Πέμπτη 31 Ιανουαρίου 2019

Όταν ο Μάνος Χατζιδάκις και ο Νίκος Σκαλκώτας «συνάντησαν» την «Αραπιά» του Βασίλη Τσιτσάνη


31 Ιανουαρίου 1949 - 31 Ιανουαρίου 2019
70 χρόνια από την ιστορική διάλεξη του Μάνου Χατζιδάκι για το Ρεμπέτικο στο Θέατρο Τέχνης

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 
άβαλον των τεχνών
«Κατοχή. Πάνω σε μια γυμνή και παγωμένη άσφαλτο με μοναδικό φωτισμό την ψυχρή όψη ενός φεγγαριού, προχωράμε μ’ ένα φίλο. Ένας λεπτός μα διαπεραστικός ήχος μπουζουκιού καθρεφτίζεται -λες- μες στην άσφαλτο και μας ακολουθεί βήμα προς βήμα. Ο φίλος μου προσπαθεί να μου εξηγήσει τη διάθεση φυγής και την έντονη εμμονή σ’ αυτή τη διάθεση που κρατούν οι τέσσερις νότες του περιφερόμενου τότες τραγουδιού «Θα πάω εκεί στην αραπιά». Μάταια προσπαθούσε να μου μεταδώσει τη συγκίνησή του και να μου δείξει μαζί αυτό το αντίκρισμα που υπήρχε αυτής της «διάθεσης φυγής» - καθώς την ονόμαζε στην όλη δημιουργημένη ατμόσφαιρα της πολιτείας των Αθηνών. Του λόγου μου -κάπως δικαιολογημένα βλέπετε με τη μικρή μου τότες ηλικία- του έφερνα όλες μου τις αντιρρήσεις, κουβαλώντας γνωστά επιχειρήματα που ιδιαίτερα σήμερα χρησιμοποιούνται πάρα πολύ από Αθηναίους της ώριμης ηλικίας. Δηλαδή περί αγοραίου, φτηνού και χυδαίου είδους καθώς κι άλλα παρόμοια. Αυτός όμως επέμενε τονίζοντας την κάθε λέξη του σύμφωνα με το ρυθμό «Θα πάω εκεί στην αραπιά», θέλοντας ίσως να μου δώσει και μια ρυθμική επαλήθευση των όσων έλεγε πάνω στο τραγούδι». 



Αυτά έλεγε, πριν 70 χρόνια ακριβώς - μεταξύ άλλων - ο Μάνος Χατζιδάκις, στην περίφημη διάλεξή του για το Ρεμπέτικο στο Θέατρο Τέχνης στις 31 Ιανουαρίου 1949. Σχεδόν οκτώ μήνες πριν τον αιφνίδιο θάνατο του Νίκου Σκαλκώτα (19-9-1949)… Και πέντε χρόνια μετά τη σύνθεση του Κοντσέρτου για 2 βιολιά, στο δεύτερο μέρος του οποίου ο Σκαλκώτας χρησιμοποίησε το πασίγνωστο ρεμπέτικο «Θα πάω εκεί στην Αραπιά» του Βασίλη Τσιτσάνη. 
Ο Χατζιδάκις προφανώς αγνοούσε το μέγα γεγονός που είχε συντελεστεί εν κρυπτώ υπό του ιδιοφυούς Σκαλκώτα: το πρώτο έργο της νεοελληνικής λόγιας ή κλασικής, αν προτιμάτε, μουσικής που περιείχε ρεμπέτικο θέμα, είχε συντεθεί αλλά ουδείς το γνώριζε. 
Ούτε φυσικά κι ο έγκριτος μουσικοκριτικός Μίνως Δούνιας, ο οποίος σε κείμενό του στην Καθημερινή (8-2-1949) μεμφόταν ευγενικά τον Χατζιδάκι για τον παραλληλισμό του ρεμπέτικου «με την αιώνια, μεγάλη τέχνη». Ο Χατζιδάκις δεν δίστασε να πει ότι η μελωδική γραμμή του τραγουδιού «Αρχόντισσα» του Τσιτσάνη «αφάνταστη σε περιεκτικότητα και σε λιτότητα πλησιάζει τον Μπαχ»!
Ο Δούνιας εξανίσταται: «Δεν βλέπω γέφυρα να συνδέει τον Μπαχ με τα μπουζούκια». 
Εβδομήντα χρόνια από την μαγική εκείνη εποχή, ακούγοντας το Κοντσέρτο για 2 βιολιά του Σκαλκώτα, διαβάζουμε το σημείωμα του μουσικολόγου Κωστή Δεμερτζή για το έργο που αναπτύσσει ρεμπέτικο θέμα: «Όσον αφορά την γραφή των σολιστικών μερών στο Κοντσέρτο αυτό, η απώτερη καταγωγή της εντοπίζεται στον Μπαχ»! 
Ο Χατζιδάκις είχε δίκιο. Ρεμπέτικο, Μπαχ, Σκαλκώτας, σε μιαν απίστευτη συνύπαρξη, την οποία μπορούμε πια να απολαύσουμε στην κυριολεξία, χάρη στον σημαντικότατο ψηφιακό δίσκο που κυκλοφόρησε το 2008 από την BIS. Το πρώτο έργο που ακούμε είναι το κοντσέρτο για 2 βιολιά – α’ παγκόσμια ηχογράφηση – σε ενορχήστρωση Κωστή Δεμερτζή, απολύτως ειδικού στην Σκαλκωτική ενορχήστρωση. Παίζουν: β' βιολί ο Γιώργος Δεμερτζής, ο οποίος έχει παίξει και ηχογραφήσει τα άπαντα του Σκαλκώτα για βιολί και κουαρτέτο εγχόρδων και ο Σίμος Παπάνας α' βιολί. Η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης υπό τον μαέστρο Βασίλη Χριστόπουλο, συμβάλει σημαντικά στην ανάδειξη σύνθεσης. 
Ο Γ. Δεμερτζής και ο Σ. Παπάνας μας «τραγουδούν» υπέροχα το «Θα πάω εκεί στην Αραπιά», πιο χρωματικά, είν’ αλήθεια, από τη μελωδία του Τσιτσάνη, μα αυτό ήθελε κι ο Σκαλκώτας. Ένα «λαϊκό τραγούδι» για βάση, και πάνω του, όπως παρατηρεί εύστοχα ο Κ. Δεμερτζής, «να στήνει ονειρικές και εξώκοσμες παραλλαγές». 
Σημειώνει ο Κωστής Δεμερτζής για το συγκεκριμένο έργο: 
«Η ιστορική µοναδικότητα του Κοντσέρτου για 2 βιολιά του Σκαλκώτα, οφείλεται στο ότι είναι το πρώτο έργο Νεοελληνικής κλασικής µουσικής, που χρησιµοποιεί το ρεµπέτικο τραγούδι, αφού, στο 2ο µέρος του, ακούγεται το «Θα πάω κει στην Αραπιά», του Βασίλη Τσιτσάνη. Την εποχή εκείνη, η ρεµπέτικη µουσική (µουσικό είδος που καλλιεργήθηκε πρώτα στο περιθώριο της κοινωνίας, ανάλογα µε την Αµερικάνικη τζαζ) θεωρείτο κατώτερο και, τρόπον τινά, «βλάσφηµο» είδος. Η χρησιµοποίηση του θέµατος τον Τσιτσάνη από τον Σκαλκώτα οφείλεται, πρώτα – πρώτα, στο ευρύ και ρηξικέλευθο πνεύµα του συνθέτη, ο οποίος, στο κάτω – κάτω, αν και έγραφε «κλασική» µουσική, είχε µείνει εξίσου περιθωριοποιηµένος από τον κοινωνικό του περίγυρο. Οφείλεται, ακόµα, στην οικειότητα του Σκαλκώτα µε την διασκεδαστική µουσική, αφού ο ίδιος έβγαζε το ψωµί του, στην Γερµανία αλλά και – υποψιαζόµαστε – και στην Ελλάδα, σαν διασκεδαστής, entertainer. Οφείλεται, βέβαια, στο ότι το θέµα του Τσιτσάνη είναι εξαιρετικό από µουσική άποψη. Οφείλεται, επίσης, στην ιδιότυπη Σκαλκωτική νοηµατοδοσία της λέξης «αραπιά» από τον Σκαλκώτα – δηλαδή, σε µια σύµπτωση (όπως θα δούµε παρακάτω). Οφείλεται, τέλος, στην «αναγκαιότητα» που δηµιούργησε η εξέλιξη των ιδεών του Σκαλκώτα για την «λαϊκή» µουσική, στην οποία στήριξε την µουσική δηµιουργία του, ιδίως από το 1944 και µέχρι το τέλος της ζωής του. 



Στο παραπάνω πλαίσιο, ο Σκαλκώτας εισάγει την ρεµπέτικη µουσική στην Ελληνική συµφωνική δηµιουργία µε ένα έργο πρώτης κλάσεως. Η ιστορική στιγµή που συµβαίνει αυτό κάθε άλλο παρά είναι τυχαία: τον επόµενο χρόνο, ένας άλλος Έλληνας συνθέτης µε καινοτόµες τάσεις, ο Γιάννης Α. Παπαϊωάννου, θα χρησιµοποιήσει σε δικό του συµφωνικό έργο, τον Βασίλη τον Αρβανίτη, ένα ζεϊµπέκικο, που θα του έχει τραγουδήσει και χορέψει ο ίδιος ο Μυριβήλης. Τέσσερα χρόνια µετά, ο Μάνος Χατζιδάκις, µε µια (πολύ γνωστή) διάλεξη για το ρεµπέτικο, θα καλύψει ιδεολογικά το συγκεκριµένο µουσικό είδος. Από την δεκαετία του '50 και µετά, το ρεµπέτικο θα αποτελέσει την πρώτη ύλη της µουσικής επανάστασης των Μίκη Θεοδωράκη και Μάνου Χατζιδάκι, η οποία θα δώσει το αποφασιστικό χτύπηµα στις προηγούµενες απόπειρες δηµιουργίας «Εθνικής Σχολής», αφού θα έχει υποκατασταθεί, µε ένα πρωτόγνωρο σφρίγος, στους σκοπούς εκείνης. 
Το 1944, χρησιµοποιώντας µια ρεµπέτικη µελωδία, στηρίζει το νέο του έργο στο τραγούδι της πόλης. Στην ουσία, το «λαϊκό» στον Σκαλκώτα, την εποχή αυτή, αποβάλλει τον αγροτικό του χαρακτήρα, και γίνεται υπόθεση του άστεως, εκεί όπου έχουν συγκεντρωθεί και δρουν οι «µάζες του λαού». 
Στο δεύτερο µέρος, ο Σκαλκώτας χρησιµοποιεί τη µελωδία του Τσιτσάνη ως «λαϊκό τραγούδι», το οποίο εκθέτει, συµπληρωµένο από µορφολογική άποψη (η αυθεντική µελωδία του Τσιτσάνη είναι πολύ πιο απλή και λιγότερο χρωµατική από το θέµα που ακούγεται στο έργο), και στη συνέχεια στήνει πάνω του µια σειρά ονειρικές και εξώκοσµες παραλλαγές. Το µέρος αυτό συγκεντρώνει το συναισθηµατικό κέντρο βάρους του κοντσέρτου, και είναι µια από τις πιο όµορφες µουσικές που έχει γράψει ο συνθέτης.» 
Η «Αραπιά», όμως, απασχόλησε και τον Χατζιδάκι. Την ενέταξε στον «Σκληρό Απρίλη του ‘45» (1972), δηλαδή στον δίσκο εκείνο που περιλαμβάνει μια σειρά από παλιά ρεμπέτικα και λαϊκά τραγούδια του Μεσοπολέμου και της πρώτης μεταπολεμικής περιόδου, σε δική του ενορχήστρωση και διασκευή, για μικρή ορχήστρα. Στον δίσκο η «Αραπιά» σημειώνεται ως εξής: «ΘΑ ΠΑΩ ΕΚΕΙ ΣΤΗΝ ΑΡΑΠΙΑ [Η μάγισσα της Αραπιάς]. Χασάπικο του Βασίλη Τσιτσάνη, Δίσκος του 1939». Άρα, φέτος έχουμε και τα 80χρονα της «Αραπιάς», που τόσο αγάπησε ο Χατζιδάκις.


Γιατί εκτός από αυτήν την ορχηστρική εκδοχή του τραγουδιού, έχουμε και μία άλλη, ανέκδοτη, για φωνή και πιάνο. Μια ηχογράφηση από το σπίτι του Χατζιδάκι το 1970 στη Νέα Υόρκη. Τότε που δοκίμαζε ρεμπέτικα και άλλα δικά του τραγούδια, με την Φλέρυ Νταντωνάκη. Κι αυτές οι δοκιμές αποτέλεσαν αργότερα τα «Λειτουργικά»(1991), όπου όμως δεν συμπεριλήφθηκε η Αραπιά, για λόγους που μόνο ο Χατζιδάκις γνωρίζει. Ευτυχώς, έχει διασωθεί σε ιδιωτικό αρχείο με τη φωνή της Φλέρυς και έχει αναρτηθεί στο διαδίκτυο. 
Το ρεμπέτικο για τον Χατζιδάκι - είδος γνησίως ελληνικόν - υπάρχει για να μας ερμηνεύει. Και για να μας συνειδητοποιεί τον βαθύτερο εαυτό μας. Ή, όπως θα ‘λεγε κι ο Μάνος: «Η ζωτικότητα καίγεται, η ψυχικότητα αρρωσταίνει, η ωραιότητα παραμένει. Αυτό είναι το ρεμπέτικο.»

Τετάρτη 30 Ιανουαρίου 2019

ΓΙΩΡΓΟΣ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ ΚΑΙ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΝΟΣ ΕΦΡΑΙΜ: "ΤΡΕΜΩ"!


