, φυσικώ τω τρόπω, λόγω εποχής, οδηγήθηκε στην καντάδα.
Τραγούδια του δημοσιεύει το 1893 στην έκδοση «Μουσική Εφημερίς», που διηύθυνε ο Ναπολέων Λαμπελέτ. Εκεί δημοσιεύεται και η «λεμβωδία» του Ροδίου, που έγραψε για το Κωμειδύλλιο του Σ. Στεφάνου «Επί του καταστρώματος». Πρόκειται για μια ωραιότατη «ναυτική μπαρκαρόλα», ταιριαστή για τον χορό των ναυτών.
Αργότερα, εξέδωσε τόμο με τις ωραιότερες καντάδες του, αλλά και δύο τεύχη με «Σχολικά άσματα».
Διάσημα υπήρξαν και τα δύο μικρά χορωδιακά του για τον «Βασιλιά ανήλιαγο» του Ι. Πολέμη: «Το κοντογουνάκι» και «Καθρέπτης», ενώ ο αείμνηστος Αντώνης Κοντογεωργίου στον τρίτο τόμο του έργου του «Για τις χορωδίες μας», συμπεριέλαβε το «Καράβι ανοίγει τα πανιά».
Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει, επίσης, και η εργασία του Δ. Ρόδιου στην μελοποιημένη ποίηση.
Μελοποιεί τους σημαντικούς ποιητές του καιρού του: Ιωάννη Πολέμη, Ζαχαρία Παπαντωνίου, Αλέξανδρο Ραγκαβή, Γεώργιο Αθάνα, Γεώργιο Δροσίνη κ.α.
Είναι εξόχως χαρακτηριστικό και συγκινητικό ότι μελοποιεί και τον ποιητή δάσκαλό του Αλέξανδρο Κατακουζηνό: «Δεκαπέντε άσματα μονόφωνα και δίφωνα μετά συνοδείας κλειδοκυμβάλου δια σχολεία και οικογενείας».
Επίσης, ο Ρόδιος έγραψε μουσική για την ταινία «Αστέρω», πάνω σε στίχους του Παύλου Νιρβάνα. Η γνωστή, από την Αλίκη Βουγιουκλάκη, ταινία «Αστέρω» (1959) γυρίστηκε για πρώτη φορά βουβή το 1929 (πριν 90 χρόνια) από την περίφημη Dag Film των αδελφών Γαζιάδη. Η μουσική που έγραψε ο Ρόδιος για την βουβή εκδοχή της ταινίας, εκδόθηκε στα 1944.
Ο Δημήτριος Ρόδιος ήταν ένας μουσικός με ανοιχτούς ορίζοντες. Δεν είναι τυχαίο ότι έγραψε γι’ αυτόν άρθρο ο πολύς Αντίοχος Ευαγγελάτος, στο περιοδικό «Μουσική Κίνησις» (1952).
Αποτελεί, έτσι κι αλλιώς, σημαντική ψηφίδα του νεοελληνικού μουσικού μας βίου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου