Τετάρτη 2 Σεπτεμβρίου 2015

Ο ΣΥΜΕΩΝ Ο ΣΤΥΛΙΤΗΣ ΤΟΥ ALFRED LORD TENNYSON ΚΑΙ ΤΟΥ Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗ


Την 1η Σεπτεμβρίου η Εκκλησία γιορτάζει τη μνήμη του Αγίου Συμεών του Στυλίτη. 
Το ποίημα Συμεών (1917) του Κ.Π. Καβάφη, από τα Κρυμμένα, το παρουσιάσαμε στην εκδήλωση που πραγματοποιήσαμε στην Αίθουσα Διδασκαλίας της Μεγάλης Μουσικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος για τους Χριστιανούς της Μέσης Ανατολής πριν δύο μήνες (Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, 1 Ιουλίου 2015). 
Ο Λιβανέζος φιλόλογος, θεολόγος και μεταφραστής Roni Bou Saba μετέφρασε το ποίημα ειδικά για την εκδήλωση αυτή και το απήγγειλε για πρώτη φορά στα αραβικά, με τον Γιώργο Γενναίο να τον συνοδεύει στο λαούτο. 
Το μοναστήρι του Αγίου Συμεών του Στυλίτη σήμερα στη Συρία, ένα σπουδαίο μνημείο, είναι κατειλημμένο από τους τζιχαντιστές και είναι κέντρο εκπαίδευσης γυναικών τζιχαντιστριών. 
Αλλά ας έρθουμε στον Συμεών του Καβάφη.

Ο άγγλος ποιητής Άλφρεντ Λορντ Τέννυσον (1809-1892) έγραψε τον δραματικό μονόλογο “Άγιος Συμεών ο Στυλίτης” το 1833, σε ηλικία 24 ετών, και τον συμπεριέλαβε στη συλλογή του Ποιήματα που εξέδωσε το 1842. Να πούμε εδώ ότι στυλίτες λέγονταν στους πρώτους αιώνες της Εκκλησίας μοναχοί που ζούσαν πάνω σε μια μικρή εξέδρα στην κορυφή ενός στύλου. Ο στυλίτης κήρυσσε στους πιστούς από ψηλά. Ο πρώτος που εισήγαγε αυτού του είδους τον μοναχισμό ήταν ο Συμεών (390-459) από την Κιλικία. Ο Συμεών έγινε αντικείμενο λατρείας από χιλιάδες πιστούς και η φήμη του ως αγίου έφτασε στα πέρατα της οικουμένης. 
Ο Άρης Μπερλής παρατηρεί σχετικά: "Είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο Τέννυσον έμαθε για τον Συμεών διαβάζοντας την Ιστορία της Παρακμής και Πτώσης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας του Γίββωνα (κεφ. 37ο), όπου ο μεγάλος Άγγλος ιστορικός έχυσε πολλή χολή εναντίον του πρωτοπόρου μοναχού."
Ο Κωνσταντίνος Καβάφης, προσεκτικός αναγνώστης της ποίησης του Τέννυσον και επηρεασμένος βαθιά από αυτόν, πίστευε πως το ποίημα τούτο του Τέννυσον «δεν είναι άξιον του θέματος», πως ο δραματικός μονόλογος χρησιμοποιήθηκε «με τρόπο κοινό, σχεδόν τυχαίο», και πως μολονότι περιέχει «μερικούς καλοφτιαγμένους στίχους πέφτει ως προς τον τόνο». (Βλ. Κ. Π. Καβάφης, Κρυμμένα Ποιήματα, επιμέλεια Γ. Π. Σαββίδη, Ίκαρος 1993, σ. 184-87.) Μπορούμε να πούμε ότι ο Συμεών του Καβάφη είναι η απάντηση του Αλεξανδρινού στον μεγάλο Άγγλο τεχνίτη του στίχου. 
Παραθέτω στη συνέχεια τον Συμεών του Τέννυσον (σε μετάφραση Άρη Μπερλή)  και του Καβάφη. 



Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ 
ΣΥΜΕΩΝ 

Τα ξέρω, ναι, τα νέα ποιήματά του• 
ενθουσιάσθηκεν η Βηρυτός μ’ αυτά. 
Μιαν άλλη μέρα θα τα μελετήσω. 
Σήμερα δεν μπορώ γιατ’ είμαι κάπως ταραγμένος. 

Aπ’ τον Λιβάνιο πιο ελληνομαθής είναι βεβαίως. 
Όμως καλύτερος κι απ’ τον Μελέαγρο; Δεν πιστεύω. 

A, Μέβη, τι Λιβάνιος! και τι βιβλία! 
και τι μικρότητες!..... Μέβη, ήμουν χθες -
η τύχη το ’φερε— κάτω απ’ του Συμεών τον στύλο. 

Χώθηκα ανάμεσα στους Χριστιανούς 
που σιωπηλοί προσεύχονταν κ’ ελάτρευαν, 
και προσκυνούσαν• πλην μη όντας Χριστιανός 
την ψυχική γαλήνη των δεν είχα - 
κ’ έτρεμα ολόκληρος και υπόφερνα• 
κ’ έφριττα, και ταράττομουν, και παθαινόμουν. 

A μη χαμογελάς• τριάντα πέντε χρόνια, σκέψου -
χειμώνα, καλοκαίρι, νύχτα, μέρα, τριάντα πέντε 
χρόνια επάνω σ’ έναν στύλο ζει και μαρτυρεί. 
Πριν γεννηθούμ’ εμείς - εγώ είμαι είκοσι εννιά ετών, 
εσύ θαρρώ είσαι νεότερός μου -
πριν γεννηθούμ’ εμείς, φαντάσου το, 
ανέβηκεν ο Συμεών στον στύλο 
κ’ έκτοτε μένει αυτού εμπρός εις τον Θεό. 

Δεν έχω σήμερα κεφάλι για δουλειά. -
Πλην τούτο, Μέβη, κάλλιο να το πεις 
που ό,τι κι αν λεν οι άλλοι σοφισταί, 
εγώ τον παραδέχομαι τον Λάμονα 
για πρώτο της Συρίας ποιητή.  

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου