ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΧΑΛΚΗΔΟΝΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ: ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

ΑΝΑΠΤΥΞΙΣ; ΜΕΧΡΙ ΠΟΥ; 

ὑπὸ Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου 

Συχνὰ ἀκοῦμε μετὰ χαρᾶς! τὴν λέξη: Ἀνά-πτυξις1, ἀνά-πτυξις! Ἀλλὰ μέχρι ποῦ καὶ σὲ τί; Ἀσφαλῶς δὲ ὄχι συρρίκνωσις. Πολλὰ ἐξάλλου πράγματα στὴ ζωὴ ἀναπτύσσονται, ὅπως οἱ αὐτοκρατορίες, τὰ κράτη, οἱ πολιτισμοί, ἡ ἐπιστήμη, ἡ οἰκονομία, ἡ τεχνολογία, συρρικνοῦνται, μεταλλάσσονται ἢ ἐξαφανίζονται ὅπως οἱ δεινόσαυροι καὶ ἄλλα εἴδη τῆς πανίδος καὶ τῆς χλωρίδος. 

Οἱ ὑπαγορεύσεις τῆς οἰκονομικῆς ἀναπτύξεως ἀπειλοῦν τὸν κόσμο. Ὅμως ὑπάρχει καὶ ἡ "διαφορετικὴ ἀνάπτυξις". Γυναῖκες ἀναγκάζονται νὰ ἐργάζονται μετὰ τὸν τοκετόν, ἐνῶ ἄνθρωποι εὐλαβεῖς, δὲν ἐκκλησιάζονται λόγῳ τῆς ἐργασίας. Ἀλλέως χάνουν τὴν δουλειά τους. Γι’ αὐτὸ κυρίως στὰ χωριά, ἡ γιαγιὰ καὶ ὁ παπποῦς πρέπει νὰ ἀναλαμβάνουν τὴν ἀνατροφὴν τῶν ἐγγονῶν τους. Ὅλο καὶ λιγότεροι δέον νὰ προσφέρουν περισσότερα, πρᾶγμα ἐξουθενωτικό. Οἱ πλείονες ἐνδεεῖς ζητοῦν ὄχι περισσότερα χρήματα, ἀλλὰ χρόνον διὰ τὴν οἰκογένειάν τους. 

Οἱ θεολόγοι ἀποκαλοῦν τὴν ἀνάπτυξιν αὐτὴν "παραφροσύνην τῆς ἐλευθέρας ἀγορᾶς". Καὶ τὸ ὅτι ἡ οἰκονομία ὑπερίσταται τῶν πάντων, ἀντιτίθεται πρὸς τὴν πίστιν. Αὕτη ὀφείλει νὰ ὑπηρετεῖ τὴν ζωὴν καὶ χρειάζεται δικαίας σχέσεις καὶ ἐναλλακτικὰς λύσεις. 

Πῶς δηλαδὴ ἠμπορεῖ κανεὶς νὰ ζεῖ καλλίτερα μὲ λιγότερα καὶ νἆναι πλουσιότερος σὲ ἀγαθὰ καὶ ἐμπειρίες. Ὅμως ἡ ὄψις τῶν ζωνῶν διαβατῶν καὶ ἀγοραστικῶν κέντρων καθὼς καὶ οἱ στατιστικὲς καταναλώσεως καὶ χρήσεως τῶν πηγῶν δεικνύει, ὅτι ὅλαι αἱ προσωπικαὶ ἐπιλογαὶ δὲν ἀγγίζουν οὐσιωδῶς τὴν καταναλωτικὴν καὶ ἀπορριματικὴν κοινωνίαν, ἐνεργοποιοῦσαι μικρὰς μόνον οἰκολογικὰς ἐλαφρύνσεις. Καὶ ὁ ἀγὼν κατὰ τοῦ καταναλωτικοῦ ρεύματος ἠμπορεῖ νὰ ζωογονεῖ, ὅμως μηκυνόμενος κουράζει καὶ δὲν δημιουργεῖται κάποιο ἀποτέλεσμα. 

