ΓΙΑ ΤΙΣ "ΠΥΡΙΝΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ" ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΧΡΗΣΤΟΥ ΣΤΟ TAR.GR

Έχω ξαναγράψει πως είναι πολύ σημαντικό για μένα να αποτελώ μέλος της εκλεκτής κοινότητας των αρθρογράφων του Μουσικού Διαδικτυακού Περιοδικού tar.gr 

Θέλω και πάλι να ευχαριστήσω από καρδιάς τον διευθυντή του TAR, γνωστό συνθέτη Νότη Μαυρουδή και τον webmaster, σπουδαίο κιθαριστή και συνθέτη Κώστα Γρηγορέα, για την εμπιστοσύνη τους στο πρόσωπό μου. 

Η στήλη που δημιούργησαν για μένα έχει ως τίτλο «Ο Ήχος των Χρωμάτων» και εκεί αναρτήθηκαν τα δύο πρώτα κείμενά μου: 

- ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ: "Ένα εξαίσιο, ξαφνικό και τολμηρό ποιητικό δείγμα από την Ακολουθία του Κοσμά του Αιτωλού" (Με αφορμή τα 20 χρόνια από το θάνατο του Μάνου Χατζιδάκι) 

- ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΠΑΛΛΑΝΤΙΟΣ ΚΑΙ ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ (Με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Μ. Παλλάντιου).

Σήμερα στην ίδια στήλη αναρτήθηκε το κείμενό μου με τίτλο: ΟΙ «ΠΥΡΙΝΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ» ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΧΡΗΣΤΟΥ - Μια πρώτη προσέγγιση του λιμπρέτου του έργου.
Χρόνια ήθελα να ασχοληθώ με το θέμα και να τώρα που τα κατάφερα, έστω με ένα πρώτο κείμενο, γιατί το κείμενο του Χρήστου για το Ορατόριο της Πεντηκοστής, που συνέθεσε πριν 51 χρόνια και αποτελεί ένα σπουδαίο έργο της σύγχρονης μουσικής, έχει πολλή δουλειά ακόμη.
Για να πάρετε μία γεύση, αγαπητοί συνοδίτες, παραθέτω ένα απόσπασμα από το άρθρο μου στο tar, το οποίο μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρο εδώ.

Το κείμενο που μελοποιεί ο Χρήστου το ...κέντησε κυριολεκτικά. 

Χρησιμοποιεί αποσπάσματα από: 

- Τα Ευαγγέλια του Λουκά και του Ιωάννη 

- Τους Ψαλμούς του Δαβίδ 

- Τις Προφητείες του Ησαΐα 

- Τα Εγκώμια της Μ. Παρασκευής 

- Την Θεία Λειτουργία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου 

- Την υμνολογία της Πεντηκοστής. 

Στην παρτιτούρα του για τις φωνές, ο συνθέτης γράφει κάθε φορά, στα αγγλικά, την πηγή της φράσης που χρησιμοποιεί, π.χ. Psalms 6/1, ISAIAH 52/1, Luke 24 κ.ο.κ. Επίσης, παραθέτει το κείμενο στο τέλος κάθε σελίδας στα αγγλικά. Μένει να δούμε αν η μετάφραση είναι δική του ή χρησιμοποιεί κάποια γνωστή αγγλική μετάφραση της Βίβλου. Σίγουρα, πάντως, έχει υπ’ όψιν του την Θ. Λειτουργία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, έκδ. The Faith Press edition, London 1930, αφού την παραπέμπει στις σημειώσεις του για το έργο (βλ. «Jani Christou vol. II», ΣΕΙΡΙΟΣ, δίσκος ακτίνος/CD, 2001). 

Εν πρώτοις, εκπλήσσει η γνώση όλων αυτών των βιβλικών και λειτουργικών πηγών και κατόπιν ο ιδιοφυής και φιλοσοφικός συνάμα – και θεολογικός θα προσέθετα – συνδυασμός τους. 

Ο Γιάννης Χρήστου για τα αποσπάσματα της Αγίας Γραφής (Παλαιά και Καινή Διαθήκη) δεν χρησιμοποιεί το πρωτότυπο κείμενο, αλλά την νεοελληνική απόδοση του καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών, Αρχιμανδρίτη Νεόφυτου Βάμβα (1776-1855), κι αυτό είναι επίσης εκπληκτικό. Γνώριζε και αυτό το κείμενο, δηλαδή την πρώτη ολοκληρωμένη μετάφραση της Βίβλου (1850). Αντίθετα, τα αποσπάσματα της Θ. Λειτουργίας και οι ύμνοι που χρησιμοποιούνται είναι στο πρωτότυπο. 

Έχει, πραγματικά, πολύ ενδιαφέρον αυτή η άποψη. Τα λειτουργικά κείμενα αμετάφραστα, ενώ τα κείμενα των Γραφών σε μια νεοελληνική απόδοση, πολύ κοντά στο πρωτότυπο. Η χρήση των πηγών είναι αντιστικτική και υπηρετεί το βάθος της σύλληψης του συνθέτη, αλλά και την πνευματικότητα που επιδιώκει. 

Την ώρα που μερικοί σημαντικοί συνθέτες μας, όπως ο Μίκης Θεοδωράκης ή ο Γιάννης Μαρκόπουλος, έχουν εκφράσει δημόσια την αντίθεσή τους στην Παλαιά Διαθήκη σε σχέση με τον Χριστιανισμό (γιατί δηλ. να έχει υιοθετηθεί ένα εβραϊκό βιβλίο ως ιερό), ο Χρήστου βάζει τις δύο Διαθήκες να διαλέγονται δυναμικά. Στο κείμενο συμπλέκονται φράσεις από την Παλαιά και την Καινή, όχι φυσικά ατάκτως ερριμμένες, αλλά σοφά βαλμένες ώστε να υπηρετούν την αλήθεια ότι η Π.Δ. είναι ο τύπος και η σκιά, ενώ η Κ.Δ. η εκπλήρωση, το φως και η χάρις.