Στα 1993 ο Μανόλης Χατζηγιακουμής ηχογράφησε τον έντεχνο οκτάηχο πολυέλεο « Εξομολογείσθε τω Κυρίω» του Πέτρου Εφεσίου, με ερμηνευτή τον αείμνηστο πρωτοψάλτη Καβάλας Ματθαίο Τσαμκιράνη (1925-†2006).
Συμμετείχα σ’ εκείνη την ηχογράφηση ως ισοκράτης και απόλαυσα το τελικό αποτέλεσμα που ήταν η οιστρηλατούμενη ερμηνεία του Ματθαίου Τσαμκιράνη, σε ένα μάθημα αρκούντως «εξωτερικό».
Παραθέτω εδώ το φινάλε του Πολυελέου «Ο διδούς τροφήν πάση σαρκί», με το καταληκτικό «Αλληλούια», σε ήχο α’, που αποκαλύπτουν μιαν ιδιαίτερη και δεξιοτεχνική ερμηνεία.
Στα 2003 κυκλοφορήθηκε ο δίσκος με τον Πολυέλεο του Εφεσίου, από το Κέντρον Ερευνών και Εκδόσεων, σε επιμέλεια Μανόλη Χατζηγιακουμή, στη σειρά «Μνημεία Εκκλησιαστικής Μουσικής» και στο σώμα πρώτο «Οκτάηχα μέλη και συστήματα».
Γράφει σχετικά ο Μ. Χατζηγιακουμής, για τον πολυέλεο και την ερμηνεία του Μ. Τσαμκιράνη:
«O οκτάηχος αυτός Πολυέλεος του Πέτρου Εφεσίου, άγνωστος και λανθάνων, αναδημοσίευτος από την πρώτη δημοσίευσή του, είναι ένα λαμπρό και ιδιαίτερα χαρακτηριστικό μέλος, όχι μόνο στο συγκεκριμένο μουσικό είδος των πολυελέων, αλλά και στο καθόλου ρεπερτόριο της εκκλησιαστικής σύνθεσης. Πολλά είναι τα στοιχεία που συνθέτουν την ιδιαιτερότητα και τη σημασία του. Από αυτά ως σπουδαιότερα πρέπει να θεωρηθούν. 1) Η οκτάηχη φόρμα, ασυνήθιστη σε είδος πολύστιχων μελών, και ειδικότερα των Πολυελέων. Αν εξαιρέσει κανείς τον παρόντα και τον αρχαίο του “Κουκουμά” δεν υπάρχει άλλος οκτάηχος πολυέλεος στη γενικότερη ιστορία της εκκλησιαστικής μουσικής. 2) Η αναλυτική και πεποικιλμένη μελωδική γραφή, αντίθετη από την πυκνή και λιτή των σύγχρονων πατριαρχικών μουσικών και δασκάλων, και η οποία μάλιστα, στην αυτοσχέδια έκδοση του Εφεσίου (η οποία αποτελεί οιονεί αυτόγραφο), σημαίνεται με ποικίλα ειδικά σύμβολα, άγνωστα και ασυνήθιστα στην τρέχουσα μουσική τυπογραφία της εποχής (συχνά δίγοργα, διπλά παρεστιγμένα, κλπ.). Η έντεχνη αυτή και πλουσιότατη μελισματική ανάπτυξη αποτελεί ένα από τα πιο σπουδαία συστατικά του λαμπρού αυτού μέλους. 3) Το ιδιάζον εξωστρεφές και αστικότροπο ύφος, το οποίο αντικατοπτρίζει άριστα ένα αντίστοιχο, προφανώς, ιστορικό και κοινωνικό περιβάλλον της ευρύτερης οθωμανικής Κωνσταντινούπολης των αρχών του 19ου αι. Πρόκειται, στην ουσία, για μέλος δοξαστικό και χαρμόσυνο, με πλούσια στοιχεία οίστρου που κορυφώνονται έντονα σε ορισμένους κυρίως ήχους (στον γ΄, στον πλ δ΄, και στον τελικό α΄ ήχο της επανόδου). O διθυραμβικός ευφρόσυνος χαρακτήρας του μέλους εξαίρεται ιδιαίτερα με τη συμπλεκόμενη αλληλουχία υψηλών θέσεων (που αγγίζουν συχνά τον άνω Βου και τον άνω Γα). O οκτάηχος αυτός Πολυέλεος του Πέτρου Εφεσίου αντιπροσωπεύει ένα από τα ωραιότερα εξω-λειτουργικά δείγματα του νεώτερου εκκλησιαστικού μέλους.
Στην παρούσα δημοσίευση τον Πολυέλεο ψάλλει ο πρωτοψάλτης Καβάλας Ματθαίος Τσαμκιράνης. Η επιλογή του συγκεκριμένου ψάλτη (ηχογράφηση Μάϊος 1993) έχει δικαιωθεί απόλυτα από το λαμπρό αποτέλεσμα. Η στιβαρή και ηχηρή ηδυφωνία, το πλούσιο λαϊκό υπόστρωμα, ο δυναμισμός και η έμφαση, όλα συνεργούν στο να αναδειχθεί έξοχα ο ουσιαστικός και βαθύτερος χαρακτήρας του μέλους. Έτσι, η ερμηνεία του Πολυελέου ηχεί παντού εύστροφη, σχεδόν οργανική, με φαντασία, οίστρο και έμπνευση, ακόμη με ηχοχρωματική διαύγεια και με ιδιαίτερη (εσωτερική) συναισθηματική ένταση. Ειδικότερα, πρέπει να τονισθεί ο στιβαρός και έγχρονος ρυθμός, η δεξιοτεχνική διατύπωση των πεποικιλμένων μουσικών γραμμών και φράσεων, πάνω απ’ όλα η αυθόρμητη φυσική απόδοση του αστικότροπου χαρακτήρα και του ύφους του Πολυελέου. Το τελευταίο είναι από τις σπουδαιότερες αρετές του όλου ερμηνευτικού εγχειρήματος. Η εκτέλεση αυτή του Ματθαίου Τσαμκιράνη στον συγκεκριμένο Πολυέλεο πρέπει να θεωρηθεί μια από τις ωραιότερες και χαρακτηριστικότερες, όχι μόνο στην παρούσα εκδοτική Σειρά των Oκτάηχων Μελών και Συστημάτων, αλλά και, γενικότερα, στην όλη σύγχρονη εκκλησιαστική δισκογραφία και ερμηνευτική πρακτική. Έτσι, ένα άγνωστο, και εδώ, ξεχασμένο και “νεκρό” εκκλησιαστικό μέλος, αναγεννησιακό ωστόσο, ριζοσπαστικό και πρωτότυπο, βρίσκει πράγματι, με την ερμηνεία αυτή, τη φυσική του θέση και σειρά μέσα στην πλούσια χορεία των μεγάλων εκκλησιαστικών μελών και συνθέσεων.»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου