Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΓΟΝΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ "ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΙ ΣΤΟ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑ"

Αρχιμ. Μελέτιος Π. Κουράκλης, 

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΙ 

ΣΤΟ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑ 

ΔΙΑ ΜΕΣΟΥ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ 

Αθήνα 2010, σσ. 848. 

Αν και αναφέρει το όνομα του π. Μελετίου ως συγγραφέα, το ογκωδέστατο αυτό βιβλίο είναι συλλογικό έργο. Ο π. Μελέτιος ενέταξε στο έργο αυτό μία σειρά άρθρων-μελετών του, αλλά πρόσθεσε και άρθρα άλλων ερευνητών. Συγκεκριμένα δημοσιεύονται οι εξής μελέτες του π. Μ.: 1) Ιερείς στο στράτευμα κατά την Παλαιά Διαθήκη (σσ. 31-53). 2) Θρησκευτικοί Λειτουργοί στο στράτευμα στην αρχαία Ελλάδα (σσ. 55-119). 3) Στρατιωτικοί ιερείς στον αγώνα της Εθνικής Παλιγγενεσίας (σσ. 499-507). 4) Αγιοποίηση των εθνομαρτύρων κληρικών; (σσ. 509-519). 5) Ο Ιωάννης Καποδίστριας και η Θρησκευτική Υπηρεσία Στρατού (σσ. 521-530). 6) Η Οργανωτική εξέλιξη της Θρησκευτικής Υπηρεσίας των Ενόπλων Δυνάμεων (1821-1911) (σσ. 531-557). 7) Η συμβολή των Στρατιωτικών Ιερέων στους αγώνες του Έθνους (σσ. 559-582). 8) Η τελευταία Θεία Λειτουργία στην Αγία Σοφία (σσ. 583-592). 9) Η συμβολή των Στρατιωτικών Ιερέων στην εξωτερική Ιεραποστολή στην Κορέα (σσ. 593-605). 10) Η Ελληνική Δύναμη Αλβανίας και η Θρησκευτική Υπηρεσία (σσ. 607-627). 11) Η Θρησκευτική Υπηρεσία των Ενόπλων Δυνάμεων σε Διεθνές επίπεδο σήμερα (σσ. 669-724) και 12) Θέσεις και Προτάσεις: Περί του χαρακτήρα και της αποστολής, της οργανώσεως και της στελεχώσεως της Θρησκευτικής Υπηρεσίας των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων (σσ. 739-782). 

Ενδιάμεσα έχουν ενταχθεί και εργασίες άλλων συγγραφέων που ασχολούνται με τον θεσμό των Στρατιωτικών Ιερέων ή της Θρησκευτικής Υπηρεσίας στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, το Βυζάντιο, την εποχή των Καρολιδών, το Μεσαίωνα, στις ΗΠΑ, την Πρωσία, την προεπαναστατική Ρωσία και την Πολωνία (σσ. 121-496). Οι μεταφράσεις των ανωτέρω εργασιών στην νεοελληνική κατά κανόνα έχουν εκπονηθεί από τον π. Μελέτιο, με μία μόνο εξαίρεση. Πάλι ενδιάμεσα ως Παράρτημα παρατίθενται τα εξής κείμενα: 1) Οδηγίαι της Ιεράς Συνόδου διδόμεναι εις τους παρά τω Β. Στρατώ υπηρετούντας Πρεσβυτέρους. 2) Διατάγματα - Εσωτερικοί Κανονισμοί και 3) Σχέδιον Αναδιοργανώσεως της Θρησκευτικής Υπηρεσίας των Ε.Δ., που εκπονήθηκε από τον πρ. Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμο (Κοτσώνη) (σσ. 629-668), καθώς και Παράρτημα Χαρτών (σσ. 725-736). 

Ο Αρχιμ. Μελέτιος Κουράκλης

Ο όλος τόμος αποτελεί ένα πανόραμα της ιστορίας του θεσμού του Στρατιωτικού Ιερέα και της Θρησκευτικής Υπηρεσίας των Ενόπλων Δυνάμεων, καθώς και του τρόπου λειτουργίας της δια μέσου των αιώνων και σήμερα. Τα δημοσιεύματα του π. Μ. δεν έχουν χαρακτήρα εξαντλητικό, αλλά ενδεικτικό και μάλιστα ενίοτε η πραγμάτευση εκφράζεται δια παραθέσεως παραδειγμάτων. Ο εκλαϊκευτικός χαρακτήρας των δημοσιευμάτων αποδεικνύεται και από τις παραθέσεις νεοελληνικών μεταφράσεων των αρχαιοελληνικών και ξενόγλωσσων παραθεμάτων εντός των κειμένων ή στις υποσημειώσεις. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον και πρακτικό χαρακτήρα έχει το άρθρο του π. Μ. «Θέσεις και Προτάσεις», διότι σε αυτό με συστηματικό τρόπο αναλύει το χαρακτήρα και την αποστολή της Θρησκευτικής Υπηρεσίας των Ενόπλων Δυνάμεων και διατυπώνει τις προτάσεις του για την οργάνωση και στελέχωση της Θ.Υ. των Ε.Δ. της Ελλάδος. Μεγάλη αρετή των εργασιών του π. Μελετίου αποτελεί ο τονισμός του σκοπού του θεσμού του Στρατιωτικού Ιερέα, ότι είναι ποιμαντικός και αποβλέπει στην σωτηρία του στρατευμένου. Τούτο αναδεικνύεται έμμεσα και από την αρνητική απάντηση στο ερώτημα-άρθρο «Αγιοποίηση των εθνομαρτύρων κληρικών;». 

Χωρίς αμφιβολία το εκτενέστατο και αναλυτικό Ευρετήριο (Πίναξ ονομάτων και πραγμάτων) (σσ. 783-832) είναι χρήσιμο εργαλείο για τον αναγνώστη ενός τέτοιου ογκώδους βιβλίου. Οφείλω όμως να επισημάνω ότι κατά την σύνταξή του δεν τηρήθηκαν ορισμένες δοκιμασμένες αρχές εκπονήσεως ευρετηρίων, με αποτέλεσμα να λάβει μεγάλη έκταση, να παρεισφρήσουν σε αυτό λάθη, να αρχίζουν τα λήμματα προσώπων με το μικρό όνομα και όχι με το επώνυμο (κυρίως διακόνων, ιερέων, αρχιμανδριτών), να έχουμε επαναλήψεις μη αναγκαίες και τέλος να μη γίνει το Ευρετήριο αφορμή για διόρθωση λαθών και αβλεπτημάτων του όλου έργου (ευτυχώς λίγα). Οι ανωτέρω παρατηρήσεις δεν μειώνουν την αξία της άμεσης (συγγραφικής) και έμμεσης (μεταφραστικής) προσφοράς του π. Μ., η οποία είναι και μεγάλη και αξιοπρόσεκτη. 

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Β. ΓΟΝΗΣ 

(Περ. ΣΥΝΑΞΗ, τεύχος 125, Ιανουάριος-Μάρτιος 2013, σ. 102-103)

Παλαιότερη αναφορά της Ιδιωτικής Οδού στο βιβλίο διαβάστε εδώ.