ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΤΗΣ ΑΓΓΛΟΚΡΑΤΙΑΣ

Δημήτρης Μπαλτᾶς 

Στέφανος Εὐαγγελίδης, Μήδειες καί Κλυταιμνῆστρες στήν Κύπρο τῆς Ἀγγλοκρατίας, Ἐκδόσεις Ἁρμίδα, Λευκωσία 2014, σελ. 188 

Τό παρόν βιβλίο εἶναι μία μελέτη τῆς γυναικείας ἐγκληματικότητας στήν Κύπρο κατά τήν ἐποχή τῆς Ἀγγλοκρατίας (1878-1960). Ὁ συγγραφέας ἐπιχειρεῖ νά δείξει ὅτι «μέ αὐτό τόν τρόπο βλέπουμε τήν ‘’ἄλλη’’ Κύπρο, τήν κρυμμένη Κύπρο, μία Κύπρο γεμάτη ἐγκληματικότητα, πολύ μεγαλύτερη ἀπό τή σημερινή» (σ. 10). 

Κατ’ οὐσίαν τό βιβλίο, τό ὁποῖο ἀποτελεῖται ἀπό δώδεκα κεφάλαια, διακρίνεται ἀπό ἕνα μέρος θεωρητικό (ἱστορικό-κριτικό) καί ἀπό ἕνα μέρος πρακτικό (στό ὁποῖο καταγράφονται ὀκτώ συγκεκριμένες περιπτώσεις ἐγκλημάτων πάθους, στίς ὁποῖες γυναῖκες νά δολοφονοῦν πρόσωπα τοῦ στενοῦ οἰκογενειακοῦ τους περιβάλλοντος). 

Κρίνεται σκόπιμο νά σημειωθεῖ ὅτι «ἡ ἐγκληματικότητα δέν ἦταν ἀσφαλῶς δημιούργημα τῆς Ἀγγλοκρατίας» (σ. 23). 

Συγκεκριμένα, οἱ Ἄγγλοι «παρέλαβαν μία νοσοῦσα κοινωνία μέ σχεδόν διαλυμένο κοινωνικό ἱστό … Τό χαμηλό βιοτικό ἐπίπεδο καί ἡ σχεδόν μηδενική ἀξία τῆς ἀνθρωπίνης ζωῆς πού κληροδότησε ἡ Τουρκοκρατία, εἶναι οὐσιαστικά ἡ βάση τοῦ προβλήματος» (σ. 41). Τίς αἰτίες αὐτές θά πρέπει τίς δεῖ κανείς σέ συνάφεια μέ τό γεγονός ὅτι «τό τί ἐθεωρεῖτο ἔγκλημα ἀπό τίς Ὀθωμανικές ἦταν γιά αἰῶνες ἀπροσδιόριστο, μέ ἀποτέλεσμα νά μήν ὑπάρχει ἡ παραμικρή ἐμπιστοσύνη τοῦ κόσμου οὔτε στούς νόμους οὔτε στούς ἐκφραστές του» (σ. 49). 

Αὐτή ἡ προβληματική ἄσκηση ἐξουσίας καί ἀπονομή δικαιοσύνη ἐκ μέρους τῶν Ὀθωμανῶν ὁδήγησε στήν μετατροπή τῆς Κύπρου «σ’ ἕνα εἶδος ἀνοιχτῆς φυλακῆς γιά βαρυποινίτες πού προέρχονταν ἀπό διάφορα μέρη τῆς Ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας» (σ. 29). 

Εἶναι εὐνόητο ὅτι μέ τήν ἔλευση τῶν Βρετανῶν στήν Κύπρο δέν ἐξαλείφθηκε ἡ ἐγκληματικότητα στο νησί, παρά τό γεγονός ὅτι ἀναδιοργανώθηκε ἡ ἀστυνομία (σσ. 29-35) καί ἱδρύθηκαν νέα δικαστήρια (σσ. 49-51). Να τονισθεῖ ὅτι ὁ συγγραφέας προσεγγίζει κριτικά τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο ἀντιμετώπισε ἡ ἀγγλική δικαιοσύνη τά διαπραχθέντα ἐγκλήματα, βασιζόμενος στα ἀστυνομικά καί στά δικαστικά ἀρχεῖα ἀλλά καί στίς ἐφημερίδες τῆς ἐποχῆς. 

Τό βιβλίο κοσμεῖται ἀπό σπάνιο φωτογραφικό ὑλικό ἀλλά καί ἐπίσημα ἔγγραφα πού ἀφοροῦν τούς διαπράξαντες τά ἐγκλήματα (μαρτυρίες, ἰατρικές βεβαιώσεις, ἀποφάσεις γιά ἐκτελέσεις τῶν ἐνόχων κ.ἄ.) 

Σέ μία συνολική ἀποτίμηση, ὁ συγγραφέας ἐπιτυγχάνει νά δώσει τεκμηριωμένα, χωρίς ὑπερβολές καί ἐπαναλήψεις, τήν εἰκόνα μιᾶς ‘’ἄλλης’’ Κύπρου, καί ὁπωσδήποτε πέρα ἀπό ἐξωραϊσμούς καί συγκινήσεις. Εἶναι βέβαιο ὅτι οἱ γυναῖκες «δέν εἶναι οὔτε ἄγγελοι οὔτε δαίμονες. Εἶναι ἄνθρωποι. Καί οἱ ἄνθρωποι ἐγκληματοῦν. Ἡ διάπραξη ἑνός ἐγκλήματος ἀπό γυναίκα δέν εἶναι κάτι ἀφύσικο. Εἶναι ἁπλά ἀνθρώπινο» (σ. 13). Ἀλλά οἱ κλειστές καί ἀπομονωμένες κοινωνίες, ὅπως καί ἡ κυπραϊκή τῶν προηγουμένων αἰώνων, δέν τό ἔχουν ἀντιληφθεῖ αὐτό, ἴσως καί μέχρι σήμερα. 

Ὁπωσδήποτε τό βιβλίο μπορεῖ να ἀναγνωσθεῖ ἀπό ἕνα εὐρύτερο κοινό, μέ κοινωνικούς προβληματισμούς καί ἱστορικά ἐνδιαφέροντα.