Πρακτικά Συνεδρίου «Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καί διαφύλαξη τῆς ἐθνικῆς ταυτότητος. Νεομάρτυρες, Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός. Ἒπαναστατικά κινήματα» (Ἱερά Μονή Πεντέλης, Στοά τοῦ Βιβλίου, 14-15 Νοεμβρ. 2014), Ἀθήνα 2015, Ἐκδόσεις Ἀρχονταρίκι, σελ. 358
Ὕστερα ἀπό τήν ἔκδοση τῶν Πρακτικῶν τῶν δύο προηγουμένων Συνεδρίων μέ θέματα «Ἱστοριογραφία καί πηγές γιά τήν ἑρμηνεία τοῦ 1821» (Ἀθήνα, 2013) καί «Ἡ ζωή τῶν ὑποδούλων ἐπί τουρκοκρατίας» (Ἀθήνα, 2014), ἡ Εἰδική Συνοδική Ἐπιτροπή Πολιτιστικῆς Ταυτότητος καί οἱ «Ἐκδόσεις Ἀρχονταρίκι» προχώρησαν στήν ἔκδοση τῶν Πρακτικῶν τοῦ Γ΄ Συνεδρίου, τό ὁποῖο, καί αὐτό, ἐντάσσεται στήν ὀργάνωση τῶν 10 Συνεδρίων γιά τά 200 χρόνια τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης, κατά τήν σχετική ἀπόφαση τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.
Ὁ τόμος τῶν Πρακτικῶν τοῦ Γ΄ Συνεδρίου πού παρουσιάζω σήμερα, ἀπαρτίζεται ἀπό τρεῖς γενικές θεματικές ἑνότητες: α΄. «Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καί διαφύλαξη τῆς ἐθνικῆς ταυτότητος», β΄. «Νεομάρτυρες. Ἒπαναστατικά κινήματα» καί γ΄. « Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός».
Στήν πρώτη θεματική ἑνότητα φιλοξενοῦνται οἱ Εἰσηγήσεις τῶν πανεπ. καθηγ. Χρίστου Κρικώνη, Γεωργίου Παναγόπουλου, Μαρίας Μαντουβάλου, Κωνσταντίνου Κωτσιόπουλου καί τοῦ Μητρ. Κενύας Μακαρίου. Ἀκολουθοῦν, στήν δεύτερη ἑνότητα, οἱ Εἰσηγήσεις τῶν πανεπ. καθηγ. Ἠλία Νικολάου, πρωτ. Γεωργίου Μεταλληνοῦ, Δημητρίου Παπάζη, Ἀθανασίου Καραθανάση καί τῶν ἐρευνητῶν δρ Ὄλγας Δάσιου, δρ Χαράλαμπου Μηνάογλου καί δρ Ἀθηνᾶς Κονταλῆ. Τέλος, στήν τρίτη θεματική ἑνότητα περιλαμβάνονται οἱ Εἰσηγήσεις τῶν πανεπ. καθηγ. Βασιλείου Τσίγκου, Ἀθανασίου Ζωϊτάκη, Ἐμμανουήλ Βαρβούνη, Ἀπόστολου Νικολαΐδη, τῶν ἐρευνητῶν Γεωργίου Παπανικολάου, Εὐδοξίας Αὐγουστίνου, Ἠλία Μογλενίδη καί τοῦ ἀρχιμ. δρ Χρυσοστόμου Παπαθανασίου.
Μέ τίς Εἰσηγήσεις τῆς α΄ θεματικῆς ἑνότητας ἐπιχειρεῖται νά ἀναδειχθεῖ ὁ πολύτιμος ρόλος τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας καί τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στήν διαφύλαξη τῆς ἐθνικῆς ταυτότητας τῶν ὑποδούλων. Ἐπισημαίνει σχετικά ἡ Μ. Μαντουβάλου ὅτι «θεμέλιο τῆς ἐθνικῆς συνείδησης καί ἑνότητας τῶν ὑποδούλων Ἑλλήνων σέ ὅλη τήν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας ὑπῆρξαν ἡ ἀκλόνητη πίστη τους στήν Ὀρθοδοξία, ἡ ἀκράδαντη θέλησή τους γιά ἀπελευθέρωση καί ἡ διαχρονική ἐθνική τους γλώσσα (σ. 57).
Τήν ἐθνική καί θρησκευτική διάσταση τῆς παρουσίας τῶν Νεομαρτύρων στόν ἑλλαδικό κυρίως χῶρο τονίζουν οἱ Εἰσηγήσεις τῆς β΄ θεματικῆς ἑνότητας τῶν παρουσιαζομένων Πρακτικῶν. Γιά τήν διαφοροποίηση μεταξύ τῶν Νεομαρτύρων καί τῶν Ἐθνομαρτύρων κάνει λόγο ὁ π. Γεώργιος Μεταλληνός ἐπισημαίνοντας ὅτι «στούς μέν Νεομάρτυρες τό βάρος τῆς μαρτυρίας πέφτει στήν Πίστη … ἐνῶ στήν συνείδηση τῶν Ἐθνομαρτύρων βαρύνει ἡ ἀπελευθέρωση τῆς Πατρίδας» (σ. 112). Πρός ἀποφυγή παρερμηνειῶν ὁ ἴδιος διευκρινίζει ὅτι «περιπτώσεις κεκηρυγμένων ἀθέων ἤ τελείως ἀδιαφόρων ὡς πρός τήν Πίστη Ἐθνομαρτύρων δέν τεκμηριώνονται καί πρέπει μᾶλλον νά εἶναι ἀνύπαρκτες σ’ αὐτούς τούς χρόνους» (σ. 112).
Ἡ γ΄ θεματική ἑνότητα τῶν Πρακτικῶν εἶναι ἀφιερωμένη στόν Ἅγιο Κοσμᾶ τόν Αἰτωλό, τοῦ ὁποίου τό 2014 συμπληρώθηκαν καί ἑορτάστηκαν, ὡς γνωστόν, στήν χώρα μας τά 300 ἔτη ἀπό τήν γέννησή του. Ὀκτώ σχετικές ἀνακοινώσεις περιλαμβάνονται στόν τόμο τῶν Πρακτικῶν καί ἐξετάζουν ζητήματα τοῦ βίου καί τῆς δράσης τοῦ Ἁγίου. Μάλιστα ὁ Ἀπόστολος Νικολαΐδης θεωρεῖ πώς «ὁ ἅγιος Κοσμᾶς εἶναι πεπεισμένος ὅτι ἡ ἀλλαγή δέν ἔρχεται μέσῳ μιᾶς τυφλῆς ἐπανάστασης καί ἀπό ἀνθρώπους χωρίς πίστη στήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ καί ἐθνική συνείδηση, ἀλλά ἀπό συνειδητοποιημένους πιστούς στήν Ἐκκλησία καί στήν Πατρίδα» (σ. 358). Ἐκτιμᾶται γενικά ὅτι οἱ Διδαχές τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ πού ἐκδίδονται ἀπό διαφόρους Ἐκδοτικούς Οἴκους εἶναι μία πολύτιμη παρακαταθήκη ἀκόμη καί γιά τίς σύγχρονες γενιές τῶν Ἑλλήνων.
Καί σ’ αὐτόν τόν τόμο τῶν Πρακτικῶν, ὅπως καί στούς προηγούμενους, εἶναι εὐδιάκριτη ἡ σοβαρότητα στήν πραγμάτευση τῶν ζητημάτων, ἡ δέουσα ἐπιστημονική τεκμηρίωση τῶν ἀπόψεων τῶν Εἰσηγητῶν καί ἡ συναγωγή συμπερασμάτων πού προωθοῦν τήν ἐν γένει ἐπιστημονική ἔρευνα. Ἐνδεικτικῶς θά ἀναφερθεῖ ἡ καταγραφή ἐξαντλητικῆς βιβλιογραφίας γιά τόν Διονύσιο τόν Φιλόσοφο (σελ. 184-199) καί γιά τόν Ἅγιο Κοσμᾶ τόν Αἰτωλό (σελ. 261-277 καί 311-321). Περιττό νά σημειώσω ὅτι ἡ φροντισμένη ἔκδοση πού παρουσιάζω σήμερα, μπορεῖ νά ἐνδιαφέρει ἕνα εὐρύτερο ἀναγνωστικό κοινό, μέ ἱστορικούς καί ἐκπαιδευτικούς προσανατολισμούς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου