ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΩΝ ΚΡΙΣΤΕΡΟΣ ΣΤΟ ΜΕΞΙΚΟ, ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΜΙΑ ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΤΑΙΝΙΑ

O ιερέας και μάρτυρας Μιγκέλ Προ προσεύχεται πριν εκτελεσθεί

Δημήτρης Μπαλτᾶς 

Σχόλιο στήν ἐξέγερση τῶν Κριστέρος 

μέ ἀφορμή τήν ταινία «Γιά τήν Δόξα τοῦ Κυρίου» (2012) 

Ἀφιερωμένη στό μεξικάνικο κίνημα τῶν Κριστέρος πού ἄρχισε τό 1926 καί διήρκεσε περίπου τρία χρόνια εἶναι ἀφιερωμένη ἡ πρόσφατη ταινία (2012), μέ τόν Ἄντυ Γκαρσία καί τόν Πήτερ Ο’ Τούλ.

Συνήθως σημειώνεται ὅτι «Κριστέρος εἶναι ἡ ονομασία πού δόθηκε στους Μεξικανούς Καθολικούς οἱ ὁποῖοι ἐπαναστάτησαν ἐνάντια στόν Πρόεδρο Πλούταρκο Ἐλίας Κάγιες τό 1927 ἐξαιτίας τῶν μέτρων πού πῆρε κατά τῆς ἐκκλησίας, ὅπως ἦταν τό κλείσιμο θρησκευτικῶν κέντρων καί κτιρίων». Βεβαίως, γιά τόν εἰδικό μελετητή, οἱ ρίζες τῆς σύγκρουσης θά πρέπει νά ἀναζητηθοῦν περισσότερο στούς νόμους πού ψηφίστηκαν ἀρχικά τήν δεκαετία τοῦ 1850, ἐνῶ ἐπικυρώθηκαν περί τό 1917, (ὕστερα ἀπό τήν μεξικανική ἐπανάσταση τοῦ 1910) καί οἱ ὁποῖοι ἔθεταν, μεταξύ ἄλλων, τό ζήτημα τῆς «κρατικοποίησης τῆς ἀκίνητης περιουσίας τῆς ἐκκλησίας». Αὐτή ἡ ἀναδιανομή τῆς γῆς ἦταν ἐπιθυμία καί τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά μέ διαφορετικούς ὅρους. 

Πέραν αὐτῶν, ἔχει σημασία ὅτι ἤδη στίς ἀρχές τοῦ 1925, ὁ Κάγιες προχώρησε σέ διώξεις ξένων Καθολικῶν ἱερέων ἀπό τό Μεξικό καί σέ κατάσχεση κτιρίων πού ἀνῆκαν στήν Ἐκκλησία. Τόν Ἰούλιο τοῦ 1926, οἱ ἴδιοι οἱ Μεξικανοί ἐπίσκοποι ὑπεστήριξαν τήν ἀναστολή τῶν θρησκευτικῶν τελετῶν στίς ἐκκλησίες, γεγονός τό ὁποῖο ἡ κυβέρνηση ἐξέλαβε σάν πολιτικό τέχνασμα πού σκοπό εἶχε νά ξεσηκώσει τίς μάζες ἐναντίον τῆς κυβέρνησης. Πάντως εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι οἱ περισσότεροι ἐπίσκοποι καί ὁρισμένοι ἱερεῖς, μᾶλλον φοβούμενοι ἀντίποινα, δέν ἔλαβαν μέρος στήν ἐξέγερση πού ἄρχιζε. 

Ὁμολογεῖται γενικά ὅτι τόσο οἱ ἐξεγερθέντες Κριστέρος, ὅσο καί ὁ κυβερνητικός στρατός διέπραξαν βιαιότητες. Ἐκτιμᾶται δέ ὅτι 70.000-90.000 ἄνθρωποι θανατώθηκαν, πολλοί δέ χωρίς νά ἀνήκουν σέ κάποια ἀπό τίς ἀντιμαχόμενες πλευρές, κατά τήν διάρκεια τῶν τριῶν ἐτῶν τοῦ ἔνοπλου ἀγώνα τῶν Κριστέρος. 

Δημοφιλές πόστερ των Κριστέρος με τα Μαρτύρια του Ιησού
και τους σοσιαλιστές του Κάγιες στην θέση των Ρωμαίων

Πέρα ἀπό τά ἱστορικά γεγονότα, αὐτά (καί ἄλλα πού δέν συμπεριέλαβα στό σύντομο σημείωμά μου, ὅπως ἡ μασωνική καί ὄχι μόνον ἀντικληρικαλιστική ἰδιότητα τοῦ Κάγιες, οἱ σχέσεις του μέ Ἀμερικανούς κ.ἄ. τά ὁποῖα θά ἐξετάσει καλύτερα ὁ εἰδικός ἐρευνητής) δέν μπορεῖ νά ἰσχυριστεῖ κανείς ὅτι ἡ ἐξέγερση τῶν Κριστέρος εἶναι πρόδρομος τῆς «θεολογίας τῆς ἀπελευθέρωσης». Θά ὑπενθυμίσω ὅτι ὁ εἰσηγητής τοῦ γνωστοῦ θεολογικοῦ ρεύματος Γκουστάβο Γκουτιέρρες δέχεται ὅτι «ἕνα εὐρύ τμῆμα τῆς Ἐκκλησίας ἔχει σχέσεις μέ ὅλους ὅσοι κατέχουν σήμερα τήν οἰκονομική καί πολιτική ἐξουσία στόν κόσμο» (Θεολογία τῆς ἀπελευθέρωσης, σ. 117), πρᾶγμα πού δυσχεραίνει τήν προπάθεια τῶν ἱερέων πού προσανατολίζονται σ’ ἕνα διαφορετικό κοινωνικό στόχο. Πάντως, ἡ ἀπάντηση στήν ἀπολυτότητα καί στήν αὐταρχικότητα τοῦ κράτους, ὅπως καταγράφεται διαρκῶς στήν ἱστορία, δέν μπορεῖ νά εἶναι ἡ βία καί μάλιστα ἐκ μέρους τῆς Ἐκκλησίας. 

Τέλος, ὅσον ἀφορᾶ τήν αἰσθητική τῆς ταινίας νομίζω ὅτι ἐπιχειρήθηκε μία ρεαλιστική ἀπεικόνιση τῶν γεγονότων, μέ ὑπερβολές πού οὕτως ἤ ἄλλως ἔλαβαν χώρα κατά τήν ἴδια τήν τριετῆ ἐξέγερση τῶν Κριστέρος. Σέ κάθε περίπτωση, ἔχει τήν εὐκαιρία νά δεῖ κανείς ἕνα ἄγνωστο κομμάτι τῆς μεξικανικῆς ἱστορίας καί γενικότερα τῆς πολιτικῆς ἱστορίας τοῦ 20οῦ αἰ.