ΣΕΚΤΟΠΟΙΗΣΗ Ή ΕΚΚΛΗΣΙΑ;

Του θεολόγου-φιλολόγου Κώστα Νούση 

Ο διεξαγόμενος διάλογος τώρα τελευταία, σε μια ευρύτερη της χρονικής του προέκτασης ιδωμένος, θα λέγαμε πως φούντωσε και καθίσταται ολοένα και πιο αποκαλυπτικός προθέσεων, διαθέσεων, τάσεων, συλλογικών και εξατομικευμένων καταστάσεων. Ανέκαθεν η Εκκλησία, ως άλλωστε και κάθε πνευματικός χώρος, ως ζωντανός οργανισμός αληθινών ανθρώπων και μάλιστα στη συλλεκτική της λειτουργία πολλαπλών σε ετερότητα προσωπικοτήτων και ιδιοψυχισμών, δε θα μπορούσε σε καμιά περίπτωση να αποφύγει τέτοιες πραγματικότητες που σχεδόν αναπόφευκτα οδηγούν στη σύγκρουση, στη διαλεκτική ένταση και όχι σπάνια στη σχιζοφρενική διάσπαση μεταξύ αδελφών και όμαιμων (εν Χριστώ) συγγενών. 

Κάθε άνθρωπος της Εκκλησίας, εισερχόμενος σε αυτήν ειλικρινά, έντιμα και οντολογικά, ουχί δε φαινομενολογικά, φανταστικά και περιστασιακά ή φολκλορικά, καλείται αργά ή γρήγορα, φανερά ή αφανώς, ρητά ή υπόρρητα, ορατά ή και αδιόρατα, να πάρει μια θέση σε αυτήν συγκεκριμένη, έργοις ή λόγοις ή και αμφοτέροις τούτοις. Είθισται ακόμα και σε ενδοκοσμικά ιδεολογικά σχήματα και ομάδες να θεωρείται ως η πλέον πρέπουσα στάση και τάση να ακολουθείται η ‘ορθοδοξία’ του χώρου και με βάση αυτήν να κρίνονται οι οπαδοί και τα μέλη τους. Η αναζήτηση, επομένως, της ορθότητας και ακρίβειας συνιστά και τον γνώμονα της εντιμότητας, της καθαρότητας και της ποιότητας των πεπραγμένων εκάστου. 

Και ενώ θα λέγαμε πως μέσα στη σχετικότητα των πάσης φύσεως ιδεολογικοποιημένων και εκκοσμικευμένων οραμάτων και σεκτών υπάρχει μια ευρύτερη ερμηνευτική ελευθερία και άνεση στη λήψη αποφάσεων και επιλογών αναφορικά με αυτές, πολύ φοβάμαι πως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά και ρευστά στον κατεξοχήν και μοναδικό χώρο της αλήθειας και της ελευθερίας επί της γης: τον εκκλησιαστικό. Η οντολογία του, απτόμενη της θεότητας και της αιωνιότητας, καθώς και του επικρεμάμενου κινδύνου μιας ατελεύτητης απομάκρυνσης από τη θεία κοινωνία, δεν επιτρέπει εξάπαντος καμιά φαιδρότητα και χαλαρότητα σε κανέναν απολύτως, πολλώ δε μάλλον στους ιεραρχικά προϊσταμένους και θεσμικά προηγουμένους των πολλών. 

Η ουσία της συζήτησης είναι ανέκαθεν πολύ βαθύτερη και σημαντική τόσο για το είναι, όσο και για το φαίνεσθαι της Εκκλησίας. Ποια είναι πραγματικά και τι η Εκκλησία του Χριστού; Ποιοι ανήκουν σε αυτήν και ποιοι πρέπει να εξέλθουν; Είναι τα δόγματα ένα νεκρό παρελθοντικό μνημείο που το προσκυνάμε ειδωλοποιώντας το λόγω απουσίας μιας υπαρκτής και τωρινής ζωής εν Πνεύματι; Τι προηγείται, η ζωή ή ο νόμος, και πώς κρίνεται διαχρονικά η αίρεση και δη σήμερα; Ποια η θέση του λαϊκού στοιχείου και πόσες διαστροφές υπέστη το κληρικό καθιστάμενο ιεροκρατικό; Είναι η εκκλησιολογία θέμα δογματικό και οντολογικό ή μια λογοτεχνική παραφιλολογία έρμαια στα χέρια του όποιου τυχόντα; Ο παράγων πνευματική ζωή έχει σχέση με την εκκλησιαστική μας θέση και στάση ή διολισθαίνουμε συνειδητά κι ασύνειδα σε προτεσταντισμούς και παπισμούς; Το ευαγγελικό μήνυμα και η εκκλησιαστική πρόταση απευθύνεται σε μια σέκτα ολίγων «καθαρών» ή στον παγγενή Αδάμ, αγκαλιάζοντας με τον τρόπο τους ακόμα και εκείνους – αλλοδόξους και αλλοθρήσκους – τους οποίους δεν τολμάμε να αγγίξουμε ούτε φαντασιακά, ίνα μη μιανθώμεν; Ο εθνικισμός και ο επαρχιωτισμός έχουν τον πρώτο και κύριο λόγο στην Ορθοδοξία ή η οικουμενικότητα και η ευρύτητα του πνεύματος της αγάπης; Ο λόγος της Εκκλησίας είναι μια ξύλινη αποκρουστική καθαρευουσιάνικη αναπαραγόμενη παραλλαγή για εσωτερική κατανάλωση ολίγων και κατά το έθος υπεργήρων ή ζων σύγχρονος Λόγος προσαρμοσμένος διακονικά στον αληθινό μας πλησίον της μετανεωτερικής και παγκοσμιοποιημένης ιστορικής μετάλλαξης των κοινωνιών; 

