Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΛΑΚΗ ΒΙΓΚΑ ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΜΝΗΜΗΣ "ΜΙΣΟΣ ΑΙΩΝΑΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΠΕΛΑΣΕΙΣ"

«Ο αντίκτυπος των απελάσεων στην 

Ελληνορθόδοξη κοινότητα των Κωνσταντινουπολιτών» 

28 Φεβρουαρίου 2015 

Μισός αιώνας από τις απελάσεις 

Φιλολογικός Σύλλογος Παρνασσού 

Ομιλία του Παντελή Βίγκα

Άρχοντος Μ. Χαρτοφύλακος της Μ.τ.Χ.Ε.

Κυρίες και κύριοι, 

Ξεκινώντας θα ήθελα να απευθύνω ένα μεγάλο ευχαριστώ στην εφημερίδα «Πολίτης» για αυτή την εξαιρετικά τιμητική πρόσκληση να συμμετάσχω ως ομιλητής στη σημερινή εκδήλωση μνήμης για τη συμπλήρωση των πενήντα ετών από τις απελάσεις του ’64, γεγονότα που σημάδεψαν όσο κανένα άλλο τη συλλογική μνήμη και την εξέλιξη της κοινότητάς μας. 

Πριν συνεχίσω, θα ήθελα να κάνω μια ειδική μνεία στην εφημερίδα «Πολίτης» που από το 1967 και για 48 χρόνια αποτελεί έναν από τους κεντρικούς πυλώνες επικοινωνίας των εκπατρισθέντων Ρωμιών με τον τόπο τους, συμβάλλοντας καταλυτικά στη διατήρηση των συνεκτικών δεσμών και της επαφής με τη γενέτειρα. Σε μια εποχή που δεν υπήρχαν τα σύγχρονα μέσα και η ανάπτυξη των επικοινωνιών, όπως σήμερα, η εφημερίδα αποτελούσε το βασικό εργαλείο διατήρησης της μνήμης και της συνοχής των Κωνσταντινουπολιτών του εξωτερικού. Ο παλμός αυτός που κρατήθηκε ζωντανός βοήθησε και εμάς στην Πόλη αργότερα να αναπτύξουμε εκ νέου τους δεσμούς σε μια νέα βάση αλληλοϋποστήριξης με τους ομογενείς μας του εξωτερικού. Για αυτό και αξίζουν πολλά συγχαρητήρια στους εκδότες για την κυκλοφορία της εφημερίδας από τότε μέχρι σήμερα ανελλιπώς.

Οι απελάσεις του ’64 υπήρξαν το καθοριστικό κτύπημα στον Ελληνισμό της Πόλης με ανεπανόρθωτο αντίκτυπο και στις κοινότητες της Ίμβρου και της Τενέδου. Τα αισθήματα «φόβου», «πικρίας», «αδικίας» και «ταπείνωσης» με τα οποία εκείνα τα γεγονότα καταγράφηκαν στη συλλογική μνήμη, συνόδευσαν για δεκαετίες όχι μόνο όσους ξεριζώθηκαν βίαια από τον τόπο τους αλλά και όσους παρέμειναν πίσω στην γνώριμη μεν Πόλη, το πληθυσμιακό τοπίο της οποίας όμως είχε πλέον δραστικά μεταβληθεί. 

Με αποκορύφωμα τα επεισόδια των απελάσεων, η βιαιότητα των μηχανισμών που χρησιμοποιήθηκαν για την εξόντωση της ελληνικής μειονότητας, προκαλούν συγκίνηση αλλά και οργή, ενώ ξαναζωντανεύουν σε όλους μνήμες από παλαιότερα τραύματα που ακόμα δεν είχαν επουλωθεί και που ίσως δεν θα καταφέρουμε να επουλώσουμε ποτέ. 

Αδιαμφισβήτητα τα γεγονότα του ’64 είναι εκείνο το κεφάλαιο της ιστορίας, τις συνέπειες του οποίου, εξακολουθούμε να αισθανόμαστε με τραγικό τρόπο μέχρι σήμερα, τόσο εμείς στην Πόλη βιώνοντας συνεχώς τη δημογραφική μας αδυναμία όσο και οι εκπατρισθέντες του εξωτερικού, οι οποίοι ποτέ ξανά δεν μπόρεσαν να γευτούν την ψυχική γαλήνη που νιώθει κανείς στον γενέθλιο τόπο του. 

