ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΛΑΪΚΙΣΜΟΣ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Στα χρόνια της κρίσης υπερπερισσεύει – δυστυχώς – ο λαϊκισμός. Αυτός ο υπεύθυνος για πολλά λαϊκισμός , που πολεμούσε με πάθος ο Μάνος Χατζιδάκις, αλλά τότε κανείς δεν είχε υποπτευθεί την επικινδυνότητά του. Κι έτσι ο Μάνος μαχόταν μόνος… 

Στα χρόνια της κρίσης το φαινόμενο είναι μια βραδυφλεγής ωρολογιακή βόμβα. Έχει εξαπλωθεί παντού και διαβρώνει τα πάντα. 

Έτσι, ούτε η Εκκλησία απέφυγε τον πειρασμό… 

Κληρικοί όλων των βαθμίδων, θεολόγοι, χριστιανικές οργανώσεις, έντυπα και γενικώς ό,τι εκκλησιαστικό, αναμασούν συνέχεια αυτά που πιπιλίζουν τόσο ακροδεξιά όσο και αριστερά στοιχεία. Για την κατάστασή μας φταίνε: η Δύση, οι επάρατοι ξένοι, οι τυραννικοί δανειστές, ο Σόϊμπλε και πολλοί άλλοι, αλλά όχι εμείς. Εμείς, που είμαστε ο «περιούσιος» λαός του Θεού δεν φταίμε σε τίποτα. 

Η Εκκλησία, αναπαράγοντας αυτή την φτηνή ρητορική, υποπίπτει στο προπατορικό αμάρτημα. Δεν φταίει ούτε ο Αδάμ, ούτε η Εύα, αλλά ο όφις! Εμείς είμαστε ο «ευλογημένος λαός του Θεού» και όλοι οι άλλοι έχουν βαλθεί να μας καταστρέψουν! Εμείς είμαστε οι «Ελληνορθόδοξοι» και οι άλλοι είναι οι ξένες δυνάμεις που προσπαθούν να αλλοιώσουν την ταυτότητά μας , να μας υποτάξουν κ.ο.κ.

Εντελώς πρόσφατη, απτή απόδειξη των παραπάνω είναι το «θαύμα» που διηγείται ο "Γέροντας" Νεκτάριος Μουλατσιώτης (πρωτοσύγκελλος της Μητροπόλεως Φωκίδος), ο οποίος βλέπει ...Σταυρό στον Αττικό ουρανό, λόγω της παρουσίας λειψάνων αυτές τις μέρες και διαβεβαιώνει τον "λαό του Θεού": "Θα νικήσουμε ΕΛΛΗΝΕΣ, φωνάζει ο Ουρανός. Η ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΕΥΛΟΓΟΥΝ ΤΟΝ ΛΑΟ ΜΑΣ. Κανένας προδότης της Πίστεως και της Πατρίδος." 

Στην Ορθόδοξη Παράδοση αρετή είναι η αυτομεμψία, ο αυτοέλεγχος, η ανάληψη των ευθυνών μας. Στον λαϊκισμό, που θεραπεύει η Εκκλησία στην Ελλάδα σήμερα, κυριαρχεί η άποψη ότι πάντα φταίνε κάποιοι άλλοι, έξω και πέρα από μας. Οι κληρικοί στα κηρύγματά τους κολακεύουν το εκκλησίασμα – όπως ακριβώς οι περισσότεροι πολιτικοί – και συντηρούν τα ταπεινά ένστικτα του λαού, αντί να τον ανεβάζουν λίγο ψηλότερα. 

Σ’ αυτή τη λογική εντάσσεται και η περιφορά των λειψάνων ανά την επικράτεια, η υπόθαλψη «προφητειών» διαφόρων «γερόντων» (π.χ. για το πώς θα ξαναπάρουμε την Πόλη!), η κατακεραύνωση προσφύγων, ομοφυλόφιλων και άλλων μειονοτήτων, η θαυματολαγνεία, για να καταλήξουμε στο «θαυματουργό κομποσχοίνι» που δίνεται μαζί με κουτσομπολίστικο περιοδικό

Έχουν γίνει μελέτες για τον λαϊκισμό στην πολιτική, την τέχνη, την ιστορία, αλλά όχι στην Εκκλησία – εκτός από κάποιες σποραδικές αναφορές. Η Εκκλησία στον καιρό της κρίσης θαρρείς πως έχει γίνει συνώνυμο του λαϊκισμού. Ενός λαϊκισμού που περιέχει σαφώς δημαγωγικά στοιχεία, που αποτελεί προσπάθεια χειραγώγησης των μαζών, που εκφράζεται με κιτς «εκκλησιαστικές» φιέστες, που ξεφωνίζει ακατάπαυστα – σχεδόν υστερικά ενίοτε – και δεν θέλει να συμμαζευτεί! 

Ο θρησκευτικός λαϊκισμός έχει αρκετή αυτοπεποίθηση και υπεροψία, ευνουχίζει την ελευθερία του πιστού, εξισώνει τον Χριστό με την Ελλάδα, και δεν έχει σύνορα. Περιλαμβάνει και δεξιούς και «κεντρώους» και αριστερούς. Θα λέγαμε ότι ο θρησκευτικός λαϊκισμός είναι υπερκομματικός.

Σαφώς η κρίση επιτείνει τη σχέση Εκκλησίας και λαϊκισμού. Και δεν υπάρχει εύκολη έξοδος από το τούνελ… Γιατί η Εκκλησία έχει χάσει την ουσιαστική επαφή της με την θεολογία, την πνευματικότητα και την ελευθερία. 

Για την Εκκλησία - περισσότερο ίσως από την Πολιτεία - ο εναγκαλισμός του λαϊκισμού σημαίνει τραγική καθυστέρηση και αλλοίωση του ήθους της. 

Το Πάσχα, δηλαδή το πέρασμα από την δουλεία του λαϊκισμού στην ελευθερία της αλήθειας, φαίνεται πως αργεί ακόμη πολύ…