Σάββατο 31 Αυγούστου 2019

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ: ΜΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΔΥΟ ΤΑΧΥΤΗΤΩΝ


Ο μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ, απαντώντας σε σχετικό αίτημα συναντήσεως του κ. Παύλου Τσολακιάν, Προέδρου του Εθνικού Κεντρικού Συμβουλίου Μητροπόλεως Ορθοδόξων Αρμενίων Ελλάδος, ήταν κατηγορηματικός: «…εὐχαρίστως δύναμαι νά συναντήσω Ὑμᾶς ὡς συνέλληνας καί συναθρώπους καί ἀγαπητούς ἀδελφούς, ἀλλά ὄχι ὡς ἐκπροσώπους κακοδόξου καί αἱρετικῆς θρησκευτικῆς Κοινωνίας.». 
Κατά τον Πειραιώς, λοιπόν, οι Αρμένιοι χριστιανοί δεν είναι άξιοι συναντήσεως ως κακόδοξοι και αιρετικοί. Και τους ζητά να απεμπολήσουν την θρησκευτική ταυτότητά τους για να τους συναντήσει!
Όμως, την ίδια στιγμή, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος, αλλά και άλλοι ιεράρχες της Εκκλησίας της Ελλάδος, έχουν συναντηθεί με τον Μητροπολίτη των εν Ελλάδι Αρμενίων Σεβ. Kegham Khatcherian και εκπροσώπους της Κοινότητος των Αρμενίων, έχουν συζητήσει για επίκαιρα ζητήματα και έχουν ανταλλάξει και δώρα. 
Παραθέτω εδώ ενδεικτικό φωτογραφικό υλικό, από τις εγκάρδιες συναντήσεις του Αρμένιου ιεράρχη κ. Kegham με τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο και τους Μητροπολίτες Διδυμοτείχου Δαμασκηνό, Μεσσηνίας Χρυσόστομο και Ν. Ιωνίας Γαβριήλ. 
Η αντίδραση του μητροπολίτου Πειραιώς μας επιβεβαιώνει για άλλη μια φορά ότι η Εκκλησία της Ελλάδος είναι μια Εκκλησία δύο ταχυτήτων. Συνυπάρχουν «αρμονικά» τα δύο «άκρα». Και όλοι είναι ευχαριστημένοι και αναπαυμένοι! 
Πάντως, το επ’ εμοί οφείλω να ευχαριστήσω τον Σεβ. Πειραιώς κ. Σεραφείμ διότι μου έδωσε την ιδέα μιας Ελληνοαρμενικής συναυλίας, θρησκευτικού και όχι μόνο περιεχομένου. 
Περισσότερα λίαν προσεχώς. 
Π.Α.Α.


Παρασκευή 30 Αυγούστου 2019

ΣΤΟ ΗΦΑΙΣΤΕΙΟ ΤΗΣ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ ΜΕ ΕΛΥΤΗ ΚΑΙ ΚΟΥΡΟΥΠΟ


Κυριακή 1 Σεπτεμβρίου 2019, στις 6:30μ.μ. στο Ηφαίστειο της Σαντορίνης ένα αφιέρωμα στον Οδυσσέα Ελύτη με τον τίτλο: «Ο κόσμος ο μικρός, ο μέγας!» του Οδυσσέα Ελύτη με τη μουσική του Γιώργου Κουρουπού. 
Ένα πρόγραμμα λόγου και μουσικής, ένα πορτραίτο του Οδυσσέα Ελύτη μέσα από την ποίηση και τα πεζά του, που συνομιλούν με τη μουσική του Γιώργου Κουρουπού παίρνοντας άλλοτε φόρμα τραγουδιού και άλλοτε απαγγελίας ή αφήγησης με μουσική συνοδεία. Το φυσικό τοπίο του Ηφαιστείου, η θάλασσα και ο ουρανός του δειλινού θα συμπληρώσουν αυτό το ιδιαίτερο αφιέρωμα στον κόσμο του Οδυσσέα Ελύτη. 
Τραγούδι: Τάσης Χριστογιαννόπουλος, Δάφνη Πανουργιά 
Απαγγελία: Ιουλίτα Ηλιοπούλου, Αχιλλέας Κυριακίδης 
Πιάνο: Θανάσης Αποστολόπουλος 
Βιολί: Στέλλα Τσάνη 
Βιόλα: Ηλίας Σδούκος 
Βιολοντσέλο: Λευκή Κολοβού
Δείτε αναλυτικά στη συνέχεια.

Πέμπτη 29 Αυγούστου 2019

ΟΙ ΟΠΕΡΕΣ ΤΗΣ ΑΠΟΤΟΜΗΣ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΗΣ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΤΗ


Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 
"Γενεθλίων τελουμένων, του αναιδεστάτου Ηρώδου, της ασελγούς ορχηστρίδος, επληρούτο η διάθεσις του όρκου…", «Ωρχήσατο η μαθήτρια, του παμπονήρου διαβόλου, και την κεφαλήν σου Πρόδρομε, μισθόν αφείλετο…», «…ο επίγειος Άγγελος, πορνικής ορχήσεως, αναδείκνυται έπαθλον..» (Από την υμνολογία της εορτής της Αποτομής της Κεφαλής του Προδρόμου). 
Το όνομα του ασελγούς κορίου δεν μας διασώζει ούτε ο Ευαγγελιστής Μάρκος που περιγράφει τα της αποτομής της κεφαλής του Προδρόμου ούτε η υμνογραφία. Έφθασε ως εμάς μάλλον μέσω του ρωμαίου ιστορικού Φλάβιου Ιώσηπου, ο οποίος περιέγραψε την Σαλώμη ως «τη γυναίκα που χόρεψε στη γιορτή του Ηρώδη και ζήτησε το κεφάλι του Βαπτιστή». 
Αυτή η Σαλώμη μεταμορφώθηκε σε ένα πρόσωπο – σύμβολο μιας ταραχώδους και συνταρακτικής περιόδου στην ιστορία της τέχνης, όπως ήταν το μεταίχμιο του 19ου και 20ου αιώνα. Είναι, όπως ακριβώς η Λούλου του Φρανκ Βέντεκιντ, η τέλεια ενσάρκωση της μοιραίας γυναίκας που οδηγεί στην καταστροφή όλους τους άνδρες που θα βρεθούν στο δρόμο της.
Μαζί της ασχολήθηκαν σπουδαίοι ποιητές, συγγραφείς και ζωγράφοι, όπως ο Στεφάν Μαλαρμέ, ο Ζορί – Καρλ Υσμάν, ο Γκιστάβ Μορώ, μέχρι που ήλθε ο Όσκαρ Ουάιλντ, ο οποίος το 1892 έγραψε ένα θεατρικό έργο με θέμα τη μορφή της Σαλώμης. Μάλιστα, φαίνεται πως η συνάντηση του Ουάιλντ με τον Μαλαρμέ και η συζήτηση για το ημιτελές έργο του τελευταίου Ηρωδιάδα, καθώς και δύο πίνακες του Γκιστάβ Μορό με θέμα τη Σαλώμη και τη Χίμαιρα (όπως επίσης και σχετικά κείμενα που διάβασε γι’ αυτούς), ήταν καθοριστικοί παράγοντες στη σύλληψη και το γράψιμο του έργου.

«Η Σαλώμη χορεύει μπροστά στον Ηρώδη». Πίνακας του Γκιστάβ Μορό
που ζωγράφισε μεταξύ του 1874 και του 1876

Η ΣΑΛΩΜΗ ΤΟΥ ΣΤΡΑΟΥΣ
Όταν ο Ουάιλντ γράφει στη γαλλική γλώσσα τη Σαλώμη, ένα δράμα-μελέτη με θέμα τη σεξουαλική νεύρωση, έρχεται αντιμέτωπος με τα πουριτανικά ήθη της εποχής του αλλά και με τη βικτωριανή λογοκρισία, η οποία απαγορεύει την παράσταση του έργου στην Αγγλία, εξαιτίας τόσο του βιβλικού θέματος όσο και του έντονου αισθησιασμού του. 
Δέκα χρόνια αργότερα ο Ρίχαρντ Στράους χρησιμοποιεί τη γερμανική μετάφραση του Χέντβικ Λάχμαν ως λιμπρέτο της όπερας Σαλώμη, η οποία πρωτοπαρουσιάζεται στην Όπερα της Δρέσδης στις 9 Δεκεμβρίου 1905 με θριαμβευτική επιτυχία. Τα επόμενα χρόνια η όπερα ανεβαίνει στις μεγαλύτερες λυρικές σκηνές του κόσμου καθιερώνοντας διεθνώς το συνθέτη της, ο οποίος πέρασε στην Ιστορία ως ο συνθέτης του πιο σκανδαλώδους θεάματος της γενιάς του. 
Η παρακμή και ο παθιασμένος ερωτισμός που απέπνεε ξένισαν την αστική κοινωνία της εποχής. Το έργο ανέβηκε στη Μητροπολιτική Οπερα της Νέας Υόρκης τη μία βραδιά για να κατέβει την αμέσως επομένη κατόπιν οργισμένης αντίδρασης του κοινού. Στην πρεμιέρα της Δρέσδης η πρώτη ερμηνεύτρια του ρόλου αντιτάχθηκε στον περίφημο «Χορό των επτά πέπλων» αναφωνώντας: «Δεν πρόκειται να το κάνω. Είμαι μια αξιοπρεπής γυναίκα!».
Σε κάθε ανέβασμά της η Σαλώμη προκαλεί έως και σήμερα ιδιαίτερη αίσθηση και συχνά σκανδαλίζει με τολμηρές σκηνές όπως ο "Χορός των επτά πέπλων" και ο ερωτικός μονόλογος που τραγουδάει η κεντρική ηρωίδα κρατώντας στα χέρια της την κομμένη κεφαλή του Ιωάννη.
Η όπερα αποτελείται από τέσσερις μεγάλες σκηνές οι οποίες χωρίζονται από συμφωνικά ιντερλούδια. Το έργο ακολουθεί τις αρχές του βαγκνερικού μουσικού δράματος, που βασίζεται σε μια συνεχή ροή μουσικής, αμιγώς συμφωνικής, απ’ όπου ξεχωρίζουν ένας μεγάλος αριθμός καθοδηγητικών μοτίβων, που συμβολίζουν τους διάφορους ήρωες του δράματος.
Η όπερα τελειώνει με τον θάνατο της Σαλώμης, που ο Ηρώδης προστάζει, καθώς δεν αντέχει να τη βλέπει να περιφέρει την κεφαλή του Βαπτιστή σε μια κατάσταση μακάβριας έκστασης. Έτσι, με μερικές ωμές και ανελέητες συγχορδίες ολοκληρώνεται αυτή η όπερα του Στράους, που κατέχει κεντρική θέση στο ρεπερτόριο του 20ου αιώνα και πλέον όλων των εποχών.
Παραθέτουμε τον περίφημο "Χορό των επτά πέπλων", από το ανέβασμα του έργου στην Royal Opera Covent Garden (Λονδίνο, 1997).
Και να σημειώσουμε ότι στις 15 Μαΐου 1926 το αθηναϊκό κοινό είχε την ευκαιρία να απολαύσει τον Γερμανό συνθέτη Ρίχαρντ Στράους, ο οποίος έδωσε συναυλία στο Παναθηναϊκό Στάδιο και δέκα χιλιάδες θεατές συγκεντρώθηκαν για να ακούσουν έργα του.
Κορυφαία στιγμή της συναυλίας ήταν όταν ακούστηκε «Ο χορός της Σαλώμης», από την ομώνυμη όπερα. 

Ο Ρίχαρντ Στράους στην Αθήνα το 1926 διηύθυνε  τον περίφημο "Χορό της Σαλώμης" 

Ηρωδιάς (1843), του Paul Delaroche (1797-1856)

Η ΗΡΩΔΙΑΣ ΤΟΥ ΜΑΣΝΕ
O Γάλλος συνθέτης της δύσης του γαλλικού ρομαντισμού Jules Massenet (1842 – 1912) είναι ο συνθέτης της περίφημης Μανόν (1884) και του Βέρθερου (1892), αλλά πρώτα έγραψε την όπερα Ηρωδιάς (1881).
Η Ηρωδιάς (Hérodiade) είναι όπερα σε τέσσερις πράξεις, σε λιμπρέτο των Πωλ Μιλλιέ και Ανρύ Γκρεμόν, το οποίο βασίστηκε στο ομώνυμο έργο του Γκουστάβ Φλωμπέρ. Έχει ενδιαφέρον η θέση του ίδιου του Φλωμπέρ, όπως την διατυπώνει στην εισαγωγή του βιβλίου του: «Η ιστορία της Ηρωδιάδας, όπως εγώ την εννοώ, δεν έχει καμία σχέση με τη θρησκεία. Εκείνο που με συναρπάζει εκεί μέσα, είναι η επίσημη εμφάνιση του Ηρώδη, που στην πραγματικότητα ήταν ένας νομάρχης και η άγρια προσωπικότητα της Ηρωδιάδας, ένα είδος Κλεοπάτρας...».
Η πρώτη παράσταση του έργου του Μασνέ δόθηκε στο θέατρο των Βρυξελλών Μονέ (Théâtre de la Monnaie) στις 19 Δεκεμβρίου του 1881 και τρία χρόνια μετά εκτελέστηκε στο Ιταλικό Θέατρο του Παρισιού. Για την επανεκτέλεση του έργου, ο Μασνέ διαφοροποίησε τη δομή του και ενώ αρχικά περιλάμβανε τρεις πράξεις και πέντε σκηνές, κατέληξε στη δομή των τεσσάρων πράξεων. Το κείμενο του έργου έχει Βιβλικές αναφορές και περιστρέφεται στον αποκεφαλισμό του Ιωάννη του Προδρόμου και στα αίτια που τον προκάλεσαν. Εκτός από το μίσος της Ηρωδιάδας προς τον Ιωάννη επειδή συνεχώς την έλεγχε, οι συγγραφείς ποιητές του έργου παρουσιάζουν και τη ζηλοτυπία που έτρεφε ο Ηρώδης, που ποθούσε τη Σαλώμη, την κόρη της Ηρωδιάδας από τον πρώτο της γάμο.
Η Ηρωδιάς θεωρείται από τα αρτιότερα και χαρακτηριστικότερα έργα του Μασνέ, στη μουσική του οποίου κυριαρχεί μια τάση έκφρασης αισθησιασμού, μειονέκτημα βέβαια για κάποιους, αλλά άριστα προσαρμοσμένη στη περίπτωση αυτή του θέματος. Αξιομνημόνευτη πάντως είναι η μουσική των μπαλέτων, ιδίως των Εβραίων γυναικών. Από δε τα υπόλοιπα μέρη του έργου ξεχωρίζουν η άρια της Σαλώμης, το ντουέτο Σαλώμης - Ηρώδη, το πρελούδιο της τρίτης πράξης καθώς και η περίφημη μονωδία του Ιωάννη εγκάθειρκτου. Φαίνεται, όμως, ότι στην ιστορία της όπερας η Ηρωδιάς του Μασνέ επισκιάστηκε τελικά από την Σαλώμη του Ρίχαρντ Στράους.
Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από την όπερα με την δική μας Αγνή Μπάλτσα στον ομώνυμο ρόλο. Μαζί της οι Juan Pons και Placido Domingo (Βιέννη 1995).



Τετάρτη 28 Αυγούστου 2019

Η "ΣΑΛΩΜΗ" ΤΟΥ Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗ ΚΑΙ ΤΟΥ ΟΣΚΑΡ ΟΥΑΪΛΝΤ

Aubrey Vincent Beardsley (1872–1898)
Ο χορός της Σαλώμης 1894
από την εικονογράφηση του θεατρικού Salomé του Oscar Wilde

Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ
Σαλώμη
Επάνω σε χρυσό σινί η Σαλώμη φέρνει
την κεφαλή του Ιωάννη Βαπτιστή
στον νέον Έλληνα τον σοφιστή
που από τον έρωτα με αδιαφορία γέρνει.


«Σαλώμη την δική σου» απαντάει ο νέος
«ήθελα να με φέρουνε την κεφαλή».
Aστειευόμενος έτσι ομιλεί.
Και την επαύριον ένας δούλος της δρομαίος


της Ερωμένης έρχεται την κεφαλή βαστώντας
ολόξανθη επάνω σε χρυσό σινί.
Πλήν την επιθυμία του την χθεσινή
ο σοφιστής είχε ξεχάσει μελετώντας.


Τα αίματα που στάζουνε βλέπει κι αηδιάζει.
Το αιματωμένο πράγμα αυτό να σηκωθεί
προστάζει από εμπροστά του, κ’ εξακολουθεί
του Πλάτωνος τους διαλόγους να διαβάζει.


Από τα Κρυμμένα Ποιήματα 1877;-1923, Ίκαρος 1993


3 Οκτωβρίου 1931.
Η Joan Maude σε σκηνή από το έργο του Όσκαρ Ουάιλντ, «Σαλώμη»
 στο Savoy Theatre, στο Λονδίνο (Φωτό: Douglas Miller)


Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Το ποίημα Σαλώμη (1896) ανήκει στα Κρυμμένα του Καβάφη και πρόκειται για μία από τις πρώτες νεοελληνικές εκδοχές του μύθου, έστω κι αν αυτό το ποίημα θα παραμείνει ανέκδοτο ως το θάνατό του. Ο τίτλος του δεν είναι άλλος από ένα γυναικείο όνομα. Η Σαλώμη, όπως όλοι γνωρίζουμε, ζήτησε από τον Ηρώδη το κεφάλι του Ιωάννη του Βαπτιστή. 
Ο Καβάφης γράφει το ποίημα Σαλώμη έχοντας υπ’ όψιν του την ευαγγελική διήγηση (όπου, ας σημειωθεί, δεν αναφέρεται το όνομα Σαλώμη, αλλά «θυγάτηρ της Ηρωδιάδος» και «κοράσιον»), αλλά και κάτι πολύ πέρα απ’ αυτήν. Όπως σημειώνει σε σχετική μελέτη της η καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας Χριστίνα Ντουνιά (Εκδοχές της Σαλώμης, στο συλλογικό έργο Γραφές της μνήμης. Αθήνα 2011: Gutenberg, σ. 205-206.): «Η χρονιά συγγραφής του ποιήματος [1896], έχει τη σημασία της. Σύμφωνα με την εφημερίδα Le Journal, στις 11 Φεβρουαρίου 1896 ανεβαίνει στο παρισινό θέατρο η Σαλώμη του Oscar Wilde. Όπως έδειξε η Diana Haas, μελετώντας το αρχείο του ποιητή, ο Καβάφης έχει αντιγράψει από την ίδια εφημερίδα ένα απόσπασμα από άρθρο του Jeun Laurain με τίτλο «Η Σαλώμη και οι ποιητές της», το οποίο αναφέρεται σε υποτιθέμενη ιστορία από απόκρυφο ευαγγέλιο της Νουβίας. Σύμφωνα με την πληροφορία του Laurain, η Σαλώμη δωρίζει το κεφάλι του Ιωάννη σε νεαρό έλληνα σοφιστή που περιφρονεί τον έρωτα. Και όταν ο υπηρέτης του φέρνει την άλλη μέρα το κεφάλι τής χωρίς ανταπόκριση ερωτευμένης νέας, ο νεαρός διατάζει αηδιασμένος να πάρουν από μπροστά του το «αιματωμένο πράγμα» και επιστρέφει στην ανάγνωση του Πλάτωνα.


Ο Καβάφης αντιγράφει γαλλικά το κείμενο του Laurain και αργότερα θα το μετατρέψει σε ποίημα. Στο ποίημα του Καβάφη η αντιστροφή των ρόλων και η ανακατασκευή του μύθου γίνεται με ειρωνικό τρόπο. Αυτό που αποστρέφεται ο σοφιστής δεν είναι το κεφάλι της Σαλώμης, είναι η ίδια η γυναικεία φύση. Η Σαλώμη δεν μπορεί να παίξει το ρόλο της μοιραίας γυναίκας, αφού ο νεαρός σοφιστής παραμένει αδιάφορος απέναντι στα θέλγητρά της. Προτιμά να διαβάζει Πλάτωνα, επιλέγει τον κόσμο των ιδεών από τον κόσμο της πραγματικότητας». 
Να σημειώσουμε εδώ ότι η Σαλώμη του Ουάϊλντ θα παιζόταν με πρωταγωνίστρια τη Σάρα Μπερνάρ το 1892, στο Λονδίνο, αλλά ματαιώθηκε λόγω της παρέμβασης της λογοκρισίας. Τελικά παίχτηκε τέσσερα χρόνια αργότερα, στο Παρίσι – όπως είδαμε παραπάνω - και έκτοτε παίζεται διαρκώς.
Επίσης, ο Ρίχαρντ Στράους χρησιμοποίησε τη γερμανική μετάφραση της Σαλώμης του Ουάϊλντ, του Χέντβικ Λάχμαν, ως λιμπρέτο της περίφημης - πλέον - όπερας του Σαλώμη, η οποία πρωτοπαρουσιάστηκε στην Όπερα της Δρέσδης στις 9 Δεκεμβρίου 1905 με μεγάλη επιτυχία.


Συνιστούμε ενθέρμως την έκδοση του έργου Σαλώμη του Όσκαρ Ουάιλντ από τις εκδόσεις Gutenberg (2016). Πρόκειται για μια επιμελημένη τρίγλωσση έκδοση (γαλλικά, αγγλικά, ελληνικά) με δεκαέξι σχέδια του Όμπρεϊ Μπίτντσλεϊ. Εισαγωγή-Μεταγραφή: Θανάσης Τριαρίδης, Χαρά Σύρου. Εξαιρετικό το επίμετρο του Θανάση Τριαρίδη, ο οποίος τονίζει την γενικότερη επιρροή του Ουάϊλντ στον Καβάφη.


Και για να επανέλθουμε στον Καβάφη. 
Ο Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ ΣΤΟ ΤΟΚΥΟ - ΕΙΚΟΣΙ ΕΝΑ ANIMATION ΒΑΣΙΣΜΕΝΑ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗ. 
Πρόκειται για μια εργαστηριακή άσκηση φοιτητών του Πανεπιστημίου Τεχνών Μουσασίνο, στο Τόκυο της Ιαπωνίας. Επικεφαλής εργαστηρίου: Ντίνο ΣΑΤΟ. Η άσκηση δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο του 2013. 
Ανάμεσα στα Καβαφικά ποιήματα και η Σαλώμη


Σκηνοθεσία: ΜΑΤΣΟΥΜΟΥΡΑ Σάε / Directed by MATSUMURA Sae 
Διάρκεια / Running time: 30” 
Σημειώνει ο σκηνοθέτης – φοιτητής: 
Δεδομένου ότι η ιστορία είναι ήδη ειπωμένη στο ποίημα, δυσκολεύτηκα να την αφηγηθώ αποτελεσματικά. Εστίασα στην αίσθηση της τελευταίας σκηνής: Στην αντίθεση μεταξύ της σιωπηλής και έντονης αγάπης της Σαλώμης και της ψυχρής αδιαφορίας του Σοφιστή. Νομίζω, ότι Σαλώμη ήθελε από αυτόν, να αισθανθεί την αγάπη. Όθεν το θυσιασμένο κεφάλι της, παραμένει ευγενικά όμορφο. Ελπίζω, ο Σοφιστής να νιώθει δυσάρεστα, εξ αιτίας της απουσία της. Με αγάπη, Σαλώμη.
Since the story has already been told in the poem, I found it difficult to figure out how I could tell it effectively. I focused on the sensation created in the last scene, on the contrast between the quiet and intense love of Salome and the cool indifference of the Sophist. I think Salome wanted him to feel her love. So her sacrificed head remains nobly beautiful. I hope that her absence at least makes the Sophist feel bad. Love, Salome.




Τέλος, έχουμε και την κινηματογραφική Σαλώμη του Ουάϊλντ του 1923, με τη βαμπ Άλα Ναζίμοβα. 
Το 1988, το μονόπρακτο μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Κεν Ράσελ, με την ταινία «Ο Τελευταίος Χορός της Σαλώμης». Πιο πρόσφατα, γυρίστηκε το μετα-αφηγηματικό «Wilde Salome» (2011), ένα docudrama του Αλ Πατσίνο γύρω από το μονόπρακτο του Ουάιλντ, στο οποίο ο Πατσίνο υποδύθηκε (εκτός από τον εαυτό του) τον Ηρώδη, ενώ η Τζέσικα Τσαστέιν έπαιξε τον ρόλο της Σαλώμης.
Εδώ παραθέτουμε τον χορό της Σαλώμης από την ταινία του 1923.


Τρίτη 27 Αυγούστου 2019

ΣΤΑ "ΠΡΕΣΠΕΙΑ 2019" ΜΕ ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ ΚΑΙ ΓΙΩΡΓΟ ΚΟΥΡΟΥΠΟ (ΦΩΤΟ ΚΑΙ ΒΙΝΤΕΟ)


Χθες, Δευτέρα 26 Αυγούστου 2019, «Ο κόσμος ο μικρός, ο μέγας!» του Οδυσσέα Ελύτη με τη μουσική του Γιώργου Κουρουπού,  παρουσιάστηκε στον, κατάμεστο από κόσμο, αύλειο χώρο του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στη Φλώρινα, κλείνοντας τις εκδηλώσεις «Πρέσπεια 2019».
Οι συντελεστές:
Τραγούδι: Τάσης Χριστογιαννόπουλος, Δάφνη Πανουργιά
Απαγγελία: Ιουλίτα Ηλιοπούλου, Αχιλλέας Κυριακίδης
Πιάνο: Θανάσης Αποστολόπουλος
Βιολί: Στέλλα Τσάνη
Βιόλα: Ηλίας Σδούκος
Βιολοντσέλο: Λευκή Κολοβού
Παρουσίαση: Αλέξης Κωστάλας.
Την κυβέρνηση εκπροσώπησε ο υπουργός Μακεδονίας – Θράκης Θεόδωρος Καράογλου, ενώ χαιρετισμό απηύθυναν ο αντιπρόεδρος των «Πρεσπών» Νίκος Ταμουτσέλης, ο πρόεδρος του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Ανδρέας Τσώκας και ο καλλιτεχνικός διευθυντής των εκδηλώσεων Γιώργος Λιάνης.


Η ΕΙΣΒΟΛΗ ΤΗΣ ΡΩΣΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΣΤΑ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ


Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 
Θορυβήθηκε, έστω και καθυστερημένα, το Πατριαρχείο Μόσχας από το δημοσίευμα της κυπριακής εφημερίδας «Φιλελεύθερος», σύμφωνα με το οποίο «λειτουργεί στα Κατεχόμενα “Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία Βορείου Κύπρου”». 
Μιλώντας στο Sputnik, ο γραμματέας του τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας για τις Διορθόδοξες Σχέσεις, ο πρωθιερέας Ίγκορ Γιακιμτσούκ, διαρρηγνύει τα ιμάτιά του ότι πρόκειται για «σχισματικούς», «καθηρημένους», που δεν έχουν καμία σχέση με το Πατριαρχείο Μόσχας και άλλα παρόμοια. 
Ο εκπρόσωπος του ΤΕΕΣ της Μόσχας θεωρεί πως το άρθρο του Αριστείδη Βικέτου είχε στόχο τη διάδοση της δυσπιστίας των Κυπρίων απέναντι στη Ρωσία και τη Ρωσική Εκκλησία. 
Σύμφωνα με το Sputnik, ο εκπρόσωπος αναφέρθηκε επίσης και στους ορθόδοξους συμπατριώτες του που ζουν στα Κατεχόμενα, λέγοντας ότι «το Πατριαρχείο της Μόσχας από την πλευρά του κάνει ό, τι είναι δυνατόν για την οργάνωση της ποιμαντικής φροντίδας τους». 
«Σε συμφωνία με την Εκκλησία της Κύπρου, ένας ιερέας, επίσημος εκπρόσωπος της Εκκλησίας μας στην Κύπρο επισκέπτεται τακτικά το βόρειο τμήμα του νησιού για να τελεί λειτουργίες. Ένα από τα καθήκοντά του είναι να έλθει σε επαφή με τους ανθρώπους που παραπλανήθηκαν από τους σχισματικούς και να τους εξηγήσει την καταστροφική έννοια του σχίσματος», ανέφερε τέλος. 
Τα παραπάνω συνιστούν μια ...απίθανη ομολογία! Τι σημαίνει όλο αυτό το σουρεαλιστικό σκηνικό;
Στα Κατεχόμενα, όπου τα πράγματα είναι εξόχως ιδιαίτερα και χωρίς την άδεια των αρχών δεν μπορεί να γίνει το παραμικρό, δραστηριοποιούνται ασυστόλως Ρώσοι, σχισματικοί και μη!!! 

Δευτέρα 26 Αυγούστου 2019

ΜΙΣΜΑΓΙΑ, ΗΤΟΙ ΑΣΜΑΤΑ ΦΑΝΑΡΙΩΤΙΚΑ, ΜΕ ΤΗΝ ΔΑΦΝΗ ΠΑΝΟΥΡΓΙΑ


Μισμαγιά, ήτοι ανθολογία Φαναριώτικης ποίησης. Μιλάμε για μια παραγωγή δύο περίπου αιώνων (17ος-19ος).
Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα αρκετοί μουσικοί ασχολήθηκαν με το είδος αυτό και μας έδωσαν τις δικές τους μουσικές εκδοχές στις παραδοσιακές - ως επί το πλείστον - μελοποιήσεις.
Εδώ προτείνω μια ιδιαίτερη προσέγγιση του Μιχάλη Νικολούδη (από τον δίσκο του Balkan voices1) σ' ένα άσμα που λέει τα εξής: 
Ἄχ, εἰς τὰ βάθη τῆς καρδιᾶς μου τῶν ματιῶν σου ἡ βολή / βάι ἔξαφνα καὶ παρ' ἐλπίδα ἄναψε καὶ πυρπολεῖ. // Ἀπορῶ τὸ τί θὰ γένω εἰς μιὰ τέτοια φωτιά, / ἄχ, τῶν δακρύων μου ἡ ρύσις, ἱκανὴ δὲν εἶναι πιά. // Ἄχ, ρίψετε, γλυκά μου μάτια, λοιπὸν ἕνα τέτοιο νερόν, /καὶ δροσίσετ' ἕνα σῶμα, ὁποὺ εἶν' γιὰ σᾶς νεκρόν.
Τραγουδάει υπέροχα η Δάφνη Πανουργιά. 



Αλλά ας ακούσουμε και το "Ερωτικόν αηδόνι" από τη συλλογή Μισμαγιά που επιμελήθηκε ο Πέτρος Ταμπούρης, πάλι με την Δάφνη Πανουργιά. 

Κυριακή 25 Αυγούστου 2019

ΠΑΤΡΩΝ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ ΑΜΒΡΟΣΙΟ: "Δεν θα εγκρίνω την παραίτησή σου"


Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Κατά το επίσημο γεύμα της εορτής του πολιούχου της Πάτρας Αγίου Ανδρέου, στις 30 Νοεμβρίου 2017 (πριν δύο χρόνια σχεδόν), ο Μητροπολίτης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας Αμβρόσιος είχε εκδηλώσει την πρόθεσή του να παραιτηθεί, για να λάβει την κατηγορηματική απάντηση από τον Μητροπολίτη Πατρών Χρυσόστομο: «Αν του χρόνου είμαι Συνοδικός δεν θα εγκρίνω την παραίτησή σου…». 
Τον Δεκέμβριο του 2018, με αφορμή τα ονομαστήρια του Καλαβρύτων Αμβροσίου, δύο φορές δημόσια (στη Φανερωμένη και στον Ευγηρείο "Άγιος Χαράλαμπος") ο Μητροπολίτης Πατρών Χρυσόστομος, τον κάλεσε να πάρει στροφή 180 μοιρών και να παραμείνει στις επάλξεις, αφού η Εκκλησία τον έχει μεγάλη ανάγκη.
Προφανώς ο Πατρών Χρυσόστομος θεωρεί "κεφάλαιο" τον Καλαβρύτων Αμβρόσιο και δεν θέλει την παραίτησή του. 
Όμως, η παραίτηση του κ. Αμβροσίου έχει κατατεθεί πια στην Ι. Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος και η Διαρκής Ιερά Σύνοδος, στην οποία συμμετέχει ο Πατρών Χρυσόστομος, καλείται να την αποδεχθεί και να ορίσει τοποτηρητή. 
Παρά τα όσα έλεγε ο Πατρών Χρυσόστομος, ότι ως Συνοδικός δεν θα εγκρίνει την παραίτηση Αμβροσίου, τα πράγματα φαίνονται καθαρά στον ορίζοντα: Όχι μόνο θα την εγκρίνει αλλά και θα οριστεί, ως όμορος, τοποτηρητής της Μητροπόλεως Καλαβρύτων, μέχρι να πληρωθεί ο θρόνος στις εκλογές του προσεχούς Οκτωβρίου, κατά την τακτική συνεδρία της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος. 

"Ο ΚΟΣΜΟΣ Ο ΜΙΚΡΟΣ, Ο ΜΕΓΑΣ" ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ ΜΕ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΟΥΡΟΥΠΟΥ ΣΤΗ ΦΛΩΡΙΝΑ


«Ο κόσμος ο μικρός, ο μέγας!» του Οδυσσέα Ελύτη με τη μουσική του Γιώργου Κουρουπού, είναι μία πεντάγλωσση ανθολογία (εκδόσεις Ίκαρος, 2016) όπου ο λυρισμός, η τόλμη και η εκφραστική δύναμη της γραφής τού ποιητή συνδυάζονται με το χρώμα των εικαστικών του έργων και τις πρωτότυπες μελοποιήσεις ποιημάτων του από τον συνθέτη Γιώργο Κουρουπό. 
Όλα τα κείμενα του βιβλίου παρουσιάζονται σε πέντε γλώσσες (ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά, ισπανικά). Ποιήματα απ’ όλες τις περιόδους της γραφής του Οδυσσέα Ελύτη, αποσπάσματα από τον πεζό του λόγο –για τη σημασία της τέχνης, για τη διαμόρφωση της ποιητικής του– παρουσιάζονται μαζί με φωτογραφίες και εικαστικά του (σχέδια, τέμπερες, συνεικόνες, χειρόγραφα). 
Η έκδοση, όμως, περιλαμβάνει και 2 CD με όλα τα κείμενα του βιβλίου, άλλα ως απαγγελία και άλλα μελοποιημένα σε σύνθεση του Γιώργου Κουρουπού. Στην ακουστική του μορφή το βιβλίο, αποτελεί ένα αλλιώτικο ταξίδι γνώσης και αγάπης στο έργο του Ελύτη. 
Η επιλογή, σύνθεση των κειμένων και ο σχεδιασμός έκδοσης έγινε από την Ιουλίτα Ηλιοπούλου.
Αυτή, λοιπόν, η ακουστική μορφή του βιβλίου γίνεται, φυσικά, και συναυλία και παρουσιάζεται σ την Ελλάδα και το εξωτερικό. 
Αύριο, Δευτέρα 26 Αυγούστου 2019, «Ο κόσμος ο μικρός, ο μέγας!» του Οδυσσέα Ελύτη με τη μουσική του Γιώργου Κουρουπού, θα παρουσιαστεί στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη Φλώρινα, στις 8.30 μ.μ., στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Πρέσπεια 2019». 