Το αποτύπωμα που άφησαν οι απελάσεις στην ελληνική μειονότητα αντανακλάται με τον πιο αμείλικτο τρόπο στους αριθμούς της εποχής. Μέσα σε λιγότερο από μια δεκαετία μεταξύ 1960 και 1970, από μια κοινότητα που αριθμούσε 80.000 μέλη έμειναν λιγότερα από 20.000 άτομα. Το ίδιο αποτυπώνεται και αν ρίξουμε μια ματιά στις βαπτίσεις της εποχής το 1964 είχαμε 413 ενώ το 1974 μόλις 99 και το 2004 στις 9, ενώ αντίστοιχα οι κηδείες το ’64 ήταν 706, το ’74 404 και το 2004 88. Μονάχα την τελευταία πενταετία ίσως να παρατηρείται μια ελάχιστη αύξηση των αριθμών αυτών. Αυτή η κατακόρυφη πληθυσμιακή πτώση είναι χαρακτηριστική του πως τα γεγονότα αυτά λειτούργησαν σαν χιονοστιβάδα διαπερνώντας κάθε φάσμα του κοινοτικού πλέγματος και επιφέροντας εν τέλει καθοριστικά πλήγματα για την ίδια τη δομή της μειονότητας. Τα σχολεία άδειασαν από τη μια μέρα στην άλλη, οι κατασχέσεις περιουσιών έγιναν καθημερινό φαινόμενο, οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων το ίδιο, το σχέδιο εξόντωσης της ομογένειας της Ίμβρου είχε πάρει σάρκα και οστά, οι διωγμοί, οι απαξιώσεις και οι απειλές αποτελούν τραγικά γεγονότα τις λεπτομέρειες των οποίων γνωρίζουμε όλοι και γι’ αυτό δε θα εισέλθω στην παρούσα εισήγηση. Αναρίθμητες οι ιστορίες που ραγίζουν τις καρδιές και κλονίζουν τη σκέψη μας. 

Αυτές πλέον οι ιστορίες είναι που γίνονται αντικείμενο μελέτης από ένα μεγάλο κομμάτι της τουρκικής κοινωνίας που αναζητά τη δική του ταυτότητα μέσα από την ψηλάφηση της αλήθειας από εναλλακτικά κανάλια ενημέρωσης και τη συμφιλίωση με το παρελθόν. 

Παρόλα αυτά ο δρόμος για μια περισσότερο αντικειμενική προσέγγιση της ιστορίας είναι μακρύς και η εξαφάνιση των μειονοτήτων από το Πολίτικο πληθυσμιακό τοπίο είναι ένα από τα μείζονα στοιχεία της ιστορίας της Πόλης του 20ου αιώνα, που ακόμα δεν έχει γίνει κτήμα και γνώση της εγχώριας κοινής γνώμης όσο θα έπρεπε. 

Η έκθεση με τίτλο «20 κιλά, 20 δολάρια» που πραγματοποιήθηκε πέρυσι προσεγγίζοντας για πρώτη φορά το ζήτημα των απελάσεων κατέδειξε την ανάγκη για περισσότερη πληροφόρηση και ενημέρωση της τουρκικής κοινωνίας, η οποία σε γενικές γραμμές είναι δεκτική σε αυτά τα ερεθίσματα και τα προσεγγίζει με ιδιαίτερη ευαισθησία και ειλικρινή διάθεση σεβασμού. 

Η τέχνη, σε περιπτώσεις ιστορικοπολιτικών γεγονότων όπως οι απελάσεις, λειτουργεί τόσο ενημερωτικά αλλά κυρίως λυτρωτικά τόσο για το κοινό στο οποίο απευθύνεται όσο και για εκείνους που αποτέλεσαν τους πρωταγωνιστές των γεγονότων. Εκτός από την πρόσφατη έκθεση, που γνωρίζω ότι παρουσιάστηκε και στην Αθήνα πριν λίγο καιρό, το ίδιο παρατηρούμε και στα δύο κινηματογραφικά έργα που έχουν ασχοληθεί με το θέμα των απελάσεων. Την Πολίτικη Κουζίνα και την τουρκική παραγωγή Sürgün. 

