ΜΙΑ ΞΕΧΩΡΙΣΤΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΒΑΣΙΣΜΕΝΗ ΣΤΟΝ ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Παρακολούθησα στο Θέατρο Τέχνης την παράσταση “Θουκυδίδης Δραματικός: Πόλεμος, Βίαιος Διδάσκαλος”, που ήταν καλλιτεχνικό αποτέλεσμα του προγράμματος “Thucydides Dramaticus: The Theater of War” που διοργάνωσε το Hellenic Education & Research Center (HERC), με την αποκλειστική υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. 

Η παράσταση ήταν μια όντως πρωτότυπη δραματοποιημένη απόδοση αποσπασμάτων της Ιστορίας του Πελοποννησιακού Πολέμου του Θουκυδίδη. 

Το κείμενο – δραματουργία του φιλολόγου Γιάννη Λιγνάδη ήταν μια έντεχνη συρραφή ιστορικών γεγονότων ανθολογημένων από τα πέντε πρώτα βιβλία της Ιστορίας του Θουκυδίδη. Εύστοχη, πραγματικά, η επιλογή – ενδεικτική της Θουκυδίδειας γραφής και ιστορικής αντίληψης – αλλά σπουδαία και η μετάφραση. Ρέουσα και σε ορισμένα σημεία έως ποιητική. Ευτυχώς η δουλειά του Γιάννη Λιγνάδη αποτυπώθηκε σε μία έκδοση από το Μορφωτικό και Ερευνητικό Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού. Εκεί υπάρχουν και κείμενα που δεν χρησιμοποιήθηκαν στην παράσταση. 

Το προσαρμοσμένο θεατρικά κείμενο απέδωσαν εξαιρετικά σπουδαστές και απόφοιτοι Δραματικών Σχολών και Κλασικών Γραμμάτων από την Ελλάδα, την Τουρκία και τις ΗΠΑ, σε θεατρική διδασκαλία Δημήτρη Λιγνάδη και με την σκηνοθετική ματιά του Γιάννη Παναγόπουλου. Μια ματιά που ανέδειξε τον λόγο, στην απόλυτη υπηρεσία του οποίου ετέθησαν και τα όποια σκηνοθετικά ευρήματα. 

Εξαιρετικές και οι μουσικές επιλογές - οργανικά δεμένες με τις επιμέρους σκηνές - συνέβαλαν στην θεατρική και συναισθηματική ατμόσφαιρα. 

Οι νέοι σπουδαστές – ηθοποιοί μας συνεπήραν με την ορμή της νιότης τους, αλλά και το πάθος τους για το κείμενο, το οποίο φαίνεται πως τους συνείχε! Σημειώνω ιδιαίτερα την παρουσία της νεαρής Τουρκάλας, η οποία και με εκφραστικό τρόπο, μετά τον μονόλογό της στα τουρκικά, τραγούδησε στα ελληνικά το «Νανούρισμα» του Νίκου Κυπουργού («Βλεφαρό μου…»). 

Με το τέλος της παράστασης μου ήρθε στο μυαλό ο αείμνηστος Τάσος Λιγνάδης, ο οποίος σε μια επιφυλλίδα του μας παρέπεμπε στον μεγάλο ιστορικό. Έγραφε: «Στον Θουκυδίδη υπάρχει μια διαπίστωση: Η αιδώς σωφροσύνης πλείστον μετέχει, αισχύνης δε ευψυχία. Αλήθεια! Είναι λοιπόν άξιος μονάχα περιφρόνησης, ο άφρων, που προσβάλλει το δικό του πρόσωπο, καταργώντας την προστατευτική του κύρους του λειτουργία του αυτοσεβασμού και γίνεται αναίσχυντος, αποδεικνύοντας την φύση της ψυχής του, δηλαδή την ολιγοψυχία και την ανανδρία. Η ΑΙΔΩΣ και η ΔΙΚΗ ως ελλείψεις, χαρακτηρίζουν το άθλιο ήθος μιας ζωής και συνθέτουν μια πρακτική νοοτροπία συμβιώσεως, που δεν απέχει από την δολιότητα, την συκοφαντία και την εξαπάτηση.» («Καταρρέω», Αθήνα 1989). 

Μα για τις μέρες μας μιλάει; Σκέφτομαι… 

Αλλά και ο «Πόλεμος, Βίας Διδάσκαλος» της παράστασης, μου θύμιζε συνεχώς τον πόλεμο στην Συρία και τις δραματικές επιπτώσεις του στην περιοχή αλλά και σε όλο τον πλανήτη. 

«Καὶ ἐπέπεσε πολλὰ καὶ χαλεπὰ κατὰ στάσιν ταῖς πόλεσι, γιγνόμενα μὲν καὶ αἰεὶ ἐσόμενα, ἕως ἂν ἡ αὐτὴ φύσις ἀνθρώπων ᾖ …ἐν μὲν γὰρ εἰρήνῃ καὶ ἀγαθοῖς πράγμασιν αἵ τε πόλεις καὶ οἱ ἰδιῶται ἀμείνους τὰς γνώμας ἔχουσι διὰ τὸ μὴ ἐς ἀκουσίους ἀνάγκας πίπτειν• ὁ δὲ πόλεμος ὑφελὼν τὴν εὐπορίαν τοῦ καθ’ ἡμέραν βίαιος διδάσκαλος καὶ πρὸς τὰ παρόντα τὰς ὀργὰς τῶν πολλῶν ὁμοιοῖ.»

Θουκυδίδης, Γ’ 82