π.α. ανδριόπουλος 
Ο τολμητίας Άρης Δημοκίδης δημοσίευσε στα mikropragmata.lifo.gr το «σκωπτικό» - όπως το χαρακτήρισε - σχόλιό μου για το ορατόριο για την Παναγία που θα παρουσιάσει ο Γιώργος Θεοφάνους στο Μέγαρο Μουσικής, με την στήριξη, την χορηγία και τις ευλογίες του «υπέρτατου» Ηγουμένου της Μονής Βατοπαιδίου Εφραίμ. 
Χαρακτηρίζω «τολμητία» τον Άρη Δημοκίδη γιατί ο Γιώργος Θεοφάνους είναι ισχυρός παράγων της εγχώριας μουσικής σκηνής και της showbiz γενικότερα. Ποιος τολμά να τον αμφισβητήσει; 
Την ίδια στάση τήρησε ο Α. Δημοκίδης και στην περίπτωση του Στέφανου Κορκολή, δημοσιεύοντας κείμενό μου εναντίον της συνθετικής δουλειάς του Κορκολή πάνω στον Καβάφη. 
Στην περίπτωση του ορατορίου του Γ. Θεοφάνους για την Παναγία έχουμε, φυσικά, την «κραταιά» σκέπη του Βατοπαιδινού Εφραίμ, ο οποίος φαίνεται πως θέλει να αλώσει και τον χώρο της showbiz, καθώς τους άλλους χώρους τους έχει καθυποτάξει με άνεση. 
Δε νομίζω πάντως ότι ο Εφραίμ δεν γνωρίζει το «θρησκευτικό» έργο του Γ. Θεοφάνους, το οποίο αριθμεί κάμποσα …ελαφρά τραγουδάκια με …εσχατολογικό περιεχόμενο, όπως: Angel in my paradise, Γαλήνη στο κελί, Δε σε φοβάμαι ουρανέ, Δευτέρα παρουσία, Δώρο Θεού, Ιεροτελεστία, Πάτερ ημών κ.α. 
Όμως, ο Γιώργος Θεοφάνους έχει μελοποιήσει και στίχους του Αγίου Νεοφύτου του Εγκλείστου και μάλιστα κατανυκτικού περιεχομένου!
Πάντως, νομίζω ότι είναι πιο αυθεντικός σε τραγούδια του όπως το «Τρέμω» με τον Ρέμο. 
Το αφιερώνω σε όλους όσοι θα κατακλύσουν το Μέγαρο Μουσικής για να ακούσουν τον «θεομητορικό» Θεοφάνους. 
Τρέμω το χέρι σου ν’ αφήσω 
τρέμω μακριά σου πώς θα ζήσω 
τρέμω δε θέλω να ξαναγαπήσω 
τρέμω τη μέρα που χαράζει 
και ποιο κορμί θα μ’ αγκαλιάζει 
ποια άλλη αγάπη θα με κομματιάζει.

Τρίτη 29 Ιανουαρίου 2019

"ΕΙΣ ΤΟ ΒΟΥΝΟ ΨΗΛΑ ΕΚΕΙ..." ΜΕ ΤΗΝ ΦΛΕΡΥ ΝΤΑΝΤΩΝΑΚΗ


Η αγία του ελληνικού τραγουδιού Φλέρυ γυμνή τη φωνή ψάλλει σε στίχους του Άγγελου Βλάχου (1838-1920) το παιδικό ασμάτιον «Η μικρά εκκλησιά» από τα «Τριάκοντα ασμάτια» (Νέα Εστία 539, Χριστούγεννα 1949).
Η μελοποίηση αποδίδεται στον συνθέτη Δήμο Μούτση, αν και δίνει την αίσθηση του δημώδους. Συχνά αναφέρεται ως "αγνώστου" μελοποιού. Πρωτοερμηνεύτηκε απ' την Παιδική Χορωδία του Χατζηκυριακείου Ορφανοτροφείου του Πειραιά την οποία διεύθυνε η Αγγελική Καψάσκη τον Απρίλιο του 1970.

Εις το βουνό ψηλά εκεί
ειν' εκκλησιά ερημική,
το σήμαντρό της δεν κτυπά
δεν έχει ψάλτη ούτε παπά

Ένα ξωκλήσι φτωχικό
και ένα πέτρινο σταυρό
έχει στολίδι μοναχό
το εκκλησάκι το φτωχό.

Η Φλέρυ λέει μόνο δύο στροφές από το ποίημα. Κάνει κι ένα χαριτωμένο λάθος: Η δεύτερη στροφή αρχίζει: "Ένα κανδήλι θαμπερό". Η Φλέρυ, που προφανώς λέει από μνήμης το τραγουδάκι, αληθεύει εμμένοντας στην πτωχεία...
Η ηχογράφηση είναι από το συγκλονιστικό cd Φλέρυ Νταντωνάκη Η αιώνια εφηβεία της φωνής που κυκλοφορήθηκε από την ΕΡΤ, στη σειρά Αρχείο Ραδιοφώνου.
Η διάρκεια του τραγουδιού είναι μόλις 1:21. Μια προσευχή αιωνιότητας...


Η φωτό του βίντεο: Το ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής στη Στάνο Αμφιλοχίας. Θεμελιώθηκε το 1550 και διαθέτει σημαντικές μεταβυζαντινές τοιχογραφίες [φωτ.1968]

Δευτέρα 28 Ιανουαρίου 2019

ΟΝΟΜΑΣΤΗΡΙΑ ΜΕ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ ΚΑΙ ΟΡΙΣΤΙΚΟ ΘΑΨΙΜΟ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ


Ξεκινάω με θέμα, που λέμε και στη μουσική.
Οι ιεράρχες της Εκκλησίας της Ελλάδος που κόπτονται για την Μακεδονία και την ελληνικότητά της, στην πραγματικότητα εξαντλούνται σε μια ανέξοδη και φτηνή ρητορεία. Ουδόλως τους «καίει» το θέμα, όπως, βέβαια, και κανένα άλλο θέμα απ’ αυτά για τα οποία εξαπολύουν ουρανομήκεις ιαχές. 
Μια απλή απόδειξη: το Σάββατο 26 Ιανουαρίου, μία μέρα μόλις μετά την ψήφιση της Συμφωνίας των Πρεσπών από την Ελληνική Βουλή, δεκαπέντε επίσκοποι πήγαν στην Πάτρα για να εορτάσουν πανηγυρικά τα ονομαστήρια του μητροπολίτου Πατρών Χρυσοστόμου. Ξέχασαν τα εντελώς πρόσφατα συλλαλητήρια (ο Πατρών παρέστη στο συλλαλητήριο της Κυριακής 20/1/2019), σταμάτησαν να χτυπούν πένθιμα τις καμπάνες, άφησαν κατά μέρος τις «βαριές» δηλώσεις και πήγαν σε γιορτές και πανηγύρια. 
Βέβαια, ο μητροπολίτης Πατρών Χρυσόστομος, ως «συνετός και διακριτικός» δεν εξέδωσε σχετικό δελτίο τύπου – όπως κάνει συνήθως αμέσως μετά από κάθε ιεροπραξία του – αλλά έβγαλε ένα δελτίο τύπου για το μνημόσυνο του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, που τελέστηκε στο πλαίσιο των ονομαστηρίων του. Δηλαδή, ονομαστήρια με μνημόσυνο και οριστικό θάψιμο της Μακεδονίας.
Και κάτι ακόμα: Στις 30 Νοεμβρίου 2017 ο Πατρών Χρυσόστομος είχε πει στον Καλαβρύτων Αμβρόσιο, που από τότε …απειλούσε με παραίτηση: «Αν του χρόνου είμαι Συνοδικός δεν θα εγκρίνω την παραίτησή σου…». Ο Πατρών Χρυσόστομος είναι Συνοδικός αλλά δεν χρειάζεται να «εγκρίνει» την παραίτηση Αμβροσίου γιατί απλούστατα δεν την υποβάλλει. 
Το ενδιαφέρον είναι ότι ο Πατρών Χρυσόστομος ούτε το κείμενο που λάνσαρε ο Καλαβρύτων για την Μακεδονία υπέγραψε ούτε πήγε ως μάρτυρας υπεράσπισης στην δίκη που είχε με τους ομοφυλόφιλους. Γιατί απλούστατα ξέρει να αποφεύγει τις κακοτοπιές… 
ΠΟΛΛΑ ΤΑ ΕΤΗ ΤΟΥΣ! 
Π.Α.Α.

Κυριακή 27 Ιανουαρίου 2019

Γιώργος Μαρίνος: Μαθήματα δικτατορίας άνευ διδασκάλου


Γιώργος Παπαστεφάνου 
Η συνταγή δοκιμασμένη: «Παίρνετε μια ντουζίνα τανκς, ένα μυστρί και μία πλάκα κι αφού ξορκίσετε τον Μαρξ, θεμελιώνετε ατάκα. Διαλέγετε ένα πτηνό, ει δυνατόν με δυο κεφάλια, το στήνετε στον Υμηττό με τα φτερά του σαν βεντάλια». Γνωστή και η επωδός: «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών, άνευ Βουλής και εκλογών, έτσι τα Έθνη μόνο ζουν, ταρατατζούμ, ταρατατζούμ, ταρατατζούμ». Αν και ο τίτλος του τραγουδιού ήθελε το εν λόγω «μάθημα δικτατορίας» άνευ διδασκάλου, δάσκαλος υπήρχε και μάλιστα δεν ήταν ένας, αλλά τρεις. Ο Γιάννης Κακουλίδης που είχε γράψει τους στίχους, ο Γιώργος Κριμιζάκης που είχε βάλει τη μουσική και βέβαια, ο Γιώργος Μαρίνος, που με το ασύγκριτο ταλέντο του και με κέφι που τότε φαινόταν ανεξάντλητο, έκανε το κοινό τής «Μέδουσας» να κρέμεται απ'τα χείλη του. Ήταν Μάρτιος του 1976, όταν με τη Μίκα Ζαχαροπούλου στη σκηνοθεσία, αποτυπώσαμε στο βίντεο αυτό το στιγμιότυπο για το πρώτο-πρώτο τηλεοπτικό πορτρέτο του Γιώργου Μαρίνου στη «Μουσική βραδιά». Του Νίκου Δανίκα η ορχήστρα.

 

Σάββατο 26 Ιανουαρίου 2019

Ο ΝΤΟΥΣΑΝ ΜΑΚΑΒΕΓΙΕΦ (SWEET MOVIE) ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ

Χατζιδάκις και Μακαβέγιεφ

Π.Α. Ανδριόπουλος

Πέθανε την Παρασκευή, 25 Ιανουαρίου 2019, σε ηλικία 88 χρονών, στο Βελιγράδι, ο Ντούσαν Μακαβέγιεφ, ένας από τους πραγματικά αληθινούς αναρχικούς του σύγχρονου κινηματογράφου, ο πιο σημαντικός ίσως σκηνοθέτης του νέου γιουγκοσλάβικου κινηματογράφου, πριν τον Εμίρ Κουστουρίτσα, κατά τους κριτικούς.
Στην Ελλάδα τον γνωρίσαμε από τον Μάνο Χατζιδάκι, ο οποίος έγραψε την μουσική για την ανατρεπτική, αβανγκάρντ ταινία του «Sweet movie». Κι απ' την μουσική της ταινίας του Χατζιδάκι ό,τι πιο γνωστό και αγαπημένο είναι το τραγούδι "Τα παιδιά κάτω στον κάμπο", σε στίχους του ίδιου του Χατζιδάκι, ή, όπως έλεγε ο ίδιος "ο θρίαμβος της εσωτερικής μου αναρχίας. Ο,τι είχα καταπιέσει μέσα μου μέχρι εκείνον τον καιρό, το βγάζω έξω τραγουδώντας και μάλιστα σε μια εποχή που κάθε άλλο παρά ανεχότανε τέτοιες «απελευθερώσεις». Και τι δεν κάνουν εκεί κάτω στον κάμπο αυτά τα παιδιά. Κυνηγάν ένα τρελό, τον πνίγουν και τον καίνε στον γιαλό, πετσοκόβουν τα κεφάλια από εχθρούς κι από πιστούς, κόβουν δεντρολιβανιές και στολίζουν τα πηγάδια για να σπρώξουν μέσα τις νιές και να πνιγούνε, κοροϊδεύουν έναν παπά, του παίρνουν τ' άμφια και τον αφήνουν γυμνό μεσ' στην αγορά, πωλούν τους προγόνους τους για ένα κομμάτι ψωμί κι ύστερα μελαγχολούν… Ολ' αυτά, ταιριάξαν απόλυτα με την αποκάλυψη που πραγματοποιούσε ο Μακαβέγιεφ στην ταινία του «Σουίτ Μούβι» για το έγκλημα στο δάσος του Κατύν. Κάθε αναφορά στο γεγονός αυτό, με τις θλιβερές σκηνές από τα παλιά επίκαιρα που δεν προβλήθηκαν ποτέ πριν από το «Σουίτ Μούβι», είχε το τραγούδι μου πανίσχυρο να συνοδεύει τις τραγικές εικόνες. Και, επί τέλους, άρχιζα να νιώθω μια βαθιά ικανοποίηση έξω από τις άθλιες σκοπιμότητες του καιρού μας". 



Ο Χατζιδάκις χρησιμοποιεί εδώ ένα τραγούδι που είχε γράψει το 1945 για το έργο «Το Καλοκαίρι θα Θερίσουμε» του Αλέξη Δαμιανού, που σκηνοθέτησε ο Γιώργος Σεβαστίκογλου, για να σχολιάσει μία ακόμα ειρωνεία της ιστορίας. Ή μάλλον για να πει, για ακόμα μία φορά, ότι το Κτήνος μέσα μας δεν έχει πρόσωπο, ούτε το μονοπωλεί η αριστερά ή η δεξιά, ο Χίτλερ ή ο Στάλιν.
Η ταινία γυρίστηκε ενώ ο Μακαβέγιεφ ζούσε εξόριστος στον Καναδά. Χωρίς αναγνωρίσιμη πλοκή, η ταινία λειτουργεί σαν μια μελέτη πάνω στις περίπλοκες εσοχές της σεξουαλικότητας στον ανθρώπινο νου, την ώρα που κατακρίνει την εμπορευματοποίηση και καταπίεσή της από καθεστώτα τύπου Στάλιν. Οταν ο Ντούσαν Μακαβέγιεφ τηλεφώνησε στον Χατζιδάκι με την πρόταση να συνεργαστούν για την καινούργια του ταινία, εκείνος ενθουσιάστηκε. Είχε κιόλας γοητευθεί από τα «Μυστήρια του οργανισμού», του ίδιου σκηνοθέτη. Ετσι γεννήθηκε, το 1974, το περίφημο σάουντρακ του «Sweet movie», μιας ακόμα μαγικής «ιστορίας έρωτα και αναρχίας» (όπως θα ’λεγε και η Λίνα Βερτμίλερ).  
Ας δούμε πώς προλόγισε ο ίδιος ο Μάνος Χατζιδάκις την προβολή της ταινίας Sweet Movie την Κυριακή το πρωί 20 Οκτωβρίου 1974 στην Κινηματογραφική Λέσχη, στο ΑΣΤΥ.


"Σαν είδα πρώτη φορά στο Λονδίνο τα Μυστήρια του οργανισμού, την προηγούμενη ταινία του Μακαβέγιεφ, ενθουσιάστηκα, χειροκρότησα, κι είπα σε φίλους μου πως θα ‘ταν μεγάλη η χαρά μου σαν τύχαινε και δούλευα μ’ αυτόν τον σκηνοθέτη. Οι φίλοι μου τo ‘παν στον Μακαβέγιεφ κι αυτός με την σειρά του μου τηλεφώνησε στην Αθήνα και με ρώτησε, αν θέλω να δουλέψω στο Sweet Movie, ταινία που μόλις άρχιζε να γυρίζει. Πήγα τον γνώρισα, γίναμε φίλοι και δουλέψαμε μαζί σε διάφορες πόλεις της Ευρώπης, ίσαμε που τέλειωσε το έργο που θα δείτε εδώ σε λίγο. 
Η εμπειρία μου ήταν συναρπαστική κι ο Μακαβέγιεφ, ίδιος απαράλλαχτος ο άνθρωπος με τον σκηνοθέτη. 
Βαλκάνιος Γιουγκοσλάβος, νεομαρξιστής, αναρχικός, περίτεχνος κι απλοϊκός, περιφέρεται στον λεγόμενο δυτικό μας κόσμο, μ’ όλη την σκανδαλιά ενός ξεχωριστά ζωηρού παιδιού, με την αστραφτερή ματιά ενός ανατολίτη άρχοντα αλλά και με την ώριμη απλότητα ενός προικισμένου μεσήλικα, που διαθέτει τις εμπειρίες ενός παγκόσμιου πολέμου και τα τελευταία ρανίσματα μιας ευρωπαϊκής παιδείας. 
Με τραγική σατιρική φλέβα μέσα του και με γνήσια αίσθηση χιούμορ, κεντροευρωπαίκού τύπου θάλεγα, απορρίπτει φανατικά κάθε διανοητική έκφραση στις ταινίες του και χειρίζεται το μόνιμο θέμα του - την απελευθέρωση του σύγχρονου ανθρώπου απ' τα εσωτερικά δεσμά του, τα "καταλλήλως επιβληθέντα εντός μας", όπως θάλεγεν ο ποιητής Καβάφης - με ανεξίτηλες εικόνες, αδιάκοπες ευρηματικές ιδέες και με δίχως φραγμό αντιμετώπιση της αλήθειας στις ανθρώπινες σχέσεις. 
Δεν είναι «στρατευμένος». Δεν κάνει εύκολη πολιτική. Αλλά το αποτέλεσμά του είναι πολιτικό, μια και τον χαρακτηρίζει η βαθειά γνώση του σημερινού μας κόσμου. 
Θα πρόσθετα ακόμη, πως ίσως δεν φανερώνει τους συγκεκριμένους στόχους του. Όμως είναι ολοφάνερη η βαθύτατη ανθρωπιά του και η προσπάθειά του να μας αναστατώσει για να σκεφτούμε κι έτσι να ξαναβρούμε μια διαφορετική σύνθεση μέσα μας. Και μια διαφορετική σύνδεση με τον περίγυρό μας. 
Δεν περιέχει συμβολισμούς αλλά μεταχειρίζεται σύμβολα. Δεν περιέχει συνθήματα, αλλά μεταχειρίζεται τραγούδια. Μα πάνω απ’ όλα, μας χαρίζει εικόνες και ιστορίες διαφορετικές, που κινιούνται παράλληλα αλλά κι ανεξάρτητα μεταξύ τους, για να καταλήξουνε όλα σε μια χοάνη, που τελικά χαρακτηρίζεται από τον τίτλο της ταινίας κι από τον ζωντανό κόσμο που περιέχει ο ίδιος ο Μακαβέγιεφ, σύγχρονος, οραματιστής και με ποιητική συνείδηση του παρόντος Χρόνου. 
Πολλοί και μάλιστα θαυμαστές του, επιχειρούν ανάλυση της εργασίας του κι ατελείωτα φιλολογούν γύρω απ’ αυτήν, βρίσκοντας νοήματα, σκέψεις και ερμηνείες απίθανες και περιοριστικές για την γεμάτη ορμή ασταμάτητη φαντασία του Μακαβέγιεφ, που τόσο αντιπαθεί ο ίδιος τα σύμβολα και την διανόηση. Μα πάλι, αυτός ο ίδιος, σαν πονηρός Βαλκάνιος, δέχεται με ηδονή όλες τις απόψεις και επιβεβαιώνει με άνεση και χιούμορ τις εντελώς αντίθετες πλάνες των «σκεφτομένων» θαυμαστών του. Όχι γιατί κερδίζει τίποτα. Απλώς, γιατί διασκεδάζει αυτοσατυρίζοντας την αυξανόμενη επιτυχία της εργασίας του. Τρεις μέρες συζητούσε σ’ ένα απ’ τα Φεστιβάλ της Ιταλίας μ’ έναν καθολικό επίσκοπο, που ενθουσιασμένος ο επίσκοπος, είχε βρει το Sweet Movie θρησκευτική ταινία και βασισμένη μάλιστα στο Ευαγγέλιο. Τρεις μέρες κουβέντιαζε μαζί του για να τον πείσει πως ήτανε ο μόνος που ανακάλυψε το πραγματικό περιεχόμενο της ταινίας του. Ούτε βέβαια ο επίσκοπος ήταν αφελής, ούτε ο Μακαβέγιεφ αργόσχολος. Μα ο διάλογος, ήτανε μέσα στο παιχνίδι του.
[Τα παιδιά κάτω στο κάμπο, σε δίσκο 45 στροφών (1975) στα ιταλικά, από την Daniela Davoli, σε διασκευή Nallo Ciancherotti. Οι στίχοι είναι του μεγάλου Ιταλού σκηνοθέτη Pier Paolo Pasolini].


Εγώ προσωπικά θα προχωρούσα ακόμα πιο πολύ, για να σας εξηγήσω πάνω κάτω την περίπτωσή του και την συγκεκριμένη αυτή ταινία. Και δεν θάταν περίεργο να σας έλεγα ότι, δεν υπάρχει ταινία. Δεν υπάρχει τουλάχιστον μ’ αυτήν την έννοια που συνηθίσαμε να βλέπουμε ταινίες άλλων σκηνοθετών του κινηματογράφου. Το κινηματογραφικό αποτέλεσμα του Μακαβέγιεφ, είναι διαφορετικό και πρωτοφανέρωτο.
Δημιουργεί ένα ανεξάντλητο υλικό, που επί ώρες σαν χίλιες βελόνες εισέρχεται μέσα μας για να ξυπνήσει ναρκωμένα νεύρα, ναρκωμένα από κληρονομημένες προκαταλήψεις και ξέθωρες ιδέες. Και η ταινία θα σχηματιστεί μέσα μας και στον καθένα χωριστά, μετά την προβολή. Κι αυτή ταινία που θα σχηματιστεί, δεν θα μοιάζει η μία την άλλη, θάναι πολλές, όσοι κι οι θεατές, μα όλες μαζί θάναι για τον καθέναν μας το Sweet Movie, ικανό για να μας ξανανθώσει και να μας δώσει μια καινούρια όραση, να ξαναβρούμε τους φίλους μας, τους εαυτούς μας και τις ιδέες μας, μέσα στον χώρο και τον χρόνο που ζούμε.
Ο ίδιος ο Μακαβέγιεφ συνηθίζει να λέει, πως πρέπει κανείς να βλέπει το Sweet Movie, με το κορίτσι του. Ποτέ μόνος. Και σε μερικές στιγμές, σαν τις γλυκές στιγμές ενός κονσέρτου του Ραχμάνινωφ ή του Γκέρσουϊν, ν’ ακουμπάει ο ένας το χέρι του άλλου, με τρυφερότητα και με κρυφό ανατρίχιασμα. Τότε -λέει- η ταινία του λειτουργεί σωστά. 
Προσπαθήστε λοιπόν να πάρετε κι από την μουσική μου, όλη την γλυκιά και ζαχαρένια γεύση που η ταινία περιέχει, μαζί με τους κινέζικους βελονισμούς των ευρηματικών σκηνών της. 
Και στο σπίτι σας όταν βρεθείτε μόνος σας ή με το κορίτσι σας αποφασίστε για την κατάλληλη ή ακατάλληλη συνέχεια. Με τις ευχές του Μακαβέγιεφ και τις δικές μου."


Η φίλη μουσικολόγος Ευτυχία Παπανικολάου, καθηγήτρια σε πανεπιστήμια της Αμερικής, πριν δέκα χρόνια έκανε μια ανακοίνωση σε ένα συνέδριο στο Μέγαρο Μουσικής, ακριβώς για την μουσική του Χατζιδάκι στην ταινία του Μακαβέγιεφ Sweet Movie, με τίτλο:“Is there life after birth?”: Interrogating the Sensuous in Hadjidakis’s Soundtrack for Dušan Makavejev’s «Sweet Movie».
Παραθέτω στη συνέχεια μια περίληψη της ανακοίνωσης της Ευτυχίας Παπανικολάου στα αγγλικά: Dušan Makavejev’s 1974 film Sweet Movie has come down in the history of cinema as one of the most transgressive films of the 1970s. Its visually explicit imagery, ranging from repulsively-portrayed sexual images to outrageous scatological acts of perversion, betrays a cinematic style that owes its extravagant modes of presentation to the revolutionary style of novi (“new”/“open”) film. At the same time that the viewer’s visual realm is assaulted with an onslaught of shocking and downright offensive sequences, the film’s music operates in the realm of liminality. Instead of composing music that aurally accompanies the film’s iconoclastic style, Manos Hadjidakis created one of the most attractive musical scores, reflective of his signature lyrical-poetic aesthetic. In stark contrast to the film’s explicitly vulgar and repellent images, Hadjidakis’s diegetic and nondiegetic music forms a surprisingly appealing auditory staple that aims to manipulate the viewers’ reaction, as its pacifying potential borders on the manipulative. While he acknowledged the graphic imagery of the film (“like a thousand needles penetrating our torpid nerves”), Hadjidakis also sought to provoke with his self-described “sugary-sweet taste” of the music. As this presentation will reveal, Makavejev’s disillusionment with Marxism lies at the core of his cinematic language. Similarly, I will explore how the film’s music serves as an ironic commentary on life, freedom, and revolution—that is, ideas at the core of the film’s ideology.

Παρασκευή 25 Ιανουαρίου 2019

Ο …ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΝΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ ΚΑΙ Η ΒΙΒΛΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ


π.α. ανδριόπουλος
Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση «Το Ινστιτούτο «Άγιος Μάξιμος ο Γραικός», το οποίο τελεί υπό την αιγίδα της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου και έχει ως σκοπό την έρευνα, διάσωση και προβολή των πνευματικών και πολιτιστικών μας παραδόσεων και η «Αποστολή» της Αρχιεπισκοπής Αθηνών θα προβούν στην παρουσίαση ενός σύγχρονου ορατόριου για την Παναγία με τίτλο «Παναγία – Η Μητέρα του Φωτός» του συνθέτη Γιώργου Θεοφάνους, σε κείμενα και σκηνοθεσία της Δέσποινας Γκάτζιου.» 
Πρόκειται, απ’ό,τι διαβάζουμε στο σχετικό δελτίο τύπου για μια «υπερπαραγωγή» με «μουσική γραμμένη από τον μουσικοσυνθέτη Γιώργο Θεοφάνους, πάνω σε ποιήματα αφιερωμένα στην Παναγία, κυρίως από Πατέρες που έζησαν στο Άγιο Όρος…καθώς και ποιήματα γνωστών Ελλήνων ποιητών…». 
Στην σκηνή, λέει, θα βρίσκονται πάνω από 250 συντελεστές! 
Διεύθυνση Συμφωνικής ορχήστρας: Γιώργος Θεοφάνους 
Τραγουδούν: Μανώλης Μητσιάς, Πίτσα Παπαδοπούλου και Πέτρος Γαϊτάνος κ.α. 
Θα μου επιτρέψει ο κ. Θεοφάνους να προτιμήσω την δημιουργία του «Βιβλική καταστροφή». Νομίζω του ταιριάζει καλύτερα από τα θεομητορικά που θέλει να κάνει …βατοπαιδινή εμπνεύσει… Γιατί τόσο η μουσική όσο και οι στίχοι του παραπέμπουν, πραγματικά, σε μια «βιβλική καταστροφή»!
Ας τους απολαύσουμε!

Σημάδια απ’ όνειρα με 
κάνουν να ξυπνώ 
να ψάχνω τι είν’ 
αληθινό 
τι κρύβεται πίσω από 
τη ζωή σου 
σε βλέπω δίπλα να 
κοιμάσαι σαν μωρό 
να κάνω κάτι δεν 
μπορώ 
να σπάσω πια την 
ένοχη σιωπή σου 

Όλοι λένε πως δεν 
πρέπει 
να 'σαι δίπλα μου εσύ 
και πως η αγάπη σου 
μοιάζει βιβλική καταστροφή 
Όλοι ξέρουν πού 
πηγαίνεις 
και τι κάνεις στα κρυφά 
γιατί δεν καταλαβαίνεις 
κομματιάζεις μια καρδιά 
γιατί πρέπει τελευταία 
να το μάθω; 
μη μ’ αφήσεις τελευταία 
να το μάθω 

Σημάδια από κουβέντες 
που άφησες μισές 
κάνουν τις νύχτες μου 
φριχτές 
αναρωτιέμαι τι κακό 
σου έχω κάνει 
δικαιολογίες για να 
βρίσκεσαι μακριά 
και πάλι η άδεια μου 
αγκαλιά κομμάτια γίνεται σαν 
πορσελάνη 

Βοήθειά μας η Παναγία κ. Θεοφάνους!


