"ΕΦΥΓΕ" Ο ΚΟΣΜΟ - ΠΟΛΙΤΗΣ ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΜΕΤΑΞΑΣ, ΙΔΡΥΤΗΣ ΤΟΥ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΟΣ "ΒΟΣΠΟΡΟΣ"

Ο Νικηφόρος Μεταξάς με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο,
κατά την επίσκεψη του Πατριάρχου στο «Διεθνές Κέντρο Ήχου Χάλκης»  

Του φιλολόγου Γιάννη Γιγουρτσή

Καθηγητού στην Μεγάλη του Γένους Σχολή

Ένας σπουδαίος Έλληνας της Πόλης, Πολίτης από επιλογή και αυτό είναι το σημαντικό, ο σπουδαίος μουσικός, ο ιδρυτής της ελληνοτουρκικής ορχήστρας «Βόσπορος», ο κοσμοπολίτης, ένας άρχοντας του καιρού μας, ο Νικηφόρος Μεταξάς δεν βρίσκεται πια ανάμεσά μας. Έφυγε την Πέμπτη 19 Νοεμβρίου από την ζωή μετά από μια σύντομη αλλά σκληρή μάχη με που έδωσε με την αρρώστια, μετά από μία ξαφνική και ταχεία επιδείνωση της υγείας του. 

Ο Νικηφόρος Μεταξάς γεννήθηκε στην Κεφαλλονιά, αλλά μεγάλωσε στην Ροδεσία (σημερινή Ζιμπάμπουε), σπούδασε μουσική, ταξίδεψε πολύ, ασχολήθηκε με πολλά και έζησε και σε άλλες χώρες του κόσμου πριν να καταλήξει στην Κωνσταντινούπολη, όπου ήρθε αρχικά «για να αναζητήσει τα σημεία συνάντησης της ελληνικής και τουρκικής μουσικής». 

Στην Κωνσταντινούπολη, στην Χάλκη, βρήκε λιμάνι τελικά- πολίτης του κόσμου αυτός, σε μια μητρόπολη του κόσμου-για να αράξει και να δημιουργήσει τα τελευταία τριάντα χρόνια. Ασχολήθηκε με την μουσική και με πολλές καλλιτεχνικές δραστηριότητες, παραγωγές, δίσκους, εκδηλώσεις. Κεντρικό σημείο της δράσης του στα μουσικά πράγματα η ίδρυση το 1986 της ορχήστρας «Βόσπορος», ενός μουσικού σχήματος με κορυφαίους μουσικούς από Ελλάδα και από Τουρκία το οποίο αναζητά και προβάλλει τις κοινές ρίζες της μουσικής των δύο λαών. 

Ο «Βόσπορος» έχει αναγνωριστεί τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Τουρκία ως μία από τις σοβαρότερες και σε βάθος πολιτιστικές ενέργειες προσέγγισης των δύο χωρών μέχρι σήμερα. Στην Κωνσταντινούπολη γνώρισε και την γυναίκα της ζωή του, την σύζυγό του, εξαιρετική ερμηνεύτρια και σημαντική στιχουργό Βασιλική Παπαγεωργίου, η οποία υπήρξε για 20 χρόνια ο κυριότερος συνεργάτης και σύντροφος στις αναζητήσεις του. Μαζί ονειρεύτηκαν και προσπάθησαν να υλοποιήσουν ένα μεγάλο και φιλόδοξο πολιτιστικό πρόγραμμα. Την ίδρυση και τη λειτουργία μιας διεθνούς μουσικής ακαδημίας για την μελέτη, την τεκμηρίωση και την προβολή της ελληνικής και τουρκικής μουσική παράδοσης και ευρύτερα των μουσικών της ευρύτερης περιοχής που θα είχε έδρα την Χάλκη. 

«Το πρόγραμμα «Διεθνές Κέντρο Ήχου Χάλκης» - αντιγράφω από τη σχετική σελίδα - «στοχεύει στη δημιουργία ενός κέντρου έρευνας, εκπαίδευσης και καλλιτεχνικής παραγωγής για τους πολιτισμούς της Ανατολικής Μεσογείου. Η ιδέα περικλείει τις μουσικές παραδόσεις της περιοχής συμπεριλαμβάνοντας και τους νέους τρόπους έκφρασης που αναδύονται από τη σύγχρονη τεχνολογία. Το Κέντρο Ήχου πρόκειται να στεγασθεί στο κτήριο της πάλαι ποτέ Δημοτικής Αστικής Σχολής της Ελληνο-ορθόδοξης κοινότητας της νήσου Χάλκης Πριγκηποννήσων στη θάλασσα του Μαρμαρά, Κωνσταντινούπολη. Στις 30 Μαρτίου 2007, η Ελληνική Μη Κυβερνητική Οργάνωση (Μ.Κ.Ο) Βόσπορος Πολιτιστική Συνεργία υπέβαλε το πρόγραμμα για χρηματοδότηση στην Υπηρεσία Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας (ΥΔΑΣ) του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδας. Για την υλοποίησή του η Ελληνική ΜΚΟ συνεργάζεται με τον τοπικό της εταίρο, την Τουρκική ΜΚΟ Heybeliada İlm-i Musiki Derneği (Εταιρία Χάλκης για την Επιστήμη της Μουσικής). Τον Φεβρουάριο του 2009 ξεκίνησαν, τελικά, οι εργασίες της ανακαίνισης του κτιρίου μετά την εκταμίευση από την ΥΔΑΣ της πρώτης δόσης χρηματοδότησης του προγράμματος». 

Η δεύτερη δόση ωστόσο δεν ήρθε ποτέ και το έργο δεν μπόρεσε ακόμα να ολοκληρωθεί. Τα τελευταία χρόνια ο Νικηφόρος και η Βασιλική αναλώθηκαν σε μία τεράστια προσπάθεια, μάρτυρας της οποίας είναι και ο υπογράφων, να εξασφαλίσουν τους πόρους για την ολοκλήρωση ενός έργου, που αν μπορέσει να πραγματοποιηθεί θα αποτελέσει τομή για τις πολιτιστικές σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας και θα προσφέρει ένα σημαντικό ίδρυμα πολιτισμού στην Κωνσταντινούπολη που θα έχει την σφραγίδα της ελληνορθόδοξης κοινότητας, την οποία και εν πολλοίς θα προβάλει διεθνώς. 

Η υποστήριξη για την εξεύρεση χρημάτων υπήρξε σημαντική από ελληνικούς, τουρκικούς και ομογενειακούς φορείς και πρόσωπα. Εμπόδιο στάθηκε κυρίως η μακρά ελληνική οικονομική κρίση. Ενστάσεις εκφράζει και η τοπική κοινότητα της Χάλκης, που αρχικά είχε υποστηρίξει το έργο. 

Είναι καθήκον όλων όσοι πιστεύουμε στην αξία και τη σημασία αυτού του μεγάλου και σημαντικού για την Ομογένεια έργου να βοηθήσουμε, με όποιον τρόπο μπορεί ο καθένας για την πραγματοποίηση του. Ας δώσουμε αυτή την υπόσχεση στον Νικηφόρο Μεταξά που έφυγε με τον καημό πως δεν το κατάφερε αλλά και αφήνοντας στην Βασιλική και σε όλους τους φίλους τους ως παρακαταθήκη το όνειρό του.
Ας είναι ελαφρύ το χώμα που θα τον σκεπάσει.