Οι συντελεστές: 
Τραγούδι: Τάσης Χριστογιαννόπουλος, Δάφνη Πανουργιά 
Απαγγελία: Ιουλίτα Ηλιοπούλου, Αχιλλέας Κυριακίδης 
Πιάνο: Θανάσης Αποστολόπουλος 
Βιολί: Στέλλα Τσάνη 
Βιόλα: Ηλίας Σδούκος 
Βιολοντσέλο: Λευκή Κολοβού 
Η συναυλία θα πραγματοποιηθεί και την Κυριακή 1 Σεπτεμβρίου 2019, στις 6:30 μ.μ. στο Ηφαίστειο της Σαντορίνης.

Σάββατο 24 Αυγούστου 2019

Ο ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ "ΟΙΚΟ" ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΚΟΣΜΑ ΤΟΥ ΑΙΤΩΛΟΥ


Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 
Πριν τριάντα ένα χρόνια (1988) κυκλοφόρησε «Ο καθρέφτης και το μαχαίρι» από τον Ίκαρο.
Η κλασική πλέον αυτή έκδοση περιέχει τριάντα έξι κείμενα του Μάνου Χατζιδάκι, που δημοσιεύτηκαν κατά καιρούς σε περιοδικά και εφημερίδες ή εκφωνήθηκαν προς το κοινό. Το βιβλίο περιλαμβάνει και φωτογραφικό υλικό, το οποίο θα μπορούσε να θεωρηθεί υποστηρικτικό υλικό για το νοερό σχεδίασμα μιας αυτοβιογραφίας. Στο τέλος του βιβλίου ο ίδιος ο Χατζιδάκις μας ξεναγεί στις φωτογραφίες της ζωής του. 
Τα κείμενα είναι πέρα ως πέρα Χατζιδακικά. Ευαίσθητα, ανατρεπτικά, «τελετουργικά», βαθιά πολιτικά, άκρως γοητευτικά και με μοναδική μουσικότητα δοσμένα. Ο Χατζιδάκις είναι ένας μάγος της μουσικής, αλλά κι ένας τεχνίτης του Έλληνος λόγου. Διαβάζοντας Χατζιδάκι αντιλαμβάνεσαι το του Εγγονόπουλου: «Οι άγγελοι στον παράδεισο μιλούν ελληνικά…». 
Θα σταθώ εδώ σ’ ένα από τα κείμενα του βιβλίου και μάλιστα σ’ ένα μόνο κομμάτι του, που μου προκάλεσε – και λόγω ειδικότητος – το ενδιαφέρον. 
«Η λιποθυμία των λέξεων πάνω σε πέντε γραμμές» (σ.114 – 122) είναι μια εποικοδομητική «φλυαρία», που λέει κι ο ίδιος ο Χατζιδάκις, πάνω στο σπουδαίο θέμα της σχέσης λέξεων, ποίησης και μουσικής. Και ποια η περιπέτεια του συνθέτη «να κάνει δική του τη λέξη, καθώς αυτή ξαπλώνει στο κρεβάτι των πέντε γραμμών».
Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε αρχικά στο περιοδικό «Τέταρτο», τεύχος 9, τον Ιανουάριο του 1986. Όμως ο Χατζιδάκις το είχε εκφωνήσει ως ομιλία νωρίτερα. Τον Αύγουστο του 1984 πραγματοποιήθηκε στην Κάρπαθο ένα Συμπόσιο που οργάνωσε το Αιγαίο Κέντρο Ελληνικής Φιλοσοφίας. Ανάμεσα στους προσκεκλημένους ομιλητές ήταν και ο Μάνος Χατζιδάκις. Τα κείμενα των ομιλιών δημοσιεύθηκαν σ έναν τόμο πρακτικών που επιμελήθηκε ο εκ των διοργανωτών του Συμποσίου καθηγητής Θεοδόσης Πελεγρίνης. 
Έγνοια του Χατζιδάκι είναι «το κύρος των ήχων και των λέξεων να μη χαθεί». Θεωρεί ότι αυτό «είναι μια προσταγή του τραγουδιού». Ας παρακολουθήσουμε την ασυνήθιστη σκέψη του, όταν συναντά έναν ύμνο της Εκκλησίας!
Απολαύστε τον Μάνο Χατζιδάκι αναλύοντα έναν Οίκο: 
"Για το κύρος των λέξεων πάλι, σ’ ένα τμήμα ποιητικού κειμένου και για τη μουσική επιλογή τους, έχουμε ένα παράδειγμα. Ένα εξαίσιο, ξαφνικό και τολμηρό ποιητικό δείγμα απ’ την Ακολουθία του Κοσμά του Αιτωλού. «Ο Οίκος», έτσι ονομάζεται το τμήμα της Ακολουθίας, αρχίζει: 
Των Αποστόλων μιμητής 
και Εκκλησίας στύλος 
των Ιερέων καλλονή 
και των Οσίων τύπος 
(ως κοινωνήσας των αγώνων αυτοίς) 
Ιερομάρτυς αναδέδειξε. 
Κάθε εκκλησιαστικός μουσικός, αλλά και κάθε λογικός, θα βασιζότανε στο ρήμα αναδέδειξε. Στον τελευταίο στίχο: Ιερομάρτυς αναδέδειξε. Αλλά εδώ έχουμε και μια πρόσθετη αίσθηση, πέρα απ’ τη λογική σύνθεση κι ερμηνεία του ιερού κειμένου. Τη σύγχρονη αίσθηση των λέξεων καλλονή – στύλος – τύπος – μιμητής, που η φθορά τους τις βοηθά να δημιουργούν μια μοναδική εντύπωση, έτσι καθώς είναι συζευγμένες με τις παραδοσιακά εκκλησιαστικές λέξεις: Των Αποστόλων – μιμητής. Της Εκκλησίας – στύλος. Των Ιερέων – καλλονή. Και των Οσίων – τύπος. Άραγε ήταν μια έμπνευση, γέννημα τύχης και τόλμης ή μια στον καιρό της λογική διαδικασία φραστική, που συνδυάζει μνήμη και λεκτική λειτουργία; Πιστεύω στην τόλμη του κειμένου και στη διαχρονική ποιητικότητά του μεσ’ απ’ τις ευτυχείς και εμπνευσμένες αυτές συζεύξεις. Είναι ποτέ δυνατόν ο μελωδικός και νόμιμος βιαστής αυτού του κειμένου να τις αγνοήσει και να ρίξει το βάρος στο λογικό αναδέδειξε του Ιερομάρτυρος; Αυτό το «αναδέδειξε» γίνεται δευτερεύον – θα ‘λεγεν ο Καβάφης. Ή μάλλον γίνεται επίλογος, για να καλύψει, να τελειώσει, τα όσα ο Ιερομάρτυς αναδέδειξε."


