Η ΑΡΠΑΓΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ - Σχόλιο του Γέροντος Χαλκηδόνος Αθανασίου σ' ένα έργο του Ιωάννη Μητράκα

ὑπὸ Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου 

" Χαῖρε ἀδελφοποιτὲ τῆς ἰσχύος καὶ γονιμότητος ". 

Μέσα στὸ πολυάριθμο, πλούσιο εἰκονογραφικὰ καὶ ποικίλο σχετικὰ ρυθμολογικὰ ἔργο τοῦ καταξιωμένου ἀλλὰ καί, ὡς συνήθως, μὴ πάντοτε στηριζόμενου λαϊκοῦ καὶ μετα-νεοβυζαντινοῦ ζωγράφου Ἄρχοντος Ἰωάννη Μητράκα, ξεχωριστὴ θέση κατέχουν οἱ τελευταῖοι ταῦροι του ποὺ παριστοῦν, σὺν τοῖς ἄλλοις, τὸ συναρπαστικὸ ἀπὸ τὴν ἑλληνικὴ μυθολογία θέμα τῆς "ἁρπαγῆς τῆς Εὐρώπης ἀπὸ τὸ θεὸ Δία". 

Βέβαια εἶναι γνωστό, ὅτι ὁ καλλιτέχνης στὴ σταδιοδρομία του δημιούργησε διάφορες ἑνότητες μὲ συγκεκριμένα πρωτότυπα εἰκονογραφικὰ θέματα, ὅπως τοὺς "ἁγίους" ἀνθρακωρύχους, τὴ μάνα, τὸ ἀπολλώνειο φῶς, τὸν Ὀρφέα καὶ τὴν Εὐρυδίκη, τὴν Ἀφροδίτη καὶ τοὺς λοιποὺς Ὀλύμπιους θεούς, τὶς ἑπτὰ Μοῦσες, τὶς τέσσαρες ἐποχές, τοὺς ἀγγέλους, τοὺς Αὐτοκράτορας, τοὺς Μακεδονομάχους, τοὺς θεματοφύλακας, καστροφύλακας, ἀκρίτας καὶ ὀλυμπιονίκας, τοὺς αὐλιστάς, τὰ ζῶα, λουλούδια καὶ πουλιά, τὸν ἔρωτα, τὶς μυθολογικές, ἱστορικὲς καὶ συμβολικὲς σκηνές, τὶς κρεβατο- καὶ πετροζωγραφικὲς συνθέσεις, τὰ θέματα ἐκ τοῦ Χριστολογικοῦ, Θεομητορικοῦ καὶ Ἁγιολογικοῦ κύκλου καὶ ἄλλα διάφορα, γιὰ τὰ ὁποῖα ἔχει γράψει καὶ πολλὰ εἰκονογραφικὰ καὶ εἰκονολογικὰ ὑπομνήματα, πρᾶγμα ἰδιαίτερα σημαντικὸ γιὰ τὸν ἐρευνητὴ τοῦ μέλλοντος. 

Ὁ Μητράκας ἐξετέλεσε μετὰ πολύχρονη "ἐγκυμοσύνη", ὅπως ὁμολογεῖ ὁ ἴδιος, περὶ τοὺς ἑπτὰ ταύρους συχνὰ μεγάλων διαστάσεων, μερικοὶ τῶν ὁποίων εὑρίσκονται στὴν κατοχήν του ἐνῶ ἄλλοι σὲ ἰδιώτας τῆς Ἀθήνας καὶ τῆς Ἀλεξανδρούπολης. Τὰ ἔργα αὐτὰ ποὺ ἔχουν ἐκτελεσθεῖ μὲ τὴν τεχνικὴ τοῦ αὐγοῦ συνήθως πάνω σὲ καμβά καὶ ξύλο, τιτλοφοροῦνται: 

1- Ἡ ἁρπαγὴ τῆς Εὐρώπης ἀπὸ τὸν Δία (100 x 200). 

2- Ἄχραντος Θρακῶν Πολιτισμὸς "Ἡ Εὐρώπη" (ἁρπαγὴ). 

3- Ἡ Εὐρώπη (ἁρπαγὴ) (0,38.5 x 0,38.5) 2002. 

4- Ἡ Εὐρώπη (ἁρπαγὴ) (125 x 250) 2010. 

5- Ἡ Κωνσταντινούπολη (0,70 x 100) 2011. 

6- Κωνσταντινούπολη - Ἁγία Σοφία (0,50 x 0,70) 2011. 

7- Ἡ Δύναμη τῆς Κωνσταντινούπολης καὶ τῆς Ἁγια-Σοφιᾶς (100 x 200) 2012, (μὲ τὴν ἐγκυμονούμενη Ἁγια-Σοφιά). 

Ὁ ταῦρος στὴν εὐρωπαϊκὴ μυθολογία εἶναι σύμβολο τῆς ἰσχύος καὶ γονιμότητος. Στρέφεται συνήθως ξαφνικὰ ἐναντίον τοῦ στόχου του καὶ ὁρμάει στὰ τυφλά. Τὰ κέρατά του μοιάζουν μὲ κεραυνό. Ἡ γῆ στὸ βῆμα του ἀντηχεῖ σὰν νὰ ἔχει ξεσπάσει καταιγίδα στὰ βουνά. Τὰ κόκκινα μάτια του καὶ τὸ μουγγρητό του θυμίζουν τὸν συννεφιασμένο οὐρανὸ πρὶν τὴ μπόρα. 