Προσωπικαὶ στρατηγικαὶ μειώσεως χρήσεως τῶν πηγῶν διὰ συνειδητῆς ἀποφυγῆς τῆς ἀγορᾶς –οὕτω καλούμεναι στρατηγικαὶ ἐπαρκείας– δὲν φθάνουν διὰ τὴν εὐρεῖαν ἀλλαγὴν τοῦ κυριάρχου καταναλωτικοῦ προσανατολισμοῦ, καὶ δὴ ἄνευ πολιτικῶν ἐρεθισμάτων καὶ ὁριακῶν πλαισίων. Τοιαῦται δὲ λύσεις εἶναι ἡ δημιουργία ἑνὸς δημοσίου ὁδικοῦ δικτύου διὰ τοὺς διαβάτας, τὰ ποδήλατα καὶ τὰ δημόσια μέσα μεταφορᾶς. Ἡ σύστασις πολιτισμικῶν καὶ ἀθλητικῶν Ἱδρυμάτων, ὅπως δημοσίων βιβλιοθηκῶν, μορφωτικῶν Κέντρων προσφερόντων ὠφελίμους γνώσεις καὶ δυνατότητας, πρὸς ἰδιοκατασκευήν, ἐπιδιόρθωσιν καὶ κηπουρικήν. Χρειαζόμεθα δραστικὰ προϊόντα καὶ ὑπηρεσίας πρὸς ἐλάφρυνσιν τοῦ κλίματος καὶ τοῦ περιβάλλοντος. Ὡσαύτως ἐπὶ τοῦ κοινοῦ καὶ τοπικοῦ πεδίου ἐν συνεργασίᾳ μὲ τοὺς πολίτας, πρέπει νὰ οἰκοδομηθεῖ μία διαδομὴ στρεφομένη ὀλιγότερον πρὸς τὴν ἀτομικὴν ἰδιοκτησίαν, περιορισμὸν τῶν διαφημήσεων, ὅπως τῶν πιστωτικῶν καρτῶν τῶν τραπεζῶν! εἰς τὰς τηλεοράσεις καὶ τὰ λεωφορεῖα, τὴν μείωσιν τῶν ὑπηρεσιακῶν ὀχημάτων, μίαν οἰκολογικὴν φορολογικὴν μεταρρύθμισιν, μίαν περιβαλλοντικὴν καὶ τοπικὴν παραγωγήν, ποὺ πολεμᾶ τὴν καταστροφικὴν μανίαν τῆς μεταφορᾶς. Τέλος, τμηματικὴν χρονικῶς ἐργασίαν, ἡ ὁποία θὰ δημιουργήσει περισσοτέρας δυνατότητας ἰδιωτικῆς παραγωγῆς καὶ ἐλευθέρου χρόνου διὰ τὸν ἄνθρωπον. 

Βεβαίως πολιτικοί τινες νομίζουν, ὅτι ἡ φειδωλὴ κατανάλωσις καὶ ἐκμετάλλευσις τῶν πηγῶν δύναται νὰ ὁδηγήσει εἰς τὴν μείωσιν τοῦ καθαροῦ πρωτοπροϊόντος, ὅμως ἡ πολιτικὴ ἐπαρκείας ἀπαιτεῖ ὄχι μόνον προσαρμογὴν εἰς τοὺς νόμους, τὰς διατάξεις καὶ τοὺς προϋπολογισμούς, ἀλλὰ μίαν νέαν μορφὴν σκέψεως: Εἶναι ἀναγκαία ἡ ἐγκατάλειψις τῆς πίστεως εἰς μίαν ἄνευ ὁρίων ἀνάπτυξιν καὶ συγχρόνως ἡ ἐργασία, παρὰ μίαν πράσινην οἰκονομίαν, εἰς μίαν τοιαύτην, ἡ ὁποία ὡς κύριον σκοπόν της ἔχει ὄχι τὴν αὔξησιν τῆς ἀγοραστικῆς παραγωγῆς τῶν ἀγαθῶν καὶ τῶν ὑπηρεσιῶν, ἀλλὰ τὴν εὐτυχίαν, τὴν ποιότητα ζωῆς καὶ κοινωνικὴν ἰσότητα – ἐθνικῶς καὶ διεθνῶς. 