Ο Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΙΗΤΗ ΑΓΙΟ ΓΡΗΓΟΡΙΟ ΤΟΝ ΘΕΟΛΟΓΟ


π.α. ανδριόπουλος

Σε ένα πεζό κείμενό του με τον τίτλο "Οι Βυζαντινοί ποιηταί", ο Κ.Π. Καβάφης επιχειρεί μια "σύντομον, συντομωτάτην σκιαγραφίαν της Bυζαντινής ποιήσεως", όπως γράφει ο ίδιος στο τέλος του συγκεκριμένου κειμένου, εκφράζοντας την βεβαιότητα ότι "εξ αυτής ο αναγνώστης θα εννοήση ότι το αντικείμενον είναι εκτενές και άξιον της σπουδής των ημετέρων λογίων."
Το ενδιαφέρον είναι ότι στο πεζό αυτό ο Αλεξανδρινός ποιητής αναφέρεται και στον Άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο, ο οποίος υπήρξε, ως γνωστόν, και σπουδαίος ποιητής. Είναι αξιοσημείωτο ότι ο Καβάφης παραθέτει την γνώμη του μεγάλου ιστορικού Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου για τον Άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο, ο οποίος βασίζεται σε μελέτες της εποχής του, που συγκρίνουν την ποίηση του Αγίου με αυτήν του Λαμαρτίνου.
Ο Alphonse Marie Louis de Prat de Lamartine (21 Οκτωβρίου 1790 – 28 Φεβρουαρίου 1869), γνωστός στην Ελλάδα ως Λαμαρτίνος, ήταν Γάλλος ποιητής, μυθιστοριογράφος, ιστοριογράφος και πολιτικός, από τα μεγαλύτερα ονόματα του ρομαντισμού στην Γαλλία.


Ας δούμε τι γράφει ακριβώς ο Καβάφης: 
H χριστιανική ποίησις του Γρηγορίου του Nαζιανζηνού εθαυμάσθη υπό των λογίων πασών των εποχών, και εν τοις καθ’ ημάς χρόνοις συνεκρίθη προς την ποίησιν του… Λαμαρτίνου. Iδού πώς εκφράζεται περί αυτής εν τη Iστορία του Eλληνικού Έθνους ο κ. Παπαρρηγόπουλος: «Tα έπη ταύτα ωνομάσθησαν υπό της νεωτέρας κριτικής Θρησκευτικαί μελέται εξ αναλογίας των Ποιητικών Mελετών του Λαμαρτίνου· διότι τωόντι μεγάλη μεν υπάρχει διαφορά μεταξύ της φύσεως των δύο ποιητών και των χρόνων καθ’ ους εκάτερος έζησεν, ουδέν ήττον όμως παρετηρήθη ευλόγως, ότι τα του Γρηγορίου έπη έχουσι πολλάκις παράδοξον οικειότητα προς τας περιπλανήσεις της φαντασίας του ποιητού εκείνου της σκεπτικής και κόρου μεστής ηλικίας του αιώνος ημών. Yπάρχουσι μάλιστα τινά των επών τούτων τα οποία ο περί τα τοιαύτα τοσούτον έμπειρος Oυϊλλεμαίνος δεν εδίστασε να αποκαλέση προδρόμους των θελκτικωτέρων στεναγμών της μελαγχολικής των καθ’ ημάς χρόνων μούσης, ει και αποπνέοντα πίστιν εισέτι νεαράν και αφελή εν τω θορύβω αυτής. Eις τα έπη ταύτα επανθεί επαφρόδιτόν τι μίγμα αφηρημένων ιδεών και πραγματικών συγκινήσεων, γοητευτική δέ τις αντίθεσις των καλλονών της φύσεως προς την ταραχήν καρδίας, ήτις, βασανιζομένη υπό του αινίγματος της υπάρξεως ημών, ζητεί καταφύγιον εν τη πίστει».
(Κ.Π. Καβάφης, Τα πεζά (1882;-1931), Φιλολογική επιμέλεια Mιχάλης Πιερής, Ίκαρος Εκδοτική Εταιρία, 2003)

Πέμπτη 24 Ιανουαρίου 2019

Η ΠΑΙΔΙΚΗ ΧΟΡΩΔΙΑ ΤΩΝ ΑΝΑΚΤΟΡΩΝ ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ


άβαλον των τεχνών
π.α. ανδριόπουλος


«Σαν γνήσιος στρατηγός το '65 θέλησα να κάνω στην Ελλάδα μια επανάσταση. Αντί για τανκ, πήρα ένα παιδί – έφηβο μελαχρινό και όμορφο από την παιδική χορωδία των ανακτόρων και του είπα να τραγουδήσει. 
Μου λέει: «για να τραγουδήσω χρειάζομαι καινούργιους μύθους». 
– Πολύ σωστά, σκέφθηκα. 
Και με τον Γκάτσο αρχίσαμε να κατασκευάζουμε μύθους τον έναν μετά τον άλλο…» 
Αυτά έγραφε ο Μάνος Χατζιδάκις στο σημείωμά του για τον θρυλικό, πλέον, κύκλο τραγουδιών του «Μυθολογία», σε στίχους του Νίκου Γκάτσου, αποκαλύπτοντάς μας ότι γνώρισε τον ερμηνευτή των τραγουδιών στην παιδική χορωδία των ανακτόρων. 


Και ο Γιώργος Ρωμανός εξομολογείται σε συνέντευξή του στην «Καθημερινή» (25-5-2010): 
«Τέλος Ιανουαρίου 1965, κυκλοφόρησε ο πρώτος δίσκος με δικά μου τραγούδια, οι «Μπαλάντες». Ηχογραφήθηκε από τον Γιάννη Σμυρναίο σε διάστημα δέκα ωρών. Τα τραγούδια τα είχε ακούσει ο Μάνος Χατζιδάκις και είχε δώσει το πράσινο φως, γι' αυτό και είχα την τύχη να συμμετάσχουν στην ηχογράφηση οι κορυφαίοι μουσικοί της εποχής. Ο Χατζιδάκις με είχε γνωρίσει ως μέλος παιδικής χορωδίας -ήμουν 16 χρόνων- στο στούντιο Άλφα όπου ηχογραφούσε κάτι και είχε ζητήσει χορωδία. Σε κάποιο διάλειμμα της ηχογράφησης, μας μάζεψε όλα τα παιδιά και μας είπε πως σε ηλικία 17 ετών έγραψε το πρώτο του τραγούδι, το «Ήρθε βοριάς, ήρθε νοτιάς». Τόλμησα μέσα στην αθωότητά μου να του πω πως κι εγώ έγραφα τραγούδια. «Μπορούμε να ακούσουμε κάτι, νεαρέ;», μου είπε. Πήρα την κιθάρα -μάλιστα ήταν η κιθάρα ή του Φάμπα ή του Μηλιαρέση- και έπαιξα μια μελοποίηση που είχα κάνει επάνω σε ποίημα του Γιάννη Ρίτσου». 
Ο Χατζιδάκις έδωσε αμέσως στο «παιδί της χορωδίας των Ανακτόρων» πολύ υλικό: την πρώτη εκτέλεση μαζί με τον Βασίλη Ριζιώτη (επίσης μέλος της χορωδίας των Ανακτόρων) του τραγουδιού ''Τ’ αστέρι του βοριά'' από το soundtrack της ταινίας ''America - America'' (1963) του Ελία Καζάν, στη συνέχεια την ''Μυθολογία'' και τέλος τον ''Καπετάν - Μιχάλη'' (1966).


Ωστόσο, η γνωριμία του Χατζιδάκι με τον Γ. Ρωμανό πρέπει να έγινε σε ένα άλλο τραγούδι που ερμήνευσε η χορωδία των Ανακτόρων: Στο τραγούδι του Τζάμπορη, που γράφτηκε από τον Χατζιδάκι, σε στίχους Νίκου Γκάτσου (1963). 
Τον Αύγουστο του 1963 σχεδόν 14.000 Πρόσκοποι από 89 χώρες και 300 δημοσιογράφοι και ανταποκριτές ξένων ειδησεογραφικών πρακτορείων επισκέφτηκαν τον Μαραθώνα από την πρώτη έως τις 11 του μηνός, στo πλαίσιo του 11ου Παγκόσμιου Προσκοπικού Τζάμπορι που έγινε στην Ελλάδα. Τζάμπορι (Jamboree) ονομάζεται η μεγάλης κλίμακας προσκοπική και οδηγική συγκέντρωση. 
Στο Τζάμπορι παρουσιάστηκε ο Ύμνος, σε ζωντανή εκτέλεση, και έγινε το πιο επιτυχημένο τραγούδι των τζάμπορι όλων των εποχών, καθώς μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες. Κυκλοφόρησε αμέσως και σε δίσκο 45 στροφών, στη δεύτερη πλευρά του οποίου υπήρχε άλλο ένα προσκοπικό τραγούδι, «Η φωτιά». Στον δίσκο αναφέρεται μόνο το όνομα του Μάνου Χατζιδάκι. Αποδίδουμε τους στίχους στον Γκάτσο, επειδή τους υπογράφει στην καρτέλα αρχείου της ΑΕΠΙ. Μαρτυρία, τουλάχιστον για το πρώτο τραγούδι, η παρτιτούρα της εποχής (βλ. Νίκος Γκάτσος, Όλα τα τραγούδια, Αθήνα 2018, σ. 36).


Έπρεπε η Παιδική Χορωδία, να μεταβεί στον χώρο του Φεστιβάλ. Ο Γιώργος Ρωμανός, δεκαέξι χρόνων, ήταν μέλος της Χορωδίας Εφήβων. Επιλέγεται να συνοδέψει τα παιδιά, αλλά όχι και να τραγουδήσει μαζί τους. Εκεί, μάλλον, συναντιέται για πρώτη φορά με τον Χατζιδάκι. 
Το 1964 ο Χατζιδάκις ηχογραφεί την περίφημη μουσική του για το Αριστοφανικό έργο «Όρνιθες», δίνοντάς του τον αριθμό 16 και ονομάζοντάς το: Kαντάτα για μέτζο-σοπράνο, δύο βαρύτονους, παιδική χορωδία, δύο μικτές χορωδίες και ορχήστρα. 
Στην ηχογράφηση συμμετείχαν οι Γιώργος Μούτσιος και Σπύρος Σακκάς (βαρύτονοι), οι κυρίες Ευγενία Βάλβη και Αγγελική Ραβανοπούλου ως μέτζο, η μικτή χορωδία τού Φεστιβάλ Αθηνών σε διδασκαλία της Έλλης Νικολαϊδου, η Παιδική Χορωδία των Ανακτόρων (διδασκαλία: Στέφανος Βασιλειάδης) και η Πειραματική Ορχήστρα Αθηνών υπό την διεύθυνση τού συνθέτη. Η Παιδική Χορωδία των Ανακτόρων συμμετέχει στην ιστορική αυτή ηχογράφηση, σε διδασκαλία του συνθέτη και μουσικοπαιδαγωγού Στέφανου Βασιλειάδη, συνεργάτη του ιδρυτή της Χορωδίας, συνθέτη Μιχάλη Αδάμη, ο οποίος την περίοδο εκείνη έλειπε στην Αμερική για περαιτέρω σπουδές και έρευνα. 
Ο ραδιοφωνικός παραγωγός Άκης Έβενης ήταν μέλος της Παιδικής Χορωδίας των Ανακτόρων και διηγείται σε συνέντευξή του για εκείνη την εποχή και την ηχογράφηση: 
«Στα οκτώ μου έγινα μέλος της παιδικής χορωδίας του παρεκκλησίου των Ανακτόρων όπου εκεί γνώρισα δύο σπουδαίους μουσικοπαιδαγωγούς τον Στέφανο Βασιλειάδη και τον Μιχάλη Αδάμη. Ανάμεσα στα μέλη της ήταν ο Γιώργος Ρωμανός (Γκουζούλης) και ο Βασίλης Ριζιώτης. Εκεί, απόκτησα μια ενεργή σχέση με την μουσική λόγω των εντατικών μαθημάτων σε επίπεδο ωδικής, αρμονίας – σολφέζ, αλλά και των πολλών εμφανίσεων που κάναμε σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Η μεγάλη στιγμή για εμάς ήταν όταν εντατικοποιήθηκαν οι πρόβες με τον Στέφανο Βασιλειάδη και τον Μάνο Χατζιδάκι κατά την περίοδο των Χριστουγέννων του 1963, διότι ο Μάνος προετοίμαζε τους «Όρνιθες» που θα ανέβαζε το επόμενο καλοκαίρι στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού, με την Πειραματική Ορχήστρα Αθηνών, την Μικτή Χορωδία του Φεστιβάλ Αθηνών και την Παιδική Χορωδία των Ανακτόρων, μια αναθεωρημένη εκδοχή της μουσικής που γράφτηκε το 1959 για το ανέβασμα της κωμωδίας του Αριστοφάνη από το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν, σε απόδοση Βασίλη Ρώτα. Το έργο αυτό κυκλοφόρησε σε άλμπουμ το 1965 από την Columbia / EMI.» 
Η Παιδική Χορωδία των Ανακτόρων συμμετέχει στα εξής μέρη του δίσκου: 
1. Πρόλογος (Αν κανείς σας ω! θεατές μας) 
3. Η αηδόνα 
5. Πάροδος (είσοδος και επίθεση των πουλιών) 
7. Φίλτατέ μου γεροντάκο (εδώ συμπράττει με τον ίδιο τον Μάνο Χατζιδάκι που τραγουδάει και την ορχήστρα) 
9. Αν κανείς σας ω! θεατές μας 
25. Δοξαστικό 
26. Έξοδος 
Σίγουρα ο Χατζιδάκις χρησιμοποίησε την Παιδική Χορωδία των Ανακτόρων γιατί ήταν ό,τι καλύτερο υπήρχε την εποχή εκείνη από παιδική χορωδία. Αλλά ανέδειξε και μέλη της Χορωδίας των Ανακτόρων, όπως ο Γιώργος Ρωμανός και ο Βασίλης Ριζιώτης, εντάσσοντας τους στην δική του «μυθολογία» μα και στην δική μας. Οριστικά!...



Τετάρτη 23 Ιανουαρίου 2019

ΜΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΠΟΣΤΟΛΟ ΚΩΝΣΤΑ ΤΟΝ ΧΙΟ


Κυκλοφόρησαν τα πρακτικά της Επιστημονικής διημερίδας που οργάνωσε ο Χορός Ψαλτών Χίου τον Σεπτέμβριο του 2017 στην Χίο με θέμα «Απόστολος Κώνστας ο Χίος, ο τέταρτος των τριών». 
Η έκδοση περιλαμβάνει τις ανακοινώσεις των έξι καθηγητών που συμμετείχαν στο συνέδριο αυτό, με πρώτη αυτή του Ομότιμου Καθηγητού της Βυζαντινής Μουσικολογίας και Ψαλτικής Τέχνης του Πανεπιστημίου των Αθηνών Γρηγορίου Στάθη. Επίσης τις ανακοινώσεις των μουσικολόγων Θωμά Αποστολόπουλου, Γεωργίου Κωνσταντίνου, Γρηγορίου Αναστασίου, Μιχαήλ Στρουμπάκη (του Χίου) και Σέβης Μαζέρα. 
Περιλαμβάνει τον εναρκτήριο χαιρετισμό του Σεβ. Μητροπολίτου Χίου, Ψαρών και Οινουσσών κ. Μάρκου καθώς επίσης και τους χαιρετισμούς Αρχόντων και Πρωτοψαλτών που τίμησαν το συνέδριο. 
Η έκδοση έγινε από τον Χορό Ψαλτών Χίου και την επιμέλεια είχε ο Ηρακλής Μαλανδρίνος, Πρωτοψάλτης, Δάσκαλος Ψαλτικής Τέχνης και Χοράρχης του Χορού Ψαλτών Χίου. 
Ο Ηρακλής Μαλανδρίνος με αλλεπάλληλες εκδόσεις (βιβλία και cd) μας αποκαλύπτει την πλούσια εκκλησιαστική μουσική παράδοση της Χίου και αυτό αποτελεί αληθινή σπουδή και πραγματική συμβολή στην ψαλτική μας τέχνη. 
Η συγκεκριμένη, εξαιρετικά καλαίσθητη και επιμελημένη έκδοση, είναι μοναδική στο είδος της όσον αφορά τον Απόστολο Κώνστα τον Χίο, μια τεράστια προσωπικότητα της Μουσικής μας. 
Την εκτύπωση ανέλαβε το τυπογραφείο Άλφα Πι του Αντωνίου Παληού. Το βιβλίο διατίθεται από τον Χορό Ψαλτών Χίου.

ΤΟ ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΤΟΥ π. ΑΝΔΡΕΑ ΚΟΝΑΝΟΥ, ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΜΙΚΡΟΥΤΣΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΟΝΗ ΜΙΣΣΙΟΥ


Στον τοίχο του κληρικού Ανδρέα Κονάνου στο fb, βλέπει κανείς χαμογελαστό τον «πατέρα», με φόντο τη φράση «να χαμογελάς» γραμμένη σ’ ένα τοίχο. Προφανώς ο «γλυκός παππούλης» συνιστά το χαμόγελο ως – ας πούμε – καθημερινή πρακτική. 


Σκέφτομαι, αίφνης, ότι πρόκειται για πολύ παρωχημένο μήνυμα. Αν θυμηθούμε ότι ο Ανδρέας Μικρούτσικος, στα φόρτε του ως τηλεοπτική περσόνα, έκανε την αλήστου μνήμης εκπομπή "Χαμογελάτε, είναι μεταδοτικό", εδώ και 27 (!) χρόνια (1992-1996). 
Επίσης, υπερβαίνει κατά πολύ το χαμόγελο του «πατέρα» Κονάνου το «Χαμογέλα, ρε …τι σου ζητάνε;» του Χρόνη Μίσσιου (εκδόθηκε στα 1988), καθώς πρόκειται για βιωματικό βιβλίο.


Μήπως ο «πατέρας» θα πρέπει να βρει κάτι πιο …φρέσκο; Ξέρω πως και μόνο το δικό του χαμόγελο – χωρίς την επιτοίχια επιγραφή – είναι αρκετό για τους πολυπληθείς θαυμαστές του. Απλώς λέγω για μας τους …κοινούς θνητούς… Μήπως μας έδινε κάτι πέρα από μια παρωχημένη ατάκα. Όπως κάτι πιο …δραματικό, σαν το «χαμογελάτε γιατί χανόμαστε»! 
Με την ευχή του.
π.α.α.

ΑΛΒΑΝΙΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ – Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ


Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιῶν
Κεντρική Ἐπιτροπή
Κρήτη, 3.9.2012

Ἀρχιεπισκόπου Τιράνων, Δυρραχίου καί πάσης Ἀλβανίας Ἀναστασίου
Ομοτίμου Καθηγητού Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
Ἐπιτίμου Μέλους τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ – Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

1. Ἡ οἰκονομική κρίση πού ζοῦμε σέ πολλές χῶρες τοῦ κόσμου, καί ἰδιαίτερα ἐμεῖς στόν Νότο τῆς Εὐρώπης, ἔχει ὁδηγήσει ἑκατομμύρια ἀνθρώπων σέ κατάθλιψη καί συχνά σέ ἀπόγνωση. Σήμερα ὅλο καί περισσότερο συνειδητοποιεῖται ὅτι ἡ οἰκονομική αὐτή κρίση εἶναι ἀποτέλεσμα μιᾶς γενικότερης κοινωνικῆς κρίσεως, μιᾶς κρίσεως ἀξιῶν. Ἀποτελεῖ συνέπεια μιᾶς θεωρητικῆς ἀντιλήψεως σχετικά μέ τόν ἄνθρωπο καί τή φύση, ἡ ὁποία, στήν ἐποχή τοῦ εὐδαιμονισμοῦ, κινήθηκε σέ ἐντελῶς διαφορετική κατεύθυνση ἀπό τή χριστιανική. Ἀπωθώντας ἀπό τή συνείδηση τῶν ἀνθρώπων καί τῆς κοινωνίας τήν πίστη στόν Θεό, στόν Θεό τῆς ἀλήθειας, τῆς δικαιοσύνης καί τῆς ἀγάπης, ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος κατέληξε στό συμπέρασμα ὅτι, ἀφοῦ δέν ὑπάρχει Θεός, ὅλα ἐπιτρέπονται.
Ὁ σεβασμός πρός τό ἀνθρώπινο πρόσωπο ἀντικαταστάθηκε ἀπό τή δεσποτεία ἀπροσώπων θεσμῶν καί δυνάμεων. Ὁ τονισμός τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἀνθρώπου ὑπεχώρησε δίνοντας τήν ἔμφαση στήν ἀπόλυτη ἐλευθερία τῆς ἀγορᾶς. Ἔτσι, ἀπό κοινωνία ἐλευθέρων προσώπων φθάσαμε στό σημεῖο ὁλόκληροι λαοί νά γίνονται ὑποψήφιοι δοῦλοι ἀπροσώπων ὁμάδων, ἀνωνύμων ἐμπόρων τοῦ χρήματος πού ρυθμίζουν βασικά τίς οἰκονομίες τῶν λαῶν, οἱ ὁποῖοι εἶναι γνωστοί ὡς “ἀγορές”. Αὐτές αὐτονομοῦν τό χρῆμα σάν ἀφηρημένη “λογιστική” ἀξία καί τό ἐμπορεύονται. Στούς πολυσυνθέτους δαιδάλους τῆς παγκοσμιοποιήσεως ἔχουν δημιουργηθεῖ νέες δομές τοῦ χρηματοπιστωτικοῦ συστήματος μιᾶς “εἰκονικῆς οἰκονομίας” πού κανείς κρατικός ἤ ἄλλος πολιτικός θεσμός δέν ἐλέγχει. Ἀντιθέτως, οἱ ἀποφάσεις τῶν ἀγνώστων αὐτῶνπαραγόντων, πού δροῦν μέ καλυμμένα πρόσωπα, μποροῦν νά ἀνατινάξουν κράτη καί ἔθνη καί νά καταδικάσουν ἑκατομμύρια ἀνθρώπους στήν ἀνεργία καί τήν κοινωνία στήν ἐξαθλίωση. Ἔτσι, ὅλη ἡ παγκόσμια οἰκονομία ζεῖ πλέον μιά τρομερή δομική κρίση τοῦ χρηματοπιστωτικοῦ συστήματος, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ τήν πιό πειστική ἀπόδειξη τῆς κρίσεως ἀξιῶν τῆς κοινωνίας.
Ἡ ἀδικία σέ παγκόσμιο ἐπίπεδο κορυφώνεται στό γεγονός ὅτι τό 20% τοῦ πληθυσμοῦ τοῦ πλανήτη, πού ζεῖ στίς πλούσιες χῶρες, καταναλώνει τό 80% τοῦ πλούτου τῆς γῆς. Συγχρόνως, ἡ οἰκονομική αὐθαιρεσία, ἡ διαφθορά, ἡ ἀδικία καί ἀναλγησία, πού ἄνθησαν μέ ὅποιο οἰκονομικό μοντέλο καί ἄν ἐπεβλήθηκε –καπιταλιστικό ἤ σοσιαλιστικό-, ἔχει ὁδηγήσει ἑκατομμύρια ἀνθρώπων στήν κοινωνική περιθωριοποίηση καί ἐν πολλοῖς στήν ἐξαθλίωση.
2. Στήν ὀδυνηρή αὐτή οἰκονομική κρίση, ἡ Ἐκκλησία δέν μπορεῖ νά μείνει ἁπλός θεατής. Εἶναι ὑποχρεωμένη νά ἀρθρώσει μέ σθένος λόγο προφητικό, πρός τρεῖς κατευθύνσεις.
α) Σθεναρή κριτική στά μέλη τῶν Ἐκκλησιῶν μας γιά τήν ἀσυνεπῆ πρός τίς ἀρχές τοῦ Εὐαγγελίου στάση, γιά τή, μικρή ἤ μεγάλη, συμμετοχή στήν ἀδικία καί τήν κοινωνική διαφθορά. Κινητοποίηση, μέ δημιουργικές πρωτοβουλίες τῶν ἐνοριῶν, τῶνδιαφόρων ἐκκλησιαστικῶν ὁμάδων καί ὀργανισμῶν, γιά τήν ἄμεση ἀνακούφιση καί βοήθεια τῶν ἀσθενεστέρων μελῶν τῆς κοινωνίας μας. Δόξα τῷ Θεῷ, στόν τομέα αὐτόν ὑπάρχουν ἤδη σοβαρές ἐκκλησιαστικές δράσεις.
β) Ἄσκηση θαρρετῆς κριτικῆς στά ὑλιστικά ἰδεώδη καί συστήματα πού ἀπεργάζονται τήν ἀδικία γενικότερα καί τήν οἰκονομική κρίση εἰδικότερα. Προσπάθεια νά ἐπηρεασθοῦν οἱ πολιτικές ἡγεσίες. Πρόσκληση σέ διακεκριμένους ἐπιστήμονες καί οἰκονομολόγους νά ἐπεξεργασθοῦν λύσεις, μέ σεβασμό στόν ἄνθρωπο καί τήν ταυτότητα τῶν λαῶν καί συμπαράσταση στίς προσπάθειές τους. Ἡ γενική ἀντίληψη περί ἀνθρώπου καί κτίσεως ἔχει ριζικά ὑποκύψει σέ εὐδαιμονιστικές ἀντιλήψεις. Ἡ Ἐκκλησία καλεῖται νά ὑπερασπισθεῖ τήν ἀξιοπρέπεια τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου ὡς εἰκόνος τοῦ προσωπικοῦ Θεοῦ- καί ἐπίσης τήν ἱερότητα τῆς κτίσεως ὡς δημιουργήματος τοῦ Θεοῦ. Ἡ νοοτροπία ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὁ ἀφέντης τῆς κτίσεως καί ἄρα δικαιοῦται νά καταχρᾶται τό φυσικό περιβάλλον δέν εἶναι ἁπλῶς λανθασμένη, ἀπό ἀπόψεως ὀρθοδόξου εἶναι ἁμαρτία. Σύμφωνα μέ τή χριστιανική πίστη, ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὀργανικό μέρος τῆς κτίσεως καί ὀφείλει νά τή χρησιμοποιεῖ μέ σεβασμό.
γ) Οἱ κατά τόπους ᾽Εκκλησίες ἔχουν τήν εὐκαιρία νά δείξουν εὐρύτερη ἀλληλεγγύη μεταξύ τους ἐπιδρώντας στίς κοινωνίες μέσα στίς ὁποῖες ζοῦν. Π.χ. ἐπηρεάζοντας τούς λαούς τῆς Βορείου Εὐρώπης γιά κατανόηση καί ἀλληλεγγύη πρός τίς δοκιμαζόμενες κοινωνίες τῆς Νοτίου Εὐρώπης. Καί ἀντιστρόφως, περιορίζοντας τά αἰσθήματα πικρίας καί ἀγανακτήσεως τῶν οἰκονομικῶς ἀσθενεστέρων λαῶν τοῦ Νότου, γιά τήν ὑπεροπτική συμπεριφορά ὁρισμένων οἰκονομικά εὐρώστων εὐρωπαϊκῶν κρατῶν. Τά παραδείγματα, προφανῶς, μπορεῖ νά πολλαπλασιασθοῦν λόγω τῶν ἀντιθέσεων πού ὑφίστανται στήν ὑφήλιο μεταξύ οἰκονομικῶς ἰσχυρῶν καί ἀδυνάτων κρατῶν. Οἱ Ἐκκλησίες στίς πλούσιες κοινωνίες δέν δικαιοῦνται νά σιωποῦν -κάποτε καί νά συμπλέουν- καί νά ἀφήνουν νά δεσπόζουν ὑπεροπτικές φωνές πού προσβάλλουν τούς εὑρισκομένους σέ δοκιμασία λαούς.
3. Ἀλλά ἄς ἐπανέλθουμε στόν οἰκεῖο, κοινωνικό μας χῶρο. Πρωταρχικό μας χρέος εἶναι ἡ σοβαρή αὐτοκριτική. Δυστυχῶς, ἡ ἔννοια τῆς κρίσιμης αὐτῆς λέξης ἔχει ἀλλοιωθεῖ. Χρησιμοποιρεῖται συνήθως γιά νά ἐπισημανθοῦν τά λάθη τῶν ἄλλων. Ὅμως, μαζί μέ τίς ἀναμφισβήτητες εὐθύνες τῆς πολιτικῆς καί οικονομικῆς ἡγεσίας, ἐπιβάλλεται νά συνειδητοποιήσουμε τά λάθη πού ἔχουμε διαπράξει ὡς πολίτες. Ἀσφαλῶς, δέν εἶναι ἀλήθεια ὅτι ὅλοι συλλήβδην ἔχουν τίς ἴδιες εὐθύνες. Πολλοί ἁπλοί ἄνθρωποι εἶναι θύματα καί δέν ἔχουν ὠφεληθεῖ ἀπό τήν εὐημερία πού δημιουργήθηκε μέ χρήματα δανεικά.Ὅμως, ἄν ψάξουμε μέ διεισδυτική ματιά, οἱ περισσότεροι θά ἀνακαλύψουμε καί ἀτομικά σφάλματα καί παραλείψεις. Περιπτώσεις στίς ὁποῖες δέν ἀντισταθήκαμε στή διάχυτη ἀσυδοσία καί τήν κραυγαλέα παραβατικότητα.
Ἐπαναλαμβάνοντας ἁπλῶς τή φράση “κρίση ἀξιῶν”, κινδυνεύουμε νά χαθοῦμε στήν ἀοριστία.Ἡ Ἐκκλησία, “ἔτι καί ἔτι”, καλεῖται νά ὀνομάζει, νά τονίζει, νά ἐπισημαίνει αύτές τίς παγκοσμίου κύρους διαχρονικές ἀξίες: τή δικαιοσύνη, μέ τή σαφῆ ἔννοια: “Πάντα οὖν ὅσα ἄν θέλητε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, οὕτω καί ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς” (Ματθ. 7:12). Ἐπίσης, τήν ἀλήθεια, τήν ἀξία τοῦ μέτρου, τή συμφιλίωση, τήν ἀγάπη σέ ὅλες της τίς ἐκφράσεις καί διαστάσεις.
4. Ἡ αὐτοκριτική ὅμως δέν ἀρκεῖ. Οὔτε ὁ ρόλος τῆς Ἐκκλησίας ἐπιτρέπεται νά περιορισθεῖ σέ περιγραφές πού στηλιτεύουν ἀόριστα τούς παραβάτες. Ὁ προφητικός της λόγος πρέπει, χωρίς περιστροφές, νά καλεῖ σέ μετάνοια. Γιά πολλούς συγχρόνους, ἡ λέξη “μετάνοια” ἠχεῖ πολύ θρησκευτική, παρωχημένη. ᾽Εν τούτοις, παραμένει διαχρονικά ἐπίκαιρη καί ἐπαναστατική, ἀπό τότε πού τήν ἀνέδειξεπυρήνα τοῦ Εὐαγγελίου Του ὁ Κύριός μας, ὁ Ἰησοῦς Χριστός: “Μετανοεῖτε” (Μάρκ. 1:15), ἀλλάξετε νοῦ, συμπεριφορά, τρόπο μέ τόν ὁποῖο ἀντικρύζετε τή ζωή, ἐπαναλαμβάνει. Μόνο μέ ἀλλαγή νοῦ καί καρδιᾶς μποροῦμε νά σταματήσουμε συνήθειες καί πάθη πού ἀρρωσταίνουν τήν κοινωνία μας. Ἡ οἰκονομική καί ἠθική κρίση, πού παρουσιάζεται στήν πλειονότητα τῶν λαῶν καί κρατῶν, σχετίζεται μέ σαφῆ αἴτια, πού ἔχουν ὄνομα καί συγκεκριμένες μορφές. Περιορίζομαι νά ἐπισημάνω τρεῖς ρίζες τῆς διαφθορᾶς ἡ ὁποία εἶναι ἡ μητέρα τῆς οἰκονομικῆς κρίσεως.