Έχω εν πολλοίς επισημάνει πως η πλειονότητα των πτωχών μου και για αρκετούς ενοχλητικών αρθρογραφικών παρεμβάσεων έχει βιωματική προσωπική αφόρμηση. Έτσι και το παρόν δεν ξέφυγε από μια παρόμοια πρόκληση. Θλιβεροί «ψευδάδελφοι», κρυμμένοι στην τραγελαφική τους ανωνυμία και ψυχοπαθολογική ακαταστασία, προσπάθησαν τεχνηέντως και υποδορίως να αναστείλουν την ελευθερία της εκπεφρασμένης ετερότητας λόγω πενίας ψυχικής και πνευματικής και εξαιτίας ύπαρξης σαθρών επιχειρημάτων ή παντελούς ανυπαρξίας τους, απουσίας ουσιώδους λόγου ή φονταμενταλιστικής νοοτροπίας. Ο εθισμός τους στη συκοφαντολαγνεία και στον μονόλογο, στην ερμηνευτική τους φαντασιοκοπική αυθαιρεσία και στη σεχταρίστικη τρομοκρατία τούς οδήγησε σε αστειότητες, τις οποίες μαθών ο υποφαινόμενος εκ των υστέρων δεν εθλίβη απλά, αλλά εδραιώθηκε στη βεβαιότητα για τα ικανά ποσοστά αλήθειας των γραφομένων του (όπως και για την πεπλανημένη οδό των αντιστρατευομένων) και στερεώθηκε στην απόφασή του να τα υποβαστάζει. Δεν είναι ορθό ούτε ορθόδοξο να φιμούται η αλήθεια (και η ελεθερογνωμία ακόμα, έστω και αιρετίζουσα) αλλά να υπερείδεται παντί τρόπω και πολλάκις με ρίσκο και δυσάρεστα τιμήματα. Το πιο, όμως, καταθλιπτικό είναι να βλέπεις την ανακύκλωση της βλακείας και κακίας, της εμπάθειας και της κρετινικής ζηλοφθονίας. Πώς να μην αναμνησθείς τη φιλοσοφική ρήση για το αήττητον της ιδιωτείας, όταν σε πληροφορούν πως φημολογείται ότι ακολουθείς τον γιανναρικό δρόμο, χωρίς καν να ξέρουν τι εννοούν με τούτο; Όταν συγχέουν ασχέτως νικολαϊτισμό και ευλογία των προγαμιαίων σχέσεων με τις γιανναρικές θέσεις, τη στιγμή που ποτέ ο άνθρωπος αυτός δεν ισχυρίστηκε κάτι τέτοιο; Πώς να μην απογοητευτείς, όταν πας να ξεκινήσεις έναν διάλογο με Επίσκοπο της Ελλαδικής Εκκλησίας και το μόνο που ακούς είναι υβριστικές απομειώσεις και εκχυδαϊστικές επιθέσεις στο πρόσωπό σου, χωρίς την παραμικρή απάντηση στα ουσιώδη ερωτήματα; 

Πώς να μην προσβληθεί η νοημοσύνη σου και να μη θιγεί το αίσθημα του δικαίου, όταν βλέπεις έλλειψη ευθύτητας και δικολαβίστικα σοφίσματα προς επίρρωση προσωπικών επιλογών; Είναι δυνατό να πειστείς, για παράδειγμα, ότι ο μητροπολίτης Πειραιώς χορηγεί τέτοια άπλετη παρρησία στους ιερείς του που να εκφράζονται τόσο ελευθερόστομα κατά των ‘οικουμενιστών’ Οικουμενικών, ενώ όλοι γνωρίζουμε τι εστί τρομοκρατική δεσποτοκρατία εν Ελλάδι και πόσο ‘δημοκρατικά’ θα αντιδρούσε, αν αυτοί ή άλλοι υφιστάμενοί του έγραφαν τοιουτοτρόπως για το πρόσωπο του ιδίου; Κι όμως, αντί μιας αντρίκιας και ειλικρινούς απάντησης εκ μέρους του, εισέπραξα υπονομεύσεις όχι μόνο των ειρημένων μου, αλλά σχεδόν και αυτής ταύτης της υπόστασής μου. 

Τα ερωτήματα που έθεσα στον εν λόγω Επίσκοπο φαίνεται ότι σιγά σιγά προσλαμβάνουν ρητορικό χαρακτήρα, όχι διότι απαξιοί να μου απαντήσει, αλλά διότι τον εκθέτει η ίδια η πικρή αλήθεια των πραγμάτων, η οποία προτρέχει της βεβιασμένης απόφασής του να ασχοληθεί μαζί μου και να σχολιάσει τα γραπτά μου. Στην πορεία, επίσης, ακούστηκαν και άλλα πράγματα που δεν ήξερα και που είναι ευκαιρία να διευκρινισθούν. Επί παραδείγματι, ρωτώ ευθέως τον κ. Σωτηρόπουλο αν αληθεύουν οι στο διαδίκτυο καταγγελίες για συγχρωτισμό του με επισήμως σχισματικούς ζηλωτές εν Αυστραλία και κοινωνία μυστηρίων στις συνάξεις τους. Μπορεί ως τα τώρα να αντιπαρερχόταν τις προκλήσεις μου με το πρόσχημα της απαξίωσης σε έναν ουτιδανό (ορθώς ομολογουμένως), όμως τώρα τον ρωτώ ευθέως και, αν δεν απαντήσει, καλό είναι να πάψει να ακούει στο όνομα λέων της ομολογίας, ως του προσήφθη υπό πολλών, αλλά στο μυρμηκολέων και δειλός λαγωός με πλήρη την ευθύνη και την ενοχή αναφορικά με την επίσημη συνοδική πράξη αποκλεισμού του από το εκκλησιαστικό σώμα. 

Τις μέρες τις άγιες αυτές βλέπουμε τον Δημιουργό και μέγα Θεό του κόσμου να ταπεινούται σαρκούμενος, κενούμενος, ξενούμενος και λοιδορούμενος από την πρώτη ανάσα του στη φάτνη μέχρι τη Σταύρωση. Αυτή είναι και η μοίρα του χριστιανού, η σταυρική οδός της ξένωσης από όλους και όλα χάριν της Αλήθειας. Μπορεί στο βωμό της αγάπης αυτής να θυσιάσεις πολλά, ακόμα και το εγώ σου, τη φήμη σου, το όνομά σου, την υπόληψή σου, το οικογενειακό σου παραδοσιακό προφίλ και κάθε είδωλο, υβριζόμενος, συκοφαντούμενος, παρεξηγούμενος, απαξιούμενος. Τις ημάς, όμως, χωρίσει της αγάπης του Χριστού; Η ιστορία είναι που τους κρίνει όλους και ο Θεός. Η δικαίωση, άλλωστε, για τον χριστιανό δεν πρέπει να έχει καμιά σχέση με την κοσμική ανθρώπινη διάστασή της αλλά με τη θεία, δηλαδή τη δόξα του Θεού. Αυτός είναι ο καημός του γνήσιου και ζηλωτή αγωνιστή, οπότε δεν τον νοιάζει ούτε το ψεύδος ούτε η λάσπη ούτε η κακότητα. Εμπιστεύεται το έλεος του Θεού και τη δική Του ετυμηγορία που αργά ή γρήγορα, μα εξάπαντος θα έρθει και θα αποκατασταθεί η αλήθεια και η ευταξία. 

Για όλους αυτούς τους λόγους ο χριστιανός όχι μόνο δε χρειάζεται να ανησυχεί και να αγωνιά, αλλά πολύ περισσότερο να χαίρεται για το τσαλάκωμα του ψευτοειδώλου του που ακούει στο όνομα εγώ. Η μόνη του μέριμνα (πρέπει να) είναι η Αλήθεια, κάτι που ενδιαφέρει κάθε χριστιανό, πολλώ δε μάλλον έναν θεολόγο. Από κει και πέρα θα πρέπει να αναζητήσει τα κριτήρια των ενεργειών του στα πιο καθαρά νερά του ορθοδόξου πνεύματος, τα οποία πολλές φορές ταράσσονται από ακρότητες, φανατισμούς και ψυχοπαθολογικά προβλήματα, όπισθεν των οποίων κρύπτεται τεχνηέντως ή απροκάλυπτα ο ίδιος ο διάβολος. Και δεν μπορώ ποτέ να ξεχάσω τη φοβερή φράση του γερο Πορφύριου για το πνεύμα που έμαθε στο Άγιο Όρος και που τόνισε χαρακτηριστικά ότι είναι το ορθόδοξο: πνεύμα ησύχιο, άμαχο, ταπεινό, ειρηνικό, διαλλακτικό, διακριτικό. Τα λοιπά κατ’ αναλογίαν προφανώς θα εκπίπτουν στον χώρο της πλάνης. Οπότε, όταν κάποιος ορίζεται ως πλανεμένος και για τον λόγο τούτο αφορίζεται ποικιλοτρόπως, μπορεί κάλλιστα να απευθυνθεί στους αντιδίκους και ψευδαδέλφους του και να τους αντιτείνει: έχετε σκεφτεί το ενδεχόμενο να ισχύει το αντίθετο; 

Κ.Ν.
Λάρισα
25/12/2012