Μερικοὶ διατείνονται, ὅτι διὰ τῆς μεταλλαγῆς τῆς ἐνεργειακῆς βάσεως τῶν ὀρυκτῶν πηγῶν εἰς ἀνανεουμένας τοιαύτας διὰ τῆς χρήσεως φυτικῶν ὑλῶν, κατὰ τὴν παραγωγήν; νέων τεχνικῶν καὶ τελικῶς διὰ δραστικοτέρων προϊόντων, θὰ ἐπιτευχθεῖ ἡ φειδωλὴ χρῆσις τῶν πηγῶν ἢ ἀκόμη καὶ ἡ βελτίωσις αὐτῶν. Ὅμως καὶ τοῦτο δὲν εὐσταθεῖ, ὅπως ἡ ἀνάμειξις εἰς τὴν βενζίνην καὶ τὸ diesel βιομάζης ἐξ ἀραβοσίτου καὶ κανόλας. Διότι ἡ ὑπερκαλλειέργεια αὐτῶν εἰς γεωργικὰς περιοχὰς ὁδηγεῖ εἰς τὴν συρρίκνωσιν τῆς πολυμορφίας τῶν εἰδῶν, τὴν καταστροφὴν τῶν πρωτογενῶν δασῶν μὲ σοβαρὰς συνεπείας διὰ τὴν φύσιν, τὸ κλῖμα καὶ τὴν διατροφήν, τ.ἔ. τὴν ἀντικατάστασιν τοῦ "πινακίου φακῆς" μὲ τὸ ντεπόζιτον τῆς βενζίνης. Ἄλλωστε οἱ ἄνθρωποι διὰ τῆς οἰκονομίας τῶν πηγῶν, στρέφονται ἀπὸ τὴν ἀνάπτυξιν πρὸς τὴν φειδώ. 

Τίθεται τέλος τὸ ἐρώτημα: Δύνανται ὡσαύτως τὰ θρησκεύματα, καὶ οἱ Ἐκκλησίες νὰ ἐξαφανισθοῦν, νὰ "ἀναπτυχθοῦν", νὰ συρρικνωθοῦν, νὰ κατακερματισθοῦν ἢ νὰ συγκερασθοῦν; Ἀσφαλῶς ναί. Ὅπως π.χ. ἡ θρησκεία τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων (μυθολογία), ποὺ προσεπάθησαν νὰ ἀναστήσουν καραγκιοζο-δωδεκαθεϊσταί τινες, τῶν Ρωμαίων, τῶν Αἰγυπτίων καὶ ἄλλων μεγάλων πολιτισμῶν τῆς Ἀνατολῆς, τῆς Ἀφρικῆς καὶ Ἀμερικῆς, ἡ ὁποία "ἐχάθη" εἰς τὴν πορείαν τοῦ χρόνου. Ἄλλαι αὐξάνονται ἀριθμητικῶς χρησιμοποιοῦσαι μεθόδους ἀπαράδεκτους καὶ ἀντιοικουμενικάς, ὅπως τὸν προσηλυτισμόν, διότι ἀναζητοῦν "νέας ἀγοράς" φοβούμεναι τὴν ἐξαφάνισίν των, τὴν ἱεραποστολὴν (Ματθ. 28, 19) ἢ καὶ γεωγραφικῶς, μιμούμεναι εἰσέτι, ἐν τῇ συγχρόνῳ μεταμοντέρνᾳ ἐποχῇ, κράτη κοσμικά καὶ ἐφαρμόζουσαι, μάλιστα "ἐν ὀνόματι τῆς θρησκείας", τὴν βίαν, τὴν τρομοκρατίαν, τοὺς πολέμους, ἰδέας ἡγεμονιστικὰς κ.ἄ., ἐνῶ τέλος ἄλλαι συρρικνοῦνται καὶ "ξεκληρίζονται" ἀπὸ ἑτέρας ἁπλουστέρας, "συναρπαστικότερας", καὶ εἰσέτι μὴ "φθαρείσας"! Τέλος ἄλλαι περιχωροῦνται "συγκρητιστικῶς". 

Tempora mutantur et nos mutamur in illis. 

____________________________________________ 

1- A. Zahrnt, Wohin denn noch? Publik-Forum ἀρ. 5. 8.3. (2013) 18-20. B. Röder, "Das macht uns kaputt", Ἔνθ. ἀνωτ. 20-21.