Στὸ παραπάνω εἰκονιζόμενο ἔργο (0,38.5 x 0,38.5) μὲ αὐγὸ πάνω σὲ ταβλᾶ παλιᾶς πόρτας 2002, κατὰ τὸν καλλιτέχνη "Ἡ Εὐρώπη ἐν μέσῳ οὐρανοῦ καὶ θάλασσας. Ὁ Ζεὺς ὡς πανίσχυρος ταῦρος τρέχει ταχύτατα κρατώντας στὴν πλάτη του τὴν ὄμορφη καλλίγραμμη Εὐρώπη, ἡ ὁποία (γοητευμένη ἀπὸ τὴν ὡραία κορμοστασιά του καὶ τὴ μυϊκή του δύναμη), τὸν ἀγκαλιάζει ἐρωτικὰ χαϊδεύοντας… Τὸ ἕνα κέρας δὲν φαίνεται πάνω στὸ σχεδιασμὸ τοῦ λαιμοῦ, ἐνῶ τὸ ἄλλο ὡς ὑπερπλήρους οὐσίας σύριγγα, καρτερᾶ νὰ βατέψει τὶς ὡραῖες τῆς Εὐρώπης". Ἡ ἔκφρασή της μὲ τὸ καμπύλο σῶμα καὶ τὸ κεφάλι της πάνω στὸν θεό, δηλωτικὸ ἐρωτικοῦ πάθους, εἶναι ὑποτακτικὴ καὶ ἤρεμη, ὁ δὲ ταῦρος φαίνεται τρόπον τινὰ ψυχρὸς καὶ ἀφοσιωμένος μὲ μανία στὴ ρότα τοῦ ἐπικίνδυνου ταξιδιοῦ τους. Ὁ ὄγκος τοῦ σώματος τοῦ Δία ἔρχεται σὲ ἀντίθεση μὲ τὰ λεπτὰ πόδια, ὅπως καὶ τοῦ ταύρου, καὶ τὰ μακρυὰ χέρια τῆς "Μεγάλης θεᾶς", ἀναγκαῖα γιὰ νὰ περιπτυχθεῖ τὸν θεό. Τὰ χρώματα εἶναι ἀσκητικὰ καὶ ἀντιθετικά. Ὁ Ζεὺς εἶναι βαθὺς μαυροκόκκινος καὶ αὐτὸ τοῦτο δαιμονικός, ἐνῶ ἡ Εὐρώπη ἔχει τὸ ἴδιο χρῶμα μὲ τὸν συννεφιασμένο οὐρανό, δηλαδὴ τὸ ἀνοικτὸ μπλέ, καὶ ἡ θάλασσα τὸ βαθυκύανο μὲ μικρὰ ψαράκια. Τὸ σύμπλεγμα θυμίζει κάποια ζευγάρια μὲ ἰδιαίτερα λεπτὴ γυναῖκα καὶ ἀρκτοειδῆ παρτενέρ! Ἡ παράσταση περιβάλλεται ἀπὸ πλαίσιο τοῦ ἴδιου ξύλου, λευκὸ μὲ μπλὲ καὶ λευκὰ ἄνθη καὶ φύλλα συμμετρικά. 

Μιὰ εἰκονικὴ ἀναπαράσταση, σὺν τοῖς ἄλλοις, φαινομένων τῆς διαχρονικῆς σχέσεως τῶν ἀνθρωπίνων φύλων, ἔστω κι’ ἂν αὐτὴ ἐμφανίζεται βασικὰ μεταξὺ ἀνθρώπου καὶ ἑνὸς κατ’ ἐξοχὴν κτηνώδους ἐκπροσώπου τῆς πανίδος, ἀσφαλῶς οὐχὶ σοδομικοῦ χαρακτήρα! Εὐχαριστοῦμε τὸν ζωγράφο γιὰ τὴν μπριόζα καὶ "χαριτωμένη" ταυροζωγραφική του αὐτή, ποὺ συνδέει τὸν ἀρχαῖο μύθο καὶ μὲ τὴν σύγχρονη πραγματικότητα. 

Ἕ, Εὐρώπη. Τότε ἤσουν νέα καὶ ὄμορφη καὶ σὲ ἅρπαξε ὁ Δίας. Σήμερα γέρασες καὶ διεφθάρης. Καὶ ὅμως τώρα σὺ ὁρμᾶς "ἀκάθεκτη" ὄχι ἀγαπητικὰ ἀλλὰ στραγγαλιστικὰ πιά, στοὺς θεοὺς τοῦ Ὀλύμπου! Πρόσεξε λοιπόν, γιατὶ θὰ σὲ ἐκδικηθοῦν.

Η Ιδιωτική Οδός εύχεται

στον Γέροντα Χαλκηδόνος Αθανάσιο, επί τη ευσήμω ημέρα των ονομαστηρίων του, έτη πολλά, εν υγιεία και δυνάμει, ώστε να μας συν-αρπάζει πάντοτε με τα κείμενά του, τα οποία ως άλλα "ορμήματα του ποταμού" ευφραίνουσι το ποίμνιο του Χριστού.