Και στα δύο έργα βλέπουμε ότι όσοι έχουν απελαθεί αλλά και όσοι μένουν πίσω “γίνονται” ξένοι. Ξένοι ανάμεσα στους δικούς τους. Ξένοι στον τόπο που γεννήθηκαν, ξένοι στον τόπο που απελάθηκαν, τον υποτιθέμενο πιο φιλικό τους τόπο. 

Όσες στατιστικές και αν βγάλουμε, όσες κοινωνιολογικές αναλύσεις και αν κάνουμε, δεν πρόκειται ποτέ να καταλάβουμε εκείνη την συγκλονιστική και απόλυτη αίσθηση απώλειας και μοναξιάς που αισθάνθηκαν όσοι απελάθηκαν. Ο νους μας και η καρδιά μας θα είναι πάντοτε μαζί τους. 

50 χρόνια αργότερα, από εκείνες τις σπαρακτικές μέρες των απελάσεων, τι καλούμαστε εμείς να κάνουμε σήμερα όμως; 

Πρέπει ο αποκλειστικός μας στόχος να είναι η απόδοση των ευθυνών; 

Το θέμα της απόδοσης ευθυνών, έχει μελετηθεί, και έχει αποδειχθεί ότι μια μισαλλόδοξη εθνική πολιτική, μαζί με μηχανισμούς του παρακράτους οδήγησε σε αποφάσεις απάνθρωπες και σε βίαια γεγονότα που δημιούργησαν ανείπωτο πόνο. 

Οπότε 50 χρόνια αργότερα ως Ρωμιοί της Πόλης τι είδους ερωτήματα καλούμαστε να θέσουμε και να μελετήσουμε, γύρω από τα προβλήματα των απελάσεων των Ελλήνων υπηκόων και με ποιο τρόπο ώστε να οδηγήσουν σε μια εποικοδομητική συζήτηση για το μέλλον. 

Εκείνο που θα ήθελα να θίξω σήμερα είναι μια διαφορετική διάσταση του φαινομένου που πολύ ελάχιστα έχει προβληθεί: οι απελάσεις των Ελλήνων υπηκόων, έφεραν ανεπανόρθωτες ζημιές όχι μόνο στην πληθυσμιακή και κοινοτική δομή αλλά και στην οικονομική συγκρότηση των Ρωμιών και κατ’ επέκταση σε όλη την ελληνική κοινότητα. Η ομογένεια έχασε τα πιο δυναμικά στοιχεία της κοινωνίας της, τους επαγγελματίες και επιχειρηματίες της, αποσταθεροποιήθηκε και έμεινε, εν πολλοίς, χωρίς οικονομική προοπτική στραγγαλιζόμενη μέρα με τη μέρα. Αυτή η εξόντωση της οικονομικής ελίτ και η αποψίλωση της κοινότητας από τα δυναμικότερα στελέχη της, δημιούργησαν μακροχρόνιες συνέπειες ενός οικονομικού αδιεξόδου το οποίο είναι εμφανές μέχρι σήμερα π.χ. δείτε τη Ίμβρο ή πόσα στερήθηκε η ίδια η Πόλη χάνοντας μια στιβαρή οικονομική ελίτ. Στο εσωτερικό της κοινότητας αντίστοιχα, το οικονομικό αδιέξοδο που αντιμετωπίζουμε αποτυπώνεται στις περιορισμένες ενέργειες και πρωτοβουλίες που θα θέσουν σε κίνηση την ανάπτυξη της κοινότητας σε όλα τα επίπεδα αλλά και στο πως αυτό αντικατοπτρίζεται στην περιορισμένη σχετικά αξιοποίηση της κοινοτικής περιουσίας με τέτοιο τρόπο που να δημιουργεί πολλαπλασιαστικά οφέλη προς όλους. 

Οι απελάσεις, προφανώς, πρέπει να ειδωθούν στο πλαίσιο των γενικότερων διεργασιών στην Τουρκία της δεκαετίας του 1960. Σήμερα, που το κλίμα έχει μεταστραφεί και είναι σαφώς πιο ευνοϊκό, έχουμε ευθύνη ως ελληνική κοινότητα να πιάσουμε και πάλι το νήμα της ιστορίας από εκεί που έμεινε και να προχωρήσουμε ένα βήμα παρακάτω. 

