Η ΡΩΣΙΚΗ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΩΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΣΤΑ ΔΙΕΘΝΗ ΜΜΕ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Δεν πρόλαβε να στεγνώσει το μελάνι στο άρθρο μας Η σχέση της Ρωσικής Εκκλησίας με το κράτος θηλιά που την πνίγει κι έρχεται ο διεθνής τύπος να επικεντρωθεί με λεπτομέρειες στο θέμα, αναδεικνύοντας λίαν ενδιαφέρουσες παραμέτρους. Στο σχετικό ρεπορτάζ του Reuters που αναδημοσιεύει η Καθημερινή, γίνονται αναφορές και σε δημοσιεύματα των New York Times. Η παγκόσμιας εμβέλειας αμερικανική εφημερίδα αναφέρθηκε καθαρά στην «άνοδο της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας ως πολιτικής δύναμης». 

Αλλά και στον Ελεύθερο Τύπο της 2ας Νοεμβρίου υπάρχει αναφορά στον «πνευματικό» του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, τον αρχιμανδρίτη Τύχωνα, ο οποίος θεωρείται από τους πιο ισχυρούς ανθρώπους της σύγχρονης Ρωσίας και συνδετικός κρίκος ανάμεσα στην Ρωσική Εκκλησία και την κυβέρνηση. Μάλιστα, το 2007, όπως έγραψαν οι New York Times, ο Βλαντιμίρ Πούτιν και ο πατήρ Τύχων συνέβαλαν στην επανένωση του Πατριαρχείου της Μόσχας με τη Ρωσική Ορθόξοξη Εκκλησία του Εξωτερικού, που εδρεύει στη Νέα Υόρκη. «Η επανένωση είναι το επίκεντρο των προσπαθειών του κ. Πούτιν να δέσει το σοβιετικό με το τσαρικό παρελθόν». Γι’ αυτό και ο Πούτιν λειτουργεί ως «τσάρος» με τη Ρωσική Εκκλησία – δυστυχώς – «δεκανίκι» του. Και ταυτόχρονα η Εκκλησία αποζητάει την βακτηρία του κράτους. Επιδιώκει την μεγαλύτερη δυνατή προστασία του και σ’ αυτό καταφεύγει όταν – φευ – δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τους «αντιρρησίες» πιστούς της, οι οποίοι δεν αντέχουν το σφιχταγκάλισμα με την κοσμική εξουσία. 

Αυτή η ανίερη σχέση υπηρετείται με κάθε τρόπο. Ακόμα και με τη μουσική! Και εννοούμε βέβαια, πρωτίστως, την μουσική του Μητροπολίτη Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνα Αλφέγιεφ, την οποία περιάγει πάση τη κτίσει, και στην οποία αναφερθήκαμε εκτενώς με αφορμή την πρόσφατη παρουσίασή της στο Ηρώδειο (24.9.2012). 

Αυτή, φυσικά, δεν είναι μια δική μας αυθαίρετη εκτίμηση. Αρκεί κανείς να διαβάσει τα όσα γράφει ο σύγχρονος ρώσος συνθέτης και μουσικολόγος Μπόρις Φιλανόφσκι για τη σύνθεση τα Κατά Ματθαίον Πάθη του Σεβ. Ιλαρίωνα, και αμέσως θα μπει στο πνεύμα: 

«Μπορούμε να μιλήσουμε για τα Πάθη του Μητροπολίτου Ιλαρίωνα ως μουσικό έργο, αλλά δεν έχει ενδιαφέρον. Είναι προϊόν ημιμάθειας. Εν μέρει είναι στυλιζαρισμένο αλά Μπαχ ή Μότσαρτ, απλώς επειδή η μουσική τους είναι στο αυτί μας. Εν μέρει είναι απλή εκκλησιαστική μουσική, η οποία, όμως, στην αίθουσα συναυλιών ακούγεται σαν αυτό το φουσκωμένο μπαλόνι που σφύζει από πνευματικότητα και τελικά σκάει. Μπορείς να το πεις και μέτριας ποιότητας σάουντρακ. Όμως τα Πάθη του Αλφέγιεφ δεν είναι απλή φούσκα, είναι δηλητηριώδης κληρικαλισμός. Αυτός ο τρόπος που μας σερβίρουν αυτή τη μουσική δείχνει πολύ καθαρά και προκλητικά πώς φουσκώνει το καθεστώς της σχέσης Κράτους και Εκκλησίας στη Ρωσία». 

Και σημειώσατε, παρακαλώ, ότι ο Φιλανόφσκι επιγράφει το συγκεκριμένο άρθρο του ως εξής: «Δεν μπορείς να είσαι λίγο συνθέτης. Είναι σα να είσαι λίγο ιερέας». Παραφράζοντάς τον λίγο θα λέγαμε προς τους ρώσους αδελφούς που εναγκαλίζονται προκλητικά τον πρόεδρο Πούτιν: Δεν μπορείς να είσαι λίγο εκκοσμικευμένος. Είναι σα να είσαι λίγο (πατρ)ι(α)εράρχης.