Τη συνέχεια του κειμένου μπορείτε να διαβάσετε, φίλοι μου, στο βιβλίο «Ο καθρέφτης και το μαχαίρι». 
Επιτρέψτε μου μόνο κάποιες παρατηρήσεις, γιατί σίγουρα δεν είναι και πολύ συνηθισμένη μια τέτοια προσέγγιση. 
Αρχικά ας επισημανθεί μια παρενθετική λεπτομέρεια: Η ορθή γραφή του ρήματος αναδέδειξε, ως β’ προσώπου παρακειμένου, είναι με αι: αναδέδειξαι. 
Ο Μάνος Χατζιδάκις δεν ανήκει στους συνθέτες που υμνούν την παράδοση και το βυζαντινό μέλος και τα παρόμοια κοινότοπα. Πολλώ δε μάλλον δεν είπε ποτέ ότι επηρεάστηκε από αυτές τις παραδοσιακές φόρμες, με εξαίρεση, βέβαια, το ρεμπέτικο, που ήταν, άλλωστε, υπόθεση του καιρού του. Μόνο στην «Εποχή της Μελισσάνθης» συναντούμε την ιδιοφυή επεξεργασία της Γ’ Στάσεως των Εγκωμίων (Αι γενεαί πάσαι), που παρουσιάζει στην αυθεντική της μορφή, με τους στίχους του Αμώμου να προτάσσονται, όπως δηλ. γίνεται στα μοναστήρια. Κι ένα μπουζούκι να αυτοσχεδιάζει… βυζαντινά! 
Ο Χατζιδάκις σίγουρα ήξερε την αξία της εκκλησιαστικής ποίησης και μουσικής. Το ενδιαφέρον είναι η επιλογή του παραδείγματος. Πρόκειται για τον «Οίκο» από την ασματική Ακολουθία του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, δηλαδή το κομμάτι που έπεται του κοντακίου του Αγίου, πριν το συναξάρι της ημέρας. Ο Οίκος αυτός δεν είναι, όμως, από την ακολουθία που αρχικώς επικράτησε στην Εκκλησία μας να ψάλλεται την ημέρα της εορτής (24 Αυγούστου), ποίημα του Σαπφείρου Χριστοδουλίδη του εκ Γραμμένου, μαθητού του Αγίου. Μια ακολουθία που εκδόθηκε το 1814 σε τυπογραφείο της Βενετίας, υπό του Νικολάου Γλυκέος του εξ Ιωαννίνων. 
Άρα ποια ακολουθία είχε υπ’ όψιν του ο Χατζιδάκις; Βέβαια η ακολουθία του Σαπφείρου έχει Οίκο με τα στοιχεία που επισημαίνει ο Χατζιδάκις (κοινά, άλλωστε, στους ιερομάρτυρες) αλλά δεν ταυτίζεται: «Την των μαρτύρων καλλονήν, των ιερέων υπογραμμόν, και Αποστόλων μιμητήν…».
Φαίνεται, λοιπόν, πως στα χέρια του Χατζιδάκι βρέθηκε - ποιος ξέρει πώς - η ακολουθία του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, ποίημα του αειμνήστου μοναχού Υμνογράφου της Μ.τ.Χ.Ε. Γερασίμου Μικραγιαννανίτου, γιατί εκεί υπάρχει ο Οίκος όπως τον παραθέτει ο Χατζιδάκις (μάλλον ο π. Γεράσιμος επεξεργάστηκε σ' ένα βαθμό την Ακολουθία του Σαπφείρου Χριστοδουλίδη).
Ιδού ο Οίκος του Γερασίμου:  Τῶν Ἀποστόλων μιμητής, καὶ Ἐκκλησίας στῦλος, τῶν ἱερέων καλλονή, καὶ τῶν Ὁσίων τύπος, [καὶ τῶν Μαρτύρων σύναθλος/ αυτή τη φράση δεν την έχει ο Χατζιδάκις], ὡς κοινωνήσας τῶν ἀγώνων αὐτοῖς, Ἱερομάρτυς ἀναδέδειξαι·...
Όπως και να ‘χει, ο Μάνος Χατζιδάκις καταπιάστηκε μ’ ένα παράδειγμα από την υμνογραφία (αρκέστηκε, μάλιστα, στην αρχή του Οίκου - δεν τον ενδιέφερε ολόκληρος) για να τεκμηριώσει την άποψή του περί του κύρους των ήχων και των λέξεων, για να εκφράσει την αγωνία του για το αποτέλεσμα της σύζευξης λέξης και μουσικής. Πάντως σίγουρα δεν είχε μουσική άποψη για τον Οίκο του Αγίου Κοσμά, αφού ο Οίκος διαβάζεται εμμελώς στην ακολουθία του όρθρου και δεν ψάλλεται. Προφανώς τον έθελξαν οι ποιητικές συζεύξεις των λέξεων. Εκεί βρήκε την μουσικότητα. 
Ο ίδιος σημειώνει πιο κάτω στο κείμενό του: «Πολλές φορές, όσο καιρό δουλεύω ένα ποιητικό κείμενο, μερόνυχτα μ’ απασχολούν οι λέξεις ή μία λέξη καθοριστική για την πορεία του στίχου». 
Και αποφαίνεται διερωτώμενος: «Μήπως αυτό είναι η Τέχνη και η περιπέτειά της μες στο ανθρώπινο γένος; Λέξεις. Που δεν εννοούν να λιποθυμήσουν και μας κρατάνε ξάγρυπνους μέσα στο άγχος των καιρών».

Ο ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΣ ΠΑΤΡΩΝ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΣΤΗ ΖΑΚΥΝΘΟ (ΒΙΝΤΕΟ)


Π.Α. Ανδριόπουλος 
Ο μακαριστός Μητροπολίτης Πατρών Νικόδημος συνδέθηκε με την Ζάκυνθο, το νησί του Αγίου Διονυσίου, από την αρχή της εν Πάτραις Αρχιερατείας του, καθώς ορίστηκε τοποτηρητής της Μητροπόλεως Ζακύνθου το 1974. 
Κατά την εν Ζακύνθω τοποτηρητεία του, που διήρκεσε σχεδόν τρία χρόνια (έως το 1977), ο Μητροπολίτης Νικόδημος Βαλληνδράς είχε την ευκαιρία να μαθητεύσει στο ζακυνθινό εκκλησιαστικό ιδίωμα, το οποίο κατέκτησε και έψαλλε με άνεση. Πολλά ζακυνθινά μέλη τα είχε καταγράψει σε βυζαντινή παρασημαντική στο προσωπικό του μπλοκάκι. Έτσι, έμειναν αξέχαστες στους Ζακυνθινούς οι Ακολουθίες και Λειτουργίες που τελούσε, ψάλλοντας ζακυνθινά! 
Αργότερα – από το 1994 και εφεξής – όταν Μητροπολίτης Ζακύνθου έγινε ο Χρυσόστομος Β’ ο Συνετός, με τον οποίο ο Πατρών Νικόδημος διατηρούσε μακρά φιλική σχέση, προέστη αρκετές φορές Πανηγύρεων του Αγίου Διονυσίου, ψάλλοντας με ζηλευτή φυσικότητα στο ζακυνθινό ιδίωμα. 
Στον τόμο «Εικοσαέτηρος Αρχιερατεία Μητροπολίτου Πατρών Νικοδήμου Α’ 1974-1994», δημοσιεύσαμε ανέκδοτα μουσικά χειρόγραφα του Δεσπότη. Ανάμεσά τους και ένα Δοξαστικό του Εσπερινού της Ανακομιδής του σεπτού Σκηνώματος του Αγίου Διονυσίου, σε ήχο πλ.β’, «μελοποιηθέν υπό Μητροπολίτου Πατρών Νικοδήμου, διατελέσαντος Τοποτηρητού Ζακύνθου, κατ’ αίτησιν του Πρωτοψάλτου κ. Γεωρ. Μαλλιαρίτση».


Ο Γεώργιος Μαλλιαρίτσης – Παπαδάτος (1902 – 1994) είχε διατελέσει επί σειρά ετών Πρωτοψάλτης της Μονής Στροφάδων και Αγίου Διονυσίου και οι ερμηνείες του αλλά και η καλλιφωνία του άφησαν εποχή! Προφανώς κατά την διάρκεια της τοποτηρητείας του Πατρών Νικοδήμου στη Ζάκυνθο είχαν μουσική συνεργασία. 
Θυμάμαι, όμως, ότι ο μακαριστός έψαλλε μεγαλοπρεπώς, κατά το ζακυνθινό ιδίωμα, το Απολυτίκιον "Δεύτε πάντες εγκωμίων καταστέψωμεν άσμασι.." κατά την θερινή πανήγυρι του Ιερού Ναού Αγίου Διονυσίου Πατρών ή το "Της Ζακύνθου τον γόνον.." κατά την χειμερινή εορτή του Αγίου.
Παραθέτουμε ένα – ιστορικό πλέον - βίντεο πανηγύρεως του Αγίου Διονυσίου σαν σήμερα: 24 Αυγούστου 1997, πριν είκοσι δύο χρόνια. Προεξάρχει ο Πατρών Νικόδημος και συλλειτουργούν αρχιερείς της Εκκλησίας της Ελλάδος και άλλων Ορθοδόξων Εκκλησιών, πολλοί από τους οποίους έχουν πλέον κοιμηθεί.



