Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ ΣΤΟ ΝΙΧΩΡΙ ΤΟΥ ΒΟΣΠΟΡΟΥ

Στο Νιχώρι του Βοσπόρου γιορτάστηκαν χθες πανηγυρικά οι Τρείς Ιεράρχες. 

Την Θ. Λειτουργία τέλεσε ο νέος εφημέριος του Νεοχωρίου Αρχιμ. Αγαθάγγελος Σίσκος, προς τον οποίο στέλνουμε και τις θερμές ευχές μας για τα ονομαστήριά του (23 Ιανουαρίου), τα πρώτα ως κληρικός και εφημέριος στην ιστορική Κοινότητα του Βοσπόρου. 

Στο τέλος της Θ. Λειτουργίας τελέστηκε Τρισάγιο για όλους τους εκπαιδευτικούς των τριών γνωστών εκπαιδευτηρίων του Νεοχωρίου, αλλά και για τον Πατριάρχη Σαμουήλ, ο οποίος με πιττάκιο τον 17ο αιώνα έδωσε εντολή να οικοδομηθεί το πρώτο σχολείο στο Νιχώρι και κάλυψε τα έξοδα της πρώτης χρονιάς. Το 1872 κτίστηκε το σημερινό σχολείο που χρηματοδότησε ο Χρηστάκης Ζωγράφος. Πρόκειται για το “Ζωγράφειο” του Νεοχωρίου. Την πρώτη Σχολική Εφορεία αποτελούσαν επώνυμοι Ρωμιοί, όπως οι Σταυράκης Αρίσταρχος, Καραθεοδωρής, Ευγενίδης κ.α. Το σχολείο δεν λειτουργεί από το 1980. Πρόσφατα η Κοινότητα, προκειμένου το κτήριο να ανακαινιστεί, το νοίκιασε στο ίδρυμα Kadir Has για να λειτουργήσει ως ιδιωτικό σχολείο της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Έτσι, στη Θ. Λειτουργία για την ημέρα της Παιδείας μικροί και μεγάλοι προσευχήθηκαν για την ψυχή των αειμνήστων δασκάλων του Νεοχωρίου που μνημόνευσε ο ιερέας, όσους μέχρι τώρα έχει εντοπίσει η σχετική έρευνα: 

Σαμουήλ τοῦ Ἀοιδίμου Πατριάρχου. Χρηστάκη καὶ  Ἀριστάρχου τῶν ἀειμνήστων Μεγάλων Εὐεργετῶν Αἰκατερίνης, Θεοδώρας, Ἀγλαΐας, Ζωής, Ἑλένης, Γεωργίου, Μιλτιάδου, Θεοδώρου, Χαραλάμπους, Κασσάνδρας, Κλειοῦς, Αἰκατερίνης, Ἁρτεμισίας, τῶν ἀειμνήστων ἐκπαιδευτικῶν τῆς κοινότητος ταύτης καὶ τῶν ἁπανταχοῦ τῆς γῆς. 

Λίαν ενθαρρυντικό το γεγονός ότι πρόσφατα επαναπατρίστηκαν δύο οικογένειες από την Αθήνα, που σημαίνει πως μέλη της Κοινότητας είναι και τα μικρά παιδιά τους, τα οποία δίνουν χαρά και ελπίδα στους Ρωμιούς εκεί. 

Στο αναλόγιο της Παναγίας της Κουμαριώτισσας, μαζί με τον ψάλτη Χρήστο Ψωμιάδη, συνέψαλαν ο Σύμβουλος Εκπαίδευσης Σταύρος Γιολτζόγλου και ο δραστήριος Πρόεδρος της Κοινότητας Λάκης Βίγκας, Άρχων Χαρτοφύλαξ της Μ.τ.Χ.Ε. 

Στη δεξίωση που ακολούθησε στην Κοινοτική Αίθουσα, η Ειρήνη Μαντζούρη, νέα κάτοικος του Νιχωριού από την Αθήνα, μίλησε για τους Τρεις Ιεράρχες και την επιρροή τους στην Παιδεία. Την ομιλία της δημοσιεύουμε παρακάτω. Ο εφημέριος π. Αγαθάγγελος διένειμε στα παιδιά δώρα εκ μέρους της Κοινότητας. 

Πρέπει εδώ να σημειώσουμε ότι ο π. Αγαθάγγελος στην αρχή κάθε μηνός βγάζει το πρόγραμμα των ακολουθιών που τελούνται στο Νιχώρι (δίγλωσσο παρακαλώ, ελληνικά και αγγλικά!), και απορεί κανείς με την έντονη λειτουργική δραστηριότητα της Κοινότητας αυτής του Βοσπόρου. 

Προσεχώς οι Νιχωρίτες θα γιορτάσουν τον Άγιο Χαράλαμπο, στο ομώνυμο αγίασμά του, και την μνήμη του εκ Νεοχωρίου Νεομάρτυρος Αγίου Θεοδώρου του Βυζαντίου. 

Έτη πολλά, φίλοι Νεοχωρίτες! 

Στήκετε και κρατείτε τις παραδόσεις που διδαχτήκατε. 

Και του χρόνου! 

Π.Α.Α. 

ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ 

Της Ειρήνης Μαντζούρη

Πριν δύο ημέρες αποχαιρετήσαμε τον μήνα Ιανουάριο, τον πρώτο μήνα του κοσμικού ημερολογίου. Ο μήνας αυτός έχει το χάρισμα να μας δωρίζει πολύ μεγάλες εορτές της Εκκλησίας μας. Ξεκινά με την περιτομή του Κυρίου, περνάει από τα Άγια Θεοφάνεια και καταλήγει με την εορτή των Τριών Ιεραρχών. 

Στις 30 του Ιανουαρίου γιορτάζουμε λοιπόν την μνήμη τριών μεγάλων φωστήρων της Εκκλησίας μας, τριών ιεραρχών καταγόμενων από την αγιοτόκο Καππαδοκία, τριών αγίων που κήρυξαν με τον λόγο και τα έργα τους την προοπτική του ανθρώπου: την αγιοσύνη, την ολοκλήρωση και την τελείωση του. Κοιτάζοντας το ημερολόγιο θα παρατηρήσουμε ότι μέσα στον Ιανουάριο τους γιορτάζουμε καθένα ξεχωριστά: 

Την 1η Ιανουαρίου τον Μέγα Βασίλειο. Τον θυμόμαστε και τον τιμούμε για την Βασιλειάδα. Το πρώτο οργανωμένο κοινωφελές ίδρυμα. Νοσοκομείο, ορφανοτροφείο, γηροκομείο, αλλά και άλλα ιδρύματα που αντέτειναν την αγάπη και την ζεστασιά στον ανθρώπινο πόνο. Η πρόνοια και η θαλπωρή, η αγάπη προς τον πλησίον έγινε πραγματικότητα. Τον θυμόμαστε και τον τιμούμε για τους μοναστικούς κανόνες του, γιατί όπως έλεγε δεν έχει νόημα το κλείσιμο στον εαυτό μας, ακόμα και για τους μοναχούς. Οργάνωσε και ένωσε τους ασκητές σε μικρές μοναστικές κοινότητες, γιατί η φιλαυτία και ο ατομικισμός είναι ξένες έννοιες προς την Ορθοδοξία.

Την 25η Ιανουαρίου τον άγιο Γρηγόριο τον Ναζιανζηνό, τον επονομαζόμενο αλλιώς και Θεολόγο. Προσπάθησε να κάνει τους οπαδούς του Αρείου να καταλάβουν την πλάνη τους και να επιστρέψουν στο σώμα της Εκκλησίας. Κι όταν κατηγορήθηκε για την ήπια στάση που κράτησε, προτίμησε να εγκαταλείψει τον πατριαρχικό θρόνο της Κωνσταντινούπολης, προκειμένου να ειρηνεύσει η Εκκλησία. 

Την 27η τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, που πούλησε τα πολύτιμα αντικείμενα του επισκοπικού μεγάρου για να προσφέρει βοήθεια στους φτωχούς. Κατήργησε τα επίσημα γεύματα για το κοινό καλό, ενώ εναντιώθηκε ακόμα και στην ίδια την αυτοκράτειρα για τις αδικίες και τις παρανομίες που διέπραττε. Ως ανταμοιβή όλων αυτών εξορίστηκε στα βάθη του Πόντου, όπου και έμεινε ως το τέλος της ζωής του. Ήταν στόμα πάγχρυσο, νους φωτισμένος από το Άγιο Πνεύμα, που μας άφησε πλήθος λόγων, που κατευθύνουν τον χριστιανό στον δρόμο που οδηγεί στην Βασιλεία των Ουρανών.

Οι τρεις αυτοί ιεράρχες έζησαν τον 4ο αιώνα. Είχαν και οι τρεις βαθιά μόρφωση, αλλά και αγία ζωή. Οι φωστήρες αυτοί του πνεύματος τιμώνται απ’ όλο τον χριστιανικό κόσμο όλοι μαζί σε μια ξεχωριστή γιορτή. Αυτό συνέβη έπειτα από ένα παράδοξο γεγονός που έλαβε χώρα στην Κωνσταντινούπολη του 11ου αι. 

Οι χριστιανοί είχαν χωριστεί σε τρεις ομάδες, οι οποίες φιλονικούσαν μεταξύ τους. Η μία μερίδα ήταν οι Βασιλίτες, αυτοί δηλαδή που θαύμαζαν τον Βασίλειο και έλεγαν ότι αυτός υπήρξε ο σπουδαιότερος άγιος. Η άλλη μερίδα ήταν οι Γρηγορίτες, που θεωρούσαν τον Γρηγόριο ως τον πιο μεγάλο πατέρα της Εκκλησίας, ενώ η τρίτη ομάδα ήταν οι Ιωαννίτες, που θαύμαζαν και θεωρούσαν σπουδαιότερο πατέρα τον Χρυσόστομο, γιατί υπήρξε γλυκύτατος και φωτισμένος στον λόγο.

Την εποχή εκείνη ζούσε στην Πόλη ο Μητροπολίτης Ευχαΐτων Ιωάννης, ο οποίος θλιβόταν πολύ βλέποντας αυτή την κατάσταση. Αυτός, κατά την διήγηση του συναξαριστή, είδε σε οπτασία τους Τρεις Ιεράρχες να κατεβαίνουν από τον ουρανό ενωμένοι και αγαπημένοι και να του λένε: «Όπως βλέπεις είμαστε και οι τρεις ενωμένοι στον ουρανό, δοξασμένοι κοντά στον Θεό και καμία διαμάχη δεν υπάρχει ανάμεσα μας. Πρώτος μεταξύ μας δεν υπάρχει αλλά εάν τον έναν επικαλεστείς και οι άλλοι δύο θα ακολουθήσουν. Γι’ αυτό πρόσταξε όσους φιλονικούν να ειρηνεύσουν, γιατί αυτό ήταν το θέλημά μας όταν ήμασταν στην γη αλλά και τώρα που ήμαστε στον ουρανό, το να υπάρχει ομόνοια μεταξύ των πιστών. Επίσης καθιέρωσε μια κοινή γιορτή και για τους τρεις και μεις θα μεσιτεύουμε στο Θεό για όσους γιορτάζουν την μνήμη μας εκείνη την ημέρα.» Ο επίσκοπος την άλλη μέρα κάλεσε τους χριστιανούς και τους είπε την επιθυμία των αγίων. Μ’ αυτή λοιπόν την ξεχωριστή επέμβαση των Αγίων σταμάτησαν οι φιλονικίες και καθιερώθηκε η 30η Ιανουαρίου ως ημέρα μνήμης και των τριών αγίων, οι οποίοι υπήρξαν τρεις ήλιοι, τρεις φωτεινοί αστέρες, που φώτισαν και φωτίζουν ολόκληρη την οικουμένη. 

Διπλή γιορτή. Γιορτή της Ορθοδοξίας και της Παιδείας. Αυτές οι δύο έννοιες, Ορθοδοξία και Παιδεία, είναι το υπόβαθρο, οι συνεκτικοί δεσμοί της πονεμένης Ρωμιοσύνης, όπως έλεγε ο Φώτης Κόντογλου, η ταυτότητα του ελληνορθόδοξου ρωμιού. Οι τρεις Ιεράρχες είναι εκείνοι που μας έδειξαν πώς αξιοποιείται η ανθρώπινη γνώση, η επιστήμη, για να συμβάλλει και αυτή τελικά στην θέωση του ανθρώπου. Είναι εκείνοι που μέσα από την γνώση της δημιουργίας και του ανθρώπου είδαν τον ίδιο τον Θεό. Είναι εκείνοι που κατέρριψαν στην πράξη την θεωρία περί αντιθέσεως μεταξύ πίστης και επιστήμης, μεταξύ ανθρώπινης και θείας γνώσης. Γι’ αυτό λοιπόν τους τιμούμε ως αγίους των γραμμάτων και της παιδείας και καλούμαστε να μιμηθούμε τόσο την φιλομάθεια όσο και την θεοσέβειά τους.

Γιορτάζουμε και τιμούμε τους τρεις Ιεράρχες ως χριστιανοί, ως Έλληνες, ως δάσκαλοι και ως γονείς. Ως χριστιανοί, γιατί κήρυξαν και στερέωσαν την ορθόδοξη πίστη. Ως Έλληνες, γιατί διέγνωσαν την μεγάλη πολιτισμική αξία του κλασσικού αρχαιοελληνικού πολιτισμού και διέδωσαν τα ελληνικά γράμματα. Τους τιμούμε όμως και ως λαμπρούς παιδαγωγούς. Τα συγγράμματα τους για την ορθή αγωγή και ανατροφή των νέων δεν θα χάσουν ποτέ την βαθιά παιδαγωγική τους αξία. Πολύ περισσότερο όμως από τα λόγια και τα γραπτά τους, στέκουν ανάμεσα μας ως παιδαγωγοί άφταστοι με το παράδειγμα της ζωής τους. Μιας ζωής γεμάτης αγώνες για την αρετή, την ορθόδοξη πίστη, την γνώση του Θεού.

Οι τρεις Ιεράρχες δεν υπήρξαν απλώς ποιμένες, διδάσκαλοι ή καθοδηγητές. Πολέμησαν το ψεύδος, όχι από μίσος στους αιρετικούς, αλλά από αγάπη και πόθο για την αλήθεια. Υπήρξαν πρώτα απ’ όλα άνθρωποι που πόνεσαν βαθιά τον άνθρωπο. Έζησαν έντονα τα ανθρώπινα πράγματα, αλλά ταυτόχρονα βίωσαν έντονα τον Θεό, όχι σαν μια αφηρημένη ιδέα, αλλά ως την μόνη καθημερινή αλήθεια που έδινε νόημα και περιεχόμενο στην ζωή τους. Γι’ αυτό χαρακτηρίζονται δάσκαλοι όλης της οικουμένης. Γιατί προσέφεραν ελεύθερα και αβίαστα, χωρίς καμία επιβολή, με τρόπο θεοπρεπή, όχι μια ιδέα, αλλά έναν τρόπο ζωής σε Ανατολή και Δύση. Η Ανατολική Εκκλησία ακολουθώντας τον δρόμο που χάραξαν οι Τρεις Ιεράρχες, οδηγούσε, οδηγεί και θα συνεχίζει να οδηγεί πάντοτε τους ανθρώπους στα γράμματα, στην μόρφωση και στην γνώση. Γιατί η εκκλησία θεωρεί ότι η γνώση ελευθερώνει τον άνθρωπο από τα δεσμά της άγνοιας και του δίνει τα φτερά να βαδίσει προς την σωτηρία του σε έναν δρόμο φωτεινό, απαλλαγμένο από προλήψεις και δεισιδαιμονίες.

Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, οι τρεις μεγάλοι ιεράρχες που τιμήσαμε πριν λίγες μέρες μας δείχνουν τον δρόμο για το πώς μπορούμε να επιβιώσουμε στην χωρίς σύνορα εποχή μας, μιμούμενοι το ήθος, την αγωνιστικότητα και τον τρόπο της ζωής τους. Η σύνδεση μας με την παράδοση των Τριών Ιεραρχών αποτελεί ίσως την μόνη ελπίδα για την διατήρηση της ρωμαίικης ταυτότητας μας. 

Ας βάλουμε λοιπόν τους τρεις «μεγίστους φωστήρας της τρισηλίου θεότητος» οδοδείκτες στην ζωή μας, για να μας δείχνουν τον δρόμο προς τον ουρανό και ας γίνουμε όχι μόνο των λόγων τους εραστές αλλά προπάντων των έργων τους μιμητές. Γιατί γιορτή αγίου σημαίνει μίμηση αγίου.