α). Πλεονεξία. Αὐτή, κατά τόν Ἀπόστολο Παῦλο, εἶναι“εἰδωλολατρία” (Κολοσ. 3:5), ἄρνηση τῆς λατρείας πρός τόν ἀληθινό Θεό. Ὁ πλεονέκτης ἀδιαφορεῖ γιά τή νομιμότητα τῶν μεθόδων. Ἡ ἀπληστία του παίρνει ὅλο καί νέες ἀνεξέλεγκτες μορφές.Μέ ἐκφραστικό τρόπο, ὁ Ἀπόστολος τῶν ἐθνῶν ἐπισημαίνει:”οἱ δέ βουλόμενοι πλουτεῖν ἐμπίπτουσιν εἰς πειρασμόν καί παγίδα καί ἐπιθυμίας πολλάς ἀνοήτους καί βλαβεράς, αἵτινες βυθίζουσι τούς ἀνθρώπους εἰς ὄλεθρον καί ἀπώλειαν. ῥίζα γάρ πάντων τῶν κακῶν ἐστιν ἡ φιλαργυρία” (Α΄ Τιμ. 6:9). Ὁ ἰός τῆς φιλαργυρίας στή σύγχρονη ἐποχή μεταλλάσσεται καί μεταδίδεται σέ ὅλα τά κοινωνικά στρώματα. Ἡ λεγομένη καταναλωτική κοινωνία ἔφθασε στήν καταναλωτική ὑστερία. Ἰδανικό καί σκοπός τοῦ συγχρόνου ἀνθρώπου κάθε τάξεως ἔγινε ἡ ἀλόγιστη συσσώρευση ὑλικῶν ἀγαθῶν, συχνά περιττῶν, μέ ἀδιαφορία γιά τό φυσικό περιβάλλον.
Τήν ἀπληστία αὐτή, ἡ ὁποία εἶναι αἰτία καί τῆς σύγχρονης οἰκολογικῆς κρίσεως, εἶχε στηλιτεύσει πρίν ἀπό 16 αἰῶνες ἕνας μεγάλος θεολόγος, πατέρας καί διδάσκαλος τῆς μιᾶς καί ἀδιαιρέτου Ἐκκλησίας, ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης, τονίζοντας: “Κάνε χρήση ἀλλά ὄχι κατάχρηση. Ἄφησε τόν ἑαυτό σου νά ἀπολαύσει, ἀλλά μέ μέτρο. Μή γίνεσαι ὄλεθρος ὅλων τῶν ζώων πού ζοῦν στή γῆ καί στή θάλασσα” (Ὁμιλία περί Εὐποιΐας, 383 μ.Χ.).
β) Ἡ ἑπόμενη ρίζα τῆς διαφθορᾶς εἶναι τό ψέμα. Μέ τό ψέμα ἐπῆλθε ἡ πτώση τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, μᾶς πληροφορεῖ τό πρῶτο κεφάλαιο τῆς Ἁγίας Γραφῆς (Γεν. 3:1), ἐνῶ τό τελευταῖο ἐπιμένει ὅτι θά μείνει ἔξω ἀπό τή βασιλεία τοῦ Θεοῦ “πᾶς ὁ φιλῶν καί ποιῶν ψεῦδος”(Άποκ. 22:15). Τό ψέμα, τελικά, ὑπονομεύει κάτι τό πιό σημαντικό, τή δυνατότητα νά ἀγαποῦμε. Φαίνεται ἴσως κάπως παράδοξο αὐτό. Ὅπως, διεισδυτικά, ὁ Ντοστογιέφσκυ ἐξηγεῖ, βάζοντας στό στόμα τοῦ στάρετς Ζωσιμᾶ αὐτή τή συμβουλή: “Καί τό κυριότερο ἀπ᾽ ὅλα, μή λέτε ψέματα … Τό κυριότερο εἶναι νά μήν λέτε ψέματα στόν ἴδιο τόν ἑαυτό σας. Αὐτός πού λέει ψέματα στόν ἑαυτό του καί πιστεύει στό ἴδιο του τό ψέμα φτάνει στό σημεῖο νά μήν βλέπει καμμιάν ἀλήθεια, οὔτε μέσα του οὔτε καί στούς ἄλλους –καί ἔτσι χάνει κάθε ἐκτίμηση γιά τούς ἄλλους καί κάθε αὐτοεκτίμηση. Μήν ἐκτιμώντας κανέναν, παύει νά ἀγαπάει. Καί μήν ἔχοντας τήν ἀγάπη, ἀρχίζει νά παρασέρνεται ἀπό τά πάθη καί τήν ἀκολασία …. Αὐτός πού λέει ψέματα στόν ἑαυτό του εἶναι αὐτός πού προσβάλλεται πρῶτος. Γιατί καμμιά φορά εἶναι πολύ εὐχάριστο νά νιώθει κανείς προσβεβλημένος. Ἔτσι δέν εἶναι;” (Ἀδελφοί Καραμαζώφ, Τόμος Α΄).
γ) Τό κατ᾽ ἐξοχήν, πάντως, ἐπικίνδυνο, εἶναι ἡ φιλαυτία, ὁ ἐγωκεντρισμός, ἡ αἰχμαλωσία στό ἐγώ μας, ἡ λατρεία τοῦ ἀτομικοῦ συμφέροντος, τοῦ οἰκογενειακοῦ, τοῦ τοπικοῦ, τοῦ ἐθνικοῦ. Τό ἀντίδοτο σ᾽ αὐτό παραμένει ἡ δικαιοσύνη μαζί μέ τήν ἀλληλεγγύη καί τήν αὐτοθυσία.
Τό μυστικό γιά νά βρεῖ κανείς τόν ἑαυτό τουεῖναι νά τόν προσφέρει. Ὁ τονισμός καί ἡ βίωση αὐτῆς τῆς ἀξίας παραμένειἡ κατ᾽ ἐξοχήν προσφορά τῆς Ἐκκλησίας: Ἡ συμπαράσταση πρός τούς θλιβομένους, ἔστω καί ἄν εὐθύνονται οἱ ἴδιοι γιά λάθη καί παραλείψεις τους (πβ. Ματθ. 25:35-40). Κανείς ἄλλος θεσμός δέν μπορεῖ νά ἐμπνεύσει καί νά προσφέρει ἀγάπη καί αὐτοθυσία. Στό κλασικό ”cognito ergo sum” (“σκέπτομαι, ἄρα ὑπάρχω”), ἡ Ἐκκλησία, ἀντλώντας ἀπό τίς καλύτερες σελίδες τῆς ἱστορίας της, προσθέτει: “ἀγαπῶ, ἄρα ὑπάρχω”, κατά τό πρότυπο τῆς ἐν ἀγάπῃ καί ἀλληλοπεριχωρήσει ὑπάρξεως τῆς Ἁγίας Τριάδος.
5. Μετά τόν κριτικό λόγο καί τόν τονισμό τῆς προσωπικῆς εὐθύνης, ἡ Ἐκκλησία ὀφείλει νά προσφέρει ἕνα μήνυμα αἰσιοδοξίας καί ἐλπίδος. Ἡ κρίση μπορεῖ νά γίνει μιά ἰδιαίτερη εὐκαιρία πνευματικῆς ἀνανεώσεως. Ὁ πυρετός τῆς οἰκονομικῆς κρίσεως καθώς καί τῆς οἰκολογικῆς ἀποκαλύπτει ὅτι ὑπάρχει μία γενικότερη ἀσθένεια πού ἀπειλεῖ τήν ἐπιβίωση τῆς ἀνθρωπότητος.
Ἡ σύγχρονη οἰκονομική κρίση, παρά τήν ὀδύνη καί τήν ἀμηχανία πού ἔχει προκαλέσει σέ ἑκατομμύρια ἀνθρώπους, τόσο τῶν ὑπανάπτυκτων ὅσο καί τῶν ἀνεπτυγμένων κρατῶν, δίνει μιά ἐξαιρετική δυνατότητα γιά διορθωτικές ἀλλαγές σέ κρίσιμους τομεῖς τῆς παγκόσμιας, τῆς ἐθνικῆς καί προσωπικῆς μας ζωῆς. Οἱ χριστιανοί καλούμεθα νά πρωτοστατήσουμε σ᾽ αὐτές τίς προσπάθειες, ὅπως τό κάναμε (μέ πρωταγωνιστή τό Π.Σ.Ε.) στίς περιπτώσεις τοῦ ρατσισμοῦ καί τῆς βίας. Ἀσφαλῶς, δέν ἐξαλείφθηκαν μέ τήν κριτική καί τή δράση μας. Ὅμως ἐπετεύχθη μιά εὐρύτερη συνειδητοποίηση τῆς ἀνάγκη καταπολεμήσεώς τους.
Δέν εἶναι ἡ πρώτη φορά πού ἡ Ἐκκλησία βρίσκεται ἀντιμέτωπη μέ κρίσεις. Οἱ τραγικές συγκρούσεις καί ἐμπειρίες τῶν παγκοσμίων πολέμων τοῦ 20οῦ αἰῶνος ξύπνησαν τίς συνειδήσεις καί ὁδήγησαν στήν κατάργηση τῆς ἀποικιοκρατίας, τῶν φασιστικῶν συστημάτων, τῶν ρατσιστικῶν ἰδεολογιῶν καί, τελικά, στήν κατάρρευση τοῦ κομμουνισμοῦ στίς περισσότερες χῶρες. Στή διάρκεια μεγάλων δοκιμασιῶν, ὁπότε οἱ κοινωνίες φθάνουν σέ ὁριακά σημεῖα ἀντοχῆς, ἀναδύονται σπάνιες ἀρετές κρυμμένες στήν καρδιά τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἡ φιλαλήθεια, ἡ γενναιότητα, ἡ ἀνεκτικότητα, ἡ συγχωρητικότητα, ἡ αὐταπάρνηση, ἡ δικαιοσύνη, ἡ φιλαλληλία. Αὐτά καί σήμερα ἀποτελοῦν πολύτιμα ἀντισώματα στίς λιποθυμικές τάσεις τοῦ κοινωνικοῦ μας σώματος. Καί αὐτά πρέπει, μέ ἐπιμονή καί σύστημα νά ἐνεργοποιήσει σήμερα ἡ Ἐκκλησία.
Ἄμεσο χρέος μας εἶναι νά στηρίξουμε τήν ἐλπίδα καί τήν ἀντοχή τῶν μελῶν μας καί τῶν λαῶν μας, καί μέ εἰλικρινῆ σεβασμό στήν ἀξία τοῦ κάθε ἀνθρωπίνου προσώπου καί τοῦ κάθε ἔθνους, νά ἀγωνισθοῦμε γιά τή δίκαιη ὑπέρβαση τῆς οἰκονομικῆς κρίσεως, γιά μιά οὐσιαστική ἀλληλεγγύη μέσα στήν κοινωνία μας καί μεταξύ τῶν λαῶν τῆς οἰκουμένης.

Δευτέρα 21 Ιανουαρίου 2019

ΕΝΤΕΚΑ ΔΙΑΚΟΝΟΙ ΕΙΝΑΙ ΜΑΛΛΟΝ ΛΙΓΟΙ ΓΙΑ ΜΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ...


Έντεκα διάκονοι, όπως μας δείχνει η φωτογραφία, λειτούργησαν στην δισαρχιερατική Θ. Λειτουργία στον Ι. Ναό του Αγίου Ανδρέου στην Πάτρα, την Κυριακή 20 Ιανουαρίου 2019, επί τη επετείω της επαναφοράς του Σταυρού του Πρωτοκλήτου από την Μασσαλία στην πόλη του μαρτυρίου του. 
Κουίζ, λοιπόν, για δυνατούς λύτες - λειτουργιολόγους: Μέχρι πόσοι διάκονοι μπορούν να λειτουργήσουν σε μια Ευχαριστιακή Σύναξη, γιατί στην μητρόπολη Πατρών οι διάκονοι γενικώς αφθονούν και γιατί οι έντεκα της φωτογραφίας μου φαίνονται λίγοι...
Υποπτεύομαι, μάλιστα, ότι ο νέος μητροπολίτης Κανάγκας Θεοδόσιος, που συλλειτούργησε με τον οικείο ποιμενάρχη, θα διαθέτει πολύ περισσότερους στην αφρικανική μητρόπολή του. Στην οποία φαίνεται πως θα πάει κάποια στιγμή, αφού θα έχει κάνει, για ικανό χρονικό διάστημα, τον ...διάκο του μητροπολίτη Πατρών Χρυσοστόμου. 
Αθάνατη Ορθοδοξία!
Π.Α.Α.

Σάββατο 19 Ιανουαρίου 2019

Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΛΒΑΝΙΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΑΠΑΝΤΑ ΣΕ ΥΒΡΙΣΤΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ


Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 
Παραθέτω, αγαπητοί συνοδίτες, ενδεικτικά αποσπάσματα κειμένων μου για την δράση του "Γραφείου επί των Αιρέσεων και Παραθρησκειών της Ι. Μητροπόλεως Πειραιώς". 
Εδώ και χρόνια καταγγέλλω την απαράδεκτη τακτική του. 
"Το …περίφημο "Γραφείο επί των Αιρέσεων και Παραθρησκειών της Ι. Μητροπόλεως Πειραιώς", είναι γνωστό πως δεν ασχολείται με τους αιρετικούς, αλλά με τους Ορθοδόξους, οι οποίοι, κατά τη γνώμη των υπευθύνων του Γραφείου, «αιρετίζουν» ή «αποκλίνουν» ή βαφτίζονται «αιρετικοί» κ.ο.κ. Επιλείψει γαρ με διηγούμενον ο χρόνος αν αρχίσω την σχετική παράθεση παραδειγμάτων. 
Το "Γραφείο επί των Αιρέσεων και Παραθρησκειών της Ι. Μητροπόλεως Πειραιώς" καλό θα ήταν να μετονομαστεί σε «Παγκόσμια Αστυνομία της Ορθοδοξίας». Είναι πολύ χειρότερο από το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών, το οποίο καταγγέλλει ολημερίς. Για να μην πω ότι είναι ό,τι χειρότερο έχει να επιδείξει σήμερα η εν Ελλάδι Εκκλησία. 
Το "Γραφείο επί των Αιρέσεων και Παραθρησκειών" της Ι. Μητροπόλεως Πειραιώς, ειδικεύεται στον εντοπισμό "αιρέσεων"και "κακοδοξιών"από Ορθοδόξους.Έτσι έχει ...περιλάβει κατά καιρούς Πατριάρχες, καθηγητές Θεολογικών Σχολών... 
Μ' αυτή την τακτική που ακολουθεί το Γραφείο επί των Αιρέσεων της Μητροπόλεως Πειραιώς οικοδομεί το σώμα της Εκκλησίας; Το Γραφείο αυτό λειτουργεί ως διαλυτικό στοιχείο για την ενότητα της Εκκλησίας. Ας το καταλάβουν αυτό οι "υπεύθυνοι" αλλά και ο κυρίαρχος Μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ."
Ευτυχώς, έρχεται τώρα ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος να απαντήσει συντριπτικά στο εν λόγω "Γραφείο", του οποίου εν τέλει την αποκλειστική ευθύνη φέρει ο μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ. 
Παραθέτουμε στη συνέχεια την απάντηση του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας. 

ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΑΛΒΑΝΙΑΣ 
Ιερά Αρχιεπισκοπή Τιράνων 
Αποτελεί πρωτάκουστη θλιβερή πρωτοτυπία στα εκκλησιαστικά χρονικά ένα Γραφείο μιας Ιεράς Μητροπόλεως της Εκκλησίας της Ελλάδος να εκδίδει κείμενο, το οποίο καθυβρίζει Προκαθήμενο μιας άλλης Αυτοκεφάλου Εκκλησίας: συγκεκριμένα της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας, που μόλις πριν λίγα χρόνια ανασυγκροτήθηκε από τα ερείπια του σκληρού αθεϊστικού διωγμού. Πρόκειται για την «Ανακοίνωση του Γραφείου επί των αιρέσεων και των παραθρησκειών της Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς» (10 Δεκεμβρίου 2018), η οποία κυκλοφόρησε σε διάφορες ιστοσελίδες με τίτλο «Ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος και ο παγκόσμιος οικουμενισμός» ή «Ποιους πραγματικά στόχους εξυπηρετεί ο θρησκευτικός πλουραλισμός;». Δυστυχώς με τα σύγχρονα μέσα της τεχνολογίας οι ανυπόστατες κατηγορίες διαχέονται ανεξέλεγκτα. 
Αποφύγαμε να σχολιάσουμε δημόσια τον αλλόκοτο αυτό λίβελλο κατά την περίοδο των εορτών του Αγίου Δωδεκαημέρου. Ύστερα όμως από τη μετάφρασή του στην αλβανική γλώσσα είμαστε υποχρεωμένοι να δώσουμε μια γενική απάντηση στα κρίσιμα σημεία του. 
Η Ανακοίνωση δηλώνει: «Πρόκειται για εισήγηση του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Τιράνων και πάσης Αλβανίας κ. Αναστασίου, σε κάποιο Συνέδριο, στην 12η Διαθρησκειακή Συνδιάσκεψη για τον θρησκευτικό πλουραλισμό και την ειρηνική συνύπαρξη στη Μέση Ανατολή». Πρώτη παραπληροφόρηση: Η ομιλία που δημοσίευσε η «Καθημερινή» (4 Νοεμβρίου 2018) δεν είναι «Εισήγηση σε κάποιο Συνέδριο, στην 12η Διαθρησκειακή Συνδιάσκεψη.…», αλλά απόσπασμα της ευχαριστήριας αντιφωνήσεως του Αρχιεπισκόπου μας κατά την τελετή απονομής της ανώτατης διάκρισης του «Χρυσού Αριστοτέλη» από τη Σύγκλητο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης στις 18.10.2018, η οποία έλαβε μεγάλη δημοσιότητα. 
Όπως είναι φυσικό, ανάλογα με το ακροατήριο, τους αποδέκτες και τις συγκεκριμένες συνθήκες, προσδιορίζεται και το περιεχόμενο των ομιλιών. Δεν ήταν κάποιο θεολογικό ή διαθρησκειακό συνέδριο. Η ομιλία απευθυνόταν σε ένα πολύμορφο ακαδημαϊκό ακροατήριο. Στην εν λόγω πανηγυρική συνεδρίαση είχαν οριστεί ο Πρύτανης και τρεις διακεκριμένοι ακαδημαϊκοί καθηγητές του Πανεπιστημίου, οι οποίοι προηγήθηκαν και διεξοδικά αναφέρθηκαν στη θεολογική σκέψη και συγγραφή, την ιεραποστολική δράση και την κοινωνική προσφορά του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου.
Δεύτερη διαστρέβλωση: αυτή τη φορά της επιστημονικής ορολογίας. Η Ανακοίνωση του «Γραφείου» αρχίζει με την ερώτηση: «Ποιους πραγματικά στόχους εξυπηρετεί ο θρησκευτικός πλουραλισμός;» Η πολυμορφία των θρησκειών, ο θρησκευτικός, δηλαδή, πλουραλισμός, αποτελεί απλή διαπίστωση ενός παγκοσμίου φαινομένου, γεγονότος αναμφισβήτητου, και όχι θρησκευτική κίνηση, που εξυπηρετεί κάποιο στόχο. Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος διετέλεσε επί εικοσαετία Καθηγητής της Ιστορίας των Θρησκευμάτων στη Θεολογική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Ασχολήθηκε επιστημονικά με το θρησκευτικόφαινόμενο στην παγκόσμια ιστορία και γενικά με όλες τις θρησκείες. Είναι ευρέως γνωστό ότι στην εποχή μας επιβιώνουν 19 θρησκείες, οι οποίες υποδιαιρούνται σε 240 κλάδους. Στον αιώνα μας κατά προσέγγισιν οι Χριστιανοί υπολογίζονται 33% του παγκοσμίου πληθυσμού, το Ισλάμ 20%, ο Ινδουισμός 13%, ο Βουδισμός 6%, ο Ταοϊσμός και ο Λαϊκός Κομφουκιανισμός 4%., ο Ιουδαϊσμός 0,5% και τα άλλα θρησκεύματα σε μικρότερα ποσοστά. Οι Αγνωστικιστές και οι Άθεοι περίπου στο 5,9%. Άρα, το επαναλαμβάνουμε, οι λέξεις θρησκευτικός πλουραλισμός σε αυτό ακριβώς το γεγονός αναφέρονται, στην ποικιλία των θρησκευτικών πεποιθήσεων στον κόσμο και όχι σε κάποια σκοτεινή κίνηση που προωθεί την «πανθρησκεία». 
Στην Αλβανία, όπως και σε πολλές άλλες χώρες του κόσμου, επικρατεί θρησκευτικός πλουραλισμός. Όλοι οι υπεύθυνοι πολίτες επιδιώκουμε την ειρηνική συνύπαρξη. 
Η Ανακοίνωση έχει ως προοίμιο τις γνωστές απόψεις μερικών ακραίων κύκλων, οι οποίοι πιστεύουν πως προστατεύουν την Ορθοδοξία από «ένα παγκόσμιο κίνημα, γέννημα της Μασονίας και του Διεθνούς Σιωνισμού», που έχει σαν μοναδικό σκοπό τη δημιουργία μιας νέας τάξης πραγμάτων και που προωθεί την «παγκοσμιοποίηση». Αυτή είναι η έμμονη ιδέα των συντακτών, που την εκτοξεύουν ως κατηγορία εναντίον εκείνων που στοχοποιούν. Η παγκοσμιοποίηση όμως είναι ένα ιστορικό φαινόμενο, το οποίο οφείλεται και προωθείται κυρίως με τη ραγδαία τεχνολογική ανάπτυξη σε όλο τον κόσμο. Βεβαίως, πολλά προϊόντα της (διαδίκτυο, κινητή τηλεφωνία κ.λ.π), ευχαρίστως τα χρησιμοποιούν και οι επικριτές της. Πράγματι η παγκοσμιοποίηση είναι μία τάση που μπορεί να εξελιχθεί σε παγκοσμιοποίηση συγχύσεως, αδικίας και διαφθοράς ή παγκοσμιοποίηση αλληλεγγύης με σεβασμό σε κάθε λαό και σε κάθε ανθρώπινο πρόσωπο. Δεν αρκεί να καταριέται κανείς τις τρικυμίες, τις θύελλες, το τσουνάμι. Οφείλει να αναζητεί κατάλληλους τρόπους για την αντιμετώπισή τους. 
Ο όρος «οικουμένη» δεν έχει τη σημασία την οποία προσπαθούν οι συγκεκριμένοι επικριτές του Αρχιεπισκόπου να του αποδώσουν. Σημαίνει απλώς την κατοικουμένη γη και με αυτή τη σημασία χρησιμοποιείται στην Αγία Γραφή, την Πατερική Γραμματεία και τα λειτουργικά κείμενα. Κάθε θεία λειτουργία προσφέρεται «υπέρ της οικουμένης» («ἔτι προσφέρομεν τήν λειτουργίαν ταύτην ὑπέρ της οἰκουμένης…»). Κάθε Ορθόδοξος πριν από τη θεία κοινωνία λέγει τον ψαλμό: «Τοῦ Κυρίου ἡ γῆ καὶ τὸ πλήρωμα αὐτῆς, ἡ οἰκουμένη καὶ πάντες οἱ κατοικοῦντες ἐν αὐτῇ» (Ψαλμ. 23:1). Του Κυρίου είναι όλη η οικουμένη και όχι μόνον εκείνοι τους οποίους εγκρίνουν ορισμένοι κύκλοι υπερορθοδόξων. Ο δικός μας Αρχιεπίσκοπος δεν έχει καμιά σχέση με το προσβλητικό, παραπλανητικό, κατασκεύασμα «οικουμενιστής». Είναι «οικουμενικός», σύμφωνα με τη δισχιλιετή Ορθόδοξη παράδοση. 
Η Ορθόδοξη μαρτυρία του ανά την οικουμένη άρχισε, όταν η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος τον απέστειλε το 1963, ακόμη Διάκονο, για να την εκπροσωπήσει στην Συνέλευση «Παγκόσμιου Ιεραποστολής και Ευαγγελισμού» του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών στο Μεξικό. Στη συνέχεια, με αποφάσεις πάντοτε της Εκκλησίας συμμετείχε σε διάφορες επιτροπές, συνέδρια, συνελεύσεις. Όχι βέβαια για να συμβάλει στη δημιουργία μιας παγκόσμιας θρησκείας (!) ή για να προδώσει την Ορθοδοξία, αλλά για να δώσει την Ορθόδοξη μαρτυρία σε κάθε ξένο θρησκευτικό περιβάλλον. 
Βεβαίως το εν λόγω «Γραφείο» δεν επικρίνει μόνο τον δικό μας Αρχιεπίσκοπο, επιμένει ότι «πληθώρα Ορθοδόξων Πατριαρχών, Αρχιεπισκόπων, Επισκόπων, κληρικών, μοναχών και λαϊκών κινούνται προς αυτή την αρνητική κατεύθυνση και μαζί τους έχουν συστρατευθεί και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης αλλά και ο έντυπος και ηλεκτρονικός τύπος με μία πληθώρα δημοσιεύσεων». Όλοι αυτοί είναι αποστάτες της ορθής πίστεως και επικίνδυνοι (!), ενώ οι επικριτές τους έχουν αναλάβει εργολαβικώς την προστασία της παγκόσμιας Ορθοδοξίας. 
Τα περί «Νέας παγκόσμιας θρησκείας ή πανθρησκείας» και η ομοιογενοποίηση όλων των θρησκειών δεν έχουν καμία σχέση με τον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο. Χιλιάδες φοιτητές του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών καθώς και εκατομμύρια Ορθοδόξων όλων των ηπείρων, ακόμη και αναρίθμητοι συνομιλητές του ξένων θρησκευτικών πεποιθήσεων γνωρίζουν την ακλόνητη αφοσίωσή του στην Ορθόδοξη Εκκλησία. 
Ότι υπάρχουν «φωτεινές ακτίνες» στις διδασκαλίες άλλων θρησκευτικών παραδόσεων ουδείς σοβαρός, αντικειμενικός μελετητής της Ιστορίας των Θρησκευμάτων το αμφισβητεί. Άλλωστε το συμμαρτυρούν οι βιβλικές φράσεις: Ο Θεός «οὐκ ἀμάρτυρον ἑαυτὸν ἀφῆκεν» (Πραξ. 14:17)˙ «ἔθνη τὰ μὴ νόμον ἔχοντα φύσει τὰ τοῦ νόμου ποιῇ, οὗτοι νόμον μὴ ἔχοντες ἑαυτοῖς εἰσι νόμος» (Ρωμ. 2:14). Ο τρόπος επίσης με τον οποίο ο Απόστολος των Εθνών Παύλος μίλησε στους Αθηναίους δείχνει τον σεβασμό του για την αρχαιοελληνική θρησκευτικότητα. Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος ήδη ως Καθηγητής της Ιστορίας των Θρησκευμάτων είχε δημοσιεύσει τη μελέτη Θέσεις των Χριστιανών έναντι των άλλων θρησκειών-Ιστορικό διάγραμμα (Πανεπιστημιακές παραδόσεις, Αθήνα, 1976) και έχει από τότε επισημάνει ότι οι απόψεις των Χριστιανών κυμαίνονται για το θέμα αυτό από τις πιο ακραίες αρνητικές (όπως αυτές που υποστηρίζει το «Γραφείο») έως τις απόλυτα θετικές. Η Ορθόδοξη πάντως παράδοση ακολουθεί τη νηφάλια θέση των Καππαδοκών Πατέρων.
Όσο για τις θεωρίες περί ειρήνης του «Γραφείου» περιοριζόμαστε να παραπέμψουμε στο άρθρο του Αρχιεπισκόπου «Ειρηνικές φωνές από τους πνεύμονες των θρησκειών» ( Συνύπαρξη Εκδ. Αρμός, Αθήνα 2015), όπου εξαίρεται η ιδιαιτερότητα της ἐν Χριστῷ ειρήνης. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι άνθρωποι στην εποχή μας, ποθούν την ειρήνη, την ειρηνική συνύπαρξη στο άμεσο περιβάλλον τους και σε όλον τον κόσμο. Σε αυτό όλοι οι υπεύθυνοι άνθρωποι (πολιτικοί, στρατιωτικοί, διανοούμενοι, δημοσιογράφοι, οικονομικοί παράγοντες και φυσικά οι θρησκευτικοί ηγέτες όλων των παραδόσεων, όχι μόνον οι Ορθόδοξοι) είναι δυνατόν και οφείλουν να συμβάλλουν.
Σε άλλο σημείο ο λίβελος συνεχίζει: «Και αν ο Θεός ευαρεστείται σε τέτοιου είδους «γνήσια θρησκευτικότητα», γιατί ο Θεός έγινε άνθρωπος και ήρθε στον κόσμο και πέθανε επάνω στο σταυρό; Αν οι θρησκείες του κόσμου προσφέρουν σωτηρία, τί χρειάζεται η Εκκλησία του Χριστού;» Ουδέποτε ο Αρχιεπίσκοπος αμφισβήτησε την ἐν Χριστῷ σωτηρία. Τα γραφόμενα αποτελούν δοκησίσοφη ύβρη εναντίον ενός Ορθοδόξου Προκαθημένου, ο οποίος σε ολόκληρη τη ζωή του δεν παύει να διακηρύσσει ότι: «Οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ᾿ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον» (Ιω. 3:16). Στο πρόσφατο Χριστουγεννιάτικο Μήνυμά του, και σε όλα τα Μηνύματα των Χριστούγεννων και του Πάσχα των τελευταίων 27 ετών, καθώς και τα πολλαπλά δημοσιευμένα κείμενά του, επιβεβαιώνουν την προσήλωσή του στον Λυτρωτή Χριστό. 
Για τα περί διαθρησκειακών διαλόγων αρμοδίως έχουν αποφασίσει οι Ι. Σύνοδοι των Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών. Στη σύγχρονη πολυθρησκευτική οικουμένη είμαστε υποχρεωμένοι να προσφέρουμε με κάθε τρόπο την Ορθόδοξη μαρτυρία στους συνανθρώπους μας, που ανεξαρτήτως των θρησκευτικών πεποιθήσεών τους, δεν παύουν να είναι δημιουργήματα του μόνου αληθινού Θεού. Οι συντάκτες του συγκεκριμένου κειμένου εκφράζουν μια υπεροπτική θρησκευτική στάση, που περιφρονεί κάθε άλλη θρησκευτική παράδοση. Αυτή η στάση τουλάχιστον ως προς την πολυθρησκευτική Αλβανία είναι επικίνδυνη για την ειρηνική συνύπαρξη˙ και θα αχρήστευε κάθε προσπάθεια Ορθοδόξου μαρτυρίας στη χώρα μας. 
Η Ανακοίνωση αποσιωπά σκόπιμα από την ομιλία του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, βασικές προτάσεις για την ειρήνη που δημοσιεύθηκαν, στην «Καθημερινή», και εκφράζουν σαφώς την Ορθόδοξη συνείδησή και την προσωπική του σχέση με τον Χριστό, όπως ότι: α) «Η ειρήνη συνδέεται άμεσα με τη δικαιοσύνη. Ένας άδικος κόσμος δεν μπορεί να είναι ειρηνικός. Στον αιώνα μας η ειρήνη και η δικαιοσύνη έχουν προσλάβει ένα ακόμη όνομα, ανάπτυξη». β) «Στην μετά τον αθεϊστικό διωγμό πολυθρησκευτική Αλβανία έχουμε επιτύχει, με ενεργό συμμετοχή της Ορθοδόξου Εκκλησίας, ειρηνική συνύπαρξη των θρησκευτικών κοινοτήτων». γ) «Το αντίθετο της ειρήνης δεν είναι ο πόλεμος, αλλά ο εγωκεντρισμός, ο ατομικός, ο συλλογικός, ο εθνικός, ο φυλετικός». δ) «Το αντίδοτο στον εγωκεντρισμό …είναι η ενδυνάμωση της αγάπης μέσα στις καρδιές των ανθρώπων, μέσα στην κοινωνία…. Μόνο η εξουσία της αγάπης είναι εκείνη που μπορεί να νικήσει την αγάπη για εξουσία». ε) «Αστείρευτη πηγή αγάπης παραμένει η αλήθεια την οποία με τον πιο λιτό και συγκλονιστικό τρόπο διατύπωσε ο Ευαγγελιστής Ιωάννης: «Ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστί, καὶ ὁ μένων ἐν τῇ ἀγάπῃ ἐν τῷ Θεῷ μένει καὶ ὁ Θεὸς ἐν αὐτῷ». Και κατέληξε: στ) «Η Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία αποτελεί διαχρονικά εργαστήριο αγάπης και αυτό παραμένει στους αιώνες το βαθύτερο έργο και χρέος της». 
Το απαράδεκτο δημοσίευμα ξεπερνάει κάθε όριο άδικης προσβολής στις τελευταίες παραγράφους του: «Περαίνοντας την αναφορά μας, εκφράζουμε τη λύπη μας, για τα λεχθέντα και γραφέντα από τον Μακαριώτατο, τον οποίο η Εκκλησία του Χριστού τίμησε και έθεσε να ποιμαίνει το λαό του Θεού στην πολύπαθη αυτή χώρα και να οδηγήσει τους εκτός της Εκκλησίας στην μόνη σωστική αγκαλιά της. Ας μην ελπίζουν ο ίδιος και οι όμοια φρονούντες (λίγο πιο πάνω τους προσδιόρισε: Πατριάρχες, Αρχιεπίσκοποι και θεολόγοι) ότι μπορούν να εδραιώσουν ειρήνη και συναδέλφωση στη γη χωρίς τον Μέγα Ειρηνοποιό, την Ένσαρκη Ειρήνη, το Χριστό, διότι, μόνο Αυτός και κανένας άλλος είναι «ἡ εἰρήνη ἡμῶν, ὁ ποιήσας τὰ ἀμφότερα ἕν καὶ τὸ μεσότοιχον τοῦ φραγμοῦ λύσας,….» (Εφ.2,14-18)». 
Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος δεν χρειάζεται προφανώς τέτοιας ποιότητος παραινέσεις. Βεβαίως δεν θεώρησε ποτέ τον εαυτό του αλάνθαστο. Από τα νεανικά του πάντως, χρόνια σε οποιαδήποτε θέση διακόνησε, ως λαϊκός ή κληρικός, προσπάθησε με τη ζωή, τον λόγο και το έργο του να καταθέτει τις Ορθόδοξες πεποιθήσεις, να εκφράζει την ολόψυχη αγάπη του στον Χριστό και την προσήλωσή του στο Ευαγγέλιο, σε όλα τα περιβάλλοντα. Στην Ελλάδα, σε διάφορους τομείς της χριστιανικής κινήσεως, ως Γενικός Διευθυντής της Αποστολικής Διακονίας και Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπως επίσης στην Ανατολική Αφρική, όπου διοργάνωσε την Ορθόδοξη Ιεραποστολή και σχεδόν τρεις δεκαετίες στην Αλβανία. Εδω αξιώθηκε, παρά τις τεράστιες δυσκολίες, να ανασυγκροτήσει μια εντελώς διαλυμένη Ορθόδοξη Αυτοκέφαλη Εκκλησία. Οι ζηλωτές συντάκτες της Ανακοινώσεως είναι ευπρόσδεκτοι να επισκεφθούν και να συμπροσευχηθούν με τους Ορθοδόξους της Αλβανίας στους νέους καθεδρικούς ναούς των Τιράνων, Κορυτσάς, Αργυροκάστρου, Βερατίου, Φίερι και στους ναούς πολλών άλλων πόλεων και χωριών και να δουν από κοντά το ιεραποστολικό, εκπαιδευτικό, εκδοτικό, υγειονομικό, φιλανθρωπικό, κοινωνικό έργο, γενικότερα την άνθηση της Ορθοδοξίας στην Αλβανία. 
Το υστερικό αυτό παραλήρημα καταλήγει: «Αν θέλουν να επικρατήσει η πραγματική και μόνιμη ειρήνη στον κόσμο, ας εργαστούν με όλες τους τις δυνάμεις, να διαδοθεί και να επικρατήσει στον κόσμο το Ευαγγέλιο του Χριστού και ας μην αναλώνονται στους ατελέσφορους και επιζήμιους Διαθρησκειακούς Διαλόγους, γενόμενοι εκόντες άκοντες, όργανα των σκοτεινών δυνάμεων για την προώθηση της δαιμονικής πανθρησκείας». Άθλιες υβριστικές φράσεις όπως, «όργανα των σκοτεινών δυνάμεων για την προώθηση της δαιμονικής πανθρησκείας» φανερώνουν κυρίως εμπαθή θρησκευτικό φανατισμό. 
Την καλύτερη όμως απάντηση στην άδικη συκοφαντική επίθεση δίνει η επιστολή–πρόσκληση του Σεβαμιωτάτου Μητροπολίτου Πειραιώς κ. Σεραφείμ και του Αξιοτίμου Δημάρχου Πειραιώς κ. Ιωάννου Μώραλη (Δεκέμβριος 2017), οι οποίοι αναγγέλλουν στον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Τιράνων Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας τα εξής: «Ἡ ναύλοχος πόλις τοῦ Πειραιῶς, ἔχουσα την ἰδιαιτάτην τιμήν να ἀποτελῇ την Ὑμετέραν γενέτειραν, ὁλοθύμως ἐπιθυμεῖ, τόσον ἡ Δημοτική Αὐτῆς Ἀρχή, ὅσον καί ἡ κατά Πειραιᾶ συνεκλεκτή, ὅπως τιμήσῃ τήν Ὑμετέραν Θεοτίμητον και Γεραράν Μακαριότητα, την κλεΐζουσα τήν Ὀρθόδοξον Καθολικήν τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαν και χάριτι Θεοῦ ἀναγεννήσασα ἐκ τέφρας, τήν κατά Ἀλβανίαν Ἐκκλησιαστικήν ὀλκάδα Αὐτῆς. Ἐν ταυτῷ, διά τῆς τιμῆς εἰς το Ὑμέτερον Σεπτόν Πρόσωπον τιμᾶται ὁ ἀληθής ἀνθρωπισμόςκαί ἡ πάντα νοῦν ὑπερέχουσα εἰρήνη τοῦ Θεοῦ και το ζείδωρον μήνυμα τοῦ Εὐαγγελίου εἰς τούς ἐγγύς καί τούς μακράν, τόὁποῖον μετ’ ἀφάτου πιστότητος, ὑπομονῆς και ἐπιστήμης διακονεῖτε. Ὅθεν θερμῶς παρακαλοῦμεν, γνωρίζοντες Ὑμῖν ὅτι θα ἀπονείμωμεν εἰς Ὑμᾶς ἐκ μέρους μέν τῆς Ι. Μητροπόλεως την ἀνωτάτην τιμητικήν διάκρισιν Αὐτῆς, τόν χρυσοῦν Σταυρόν μετ’ ἀστέρος τοῦ πολιούχου ἡμῶν Ἁγίου Σπυρίδωvos, ἐκ μέρους δε τοῦ Δήμου Πειραιῶς την ἀνακήρυξιν ὡς ἐπιτίμου δημότου τῆς Ὑμετέρας Μακαριότητος μετά τῆς χρυσῆς κλειδός τῆς Ὑμετέρας γενετείρας, πόλεως τοῦ Πειραιῶς, ὅπως ἀποδεχθήτε την ἡμετέραν πρόσκλησιν και καθορίσητε την σχετικήν ἡμερομηνίαν τῆς Ὑμετέρας Θεοφιλοῦς ἐπισήμου ἐπισκέψεως.» 
Περιττεύει κάθε άλλος επίλογος. Η τιμητική επιστολή των δύο κορυφαίων εκπροσώπων της Πειραϊκής κοινωνίας είναι επαρκής και σαφής. 
16 Ιανουαρίου 2019 
Εκ του Γραφείου της Αρχιεπισκοπής Τιράνων