Παρασκευή 23 Αυγούστου 2019

ΟΤΑΝ Ο ΕΛΥΤΗΣ ΑΝΘΟΛΟΓΟΥΣΕ ΤΙΣ ΠΑΝΑΓΙΕΣ ΤΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ


Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Το δοκίμιο του Οδυσσέα Ελύτη "Η μαγεία του Παπαδιαμάντη" πρωτοεκδόθηκε από τις εκδόσεις Ερμείας το 1976. Το εξώφυλλο και η διακόσμηση του βιβλίου ήταν του Γιάννη Μόραλη. 
Δέκα χρόνια αργότερα (1986), το δοκίμιο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Γνώση». 
Το 1996 έγινε η έκδοση του δοκιμίου από τις εκδόσεις Ύψιλον, σε επιμέλεια του Άρη Μπερλή. 
Το δοκίμιο, τελικά, συμπεριλήφθηκε στον τόμο με πεζά του ποιητή «Εν λευκώ». 
Ο Ελύτης επισημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι ο Σκιαθίτης πεζογράφος είχε τρισδιάστατη αίσθηση της ακοής: «με τη μια διάσταση άκουγε τους αγέρηδες και τον παφλασμό των κυμάτων, με την άλλη την ελληνική λαλιά στην αρχική φθογγολογική της σύσταση, και με την τρίτη τον κόσμο των νοημάτων από της Ιωνίας τους καιρούς κι εδώθε». Από τις αναφορές του Ελύτη προκύπτει η οριακή απλότητα του κοσμοκαλόγερου της λογοτεχνίας, η πλήρης ανεξαρτησία του από τα υλικά αγαθά και τον έξω κόσμο, καθώς και η ιδιαίτερη σχέση του με το νησί του, που στο έργο του παίρνει «τη σημασία ολόκληρης ηπείρου». 


Ιδού μερικά αποσπάσματα από το περίφημο δοκίμιο του Ελύτη. 
"Ο Παπαδιαμάντης εστάθηκε απατηλός. Και απέχει τόσο από την εικόνα που δίνει ο ίδιος για τον εαυτό του όσο απέχει, θα λέγαμε, η ολιγάρκειά του από τον ασκητισμό. 
... Nα πού βρίσκεται η αληθινή μαγεία του Παπαδιαμάντη. Δε ζητά να τεντώσει τα νεύρα μας, να σείσει πύργους και να επικαλεστεί τέρατα. Οι νύχτες του, ελαφρές σαν το γιασεμί, ακόμη κι όταν περιέχουν τρικυμίες, πέφτουν επάνω στην ψυχή μας σαν μεγάλες πεταλούδες που αλλάζουν ολοένα θέση, αφήνοντας μια στιγμή να δούμε στα διάκενα τη χρυσή παραλία όπου θα μπορούσαμε να 'χαμε περπατήσει χωρίς βάρος, χωρίς αμαρτία. Είναι εκεί που βρίσκεται το μεγάλο μυστικό, αυτό το "θα μπορούσαμε" είναι ο οίακας που δε γίνεται να γυρίσει, μόνο μας αφήνει με το χέρι μετέωρο ανάμεσα πίκρα και γοητεία, προσδοκώμενο και άφταστο. "Σα να 'χανε ποτέ τελειωμό τα πάθια και οι καημοί του κόσμου". 
... Η ποιητική νοημοσύνη του Παπαδιαμάντη διατρέχει τις σελίδες του, συνεγείρει και μαγνητίζει τις λέξεις, τις υποχρεώνει να συναντηθούν σε μια φράση όπως ο αέρας τα λουλούδια σ' έναν αγρό. Παράξενη ελευθερία που η συμβατική αντίληψη για τη σύνταξη του άλλου Σκιαθίτη [δηλ. του Μωραϊτίδη] δεν της επιτρέπει ν' απλωθεί. Αυτές οι νησίδες των παρομοιώσεων και των μεταφορών που αφθονούν στα κείμενα του πρώτου, χωρίς ποτέ να τα μεταβάλλουν σε πεζοτράγουδα, κάποτε και οι απλές περιγραφές, με μια μόνον, ίσως, ανάμεσά τους ανορθοδοξία (που κι αυτήν είναι δύσκολο να την εντοπίσεις με την πρώτη ματιά), τέλος μερικές, κατά μέρη άνισα, εισβολές της δημοτικής, απροσδόκητες, αρκούν, για ν' αποσπάσουν τη γλώσσα αυτή απ' την παγερότητα και να κυματίσουν την επιφάνειά της μ' έναν τρόπο που δεν έχει τον όμοιό του στα πεζογραφήματα της εποχής."


Το δοκίμιο του Ελύτη για τον Παπαδιαμάντη συμπληρώνει, θα λέγαμε, το ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ του Ελύτη. Ο Ελύτης ανθολογεί αποσπάσματα διηγημάτων του Σκιαθίτη, κι έτσι κατανοούμε σε ένα βαθμό τι είναι αυτό που ο Ελύτης έβρισκε στον Παπαδιαμάντη. 
Στο Ανθολόγιο συναντούμε και διηγήματα της Παναγιάς. 
Ο Ελύτης ανθολογεί και βάζει δικούς του τίτλους στα αποσπάσματα. 
Έτσι έχουμε: 
- «Το σπιτάκι στη θάλασσα» από το διήγημα «Η Γλυκοφιλούσα» 
- «Το εξωκκλήσι της Παναγιάς της Κατευοδώτρας» από «Τ’ αγνάντεμα» 
- «Η Παναγία η Γλυκοφιλούσα» από το διήγημα «Η Γλυκοφιλούσα» 
- «Ο νεκρός ταξιδιώτης», από το ομώνυμο διήγημα, όπου υπάρχει εκτενής αναφορά στην Παναγία την Κουνίστρα ή Κ΄νιστριώτισσα. 


Πέμπτη 22 Αυγούστου 2019

ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ "ΡΩΣΙΚΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ" ΣΤΑ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ


Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 
Η πλειοψηφία της κοινής γνώμης πληροφορήθηκε για την «Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία Βορείου Κύπρου» από το ρεπορτάζ του Αριστείδη Βικέτου στην εφημερίδα της Κύπρου “Ο Φιλελεύθερος” (φ. 19-8-2019). 
Όπως ήταν φυσικό το δημοσίευμα προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση σε Ελλάδα και Κύπρο και η είδηση αναδημοσιεύτηκε δαψιλώς στα ΜΜΕ. 
Έσπευσε η εκπρόσωπος της πρεσβείας της Ρωσικής Ομοσπονδίας στη Λευκωσία να κοινοποιήσει παλαιότερο έγγραφο της Ρωσικής Εκκλησίας (4-2-2019) όπου δηλώνεται ότι "ο κ. Αλεξέι Ιβανόφ, ο οποίος αυτοαποκαλείται κληρικός της «Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στο Εξωτερικό» και επικεφαλής της ενορίας αυτής στην Κερύνεια, δεν είναι και ποτέ δεν ήταν κληρικός της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και δεν χειροτονήθηκε κανονικά, και δεν έχει καμία επαφή με την Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία". 
Κι ακόμα η εκπρόσωπος δήλωσε κατηγορηματικά πως “η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία πάντα συμπεριφέρεται με σεβασμό στο αυτοκέφαλο της Εκκλησίας της Κύπρου και καθοδηγείται από την αρχή της απόλυτης δικαιοδοσίας της Εκκλησίας της Κύπρου στο έδαφος της χώρας, που επεκτείνεται σε όλο το νησί”. 
Την ώρα, όμως, που η Ρωσική Εκκλησία εξαπολύει εγκύκλιο, πάση τη κτίσει, για να δηλώσει την παύση της μνημόνευσης του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου και την διακοπή κοινωνίας με το Οικουμενικό Πατριαρχείο (εξαιτίας του Ουκρανικού Αυτοκεφάλου), δεν αισθάνεται την ανάγκη να πληροφορήσει την ανά την οικουμένη Ορθοδοξία για τους σχισματικούς, εκ των κόλπων της, που δρουν στα Κατεχόμενα της Κύπρου;
Η Ρωσική Εκκλησία ούτε αποκάλυψε το γεγονός, ως όφειλε, ούτε το καταδίκασε μέχρι τώρα ρητά και κατηγορηματικά, όπως επίσης θα ‘πρεπε. Το θέμα δεν είναι απλό και δεν μπορεί να τελειώσει με μια δήλωση του στυλ «είναι σχισματικοί, δεν ανήκουν σε μας». 
Σε μια τόσο ευαίσθητη περιοχή, όπως τα Κατεχόμενα της Κύπρου, όπου το ψευδοκράτος έχει τον απόλυτο έλεγχο των πάντων, εμφανίζονται κάποια στιγμή κάποιοι «ρώσοι σχισματικοί» και αρχίζουν την όποια εκκλησιαστική δράση τους ανενόχλητοι; 
Την ώρα που για να γίνει μία Θεία Λειτουργία ή άλλη λατρευτική εκδήλωση στα Κατεχόμενα από τους Ελληνοκύπριους, πρέπει να δοθεί – αν δοθεί – άδεια από τις αρχές του ψευδοκράτους, κάποιοι Ρώσοι «σχισματικοί» δρουν απολύτως ελεύθερα και διατηρούν και ιστοσελίδα! 
Η Ρωσική Εκκλησία οφείλει όχι μόνο να καταδικάσει την σχισματική σέκτα που δρα στα Κατεχόμενα της Κύπρου, αλλά και να προβεί σε όλες εκείνες τις διπλωματικές ενέργειες για την απομάκρυνση των εν λόγω από την μεγαλόνησο. 
Όσο αυτό δεν γίνεται, η σκιά πέφτει βαριά τόσο στην Ρωσική Εκκλησία όσο και στην Ρωσική πολιτική. 
Τέλος, η Εκκλησία της Κύπρου θα πρέπει να ζητήσει ξεκάθαρες εξηγήσεις από τη Μόσχα γι’ αυτή την ιστορία, ώστε να δοθεί τέλος σ’ αυτήν την …απίθανη – και καθόλου αθώα - εισπήδηση.


Αλλά ας δούμε κάποιες σημαντικές λεπτομέρειες του θέματος. 
Για το θέμα η Πρεσβεία της Ρωσίας στην Λευκωσία κοινοποίησε, όπως είπαμε, επιστολή του Τμήματος Εκκλησιαστικών Εξωτερικών Σχέσεων (ΤΕΕΣ) του Πατριαρχείου Μόσχας, με ημερομηνία 4.2.2019 και παραλήπτη τον κληρικό Pavel Povalyaev της ενορίας Αγίου Νικολάου Λεμεσού. 
Η επιστολή έχει τον τίτλο «Βεβαίωση» και σε αυτή αναφέρεται ότι το ΤΕΕΣ βεβαιώνει ότι "ο Αλεξέι Ιβανόφ, δεν είναι, ούτε υπήρξε ποτέ κληρικός της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας, δεν έχει κανονική χειροτονία και δεν είναι σε κοινωνία με την Ορθόδοξη Εκκλησία". 
Το ενδιαφέρον εδώ είναι ότι η επιστολή αυτή δεν απευθύνεται επισήμως, όπως θα έπρεπε, στην Εκκλησία της Κύπρου, αλλά σε έναν ρώσο ιερέα, ο οποίος εξυπηρετεί τις λειτουργικές ανάγκες των ρωσόφωνων της Λεμεσού. Γιατί άραγε συνέβη αυτό; Μόνο οι Ρώσοι θα μπορούσαν να μας απαντήσουν υπεύθυνα. 
Την επιστολή – Βεβαίωση έδωσε στην δημοσιότητα η Πρεσβεία της Ρωσίας στην Λευκωσία, που σημαίνει ότι εκτός του κληρικού Pavel Povalyaev, που είναι ο παραλήπτης της επιστολής, γνώστης του θέματος ήταν εξ αρχής και η διπλωματική ρωσική παρουσία στην Κύπρο.
Η Alla Khanayeva, εκπρόσωπος της Ρωσικής Πρεσβείας στην Κύπρο, σχολίασε σχετικά στο Sputnik: «Η εκκλησία αυτή δεν είναι νόμιμη. Παρακολουθούμε στενά την κατάσταση, είμαστε σε συνεχή επαφή με τον εκπρόσωπο του Πατριαρχείου Μόσχας στην Κύπρο.». Αλήθεια ποιος είναι ο εκπρόσωπος του Πατριαρχείου Μόσχας στην Κύπρο; Υπάρχει επίσημος εκπρόσωπος και δεν το ξέρουμε; 
Η Ρωσική Πρεσβεία φαίνεται πως έχει θορυβηθεί αφού «παρακολουθεί στενά την κατάσταση» και είναι «σε συνεχή επαφή με τον εκπρόσωπο (sic) του Πατριαρχείου Μόσχας». 
Αφού η "Ρωσική Εκκλησία της Βορείου Κύπρου" είναι σχισματική για το Πατριαρχείο της Μόσχας (όπως λέγεται), γιατί άραγε τέτοια ταραχή στην Ρωσική διπλωματία στην Κύπρο; 
Η Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Κύπρου δεν έχει καμία επίσημη ενημέρωση, γι’ αυτό και ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος δήλωσε ότι θα φέρει το θέμα στην προσεχή συνεδρία της Ιεράς Συνόδου. 
Πάντως, η Ι. Σύνοδος της Εκκλησίας της Κύπρου θα πρέπει να συζητήσει σοβαρά το θέμα της παρουσίας κληρικών από την Μόσχα για την εξυπηρέτηση των ρωσόφωνων πιστών. Το δέον θα ήταν Κύπριοι κληρικοί να μαθαίνουν ρωσικά και αυτοί να θεραπεύουν τις λειτουργικές ανάγκες των πιστών και όχι να μεταβαίνουν στην μεγαλόνησο «εντεταλμένοι» ρώσοι κληρικοί. 
Τέλος, το Υπουργείο Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας θα πρέπει να πάρει θέση, καθώς το θέμα είναι πολύ σημαντικό από πολλές απόψεις.
Μία από αυτές είναι η Τουριστική εταιρεία, με την επωνυμία «Παναγία», η οποία σε συνεργασία με την καλούμενη «Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία της Βορείου Κύπρου» δραστηριοποιείται για την προσέλκυση Ρώσων και άλλων σλαβόφωνων Ορθοδόξων για προσκυνηματικό τουρισμό στην βόρεια Κύπρο!
Το θέμα έχει, δηλαδή, και μία διόλου ευκαταφρόνητη οικονομική διάσταση.
Αλλά αν σκεφτούμε ότι την τουριστική "προπαγάνδα" στα Κατεχόμενα ασκούν οι Ρώσοι της "Εκκλησίας της Βορείου Κύπρου", τότε το θέμα προσλαμβάνει μεγάλες διαστάσεις με απρόβλεπτες συνέπειες...

Τετάρτη 21 Αυγούστου 2019

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΤΗΣ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΑΚΑΡΙΣΤΟ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΠΑΤΡΩΝ ΝΙΚΟΔΗΜΟ ΒΑΛΛΗΝΔΡΑ ΣΤΗ ΝΑΞΟ


Το βίντεο της εκδήλωσης - αφιέρωμα στον μακαριστό Μητροπολίτη Πατρών Νικόδημο Βαλληνδρά (1915-2008), που πραγματοποιήθηκε στον Καλόξυλο της Νάξου, χωριό των προγόνων του, στις 9 Αυγούστου 2019. 
Ομιλητές κατά σειρά: 
- Σπύρος Γαβαλάς, φιλόλογος, εκπρόσωπος Συλλόγου Καλοξυλιτών
- Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος, θεολόγος - μουσικός
- Στέφανος Ήμελλος, Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών
- Σεβ. Μητροπολίτης Παροναξίας κ. Καλλίνικος.
Ύμνους - συνθέσεις του μακαριστού Μητροπολίτου Νικοδήμου αποδίδει κλιμάκιο του χορού "Νάξιοι Μελιστές", υπό τον Δημήτριο Παπάνη.


ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΗΡΙΑ ΜΑΡΜΑΡΙΝΗΣ ΠΛΑΚΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ ΣΤΟ ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ ΤΩΝ ΣΠΕΤΣΩΝ (ΦΩΤΟ)



Φέτος συμπληρώθηκαν 100 χρόνια (1919-2019) από τότε που η οικογένεια του ποιητή Οδυσσέα Ελύτη εγκαινίασε θερινές διακοπές στις Σπέτσες. 
Με αφορμή, λοιπόν, αυτή την επέτειο από την πρώτη επίσκεψη του ποιητή στο νησί, εκτός από την συναυλία που πραγματοποιήθηκε την Δευτέρα 19/8, χθες, Τρίτη 20 Αυγούστου 2019, έγιναν τα αποκαλυπτήρια μαρμάρινης πλάκας, αφιερωμένη σε αυτόν. 
Η μαρμάρινη πλάκα τοποθετήθηκε στο Δημαρχείο και τα αποκαλυπτήρια έκαναν ο Δήμαρχος Παναγιώτης Λυράκης και η σύντροφος του ποιητή Ιουλίτα Ηλιοπούλου, παρουσία και του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ύδρας, Σπετσών και Αιγίνης κ. Εφραίμ. 
Στο σπίτι αυτό και σημερινό Δημαρχείο, περνούσε τα καλοκαίρια των παιδικών του χρόνων ο Οδυσσέας Ελύτης από το 1919 έως το 1925.
Πάνω στην αναμνηστική επιγραφή έχουν χαραχτεί και οι στίχοι του ποιητή από " Το Μονόγραμμα":
Στον Παράδεισο έχω σημαδέψει ένα νησί 
Απαράλλαχτο εσύ κι ένα σπίτι στη θάλασσα