 |
| Κολάζ Ελύτη: Εκτός των Τειχών |
Σήμερα, Κυριακή 10 Νοεμβρίου στις 7.30 το βράδυ ο Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος θα παρουσιάσει το θέμα: "Ο Ρωμανός ο Μελωδός του Οδυσσέα Ελύτη", στο Πνευματικό Κέντρο της Ευαγγελίστριας Πειραιά, στο πλαίσιο του προγράμματος "Ενορία εν δράσει".
Κατά την ομιλία θα παρουσιαστεί το δοκίμιο του ποιητή Οδυσσέα Ελύτη "Ρωμανός ο Μελωδός" και θα γίνει αναφορά στις επιρροές του ποιητή από τον μεγάλο βυζαντινό υμνογράφο και άγιο της Εκκλησίας μας.
Θα ψαλούν επιλεγμένοι ύμνοι του Ρωμανού στα ελληνικά και στα αραβικά από τον Λιβανέζο θεολόγο Roni Bou Saba.
Τραγούδια από το "Άξιον Εστί" των Ελύτη - Θεοδωράκη (όπου υπάρχουν εμφανείς αναφορές στον Ρωμανό) θα ερμηνεύσει η Αγγέλα Μεταλληνού με τη συνοδεία στο πιάνο της μουσικού Κωνσταντίνας Γύφτουλα.
Παραθέτουμε εδώ τον επίλογο του περίφημου δοκιμίου του Ελύτη για τον Ρωμανό:
Διάκονος ήταν και, καθώς φαίνεται, διάκονος έμεινε ως το τέλος της ζωής του ο Ρωμανός με τόσες πτυχές στην ιδιωτική του ζωή όσες και στο φτωχό του ράσο. Είναι αυτό ένα μεγαλείο που, ανεξάρτητα εντελώς από κάθε ηθική, χριστιανική ή άλλη, μας βοηθεί να βλέπουμε τους δημιουργούς μέσα στη μόνωσή τους και να τους παρακολουθούμε στον αγώνα τους για μιαν αφιλόκερδη αποτίμηση της ζωής και των αξιών που περικλείνει.
Εκεί, σ’ ένα κελί του ναού της Θεοτόκου της εν τοις Κύρου, τον φαντάζομαι κι εκείνον να βαδίζει επάνω κάτω μια ζωή ολόκληρη, παλεύοντας με τις λέξεις όπως ο Σολωμός κι ας ήταν ένας κόμης όπως ο Παλαμάς κι ας ήταν ένας γραμματικός. Δε γίνεται αλλιώς η ποίηση. Κακομαθημένοι στις μέρες μας, προσπαθούμε να γεμίσουμε τα βιογραφικά κενά με υποθέσεις: "αδύνατον ένας ποιητής με τόση φήμη και με την εύνοια επιπλέον του Ιουστινιανού να μην είχε καταλάβει ύπατα αξιώματα". Λησμονούμε ότι για μερικούς ανθρώπους η συγγραφή δεν είναι φιλοδοξία. Είναι υψηλή αποστολή. Εν χάρτη της ψυχής μου γεγραμμένην την αίτησιν έχω, λέει. Και βέβαια, η ορθόδοξη αγωγή του Ρωμανού απωθεί την παρούσα ζωή, προσβλέπει στη μέλλουσα. Ομως αρκεί να φανταστούμε σαν "μέλλουσα" την παρούσα, κεκαθαρμένη, φτασμένη σε μιαν ιδανική τελειότητα, για να προσμετρήσουμε τον βαθμό της παραδιόρθωσης που επιφέρει, με τα έργα του τα ποιητικά, στα φαινόμενα και να διαβάσουμε, πίσω από τις γραμμές μιας δογματικής έμφασης, την ομολογημένη του λατρεία σε ό,τι θ’ αποκαλούσαμε "διαυγές", "άσπιλο", "άφθαρτο" -συνώνυμα όλα τους ενός ποιητικού παραδείσου.