Τα τελευταία χρόνια και ειδικότερα την τελευταία δεκαετία άρχισαν να διαφαίνονται κάποιες νέες πραγματικότητες. Αυτές σχετίζονται με τον τρόπο με τον οποίο η μειονότητα στην Πόλη είναι διατεθειμένη να στοχαστεί για τον εαυτό της. Γι' αυτό και από το 2006 και έπειτα με τις πρώτες εκλογές για την ανάδειξη νέων διοικήσεων στα ιδρύματά μας, η κοινότητα κατάφερε να επιτύχει κάποιους από τους στόχους της και να παλέψει με περισσότερη στόχευση για το μέλλον. 

Πράγματι, μέσα σε αυτή τη δεκαετία η ρωμιοσύνη της Πόλης κατάφερε να προχωρήσει από την διακήρυξη επιμέρους στόχων και ευχολογίων στην πράξη χαράσσοντας στρατηγική και συγκεκριμένες πλέον επιδιώξεις, τα αποτελέσματα των οποίων έχουν μακροπρόθεσμο χαρακτήρα. 

Λάκης Βίγκας (φωτ. αρχείου) 

Για παράδειγμα: 

- Επαναλειτούργησε το Δημοτικό Σχολείο στην Ίμβρο μετά από 49 χρόνια. Η ενίσχυση κατ’ αυτόν τον τρόπο της Ιμβριώτικης κοινότητας και η δημιουργία προϋποθέσεων για την επανεγκατάσταση ελληνικών οικογενειών στο νησί οικοδομεί ελπίδες για ανασύσταση του τοπικού Ιμβριώτικου στοιχείου. 

- Η παρουσία της κοινότητας γενικότερα στην τουρκική κοινωνία έγινε πολύ πιο εμφανής ενώ επεκτάθηκε και εκτός των ορίων της Πόλης ή της Ίμβρου και της Τενέδου. Πρόσφατα, ζήσαμε μοναδικές στιγμές στη Σμύρνη κατά τη λειτουργία του Αγίου Βουκόλου, ζώντας από κοντά τη δυναμική του ελληνικού στοιχείου της Σμύρνης, ενώ κάτι αντίστοιχο παρατηρείται και με αφορμή τη λειτουργία άλλων ορθόδοξων ναών όπως στην Αττάλεια και την Προύσα που πρόσφατα έχει αποκτήσει το Οικουμενικό Πατριαρχείο ή στην Παναγία Σουμελά από το 2010. Η ρωμιοσύνη επανασυνδέεται με τις εστίες του. 

- Η επιτυχής ολοκλήρωση του πρώτου ευρωπαϊκού προγράμματος με τίτλο «Μειονοτικοί Πολίτες-Ισότιμοι Πολίτες» εκ μέρους του ΣΥΡΚΙ που είχε ως σκοπό μέσα από εργαστήρια, διαλέξεις, συζητήσεις να αφυπνίσουμε τα δημοκρατικά ανακλαστικά και να ευαισθητοποιήσουμε την κοινότητα μας προς τα ιδεώδη και αξίες της ορθής διαχείρισης αλλά και των συμμετοχικών διαδικασιών που οφείλουμε να εφαρμόζουμε στα κοινοτικά μας πράγματα. Αυτό ήταν και το πρώτο πρόγραμμα που υλοποιήθηκε ποτέ από μια μειονότητα στην Τουρκία με θέμα τα ανθρώπινα δικαιώματα και πρόσφερε πολύτιμη τεχνογνωσία και εμπειρία στην κοινότητα η οποία σίγουρα θα αποδειχθεί χρήσιμη στο μέλλον. Ήδη υλοποιούμε ένα δεύτερο πρόγραμμα με θέμα τις μειονότητες και την ελευθερία έκφρασης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Είναι ένα πρόγραμμα που θα ολοκληρωθεί σε ένα χρόνο από τώρα και έχει ως στόχο να μελετήσει το βαθμό ελευθερίας των μελών των μη μουσουλμανικών μειονοτήτων κατά τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ως μέσο έκφρασης. 

- Ένα ακόμα αποφασιστικής σημασίας βήμα για την κοινότητα ήταν οι από κοινού διαβουλεύσεις σε συνεργασία με τις υπόλοιπες μη μουσουλμανικές κοινότητες στο θέμα εκπόνησης ενός σχεδίου για το υπό διαμόρφωση σύνταγμα. Το 2012 η κυβέρνηση της Τουρκίας προέβαλε, επιτυχώς, στην πολιτική ατζέντα το θέμα της συνταγματικής αναθεώρησης και ενθάρρυνε όλους τους πολιτικούς αλλά και επιχειρηματικούς, ακαδημαϊκούς και κοινωνικούς εταίρους να καταθέσουν προτάσεις. 

Κάθε κοινότητα σε συνεργασία με ακαδημαϊκούς και νομικούς κατέγραψε τα θέματα που επιθυμούσε να θεμελιωθούν στο νέο σύνταγμα και στη συνέχεια σε κοινή διαβούλευση μέσω ομάδων εργασίας στις οποίες συμμετείχαν όλες οι μειονότητες, αξιολογήσαμε και ανταλλάξαμε απόψεις επί σειρά θεμάτων. Για πρώτη φορά μια τέτοια συνεργασία έλαβε χώρα σε διακοινοτικό επίπεδο. Ήταν και η πρώτη φορά άλλωστε, που ζητήθηκε από τις μειονότητες να καταθέσουν τις προτάσεις τους εγκαινιάζοντας μια νέα σελίδα για την Τουρκία γενικότερα. Όπως γνωρίζετε τα συντάγματα του 1924, του 1961 και του 1982 είχαν επιβληθεί άνωθεν εκφράζοντας το στρατιωτικό κατεστημένο της χώρας.

- Συνεχίζοντας, θα ήθελα να αναφερθώ στο μικρό «θαύμα» που έχει συντελεστεί με τη λειτουργία του παιδικού σταθμού της Αγίας Τριάδας. Ο σημερινός αριθμός των παιδιών ξεπερνάει τα τριάντα αλλά το βασικότερο είναι ότι έχει αντιστρέψει το κλίμα ως προς την εμπιστοσύνη των γονέων προς την παρεχόμενη ομογενειακή ελληνική παιδεία. Στον παιδικό λειτουργεί ένα πρότυπο δίγλωσσο εργαστήρι που αποτελεί το φυτώριο των μετέπειτα μαθητών των σχολείων μας. Παράλληλα, είναι ο μόνος χώρος που για την ώρα πραγματοποιείται η όσμωση μεταξύ γονέων και παιδιών από τη ρωμαίικη κοινότητα και εγκατεστημένων στην Πόλη Ελλήνων υπηκόων. Αντίστοιχο παράδειγμα αποτελεί η επαναλειτουργία από το 2008 της παιδούπολης της Πρώτης με δύο κατασκηνωτικές περιόδους που φιλοξενούνται παιδιά όχι μόνο από την Πόλη αλλά και από την Αντιόχεια καθώς και εθελοντές ομαδάρχες από την Ελλάδα επιτελώντας ένα σπουδαίο έργο. 

- Για το τέλος άφησα τη δημιουργία του Συνδέσμου Υποστήριξης Ρωμαίικων Κοινοτικών Ιδρυμάτων το 2011 καθώς πιστεύω ότι αποτελεί την πιο ισχυρή ένδειξη ότι η μειονότητα επιδιώκει πλέον μια συλλογική αντιμετώπιση των ζητημάτων της. Ο ΣΥΡΚΙ αποτελεί το μόνο συντονιστικό φορέα όλης της κοινότητας και εκφράζει την κοινή φωνή προς τα έξω λειτουργώντας παράλληλα και ως φορέας της κοινωνίας των πολιτών με λόγο και παρουσία στις κοινωνικές διεργασίας. Από τις σημαντικότερες πρωτοβουλίες του ΣΥΡΚΙ υπήρξε, επίσης, η ηλεκτρονική καταγραφή της κοινοτικής περιουσίας των ευαγών ιδρυμάτων μας, η οποία δεν έχει γίνει ποτέ ξανά στο παρελθόν. Η επιτυχής ολοκλήρωσής της εξαρτάται εν πολλοίς στην ελεύθερη βούληση όλων των διοικήσεων των ιδρυμάτων να παρέχουν τις πληροφορίες. 

