ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΣΧΙΖΟΕΙΔΕΙΑ Ή ΣΟΦΙΣΤΙΚΕΣ ΑΥΤΟΔΙΚΑΙΩΣΕΙΣ;

Εκκλησιολογική σχιζοείδεια ή σοφιστικές αυτοδικαιώσεις; 

(αλλιώς : φαινομενολογικές προσεγγίσεις της συγκεχυμένης σύγχρονης εκκλησιολογίας) 

Του θεολόγου - φιλολόγου Α.Π.Θ. Κώστα Νούση 

«Παῦσον τὰ σχίσματα τῶν ἐκκλησιῶν» φαίνεται να ευχόμαστε στη λειτουργική μας σύναξη, αλλά, καθώς φαίνεται, ή το εκφέρουμε ψιλῇ τῇ ἐκφωνήσει είτε το παπαγαλίζουμε κενό περιεχομένου, άμοιρο νοήματος και γυμνό έμπονης συναίσθησης και εναγώνιας προσευχητικής προς τον Κύριο κραυγής για την επίτευξή του. Αυτό διαφαίνεται τώρα τελευταία μέσα από μια πλειάδα ενεργειών επισκόπων, ιερέων και μοναχών, οι οποίοι, καταστρατηγώντας κάθε έννοια κανονικού δικαίου, εκκλησιαστικής ευταξίας και εκκλησιολογικής ευαισθησίας, προβαίνουν σε κινήσεις αναιρετικές της ισορροπίας και της χαρισματικής ενότητας. 

Όπως αποδεικνύεται καθημερινά σχεδόν, η αρρωστημένη προσκολλητική χρήση του διαδικτύου παίζει σημαντικότατο ρόλο στις προθέσεις και στις απόπειρες διασάλευσης του Σώματος του Χριστού, εφόσον δίνεται η δυνατότητα στον καθένα να εκφράζει τις διχαστικές και στασιαστικές του απόψεις και να τις διανέμει με ευκολία προς κάθε κατεύθυνση, προκαλώντας από απλή ταραχή και σκανδαλισμό μέχρι και σοβαρότερες παρενέργειες στην Εκκλησία. Η ευχέρεια με την οποία απαξιούνται ιεράρχες - και δη ο σεπτός θεσμός της Πρωτόθρονης Εκκλησίας – και η ἐλαφρᾷ τῇ καρδίᾳ αποδόμηση του κύρους των διοικητικών οργάνων της τόσο σε τοπικό όσο και σε οικουμενικό επίπεδο, φτάνει πολύ συχνά στα όρια της χυδαιότητας, της δαιμονικής καθύβρισης και του πεζοδρομιακού ευτελισμού. Η ποικιλότροπη ικανοποίηση των διαφόρων ψυχισμών μέσα από βωμολοχικές εκτονώσεις και ομολογιακές (ψυχαναγκαστικές, αυτοεπιβεβαιούσες και αλλοειδείς) διακηρύξεις πραγματικά δεν έχουν τελειωμό και, το πιο δυσάρεστο, δε φαίνεται να υπάρχει τρόπος ελέγχου και ανάσχεσης αυτής της κατρακύλας, με την οποία σίγουρα κάνει τη δουλειά του και διασκεδάζει ο αρχαίος όφις. Το πράγμα, όμως, λαμβάνει πιο θλιβερές και ανησυχητικές διαστάσεις, όταν επίσκοποι και ιερείς, αντί να θεραπεύουν και να συνθλίβουν αυτά τα καινοφανή αντιεκκλησιαστικά αρρωστήματα και παίγνια, τουναντίον εισέρχονται σε αυτά με τις ίδιες σχεδόν διάτρητες προϋποθέσεις που το διαπράττουν και οι υπόλοιποι, τους οποίους ex officio θα όφειλαν να επαναφέρουν στην ορθοδοξία και ορθοπραξία. 