Οι χρόνοι που ακολούθησαν μας έδωσαν ασφαλώς περισσότερο έμπειρους στον χειρισμό της γλώσσας υμνογράφους. Όμως αυτός, ο πρώτος, παραμένει μοναδικός• ο πλησιέστερος και προς τους αρχαίους και προς τους σύγχρονους ποιητές μας• ένας κρίκος ανοξείδωτος ανάμεσα σε δύο μεγάλες περιόδους ενός και του ίδιου πολιτισμού. Αυτός επέτυχε να διατηρήσει και ν’ ανανεώσει τους εκφραστικούς πυρήνες που πρέπουν στο ήθος του ελληνικού λόγου. Και αυτός θεμελίωσε αρχιτεκτονήματα που ο ίδιος σχεδίασε πάνω στις ανάγκες της συγγραφικής του αποστολής. Τα δύο αυτά, επιστεγασμένα από την ηθική του προσωπικότητα, την αναπτυγμένη στο μάκρος μιας συνεπέστατης προς τις ιδέες του ζωής, είναι που του έδωσαν το δικαίωμα να πλαγιοϋπογράφει τις συνθέσεις του με την τόσο περήφανη, στο βάθος, ρήση: Τούτο του ταπεινού Ρωμανού.
Εκεί, σ’ ένα κελί του ναού της Θεοτόκου της εν τοις Κύρου, τον φαντάζομαι κι εκείνον να βαδίζει επάνω κάτω μια ζωή ολόκληρη, παλεύοντας με τις λέξεις όπως ο Σολωμός κι ας ήταν ένας κόμης όπως ο Παλαμάς κι ας ήταν ένας γραμματικός. Δε γίνεται αλλιώς η ποίηση. Κακομαθημένοι στις μέρες μας, προσπαθούμε να γεμίσουμε τα βιογραφικά κενά με υποθέσεις: "αδύνατον ένας ποιητής με τόση φήμη και με την εύνοια επιπλέον του Ιουστινιανού να μην είχε καταλάβει ύπατα αξιώματα". Λησμονούμε ότι για μερικούς ανθρώπους η συγγραφή δεν είναι φιλοδοξία. Είναι υψηλή αποστολή. Εν χάρτη της ψυχής μου γεγραμμένην την αίτησιν έχω, λέει. Και βέβαια, η ορθόδοξη αγωγή του Ρωμανού απωθεί την παρούσα ζωή, προσβλέπει στη μέλλουσα. Ομως αρκεί να φανταστούμε σαν "μέλλουσα" την παρούσα, κεκαθαρμένη, φτασμένη σε μιαν ιδανική τελειότητα, για να προσμετρήσουμε τον βαθμό της παραδιόρθωσης που επιφέρει, με τα έργα του τα ποιητικά, στα φαινόμενα και να διαβάσουμε, πίσω από τις γραμμές μιας δογματικής έμφασης, την ομολογημένη του λατρεία σε ό,τι θ’ αποκαλούσαμε "διαυγές", "άσπιλο", "άφθαρτο" -συνώνυμα όλα τους ενός ποιητικού παραδείσου.
Οι χρόνοι που ακολούθησαν μας έδωσαν ασφαλώς περισσότερο έμπειρους στον χειρισμό της γλώσσας υμνογράφους. Όμως αυτός, ο πρώτος, παραμένει μοναδικός• ο πλησιέστερος και προς τους αρχαίους και προς τους σύγχρονους ποιητές μας• ένας κρίκος ανοξείδωτος ανάμεσα σε δύο μεγάλες περιόδους ενός και του ίδιου πολιτισμού. Αυτός επέτυχε να διατηρήσει και ν’ ανανεώσει τους εκφραστικούς πυρήνες που πρέπουν στο ήθος του ελληνικού λόγου. Και αυτός θεμελίωσε αρχιτεκτονήματα που ο ίδιος σχεδίασε πάνω στις ανάγκες της συγγραφικής του αποστολής. Τα δύο αυτά, επιστεγασμένα από την ηθική του προσωπικότητα, την αναπτυγμένη στο μάκρος μιας συνεπέστατης προς τις ιδέες του ζωής, είναι που του έδωσαν το δικαίωμα να πλαγιοϋπογράφει τις συνθέσεις του με την τόσο περήφανη, στο βάθος, ρήση: Τούτο του ταπεινού Ρωμανού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου