ΗΛΙΑ ΛΙΑΜΗ: "Δυό στάλες κουράγιο για συντρόφους και γονείς"

Δημήτρης Μπαλτᾶς 

Ἠλία Λιαμή, Δυό στάλες κουράγιο γιά συντρόφους καί γονεῖς, Ἐκδόσεις Ἀρχονταρίκι, Ἀθήνα 2015, σελ. 275 

Τό βιβλίο πού θά παρουσιάσω σήμερα, δέν εἶναι μία ἐπιστημονική πραγματεία, θεολογικοῦ, φιλοσοφικοῦ ἤ λογοτεχνικοῦ περιεχομένου. Τό βιβλίο τοῦ Ἠλία Λιαμή, τό ὁποῖο ἐξέδωσαν οἱ Ἐκδόσεις Ἀρχονταρίκι, εἶναι γραμμένο ἀπό ἕναν ἐκπαιδευτικό ἀλλά κυρίως ἀπό ἕναν γονιό, ἀπευθύνεται πρωτίστως σέ γονεῖς καί τό βασικό του θέμα εἶναι τό «παιδί». Μάλιστα, ὑπό μία ὁρισμένη ἔννοια, θά μποροῦσε νά λεχθεῖ ὅτι τό κεντρικό «πρόβλημα» τοῦ βιβλίου δέν εἶναι τό «παιδί» ἀλλά «οἱ γονεῖς». 

Ἀσφαλῶς ἔχει σημασία τό γεγονός ὅτι ὁ συγγραφέας εἶναι γονιός. Πολλές φορές οἱ γονεῖς ἀπευθύνονται γιά σχετικές παιδαγωγικές συμβουλές σέ ψυχολόγους, παιδαγωγούς, θά προσέθετα ἀκόμη καί πνευματικούς, οἱ ὁποῖοι, ἐπειδή δέν ἔχουν παιδιά καί δέν γνωρίζουν τήν «ἐμπειρία τῆς γλυκιᾶς πατρικῆς ματιᾶς», προσφέρουν μόνον ὁρισμένες γενικόλογες προσεγγίσεις καί τότε «ἡ παιδαγωγία γίνεται ἀβάσταχτη» (σ. 202). 

Ἐνδιαφέρουσα εἶναι ἡ ἀναφορά στήν σχέση ἐξουσίας καί ἐνοχῆς πού ἐπισημαίνει ὁ συγγραφέας: «Ἡ ἐξουσία αὐτή [τοῦ πατέρα καί τῆς μητέρας πρός τά παιδιά] δέν ἐπιβάλλεται μέ τούς συνηθισμένους τρόπους … ἡ μεγάλη της δύναμη εἶναι ἡ ἐνοχή» (σ. 186). Εἶναι εὐνόητο, καί ἡ ἐμπειρία τῆς ζωῆς τό δείχνει ξεκάθαρα, ὅτι ἡ δημιουργία ἐνοχῶν στά παιδιά δέν ὁδηγεῖ κατ’ ἀνάγκην οὔτε σέ διόρθωσή τους οὔτε σέ ἀποφυγή νέων λαθῶν στήν ζωή τους. Θά ἔλεγα μάλιστα ὅτι ἡ πρόκληση ἐνοχῶν στά παιδιά δημιουργεῖ κυρίως φοβισμένες καί ἀνελεύθερες προσωπικότητες. 

Ἡ βασική ἰδέα τοῦ Ἠ. Λιαμή εἶναι, νομίζω, ὅτι ὁ προγραμματισμός καί τά σχέδια πού ὀργανώνουν οἱ γονεῖς γιά τά παιδιά τους συγκρούονται μέ τήν ἴδια τήν ζωή, τίς ἀντιφάσεις καί τά ἀπρόοπτά της καί ἐν τέλει δέν ὑλοποιοῦνται: «Παλεύυν μέσα μας τά σχέδια πού προγραμμάτισε ὁ ἐγωϊσμός μας μέ τίς προκλήσεις πού μᾶς κάνει ἡ ἴδια ἡ ζωή. Καί βέβαια, στό πάλεμα αὐτό, πάντα κερδίζει ἡ ζωή» (σ.12. Βλ. ἐπίσης σ. 48). 

Ἀπέναντι στίς προκλήσεις τῆς ζωῆς ὁ συγγραφέας προτείνει στόν γονιό: «Ἐλευθέρωσέ τα! Ἔτσι ἐλευθερώνεσαι κι ἐσύ. Ἄστα νά ταξιδέψουν. Διῶχνε τα καί μην ἀνησυχεῖς. Ὅσο τά διώχνεις, τόσο αὐτά θά γυρίσουν κοντά σου! Ὄχι ὅμως ἀπό ἀνάγκη ἤ ἀπό ἐξάρτηση, ἀλλά ἀπό ἀγάπη ἐλεύθερη» (σ. 190). 

Τό βιβλίο, γραμμένο μέ ἕνα ὕφος ἁπλό καί κατανοητό, καί χωρίς παραπομπές καί ἀναφορές σέ συγγραφεῖς καί σχετικά βιβλία, εἶναι προϊόν ἐμπειρίας καί ὄχι θεωρητικῆς ἀναζήτησης καί συζήτησης. Γι’ αὐτό καί οἱ ἐπαναλήψεις τοῦ βιβλίου δέν εἶναι ἰδιαιτέρως κουραστικές. Εἶναι δέ ἀναπόφευκτος ὁ παραινετικός χαρακτήρας πολλῶν σημείων τοῦ βιβλίου, κυρίως στίς τελευταῖες σελίδες του (σσ. 244-272).