Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Μια πραγματικά ιδιαίτερη συναυλία απολαύσαμε, κυριολεκτικώς, την Τρίτη 12 Μαΐου 2015 στην Αίθουσα "Δημήτρης Μητρόπουλος" του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών.
Το Ελληνικό Συγκρότημα Σύγχρονης Μουσικής (έτος ίδρυσης 1967), στο πλαίσιο της πολυετούς του παρουσίας στο χώρο της Λόγιας Σύγχρονης Μουσικής υπό τη μπαγκέτα του διαπρεπή αρχιμουσικού, συνθέτη και ακαδημαϊκού Θόδωρου Αντωνίου, στο πλαίσιο του κύκλου Σύγχρονη Μουσική Δημιουργία μας παρουσίασε έργα των "Μεγάλων Εξόριστων"!
Μια συναυλία σπουδαία από κάθε άποψη.
Και πρώτα πρώτα το θέμα: Οι Μεγάλοι Εξόριστοι!
Έργα μεγάλων συνθετών, που εξόρισε το ναζιστικό καθεστώς της Γερμανίας ή που ηθελημένα εγκατέλειψαν τη Γερμανία είτε για να μη συλληφθούν είτε εκφράζοντας τη διαφωνία τους με τους Ναζί, εγκατέλειψαν τη χώρα τους προς χώρες που ήταν πολέμιες αυτής της εγκληματικής για τον κόσμο, πολιτικής.
Έτσι ακούσαμε έργα των Kurt Weill, Paul Dessau, Hanns Eisler, Ernst Krenek και Paul Hindemith.
Η συναυλία άνοιξε με εφτά από τα 14 Άγνωστα τραγούδια για σοπράνο και πιάνο (1925-44) του Kurt Weill (1900-1950). Η Άρτεμις Μπόγρη, σοπράνο και η Βίκυ Στυλιανού στο πιάνο απέδωσαν εξαίσια - χωρίς υπερβολή - τα εξής τραγούδια:
•Το Βερολίνο φωτισμένο (1928)
•Δεν σ’ αγαπώ (1934)
•Φίλε της νυχτερινής βάρδιας (1942)
•Ο Σίκελγκρουμπερ (1942)
•Το τραγούδι του κεφτέ (1925)
•Το τραγούδι της Νάννας (1939)
•Τάνγκο-χαμπανέρα Γιουκάλι (1935;)
Να θυμίσουμε ότι τα τραγούδια αυτά τα ηχογράφησε για πρώτη φορά η ελληνικής καταγωγής Τερέζα Στράτας το 1982, στη Νέα Υόρκη. Από το θάνατο του συνθέτη (1950) και μέχρι το έτος της ηχογράφησης, η συλλογή αυτή βρισκόταν στα χέρια της συζύγου του, Λόττε Λένυα, η οποία τα παραχώρησε στη Στράτας δηλώνοντας ότι καμία τραγουδίστρια δεν μπορεί να τα ερμηνεύσει καλύτερα. Νομίζω πως η Άρτεμις Μπόγρη τα τραγούδησε με πιστότητα στην παρτιτούρα, αλλά και με ...μεσοπολεμικό πάθος, αποδίδοντας το κλίμα της εποχής, αλλά ταυτόχρονα φέρνοντάς μας τα τραγούδια αυτά στο σήμερα, αποδεικνύοντας με την ερμηνεία της την διαχρονικότητά τους.
Η Βίκυ Στυλιανού, παθιασμένη και ικανότατη πιανίστρια, συνετέλεσε τα μέγιστα στην μέθεξη, ήτοι στην ψυχική συμμετοχή, αυτών των τραγουδιών.
Ξεχωριστή ήταν και η ερμηνεία της περισσότερο γνωστής στους πολλούς Χαμπανέρα Γιουκάλι, που παραμένει ένα τραγούδι αγαπημένο κι αισθαντικό.
Αξίζει, επίσης να σημειωθεί ότι ανάμεσα στους δημιουργούς των ποιητικών κειμένων των τραγουδιών βρίσκονται ο Μπέρτολτ Μπρεχτ, ο Ζαν Κοκτώ, ο Όσκαρ Χάμμερσταϊν και ο ίδιος ο Βάιλ.
Ακολούθησε ένας Εβραϊκός χορός για βιολί και πιάνο (1940) του εβραϊκής καταγωγής Paul Dessau (1894-1979). Το έργο ερμήνευσαν με καθαρότητα και εσωτερική ένταση η Στέλλα Τσάνη, βιολί και η Βίκυ Στυλιανού στο πιάνο.