Η προκλητική ασέβεια απέναντι σε θεσμικές αποφάσεις εκκλησιαστικών προϊσταμένων και συλλογικών σχετικών οργάνων μεταβάλλει εν τοις πράγμασι την Εκκλησία από χαρισματική κοινωνία εν Πνεύματι σε μια ακόμα εκκοσμικευμένη κοινότητα δίπλα στις άλλες, όπου επικρατεί η αυθαιρεσία, η ασυδοσία, η αδικία και η αυτοδικία, όπως αβίαστα αποδείχνεται μέσα από τις αντίστοιχες ενέργειες. Η ουσία που διατρέχει όλα τα παραπάνω είναι η αίσθηση της ύπαρξης του περιεκτικού ταραχώδους λάθους, κάτι που ύπουλα αντιστρατεύεται την ειρηνική αλήθεια του Χριστού, η οποία αποτελεί και τη φυσική κατάσταση του ενός εκκλησιαστικού σώματος. Και για να μη φαντάζουν όλα τούτα λόγια του αέρα, μπορούμε να τα δούμε σε πλείστα όσα αντικανονικά περιστατικά, ανθενωτικά ενεργήματα και σχισματικά εκκλησιολογικά σχήματα που ανακυκλώνουν μια δαιμονιώδη σύγχυση στον οικουμενικό χώρο της Ορθοδοξίας. Με προεξάρχον πρόβλημα σήμερα τις παράλληλες εκκλησιαστικές δικαιοδοσίες της Διασποράς - με τα πρωτάκουστα φαινόμενα των επισκοπικών συνελεύσεων αντί του πανάρχαιου θεσμού των Συνόδων – και συνακόλουθα κοντά σε αθεράπευτες νομοκανονικώς ευμεγέθεις εκκλησιαστικές κοινότητες, όπως η διαβόητη «Μακεδονική», βλέπουμε και μικρότερα, αλλά υπαρκτά και ενοχλητικά τραύματα: επισήμως αφορισμένους να κοινωνούν σε άλλες επισκοπές με την επευλογία των οικείων μητροπολιτών και την ταυτόχρονη προκλητική αγνόηση και υπερβασία των αποφάσεων ανώτερων εκκλησιαστικών οργάνων, σχισματικούς και καθηρημένους κληρικούς να περιθάλπονται από κληρικούς άλλων «εθνικών» εκκλησιών και μάλιστα με διαφημιστικές διαθέσεις και όρους, τώρα δε τελευταία πρεσβυτέρους να υπέρκεινται των επισκόπων τους σε λήψη πρωτοβουλιών και σε πρόοδο αντιπράξεων πίσω από την έμμεση επικρότηση, αντάρτικη ίσως παράκαμψη και την ένοχη σιωπή, υπόθαλψη και σκιά των τελευταίων. 

Χαρακτηριστική εν προκειμένω είναι μια απαντητική ανακοίνωση του Πειραιώς για κάποιες αυτενέργειες, ως τις αποκάλεσε εμμέσως πλην σαφώς, κληρικών της δικαιοδοσίας του, όπου τους κάλυψε με έναν τρόπο που καταδεικνύει για μια φορά ακόμα την εκκλησιολογική σύγχυση της εποχής μας, και δη την εξηρμένη μορφή της στα ελλαδικά δεδομένα. Όλοι γνωρίζουμε πως η μετάλλαξη του επισκοπικού διακονήματος και λειτουργήματος σε δεσποτοκρατικό φασισμό και τρομοκρατία αποτελεί ένα από τα τραγελαφικά εξαμβλώματα του νεοελληνικού κρατικού εναγκαλισμού της Εκκλησίας και της μετατροπής των λειτουργών του Υψίστου σε δημοσίους υπαλλήλους – κάτι που σε πρόσφατο άρθρο του (παρ)εκκλησιαστικού τύπου υποστηρίχτηκε ως κέρδος για την Εκκλησία (!) ακυρώνοντας τη χαρισματική της διοίκηση από τον Παράκλητο και δείχνοντάς την χρήζουσα κρατικών δεκανικίων προς επιβίωση, τραγικές θέσεις, δηλαδή, άνευ χρείας περαιτέρω σχολιασμού. Οπότε η δήλωση του Σεραφείμ για τη χορήγηση άπλετης ελευθερίας έκφρασης στους υφισταμένους του ιερείς ή απλά δεν πείθει – εξαιρείται η αυτόματη πρόκληση θυμηδίας λόγω της πλεονάζουσας αντεστραμμένης πραγματικότητας – είτε μας οδηγεί σε άλλες ερμηνευτικές διεξόδους. Μπορούμε επί παραδείγματι να σκεφτούμε πολλά, όπως ότι ο ορατός πειρασμός και η υποψία της εξουσιολειχίας, άμεσης και έμμεσης, αποτελούν ένα φανερό ή υποσυνείδητο κίνητρο προς ευαρέσκεια της προϊσταμένης αρχής, ειδικά όταν συνάδουν τα πεπραγμένα των υφισταμένων με τις ορέξεις και τις ιδεοληψίες της. Από την άλλη, βέβαια, δεν μπορούμε να σκεφτούμε πώς θα αντιδρούσε ο επίσκοπος αυτός, αν υπήρχε απόκλιση των εκπεφρασμένων (υπό των εν λόγω ιερέων) θέσεων από τις δικές του, όπως και να μην υποπτευθούμε ότι off the record γνώριζε ή υπαγόρευσε σχετικώς, αυτό όμως ανήκει στον χώρο των υποθέσεων και δεν μπορεί να αποδειχθεί. Σε κάθε περίπτωση, αυτό που φαίνεται να απουσιάζει είναι η πραγματική ελευθερία που οφείλει να ενυπάρχει σε έναν ορθόδοξο κληρικό προς γνώση και εξωτερίκευση της εν Χριστώ αλήθειας απαθώς και χαρισματικώς, πέρα από προλήψεις και προσωπικά ιδεολογήματα. Εκεί, όμως, που εγείρονται τα σοβαρότερα προβλήματα είναι στο ότι για μια ακόμα φορά ο συγκεκριμένος επίσκοπος συγχέει τη λειτουργική ταυτότητα του ιδίου και των υπ’ αυτόν με την ψιλή πολιτική τους ιδιότητα και ελευθερογνωμία. Άραγε, μπορεί να μιλάει όπου και όπως θέλει ένας κληρικός μιας τοπικής εκκλησίας - και δη άνευ της γνώσης, αδείας και συμφωνίας του οικείου επισκόπου, πολλώ δε μάλλον επί εκκλησιαστικών ζητημάτων, και πιο συγκεκριμένα αναφερόμενος σε συγκεκριμένα πρόσωπα, και μάλιστα επισκόπους άλλων εκκλησιών, το δε μέγιστον, για τον Προκαθήμενο της απανταχού Ορθοδοξίας – και την ίδια ώρα ο ποιμένας και πνευματικός του πατέρας να διερωτάται «μέ ποῖα λογική ἐγκαλοῦμαι γιά τίς προσωπικές ἀπόψεις καί τοποθετήσεις πού δημοσιεύουν οἱ ἀνωτέρω Κληρικοί ἐλεύθεροι ἀσφαλῶς ὄντες νά ἔχουν τήν προσωπική τους ἐκτίμηση καί εὐθύνη διά τά ὑπ’ αὐτῶν γραφόμενα»; Το θέμα της έμμεσης κανονικής εισπήδησης σε αλλότριες δικαιοδοσίες μέσω της μοδάτης ιντερνετικής αδολεσχίας των ημερών, εμφανώς εγκαλούμενης εκκλησιαστικά σε νομοκανονικό, πνευματικό και αισθητικό επίπεδο, δε φαίνεται να απασχολεί τον Ιεράρχη, ο οποίος επικαλείται πολλαπλώς τον μετανεωτερικό φιλελευθερισμό, ξεχνώντας προφανώς απανωτές προσωπικές του «τρομοκρατικές» δηλώσεις. Φυσικά, όλα αυτά παίρνουν άλλες διαστάσεις, αν αναχθούν στον χώρο των σοφισμάτων – των οποίων δε μας έχει αφήσει άγευστους τελευταία ο μητροπολίτης - και όταν μιλάμε για κάτι τέτοιο, το σίγουρο είναι πως δεν πρόκειται πάντα για φαρισαϊσμό και έντεχνη απόκρυψη της αλήθειας, αλλά και για εσωτερικές διεργασίες σύγχυσης, όπου βρίσκει ο καθένας μας τρόπους να ερείσει επιλογές και μπερδέματα με εύλογες προφάσεις, που πολλάκις ενδύονται τον μανδύα της υπακοής και ταύτισης με το πλέον ευάρεστο θείο θέλημα. 

Η κορύφωση της φαινομενολογίας της εκκλησιολογικής μας σχιζοφρένειας εντοπίζεται στο τελευταίο μέρος της επισκοπικής ανακοίνωσης: «καί πῶς δέν συνεκτιμᾶται τό γεγονός ὅτι ὁ ἐν τῇ Ἱ. Μητροπόλει ὑπηρετῶν ὡς Ἱεροκήρυξ Σεβ. Μητροπολίτης Προικοννήσου κ. Ἰωσήφ τόσον ἀπό τήν ἐκπομπή του στόν Ραδιοφωνικό Σταθμό τῆς Πειραϊκῆς Ἐκκλησίας ὅσο καί κατά τήν κηρυκτική του δρᾶσι στούς Ἱ. Ναούς τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Πειραιῶς ὡς καί στίς κατ’ ἰδίαν συζητήσεις δέν φείδεται χρόνου καί κόπου νά ἐξυμνεῖ τό Πάνσεπτο Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί τόν Παναγιώτατον Οἰκουμενικό Πατριάρχη, νά ἀναγινώσκει τάς ἐγκυκλίους Αὐτοῦ καί νά μεταφέρη τάς εὐχάς Αὐτοῦ». Πώς γίνεται στον ίδιο χώρο να ευλογείς συνάμα και να καταράσαι το ίδιο πρόσωπο (αυτοπροσώπως ή δι’ εκπροσώπων άσχετο και αδιάφορο) και εν ταυτώ να αυτοδικαιώνεσαι μέσα σε έναν κυκεώνα κατασκευής συνηγορούντων λογισμών (προφανέστατα) πως ενεργείς με αγιοπνευματική διάκριση, τούτο σαφώς δεν εμπίπτει στις εξηγητικές αρμοδιότητες και ικανότητες του παρόντος. Το μόνο που μπορεί να επισημάνει ο γράφων για μυριοστή φορά είναι η έκκληση για γνήσια χαρισματική διάκριση μέσα από τα λόγια του Χρυσοστόμου: «τίποτα δεν παροξύνει τον Θεό περισσότερο όσο η διαίρεση της Εκκλησίας. Ούτε υπάρχει χειρότερο από τις φιλονικίες και τις μάχες εντός της Εκκλησίας, που την διασπούν, όπως διασπούν και τον άρραφο χιτώνα του Χριστού, τον οποίο ούτε οι ληστές δεν τόλμησαν να κομματιάσουν. Την αμαρτία της διαίρεσης ούτε το αίμα του μαρτυρίου δεν μπορεί να εξαλείψει».( PG 62,85)». 

Κ.Ν. 

25/11/2012