Εξωστρέφεια, δημόσιος διάλογος, συνέδριο, εκλογές, διαφάνεια στο τρόπο διοίκησης, απελευθέρωση από το στενό παραδοσιακό κοινοτικό πλαίσιο, αλληλεπίδραση με την ευρύτερη κοινωνία και νέες δυναμικές που προέρχονται από την Τουρκία και την Ελλάδα διανοίγουν μονοπάτια για να επιτύχουμε την πολυπόθητη αναγέννηση τόσο σε οικονομικό όσο και θεσμικό επίπεδο. 

Βέβαια, προϋπόθεση για να μπορέσουμε προχωρήσουμε με περισσότερο σθένος είναι τα βαρίδια του παρελθόντος να μην εμποδίζουν τον τρόπο που διαμορφώνουμε τις αξίες μας και τις προτεραιότητες μας σήμερα. Με αυτόν τον τρόπο θα καταφέρουμε να επαναδιαπραγματευτούμε τα οράματα μας. Πολλές φορές το λαμπρό παρελθόν δεν είναι καλός οδηγός για το μέλλον. Μας κάνει να είμαστε προσκολλημένοι στα παλιά και δεν βλέπουμε τους νέους δρόμους που ανοίγονται, τους δρόμους που διαφέρουν με δραματικό τρόπο από τους παλιούς. 

Σε αυτή την πορεία οι πολιτικές προκλήσεις που θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε είναι ακόμα πολλές, η διατήρηση της ρήτρας της αμοιβαιότητας, η στενή ερμηνεία της ιδιότητας του πολίτη στη χώρα, τα συχνά κρούσματα λόγου μίσους και στερεοτυπικής απεικόνισης των μειονοτήτων, η έλλειψη ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης, η έλλειψη πολιτικής βούλησης για τη λύση ορισμένων θεμάτων όπως της διεξαγωγής εκλογών στα βακούφια μας, της αναγνώρισης νομικής προσωπικότητας τόσο των Πατριαρχείων μας όσο και της κοινότητας ως οντότητας ή της έγκρισης της συνένωσης των ιδρυμάτων μας, το γενικό κλίμα πολιτικής αστάθειας και περιορισμού των ελευθεριών των πολιτών κ.α. αποτελούν ακανθώδη ζητήματα που οπωσδήποτε περιορίζουν την εμβέλεια των ενεργειών μας. 

Παρόλα αυτά η κοινότητα σήμερα τολμάει να θέλει να ξεπεράσει αυτά τα εμπόδια που τόσα χρόνια ενίσχυσαν την αδράνεια, καλλιέργησαν το φόβο, τον διχασμό και τον λαϊκισμό στο εσωτερικό μας. Τολμάει να τα ξεπεράσει όχι με μεμψιμοιρία και γκρίνια αλλά προβάλλοντας και διακηρύσσοντας τα δικαιώματα της ως ισότιμοι εταίροι και διεκδικώντας με αξιοπρέπεια την περιουσία της, την παιδεία της, τις ελευθερίες της και τον πολιτισμό της. 

Βέβαια, η μεταστροφή στον τρόπο αντιμετώπισης των ομογενειακών χρόνιων θεμάτων μας δεν γίνεται από τη μια μέρα στην άλλη και οπωσδήποτε είναι χρονοβόρα και επίπονη για όλους τόσο για εκείνους που έχουν συνηθίσει να βλέπουν την ομογένεια μέσα από τον πρίσμα της «χαμένης υπόθεσης» γιατί δεν μπορούν να συντονιστούν με τις σημερινές εξελίξεις όσο και για εκείνους που σηκώνουν το βάρος της αφύπνισης μιας κοινότητας που για χρόνια είχε μάθει να ζει στο περιθώριο των εξελίξεων. 

Η προσπάθεια να δημιουργήσουμε νέες δυναμικές, να ξανακερδίσουμε εκείνους που απέχουν από τα κοινά και ιδιαίτερα τους νέους και τις γυναίκες, να θέσουμε τις βάσεις για συμμετοχικές κοινοτικές διαδικασίες χωρίς αποκλεισμούς, να καλλιεργήσουμε το δημοκρατικό πνεύμα και να εμφυσήσουμε την αυτοεκτίμηση, να αντιταχθούμε στα κατεστημένα εμπόδια και να απαιτήσουμε λογοδοσία των διοικητών, πρακτικά δεν είναι καθόλου εύκολο να εφαρμοστούν σε μικρές τραυματισμένες κοινωνίες.

Γιομά Νευταλία - Αρχείο Στρατή Ταρίνα

Επομένως, πού θα πρέπει να εστιάσει η κοινότητα τη στρατηγική της και ποια θα πρέπει να είναι τα επόμενα βήματά της στο μέλλον; Οι άξονες στρατηγικής θα μπορούσαν να αναλυθούν ως εξής: 

- Προσήλωση στην ανανέωση των κοινοτικών διοικήσεων των ευαγών ιδρυμάτων μας και πολιτική πίεση εκ μέρους της κοινότητας αλλά και σε συνεργασία με τις άλλες μειονότητες για υιοθέτηση εκλογικού κανονισμού άμεσα. 

- Υιοθέτηση κοινοτικών ελεγκτικών μηχανισμών που θα διασφαλίζουν την απρόσκοπτη ορθή διοίκηση των ιδρυμάτων μας και τη διαφανή διαχείριση της εξουσίας από τους εκλεγμένους. 

- Να συνεχιστούν και ενισχυθούν οι προσπάθειες που γίνονται για την Ίμβρο, αυτές αφορούν την επαναλειτουργία Ελληνικής εκπαίδευσης όλων των βαθμίδων, την επανεγκατάσταση ενεργού πληθυσμού Ιμβρίων στο νησί, οι οποίοι θα καταστεί δυνατόν να αναπτύξουν παραγωγικές δραστηριότητες, να προσληφθούν δημόσιοι υπάλληλοι στις υπηρεσίες που εδρεύουν στην Ίμβρο προκειμένου να μπορούν να καθοδηγούν και να εξυπηρετούν τον ελληνόφωνο πληθυσμό. 

- Διατήρηση της κληρονομιάς της ρωμιοσύνης. Η ελληνορθόδοξη κοινότητα διαθέτει ένα πολύ σημαντικό εκτόπισμα στην πολιτιστική κληρονομιά αυτού του τόπου που πρέπει να προβληθεί κατάλληλα αλλά και να συνομιλήσει δημιουργικά με τις σύγχρονες καλλιτεχνικές δημιουργίες στην Τουρκία ώστε να παραχθεί αυτό το νέο που είναι το ζητούμενο σήμερα. Αυτός ο διάλογος θα είναι τελικά ο εγγυητής ενός ασφαλούς μέλλοντος για την ομογένεια μας και θα μας βοηθήσει να χτίσουμε στενούς δεσμούς συνεργασίας με άλλες κοινωνίες, συλλογικότητες, ομάδες και ανθρώπους. 

- Συνέχιση της συνεργασίας και επικοινωνίας με τις άλλες μειονότητες σε κοινά θέματα. Ήδη παρατηρούμε ότι οι προϋποθέσεις συνεργασίας που δημιουργήθηκαν μέσω της κοινής εκπροσώπησης όλων των μειονοτήτων στο Συμβούλιο της Γενικής Διεύθυνσης Βακουφίων είχε πολύ θετικό αντίκτυπο στην ανάληψη κοινών δράσεων και στην καλύτερη αλληλογνωριμία. Αυτή η δυναμική πρέπει να συνεχιστεί και να ενισχυθεί επεκτείνοντας τη συνεργασία και σε άλλους τομείς όπως έχει γίνει με το Κέντρο Προστασίας της Πολιτιστικής Κληρονομιάς. 

- Αν μεταξύ των θετικών εξελίξεων για την κοινότητα τη δεκαετία 2005-2015 πρωτοστάτησε η δική μου γενιά ανθρώπων , θα πρέπει με το βλέμμα μας στην επόμενη δεκαετία να αφήσουμε χώρο στους σημερινούς τριαντάρηδες και σαραντάρηδες να αναλάβουν ενεργό ρόλο παίρνοντας τα ηνία αυτής της δυναμικής. Ενσωματώνοντας τους νεότερους διασφαλίζουμε ότι αυτή η πορεία δεν θα ανακοπεί και δε θα περιοριστεί σε μια χούφτα ανθρώπων. Η διοργάνωση ενός συνεδρίου με τη συμμετοχή αυτών των ανθρώπων ίσως να δρούσε ως καταλύτης για την ανάδειξη νέων στελεχών και προτάσεων. 

- Χτίσιμο πιο ισχυρών δεσμών αλληλοβοήθειας και υποστήριξης με τους Νεοπολίτες, τους Έλληνες υπηκόους κατοίκους της Πόλης αλλά και της Σμύρνης. Αυτός ο όρος δεν εκφράζει τίποτα άλλο παρά την ελπίδα μας να γίνουν αυτοί οι άνθρωποι αναπόσπαστο κομμάτι της κοινότητάς μας, οι δικοί μας Πολίτες. Είναι αναγκαίο στη σημερινή κοινότητα μας να αξιοποιήσουμε στο έπακρο το δυναμικό αυτών των ανθρώπων που βρίσκονται στην Τουρκία. Ανθρώπων με ανοιχτό πνεύμα, ικανών και με πολύ θέληση και διάθεση να συμβάλουν όπως έχουμε διαπιστώσει σε συναντήσεις και συνομιλίες που έχουμε κάνει μαζί τους. Ήδη η συμμετοχή τους και παρουσία τους στην κοινότητά μας είναι ορατή σε πολλά επίπεδα κάτι που είναι πολύ αισιόδοξο και ενθαρρυντικό, αλλά χρειάζεται να συστηματοποιήσουμε ακόμα περισσότερο τις προσπάθειες μας ώστε να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε την πολύτιμη παρουσία τους. Χρειάζεται να φροντίσουμε πολύ γρήγορα τις υποδομές μας για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στις ανάγκες που προκύπτουν και να τους κρατήσουμε δίπλα μας. 

Αυτό το τελευταίο σημείο μας φέρνει και πάλι στο αρχικό μου επιχείρημα που είναι ότι δεν έχει ακόμα διαπιστωθεί σε όλη του την κλίμακα η οικονομική επίπτωση που είχαν τα γεγονότα των απελάσεων στην οικονομική συγκρότηση και φυσικά ανάπτυξη της κοινότητας. Η στέρηση της ομογένειας από το επιχειρηματικό της δυναμικό μοιραία την καταδίκασε σε σμίκρυνση και εσωστρέφεια. Σε μια όμως Κωνσταντινούπολη που σήμερα αποτελεί ένα παγκόσμιο επιχειρηματικό κέντρο είναι επιβεβλημένο να κατανοήσουμε τις δυνατότητες που έχουμε σε τομείς οικονομικής ανάπτυξης. Να αξιοποιήσουμε το δυναμικό που έχουμε είτε Ρωμιούς είτε Νεοπολίτες, αλλά κυρίως να μελετήσουμε και παράγουμε προτάσεις που θα ενίσχυαν την επιχειρηματική παρουσία των Ελλήνων στην Τουρκία. Οι δυνατότητες που προσφέρονται είναι πολλές αρκεί να έχουμε επιμονή, προσήλωση στον στόχο, να διαπνεόμαστε από φιλογενή αισθήματα και να οραματιζόμαστε το μέλλον της ρωμιοσύνης στην Τουρκία. 

Τα βήματα αυτά τελούνται πάντοτε υπό την πνευματική επίβλεψη, ενθάρρυνση και υποστήριξη του Οικουμενικού Πατριαρχείου που αποτελεί τον στυλοβάτη της ομογένειας της Πόλης. Ενώ η υποστήριξη που εισπράττουμε από εσάς τους Κωνσταντινουπολίτικους φορείς του εξωτερικού υπό τον συντονισμό της ΟΙΟΜΚΩ είναι ανεκτίμητη για τη συνέχιση των προσπαθειών μας. 

Αυτή η προσπάθεια δεν είναι τίποτα άλλο από μια δοκιμή να ξεπεράσουμε τους εαυτούς μας, αφήνοντας πίσω την περίοδο της μοιρολατρίας, της αποτελμάτωσης, της ματαιότητας και της αυθαιρεσίας και προχωρώντας στο μέλλον με σιγουριά και συνείδηση της ευθύνης και των υποχρεώσεων μας. 

Έχοντας ως κίνητρο την ανάπτυξη της ελληνικής κοινότητας θα μπορέσουμε να βρούμε στην πορεία αυτή τους απαραίτητους συμμάχους, να αξιοποιήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το δυναμικό μας ώστε να μεταλαμπαδεύσουμε στις επόμενες γενιές τη σπουδαία αυτή κληρονομιά για την οποία όλος ο ελληνισμός είναι υπερήφανος.