"ΟΛΟΙ ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΣΑΡΑΝΤΑΡΗΔΕΣ..."

Ενωμένοι, αλλά διαφορετικοί 

Νέλλη Παππά, Φιλόλογος-Γλωσσολόγος 

«[…] Θέλω να μιλήσω απλά, να μου δοθεί 

ετούτη η χάρη. 

Γιατί και το τραγούδι το φορτώσαμε με τόσες μουσικές 

που σιγά-σιγά βουλιάζει 

και την τέχνη μας τη στολίσαμε τόσο πολύ που φαγώθηκε 

από τα μαλάματα το πρόσωπό της 

κι είναι καιρός να πούμε τα λιγοστά μας λόγια γιατί 

η ψυχή μας αύριο κάνει πανιά […]» 

Γ. Σεφέρης, «Ένας γέροντας στην ακροποταμιά» 

Κάιρο, 20 Ιουνίου 1942 

Το 1942, μία ανάσα πριν από τη μάχη του Ελ Αλαμέιν που έκρινε το αποτέλεσμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου υπέρ των Συμμάχων στην Αφρική, ο Γιώργος Σεφέρης, μέλος της εξόριστης κυβέρνησης στη Μέση Ανατολή, αισθάνεται πιεστική την ανάγκη, σε ένα άκρως εξομολογητικό ποίημα, να μιλήσει απλά και σταράτα. Η αναλογία με την Ελλάδα του Ιουλίου 2015 είναι, νομίζω, συγκλονιστική. Μία ανάσα πριν από την κρίσιμη μάχη για το εθνικό μέλλον (Grexit ή Grentry) την προσεχή Κυριακή και μετά το αγανακτισμένο ΟΧΙ του πρόσφατου δημοψηφίσματος, είναι πάλι ανάγκη να μιλήσουμε, ατομικά και συλλογικά, έξω από τα δόντια. 

Πρώτο έρχεται το αναγκαίο συμπέρασμα: είτε ψηφίσαμε ΟΧΙ είτε ΝΑΙ στο δημοψήφισμα, δεν έχουμε ρεαλιστικά επιλογή άλλη από το να μείνουμε ενωμένοι σα γροθιά και να αποφύγουμε πάση θυσία τα παρατράγουδα ενός ακόμα διχασμού. Θα είναι δείγμα εθνικής ενηλικίωσης, αν όχι ωριμότητας, να δείξουμε ενότητα και αλληλεγγύη, αφού ούτως ή άλλως ζούμε ανάδελφοι ως Έλληνες σε αυτή την εύφλεκτη περιοχή της Ευρώπης που ονομάζεται Βαλκάνια. 

Δεύτερη και ίσως πιο σημαντική, μία πικρή διαπίστωση: ενωμένοι ναι, αλλά και τόσο διαφορετικοί. Εξηγούμαι αμέσως: ψήφισα συνειδητά ΝΑΙ την προηγούμενη Κυριακή και, χωρίς διάθεση να αναμασήσω το σκεπτικό αυτής της επιλογής μου, αισθάνομαι πιεστική την ανάγκη να μιλήσω με λόγια απλά εξ ονόματος μίας ολόκληρης μερίδας μορφωμένων σαραντάρηδων, που κι εκείνοι, σαν κι εμένα, ανήκουν στο 38% του ελληνικού λαού. 

Σαραντάρηδες, άντρες και γυναίκες, που προερχόμαστε από οικογένειες της επαρχίας ή μικροαστικές. Που μάς έμαθαν από μηδενική ηλικία ότι «τα αγαθά κόποις κτώνται» και ότι πρέπει να βαδίζουμε με τον σταυρό στο χέρι. Που μας δίδαξαν ότι, πάνω από όλα, καταξιωνόμαστε με τη μόρφωση, τη δημιουργικότητα και την προκοπή. Σαραντάρηδες που ιδρώσαμε μελετώντας για να εξασφαλίσουμε θέση στην ανώτατη εκπαίδευση και για να βγούμε από τα Πανεπιστήμια καλύτεροι άνθρωποι, χωρίς τη γνωστή λογική «τάβλι, φραπέ και χαλαρά». Και που σε διάφορα πεδία και επίπεδα, αριστεύσαμε. Που για να ανοίξουμε τα φτερά μας και να αυτονομηθούμε από την πατρική εστία, κάναμε δουλειές του ποδαριού χωρίς πολλή σκέψη και μικρές ή μεγάλες ατομικές επαναστάσεις. Στο βωμό προσωπικών και οικογενειακών ονείρων θυσιάσαμε πολλά από την καλοπέρασή μας. Σαραντάρηδες που για να διευρύνουμε τους ορίζοντές μας φύγαμε για λίγο ή πολύ στην Ευρώπη ή στην Αμερική. Και κανείς στη φωτισμένη Εσπερία δε μάς είχε στρωμένο κόκκινο χαλί να πατήσουμε, απλώς επειδή είμαστε περήφανοι Έλληνες. Και αγωνιστήκαμε κι εκεί και συχνά διαπρέψαμε. Και πολλοί από εμάς επιλέξαμε την επάνοδο στην πατρίδα, επενδύοντας σε ένα μέλλον αβέβαιο. Σαραντάρηδες που δουλέψαμε σκληρά και δουλεύουμε στον δημόσιο ή στον ιδιωτικό τομέα, όπου μας προσέλαβαν, πλήρεις προσόντων και φιλοδοξιών, κι όπου σύντομα αντιληφθήκαμε ότι, όση εργατικότητα και να διαθέτουμε, θα είχαμε να παλέψουμε με μικροαστισμό, με ωχαδερφισμό, με μικρόνοια, με πελατειακές αντιλήψεις, με εδραιωμένα συντεχνιακά και συνδικαλιστικά συμφέροντα που δύσκολα επιτρέπουν πρόοδο και επιτεύγματα. Σαραντάρηδες που νοιαζόμαστε τα παιδιά μας και δεν έχουμε την πολυτέλεια να εφησυχάζουμε, διότι η οικονομική κατάρρευση μάς απαγορεύει να τους δώσουμε την επιλογή να μείνουν στη χώρα και να δημιουργήσουν κοινωνία καλύτερη…
Ο ανωτέρω απολογισμός, μία ανάσα πριν και μία ανάσα μετά από δραματικά για το μέλλον γεγονότα, για να ρωτήσω με ειλικρινή αγωνία: όλοι εμείς οι σαραντάρηδες, η ραχοκοκαλιά της μεσαίας τάξης αυτής της χώρας που τρώει τα παιδιά της, είμαστε «προδότες», «μιάσματα», «πουλημένοι», «ξενόδουλοι» και «γερμανοτσολιάδες», όπως ακούμε και διαβάζουμε σε ανεκδιήγητα πάνελ και μπλογκς, όπου οι εθνικιστικές και λαϊκίστικες κορώνες βγάζουν μάτι; Επειδή είπαμε και λέμε ΝΑΙ χωρίς περικοκλάδες; Επειδή ως ευρωπαϊστές Έλληνες, παραγωγικοί και μάχιμοι, θέλουμε πάση θυσία να αποφύγουμε χίμαιρες και να κρατηθούμε στην Ευρώπη όπου δικαιωματικά ανήκουμε;
Ενωμένοι όλοι ως Έλληνες, αλλά και διαφορετικοί. Και να δούμε για πού θα κάνει η ψυχή μας πανιά την προσεχή Κυριακή.