Το τελευταίο έργο του πρώτου μέρους ήταν το Nonet αρ. 1 για ενόργανο σύνολο (1939) του Hanns Eisler (1898-1962). Έχει σημασία ότι το έργο αυτό γράφτηκε ένα έτος πριν το ναζιστικό καθεστώς απαγορεύσει τη μουσική του Άισλερ και ένα έτος μετά την εγκατάσταση του συνθέτη στη Νέα Υόρκη. Το έργο κατέχει περίοπτη θέση στο σύγχρονο ρεπερτόριο και ως τέτοιο το ανέδειξε η ερμηνεία από το Ελληνικό Συγκρότημα Σύγχρονης Μουσικής, υπό τη διεύθυνση του ακατάβλητου Θόδωρου Αντωνίου.
Το δεύτερο μέρος της συναυλίας ξεκίνησε με τα Πέντε κομμάτια για τρομπόνι και πιάνο (1967) του Ernst Krenek (1900-1991). Ήδη από το πρώτο κομμάτι, κατακλυστήκαμε, οι ακροατές, από τα χαρακτηριστικά ηχοχρώματα των μοντέρνων κινημάτων (Clusters, Flatterzungen) μαζί με μια πληθώρα άλλων σύγχρονων τεχνικών (παίξιμο μέσα στο πιάνο, αλλοίωση του ήχου με σουρντίνες, τραγούδι κτλ.), στοιχεία τα οποία, ανέδειξαν με την ερμηνεία τους ο νεαρός σολίστ Ανδρέας-Ρολάνδος Θεοδώρου στο τρομπόνι και η Βίκυ Στυλιανού πιάνο. Με μια φυσικότητα αλλά και με μια ετοιμότητα που εκπλήσσουν, και οι δύο σολίστ ανταποκρίθηκαν στην δύσκολη και πυκνή παρτιτούρα του συνθέτη, υπενθυμίζοντάς μας πόσο σύγχρονη είναι ακόμα αυτή η μουσική, σχεδόν πενήντα χρόνια μετά...
Η συναυλία έκλεισε με το Hin und Zurück (Εμπρός και πίσω), έργο 45a (1927), ένα πρωτοποριακό μονόπρακτο μουσικό σκετς για σολίστ και ενόργανο σύνολο του Paul Hindemith (1895-1963). Γράφει για το ιδιαίτερο αυτό έργο ο συνθέτης Μάνος Παναγιωτάκης, στο πρόγραμμα της συναυλίας:
«Ο Πάουλ Χίντεμιτ συνέθεσε το Hin und zurük (Εμπρός και πίσω), έργο 54a τον Ιούλιο του 1927, σε τέσσερις μόλις ημέρες, για το Φεστιβάλ του Μπάντεν Μπάντεν. To λιμπρέτο είναι του Γερμανού Μαρτσέλους Σάιφερ και πραγματεύεται το πάθος και τη ζήλεια ενός παντρεμένου ζευγαριού, που καταλήγει στο έγκλημα και την αυτοκτονία. Στη μέση το έργο ακολουθεί αντίστροφη πορεία, προς την αρχή, οπότε και ολοκληρώνεται με ευτυχισμένο τέλος. Η συγκεκριμένη αντιστροφή παρατηρείται και στη δομή της Φούγκας σε φα από το μεταγενέστερο έργο του Χίντεμιτ Ludus Tonalis (Τονικό παιγνίδι, 1942). Το έργο παρουσιάστηκε μαζί με άλλες οπερατικές μινιατούρες του συνθέτη στις 17 Ιουλίου στο Μπάντεν Μπάντεν».
Στο έργο τραγούδησαν οι μονωδοί:
Άρτεμις Μπόγρη - σοπράνο, Χρήστος Κεχρής - τενόρος, Γιώργος Κυριαζής - τενόρος, Βαγγέλης Μανιάτης - βαρύτονος και
Σωτήρης Τριάντης - βαρύτονος και συνόδευσε το Ελληνικό Συγκρότημα Σύγχρονης Μουσικής υπό την διεύθυσνη του Θόδωρου Αντωνίου. Στην παρουσίαση του έργου συμμετείχε ως ...γκεστ (για τις ανάγκες κάποιων ιδιαίτερων στιγμών) ο υπεύθυνος του Συγκροτήματος, συνθέτης Ιάκωβος Κονιτόπουλος.
Η ερμηνεία του έργου ήταν πολύ ενδιαφέρουσα και προκάλεσε τον ενθουσιασμό του μυημένου, θα έλεγα, κοινού, καθώς ήταν πολλοί οι άνθρωποι της μουσικής και της τέχνης γενικότερα, που παρακολούθησαν την συναυλία.
Οι φωτογραφίες του Απόστολου Ντάρλα που δημοσιεύουμε εδώ είναι μία από την συναυλία και μία από την γενική πρόβα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου