ΟΙ ΕΙΣΠΗΔΗΜΑΤΙΕΣ ΕΛΛΑΔΙΤΕΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ ΚΑΙ Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΠΡΟΚΑΘΗΜΕΝΩΝ...

Ημίγυμνη μορφή από ψηφιδωτό με θαλάσσιο θέμα σε Παλαιοχριστιανική Βασιλική

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Τον περασμένο Μάρτιο ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος απέστειλε επιστολή προς τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Ιερώνυμο, Πρόεδρο της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, δια της οποίας τον καθιστούσε κοινωνό δηλώσεων και εκδηλώσεων προσώπων της Ελλαδικής Εκκλησίας που πλήττουν τον Οικουμενικό Θρόνο, με αφορμή τον διεξαγόμενο θεολογικό διαχριστιανικό διάλογο. 

Και εφιστούσε την προσοχή ο Πατριάρχης στον Αρχιεπίσκοπο: "...ἔνιαι γνωσταὶ ἡμῖν τε καὶ Ὑμῖν ἐνέργειαι εἰς βάρος τοῦ κύρους τοῦ πανιέρου θεσμοῦ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ἀτυχῶς ὁσημέραι αὐξανόμεναι, τείνουσι, θὰ συμφωνήσῃ ἀσφαλῶς καὶ ἡ Ὑμετέρα Μακαριότης καὶ ἡ περὶ Αὐτὴν Ἱερὰ Σύνοδος τῆς καθ'  Ἑλλάδα Ἐκκλησίας, ἵνα δημιουργήσωσι κρίσιν εἰς τούς κόλπους τῆς Ὀρθοδόξου ἡμῶν Ἐκκλησίας, μὴ δυναμένην ἴσως ἐν τῷ μέλλοντι ἀκινδύνως νὰ ἀντιμετωπισθῇ καὶ ἐλεγχθῇ, ἐὰν μὴ ἀπὸ τοῦδε ληφθῶσιν αἱ προσήκουσαι ἀποφάσεις, ἐκκλησιαστικαὶ καὶ ποιμαντικαί, πρὸς ἀντιμετώπισιν τῶν τάσεων τούτων". Και πιο συγκεκριμένα ο Πατριάρχης υπογράμμιζε: "Αἱ κινήσεις καὶ ἐκδηλώσεις αὗται, περιωρισμέναι καὶ ἀμελητέαι ἴσως κατ' ἀρχήν, ἔλαβον προσφάτως ἀπαραδέκτους διαστάσεις, ὡς συνέβη, μεταξὺ ἄλλων, καὶ ἔν τινι Ἱερᾷ Μητροπόλει τῆς Ἁγιωτάτης Ὑμῶν Ἐκκλησίας ἐν ὀργανωθείσῃ ὑπὸ τοῦ οἰκείου Μητροπολίτου λαϊκῇ συνάξει, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ κατὰ τὴν Θείαν Λειτουργίαν τῆς Κυριακῆς τῆς Ὀρθοδοξίας διὰ τῆς ἐκφωνήσεως ὑπὸ τοῦ ἰδίου Μητροπολίτου "ἀναθεματισμῶν" κατὰ ἑτεροδόξων καὶ ἀλλοθρήσκων, ὡς καὶ πάντων τῶν μετεχόντων εἰς τὴν λεγομένην Οἰκουμενικὴν Κίνησιν. Αἱ τοιαῦται ἐκδηλώσεις δὲν δύναται νὰ ὑποτιμῶνται ἢ νὰ τιμῶνται διὰ τῆς ἐνεργοῦ παρουσίας καὶ συμμετοχῆς καὶ Ἱεραρχῶν τῆς καθ' Ὑμᾶς Ἐκκλησίας, δυστυχῶς δέ, μετὰ λύπης σημειοῦμεν, καὶ ἐκπροσώπων τῆς Ὑμετέρας Μακαριότητος,..". 

Δεν χωρεί αμφιβολία ότι εδώ ο Πατριάρχης "φωτογράφιζε" τον Μητροπολίτη Πειραιώς Σεραφείμ, ο οποίος διοργάνωσε την ημερίδα κατά της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών της Μητροπόλεως Δημητριάδος και την Κυριακή της Ορθοδοξίας εξεφώνησε τα περίφημα "αναθέματα". Όταν έγινε γνωστό το Πατριαρχικό Γράμμα οι "αντι-οικουμενιστές" άρχισαν να ωρύονται ότι ο Πατριάρχης ζητεί την κεφαλή του Πειραιώς και κάθε "αντιφρονούντος" επί πίνακι, ενώ κάποιοι ιεράρχες μίλησαν για "απαράδεκτη εισπήδηση" του Πατριάρχου στα εσωτερικά της Εκκλησίας της Ελλάδος και τα παρόμοια. 

Από τότε μέχρι σήμερα τι απέγινε; 

Το Γράμμα του Πατριάρχου συζητήθηκε στην Διαρκή Ιερά Σύνοδο, χωρίς να βγει τίποτε προς τα έξω, και η Δ.Ι.Σ. εξουσιοδότησε τον Αρχιεπίσκοπο να απαντήσει. Ο Αρχιεπίσκοπος απάντησε στον Πατριάρχη με μια επιστολή που δεν είδε ποτέ το φως της δημοσιότητας. Χάθηκε στο δρόμο... Ο Πατριάρχης "δεν πήρε το κεφάλι του Πειραιώς" - ούτε και κανενός άλλου - αντιθέτως πήρε μια σκληρή απάντηση της Σύναξης Κληρικών και Λαϊκών (π. Θ. Ζήσης, π. Γ. Μεταλληνός κ.α.), που δηλώνει καθαρά την πρόθεση των εν Ελλάδι "αντι-οικουμενιστών" να πολεμήσουν την υπόθεση των διαλόγων με την μορφή που γίνονται σήμερα. Στην εκτενέστατη αυτή επιστολή - απάντηση δικαιώνεται, φυσικά, πανηγυρικά ο Πειραιώς Σεραφείμ για την ...εκτόξευση των αναθεματισμών του. 

Αυτές τις μέρες, μάλιστα, όλοι οι Μητροπολίτες της Εκκλησίας της Ελλάδος - ίσως και άλλοι κληρικοί - έλαβαν από τον Πειραιώς Σεραφείμ, ένα τόμο με τα πρακτικά της ημερίδας εναντίον της Ακαδημίας του Βόλου, που ενόχλησε και τον Πατριάρχη για όσα ακραία ελέχθησαν εκεί. Τον τόμο συνοδεύει και ...λογιότατο γράμμα του Σεβ. Πειραιώς και ο ...χορός καλά κρατεί, ήτοι καμία ηπιότερη συμπεριφορά. Αντιθέτως, επίθεση! 

Την ίδια στιγμή (μιλάμε για τον περασμένο Ιούνιο) ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας επιτίθεται στον Γερμανίας Αυγουστίνο για τη συμμετοχή του σε "αγιασμό" με Καθολικούς στη Γερμανία. Ο Γόρτυνος κάνει την "οικουμενιστική" ενέργεια του Γερμανίας κήρυγμα (!) το οποίο αποστέλλει προς άπασαν την επαρχία του, η οποία ήκουσε, προφανώς, ανήκουστα μέχρι τότε και μάλλον ακατάληπτα πράγματα. Ο Μητροπολίτης Γερμανίας απάντησε ιδιωτικώς στον Γόρτυνος, ο οποίος ανταπάντησε δημοσίως (επιστολή 28.6.12), και από εκεί φαίνεται ότι ο Γερμανίας Αυγουστίνος θεώρησε "λίβελλο" το κείμενο - κήρυγμα του Γόρτυνος. Άλλαις λέξεσιν, ο Γόρτυνος Ιερεμίας ήλεγξε έναν ιεράρχη του Οικουμενικού Θρόνου, για μια ενέργεια που έλαβε χώρα στην επαρχία του (τη Γερμανία) και σκανδάλισε τη ...Δημητσάνα και το ...πανελλήνιο. 

Και σήμερα ο Μητροπολίτης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας Αμβρόσιος έρχεται να δηλώσει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο ότι θεωρεί κανονικό και νόμιμο Πατριάρχη Ιεροσολύμων τον μοναχό (καθαιρεθέντα Πατριάρχη) Ειρηναίο! Άρα, δεν θα συλλειτουργούσε - σκέπτεται κάθε λογικός άνθρωπος - ποτέ με τον ...μοιχεπιβάτη σημερινό Πατριάρχη Θεόφιλο, τον οποίο μνημονεύει ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Ιερώνυμος σε κάθε συλλείτουργο. Αν αυτή η ενέργεια του Μητροπολίτου Καλαβρύτων δεν συνιστά εισπήδηση - και μάλιστα στα εσωτερικά ενός πρεσβυγενούς Πατριαρχείου - τότε... Και ίσως κάτι χειρότερο. Ανατροπή της κανονικής τάξης που αναγνωρίζουν όλες οι Ορθόδοξες Εκκλησίες.

Ο Καλαβρύτων Αμβρόσιος θεωρεί πρωτεύθυνο για την "αδικία" σε βάρος του πρ. Ιεροσολύμων Ειρηναίου τον Οικουμενικό Πατριάρχη, αλλά δεν αφήνει απέξω και το Πανορθόδοξον: "Ας το ακούσουν αυτό όλοι οι Προκαθήμενοι των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών καί ας έχουν το κρίμα επάνω τους εν ημέρα κρίσεως..."! Ένας εναντίον πάσης της Ορθοδοξίας! 

Αν προσθέσουμε και τις παρεμβάσεις ιεραρχών (Πειραιώς, Κυθήρων κ.α.) υπέρ του πρώην Ράσκας και Πριζρένης - και νυν σχισματικού για την Εκκλησία της Σερβίας - Αρτεμίου, έχουμε ένα εκρηκτικό μίγμα παρεμβάσεων ιεραρχών της Εκκλησίας της Ελλάδος στα εσωτερικά άλλων αυτοκεφάλων Εκκλησιών, χωρίς να συμβαίνει το αντίθετο. 

Φαίνεται, όμως, πως αυτοί οι ιεράρχες συνεχίζουν απτόητοι τις "δυναμικές" αυτές παρεμβάσεις τους, διότι βλέπουν ότι δεν συναντούν καμία ουσιαστική αντίδραση ούτε από άλλους συνεπισκόπους τους, ούτε από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος, ούτε ακόμη και από τους Προκαθημένους - και Πατριάρχας, παρακαλώ - των Εκκλησιών όπου σημειώνεται η κατά καιρούς εισπήδηση, η οποία δεν είναι χωρίς παρενέργειες. 

Και αυτή η κατάσταση θα βαίνει άραγε διαρκώς αυξανόμενη; Ώσπου;...

ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΝΑΟ ΤΗΣ ΖΩΟΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ, ΟΔΟΥ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ

Ένας σημαντικό βιβλίο για τον ιστορικό Ναό της Ζωοδόχου Πηγής οδού Ακαδημίας (στο κέντρο της Αθήνας) κυκλοφορήθηκε πριν λίγο καιρό, με αφορμή τη συμπλήρωση 160 χρόνων ενοριακής προσφοράς και μαρτυρίας (1852-2012) του Ι. Ναού. 

Το καλαίσθητο βιβλίο συνέγραψε και επιμελήθηκε ο εφημέριος του Ναού πρωτοπρεσβύτερος π. Σπυρίδων Λόντος, υπ. Διδάκτωρ Θεολογίας, και η έκδοση (Αθήνα 2012, σ. 153) αποτελεί χορηγία ανωνύμου τινος ευσεβούς χριστιανού. Γι' αυτό και το βιβλίο δεν πωλείται. Τον τόμο προλογίζει ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος και αμέσως μετά υπάρχει μια κατατοπιστική εισαγωγή του επιμελητού της εκδόσεως π. Σπυρίδωνος Λόντου. 

Ακολουθούν τρία κεφάλαια με υποενότητες. 

- Κεφάλαιο πρώτο: Η ενορία της Ζωοδόχου Πηγής (οι συνοικίες της ενορίας, τοποθεσίες και τοπωνύμια, οι οδοί της ενορίας). 

- Κεφάλαιο δεύτερο: Ο Ιερός Ναός Ζωοδόχου Πηγής. Εδώ αναφέρονται ιστορικά στοιχεία περί της ανεγέρσεως του Ναού, στοιχεία και ντοκουμέντα για την αρχιτεκτονική,το ζωγραφικό διάκοσμο, το οικονομάτο (που ιδρύθηκε το 1935 από τον σεβάσμιο και ονομαστό εκείνο εφημέριο π. Άγγελο Νησιώτη και σήμερα στεγάζει διάφορες δραστηριότητες του Ναού αλλά και της Αρχιεπισκοπής, όπως της Σχολή Βυζαντινής Μουσικής), την κρήνη αγιάσματος και την τιμία κάρα του οσίου Γρηγορίου του Δεκαπολίτου (η οποία θησαυρίζεται στο Ναό). 

- Το τρίτο κεφάλαιο, που αφορά στο έργο διακονίας και προσφοράς, αρχίζει με ένα κείμενο του σεβαστού ομοτίμου καθηγητού της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Νικολάου Μητσοπούλου, ο οποίος καταγράφει τις αναμνήσεις της 80ατεούς παρουσίας του στο Ναό, αφού εισήλθε εις αυτόν ως "βρέφος τεσσαρακονθήμερον". Μετά έλαβε ενεργό μέρος στα Κατηχητικά, στον Χριστιανικό Όμιλο Φοιτητών και Επιστημόνων (Χ.Ο.Φ.Ε.) και στην εν γένει ενοριακή ζωή. Μετά το κείμενο του καθηγητού Ν. Μητσοπούλου ακολουθούν κατάλογοι των εφημερίων και των ιεροδιακόνων του Ναού (άχρι του νυν) με κατατοπιστικά βιογραφικά για ένα έκαστο. 

Τέλος, κατάλογοι ιεροψαλτών, εκκλησιαστικών συμβούλων, μελών της Φιλοπτώχου Αδελφότητος και νεωκόρων. Το πολύ ενημερωμένο φωτογραφικό παράρτημα περιλαμβάνει εκκλησιαστικά και λειτουργικά στιγμιότυπα, καθώς και ιστορικές φωτογραφίες κτηρίων και οδών της ενορίας,στην οποία ανήκουν η Εθνική Λυρική Σκηνή, το Μέγαρο του Αρσακείου, η Πανεπιστημιακή Λέσχη κ.α. Όπως σημειώνει ο π.Σπυρίδων Λόντος, πολύτιμο αρχειακό υλικό παραχώρησε για την έκδοση ο σημερινός Πρόεδρος του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου του Ναού πρωτοπρ. Ηλίας Δροσινός. 

Πρέπει, επίσης, να θυμίσουμε ότι στo πλαίσιo των εορταστικών εκδηλώσεων για την συμπλήρωση 160 ετών απο την οικοδόμηση του Ναού διεξήχθη το Σαββατο της Διακαινησίμου 21 Απριλίου 2012 επιστημονική μερίδα με θέμα "Ο Ιστορικός Ναός Ζωοδόχου Πηγής, οδού Ακαδημίας" στο Κτήριο "Κωστής Παλαμάς" του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το πρόγραμμα της ημερίδας δείτε εδώ. 

Λίγο πριν το Πάσχα του 2011 τέθηκε σε λειτουργία και ο νέος φωτισμός του Ναού,  που επιμελήθηκε η Αννα Παπαγιάννη. Με τη μεγάλη της εμπειρία στα διατηρητέα κτίρια, η γνωστή ειδικός στον σχεδιασμό φωτισμού φρόντισε να δώσει την λάμψη που θα αναδείκνυε αισθητικά το ιστορικό κτίσμα. Πάντα βεβαίως με οικολογική συνείδηση και έχοντας στο μυαλό την ανάγκη για χαμηλή κατανάλωση.  

Κι ακόμα, την Κυριακή 8 Μαϊου 2011 ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος και ο Δήμαρχος Αθηναίων Γ. Καμίνης αποκάλυψαν αναμνηστική στήλη από πεντελικό μάρμαρο και ανάγλυφη ορειχάλκινη προτομή για τον ΓΕΩΡΓΙΟ ΓΕΝΝΑΔΙΟ (1784-1854) στην είσοδο του Ι. Ναού της Ζωοδόχου Πηγής, αποτίοντας οφειλομένη τιμή για την προσφορά του ως κτίτορος, επιτρόπου και ευεργέτου του ιστορικού αυτού Ιερού Ναού (στο βιβλίο μπορεί να δει κανείς τις σχετικές φωτογραφίες στις σελίδες 136-37). 

Είναι μεγάλη παρηγοριά μια τέτοια δραστηριότητα γύρω από ένα ιστορικό ναό του κέντρου της Αθήνας, που δεν έχει πια πολλούς ενορίτες, λόγω των γνωστών νεώτερων συνθηκών. Οι εκδηλώσεις που έλαβαν χώρα, αλλά και το βιβλίο του π. Σπυρίδωνος Λόντου μας βεβαιώνουν ότι ο Ναός της Ζωοδόχου Πηγής οδού Ακαδημίας δεν έχει μόνο λαμπρό παρελθόν αλλά και παρόν και μέλλον.
Π.Α.Α.

ΠΕΡΙ ΘΥΜΙΑΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΠΕΙΩΝ ΑΥΤΟΥ

ὑπὸ Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου 

"Εἰς ὀσμὴν εὐωδίας πνευματικῆς" 

Ὡς γνωστόν, ἡ χρῆσις τοῦ θυμιάματος1 εἰς ὁρισμένας Ἀκολουθίας τῆς Ἐκκλησίας μας ἔχει ἀρχαίαν τὴν ἱστορίαν. Καὶ ἡ χρῆσις αὕτη ἐκτὸς τοῦ σημαντικοῦ συμβολισμοῦ αὐτῆς, παρουσιάζει καὶ ποικίλην ἀπὸ ἀπόψεως τεχνικῆς καὶ ἰατρικῆς προβληματολογίαν, περὶ ἧς ὁ λόγος ἐνταῦθα. 

Κατ΄ ἀρχήν, λιβάνι (ἀραβιστὶ lubban, λατινιστὶ olibanum) ὀνομάζεται ἡ ἀρωματικὴ ρητίνη ποὺ προέρχεται ἀπὸ τὸν κορμὸν τοῦ θάμνου Boswelia Sacra (κομμιφόρος ἤ μύρρα), τὸ ὁποῖον φύεται εἰς τὴν Ὑεμένην, τὸ Ὀμάν, ἀλλὰ καὶ τὴν Σομαλίαν. Καλεῖται καὶ μύρον ἤ μύρρον καὶ εἰς τὴν ἀρχαιότητα σμύρνα ἤ βδέλλιον. 

Ἦτο ἓν πολὺ ἀκριβὸν ἐμπόρευμα, διὰ τοῦτο καὶ ἐδωρίσθη ἀπὸ τοὺς Τρεῖς Μάγους πρὸς τὸν Χριστὸν (χρυσός, λίβανος καὶ σμύρνα). 

Τὸ θυμίαμα κατ’ ἐντολὴν τοῦ Θεοῦ ἀποτελεῖται ἐκ τεσσάρων συστατικῶν: τὴν στακτήν, τὸν ὄνυχα, τὴ χαλβάνη καὶ τὸ λίβανον (Ἔξοδ. 30, 34-38). Διὰ τοῦτο καὶ οἱ ἔννοιες "θυμίαμα" (ἢ μοσχοθυμίαμα) καὶ "λιβάνι" δὲν ταυτίζονται. Τὸ λιβάνι εἶναι ἓν ἐκ τῶν συστατικῶν τοῦ θυμιάματος. Κατὰ τὴν ἐποχὴν τοῦ Κυρίου τὸ ἑβραϊκὸν θυμίαμα ἀποτελεῖτο ἐκ δεκατριῶν ἀρωματωδῶν στοιχείων κατὰ τὸν Ἰώσηπον. Ἐπειδὴ δὲ κατὰ τὴν καῦσιν του ἀναδύει ἄρωμα, ἔχει χρησιμοποιηθεῖ παλαιόθεν διὰ λατρευτικοὺς ἀλλὰ καὶ κοσμικοὺς σκοπούς, ὅπως εἰς τοὺς ἀρχαίους Ἕλληνας, τοὺς Αἰγυπτίους, τοὺς Φοίνικας, τοὺς Ἀσσυρίους, τοὺς Βαβυλωνίους, τοὺς Ἑβραίους κλπ. 

Τοῦ ἔχουν ἀποδοθεῖ πολλαὶ θεραπευτικαὶ ἰδιότητες καὶ χρησιμοποιεῖται καὶ ἐκ τῆς Κινεζικῆς Ἰατρικῆς, τῆς ὁμοιοπαθητικῆς καὶ τῆς ἀρωματοθεραπείας. Ἡ ὀξικὴ θυμιαμίνη (incensole acetate) ἓν συστατικὸν τοῦ λιβάνου, ἔχει ἀγχολυτικὰς καὶ ἀντικαταθλιπτικὰς ἐπιδράσεις εἰς πειραματόζωα. Κατὰ καιροὺς ὅμως ἐγένετο ἐπίθεσις κατὰ τῆς ἀπόψεως αὐτῆς, ἕνεκα τῆς δῆθεν ὑπνωτικῆς της ἐνεργείας. Ἀκολούθως ὅμως ἐνεφανίσθησαν ἰατρικαὶ ὑποδείξεις διὰ θετικὰς τοιαύτας. Ἤδη ἀπὸ μακροῦ συνίστον διὰ τὴν "ἀρωματοθεραπείαν" τὴν ὀσμὴν τοῦ θυμιάματος, λόγῳ τῆς ἐνεργείας του κατὰ καταθλιπτικῶν διαθέσεων, καθὼς καὶ κατὰ ἐρεθισμάτων τῶν φωνητικῶν χορδῶν. Τραγουδισταὶ περιποιοῦνται, πρὸ τῆς ἐμφανίσεως ἐπὶ τῆς σκηνῆς, τὴν φωνήν των διὰ εἰσπνοῆς θυμιάματος, τὸ ὁποῖον "λαδώνει" τρόπον τινὰ τὰς χορδάς. Ἡ ἀπολυμαντική του ἐνέργεια φαίνεται νὰ διαδραματίζει ρόλον καὶ εἰς τὸν ναὸν τοῦ Siantago de Compostela μὲ τὰ τεράστια θυμιατήρια. Εἰς τὰς Ἰνδίας χρησιμοποιοῦν τὸ θυμίαμα ἀπὸ 3.000 ἐτῶν ἐπιτυχῶς κατὰ ἐρεθισμάτων τῶν ἀνθρώπων. Πρὸ ἐτῶν, εἰς ἓν σεμινάριον τῆς Γερμανικῆς Ρευματολογικῆς Ἑταιρείας ἀνεφέρθη, ὅτι ἀσθενεῖς μὲ μακροχρόνιους ρευματισμοὺς καὶ ἀρθρίτιδα, διὰ τῆς μακρᾶς χρήσεως θυμιάματος ἐκ ξηροῦ ἀποστάγματος, ἐνοχλήσεις ὅπως διογκώσεις ἀρθρώσεων καὶ πόνων, σημαντικῶς ὑπεχώρησαν. Οὕτω ἀποδεικνύεται τὸ ἀρχαῖον λειτουργικὸν σύμβολον ὄχι μόνον ὡς "ἱερόν", ἀλλὰ καὶ ὡς "θεραπευτικόν". Πάντως παρ’ ἡμῖν ἐπικρατεῖ ἡ γνώμη, ὅτι οἱ καπνοὶ τοῦ θυμιάματος συντελοῦν εἰς τὴν ἄμεσον διακοπὴν τῆς φωνῆς τῶν κληρικῶν καὶ ἱεροψαλτῶν. 

Ὅμως ὀφείλομεν ἐνταῦθα νὰ τονίσωμεν, ὅτι σήμερον τὸ κυκλοφοροῦν θυμίαμα, καὶ ἀκόμη τὸ φημιζόμενον τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ἀποτελεῖται διὰ λόγους οἰκονομικοὺς ἐκ ρητίνης δένδρων κατωτέρας ποιότητος ὡς πεύκων, ἀλλὰ καὶ ἄλλων τοιούτων ὡς εὐκαλύπτου, καὶ κυρίως χημικῶν συστατικῶν, τὰ ὁποῖα ἐπικάθηνται ἐπὶ τοῦ λάρυγγος, καίτοι "εὐωδιάζουν" ὡς "ἐκκλησιαστικὰ καλλυντικά", τῶν ὁποίων τὰ κοσμικὰ ἀπαντῶσιν, ὡς μὴ ὤφελε καὶ εἴς τινας μάλιστα δὲ ὑψηλοβάθμους κληρικοὺς κατὰ τὴν μόδαν! Δὲν ἀποκλείεται δὲ τὸ "νεότερον" τοῦτο θυμίαμα νὰ ἔχει τὰς ἀνωτέρῳ ἐπιπτώσεις. 

Ἐκτὸς δὲ αὐτοῦ, τὸ θυμίαμα τοῦτο χρησιμοποιεῖται εἰς μεγάλας ποσότητας, "ἵνα εὐφρανθεῖ τὸ θεῖον", παρὰ τὰς γενομένας ἐνίοτε πρὸς τοὺς κατωτέρους κυρίως κληρικοὺς καὶ νεωκόρους παρατηρήσεις, συντελεῖ δὲ μετὰ τῶν ὡσαύτως κακῆς ποιότητος κηρίων, εἰς τὴν ἐπικάλυψιν τῶν ἱερῶν εἰκόνων καὶ οὐχὶ μόνον, δι’ αἰθάλης καὶ τὴν μεταβολὴν αὐτῶν εἰς "μαῦρα ξύλα", πολλὰ τῶν ὁποίων ἐκαίοντο κατὰ τὴν παρασκευὴν τοῦ Ἁγίου Μύρου ὑπὸ τοῦ Θρόνου καὶ τὰ ὁποῖα εὐτυχῶς σήμερον καθαρίζονται, προβάλλοντα τὴν παλαιὰν αἴγλην αὐτῶν. 

Προσθετέον εἰς τὴν κατεύθυνσιν ταύτην, ὅτι κατὰ τὴν προετοιμασίαν τοῦ θυμιατοῦ μὲ τὰ ἐν χρήσει "καρβουνάκια", ἀπαιτεῖται προσοχή, διότι κατὰ τὸ ἄναμμα ἐκπέμπουν ἀποπνικτικὸν καπνόν, ὁ ὁποῖος ἐνοχλεῖ. Διὸ καὶ δέον νὰ ἀνάπτωνται μακρὰν τοῦ κλήρου καὶ τοῦ λαοῦ, εἴτε εἰς μίαν ἄκραν τοῦ Ἱεροῦ, εἴτε ἐκτὸς αὐτοῦ. Ἐπίσης χρειάζεται προσοχὴ κατὰ τὸ ἄναμμα, διότι ἐκσφενδονίζονται μικραὶ καῦτραι, αἱ ὁποῖαι ἠμποροῦν νὰ προκαλέσουν ζημίας εἰς τραπεζομάνδηλα καὶ τοὺς τάπητας. Προτιμοτέρα εἶναι ἡ χρῆσις καρβουνόσκονης, ἡ ὁποία οὔτε "πετάει" καύτρας, οὔτε ἐκπέμπει καπνούς. 

"Εἴπατε τῷ βασιλῇ, χαμαὶ πέσε δαίδαλος αὐλά· οὐκέτι Φοῖβος ἔχει καλύβαν, οὐ μάντιδα δάφνην, οὐ παγάν λαλέουσαν· ἀπέσβετο καὶ λάλον ὕδωρ". 

_____________________________________ 

1- –, Λιβάνι, Wikipedia. –,Μύρο, Ἔργ. μνημ. F. Kohlschein, Auch "heilsam", Gottesdienst ἀρ. 2. 26.11.29 (1995) 16. Χριστοδούλου, Ἀθηνῶν, Ἡ προσφορὰ τοῦ θυμιάματος, Ἐφημέριος, Μάρτιος (2007).

Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ, Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ Η ΚΡΗΤΗ

Δια χειρός Φ. Κόντογλου 

Η κυριακάτικη λειτουργία στον σχετικά νεόδμητο μεγαλοπρεπή ναό της Παναγίας, στις 40 Εκκλησίες Θεσσαλονίκης, έχει τελειώσει. Ώρα για τον καφέ στο Γραφείο του προϊσταμένου του ναού Πρωτοπρεσβυτέρου Ευτυχίου Κ. Παπαδερού. 

Παρόντες, ως συνήθως, ο ποιητής Κωνσταντίνος Χριστιανόπουλος και ο Ομότιμος Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης Βασίλειος Ψευτογκάς. Όπως είναι γνωστό, σχεδόν κάθε Κυριακή την ατμόσφαιρα της πόλης διατρέχει η γοερή κραυγή του επισκόπου της προς τους βόρειους γείτονες, να παύσουν επιτέλους να καπηλεύονται ασύστολα Μακεδονίαν καί Μεγαλέξανδρον. 

Διόλου περίεργη λοιπόν η απορία που εκφράζουν οι δυο φίλοι προς τον Κρητικό ιερέα: Γιατί δεν υπάρχει ένας ανδριάντας του θρυλικού Μακεδόνα στην Κρήτη; Μήπως ακολουθείτε κι εσείς το θλιβερό παράδειγμα των Αθηναίων, πού έχουν, λέει, κατασκευάσει χρόνια τώρα τον ανδριάντα του, αλλά δεν βρίσκουν κατάλληλο τόπο για να τον στήσουν; 

Η φιλική κουβέντα στρέφεται στις εκατόμβες των Κρητών, πού πότισαν με το αίμα τους τη γη της Μακεδονίας. Και η επίκληση της εκατονταετίας (1912-2012) ενθαρρύνει τους τρεις φίλους να συμφωνήσουν σε μια πρόταση προς την Κρήτη: Να τιμήσει ακόμη μια φορά τον εαυτό της, τιμώντας τον ιστορικό στρατηλάτη με έναν ανδριάντα σ’ αυτή τη νότια εσχατιά της Ευρώπης, που είναι η κοιτίδα του πολιτισμού της. Επικοινωνούν με τον άλλο συνήθη παρακαθήμενο στη συντροφιά τους, τον συγγραφέα Γιάννη Νικολαΐδη, που επιδοκιμάζει τη σκέψη χωρίς δισταγμό. Και αναθέτουν στον ιερέα την ευθύνη, να ζητήσει από μένα, να διερμηνεύσω προς τους άρχοντες της Κρήτης, προς το λαό της και τους Κρήτες ΟΠΟΥ ΓΗΣ την παραπάνω σκέψη και παράκλησή τους. 

Το πράττω ευχαρίστως. Και φαντάζομαι μια εκδοχή της παράστασης: Ο Αλέξανδρος διαβουλεύεται με τον Νέαρχο σχέδια επιχειρήσεων στη στεριά και στη θάλασσα. Ένθεν και ένθεν δυο Κρήτες τοξότες. Και στο βάθος η πόλις που ίδρυσε ο στρατηλάτης ανάμεσα στην Παμφυλία και τη Φρυγία, δίδοντάς της το όνομα Κρητόπολις, για να τιμήσει εκείνους, που συνόδευσαν αταλάντευτα και με θυσίες πολλές την εξακτίνωση του Ελληνισμού στα πέρατα της οικουμένης! 

Αλέξανδρος Κ. Παπαδερός

Ο ΜΕΓΑΣ ΜΙΚΗΣ ΕΧΕΙ ΣΗΜΕΡΑ ΓΕΝΕΘΛΙΑ - ΟΙ BEATLES ΤΡΑΓΟΥΔΟΥΝ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ ΠΡΙΝ ΜΙΣΟ ΑΙΩΝΑ

Ο μέγας Μίκης Θεοδωράκης συμπληρώνει σήμερα τα 87 του χρόνια και εισέρχεται αισίως στο 88 έτος της ηλικίας του. 

Αειθαλής και αγωνιστικός μέχρι το κόκαλο. Ακόμα κι αν διαφωνείς μαζί του δεν μπορείς να μην παρασυρθείς - έστω και λίγο - από το καταρρακτώδες πάθος του. Στην Ιδιωτική Οδό μπορείτε να δείτε όλες τις σχετικές με τον Μίκη αναρτήσεις εδώ. 

Επίσης, μπορείτε να διαβάσετε και το κείμενό μας Μάνος Χατζιδάκις - Μίκης Θεοδωράκης: Κινηματογραφικοί βίοι παράλληλοι. Σε κείνο το κείμενο γράφαμε: "Και οι δύο συνθέτες αξιοποίησαν ορχηστρικά θέματα, που έγραψαν για τις ανάγκες μιας ταινίας, προσθέτοντας εκ των υστέρων στίχους και δημιουργώντας δημοφιλή τραγούδια. Για παράδειγμα, το ορχηστρικό θέμα του Θεοδωράκη στην ταινία Ηoneymoon (έγινε το τραγούδι Αν θυμηθείς τ’ όνειρό μου, σε στίχους Νίκου Γκάτσου) τραγούδησαν, με αγγλικούς στίχους, και οι Beatles τον Ιούλιο του 1963", δηλ. τέτοια εποχή πριν μισό αιώνα, παρά ένα έτος. 

Τώρα εντόπισα στο youtube τη σχετική ηχογράφηση και σας την παραθέτω, αγαπητοί συνοδίτες. Οι Μπιτλς τραγουδούν ζωντανά στο BBC το τραγούδι "Αν θυμηθείς τ' ονειρό μου" σε αγγλικούς στίχους του Ουίλλιαμ Σανσόμ. Η αγγλική έκδοση του τραγουδιού ονομάστηκε "honeymoon song" για τις ανάγκες της ομώνυμης ταινίας.

 

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΚΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΜΕ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥΣ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ

Ο Τούρκος Πρόεδρος υποδέχεται τον Ρωμιό εκπρόσωπο των μειονοτήτων στην Τουρκία Λάκη Βίγκα

Νομίζω πως είναι η πρώτη φορά μετά την Κεμαλική εποχή που οι μειονότητες στην Τουρκία εισακούονται από την ηγεσία της χώρας. 

Η επίσημη εκπροσώπησή τους στη Γενική Διεύθυνση Βακουφίων στην Άγκυρα από τον δραστήριο και αποτελεσματικό, όπως φαίνεται από πολλά γεγονότα, Ρωμιό Λάκη Βίγκα, έχει αλλάξει το σκηνικό. Μόνο τους τελευταίους μήνες αρκετά ακίνητα επιστράφηκαν στα βακούφια που ανήκαν, κατά την εφαρμογή του νέου περί βακουφίων Νόμου που ψηφίστηκε το 2008. Και άλλα προνόμια, που αφορούν στην παιδεία, π.χ., απολαμβάνουν πλέον οι μη μουσουλμανικές μειονότητες. 

Χαρακτηριστικό της νέας, πραγματικά, αυτής εποχής, ήταν και η χθεσινή συνάντηση του Προέδρου της Τουρκικής Δημοκρατίας Abdullah Gül με εκπροσώπους των μειονοτήτων. Ο Τούρκος Πρόεδρος υποδέχθηκε, στο Προεδρικό Μέγαρο στα Θεραπειά, τον εκπρόσωπο των μη Μουσουλμανικών Βακουφίων στο Συμβούλιο της Γενικής Διεύθυνσης Βακουφίων Παντελή Βίγκα (ανήμερα της γιορτής του-τι καλύτερο δώρο, δηλ. δικαίωση των αγώνων του) μαζί με εκπροσώπους κοινοτήτων (Ρωμιοί, Αρμένιοι, Αρμενοκαθολικοί, Εβραίοι, Συροϊακωβίτες, καθολικοί Συροϊακωβίτες, Βούλγαροι κ.α.). 

Ο πρόεδρος άκουσε τους εκπροσώπους των μειονοτήτων και μετά τη συνάντηση σε δηλώσεις του ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «οι λύσεις που δίνονται είναι φυσιολογικές και δεν πρέπει να είμαστε καθηλωμένοι στα λάθη του παρελθόντος, όλοι πρέπει να είμαστε ίσοι πολίτες». 

Ας ελπίσουμε οι καλές εξελίξεις για τις μειονότητες στην Τουρκία να συνεχισθούν και Ρωμιοί, σαν τον Λάκη Βίγκα, να πρωτοστατούν στην δρομολόγηση τέτοιων εξελίξεων, που έχουν πλέον ιστορική σημασία. 

Δείτε σχετικά με τη συνάντηση τα όσα αναφέρονται στην ιστοσελίδα του Συνδέσμου Υποστήριξης Ρωμαίϊκων Κοινοτικών Ιδρυμάτων (rumvader), αλλά και τα όσα δημοσιεύονται και στον ιστότοπο της Τουρκικής Προεδρίας.

12ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΠΑΤΜΟΥ ΥΠΟ ΤΟΝ ΑΛΚΗ ΜΠΑΛΤΑ

Ο ακάματος μαέστρος Άλκης Μπαλτάς, δεν το βάζει κάτω και διοργανώνει και φέτος το Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής Πάτμου, το 12ο κατά σειρά, παρά τη δύσκολη συγκυρία. Επιμένει και θα προσφέρει στο κοινό ένα υψηλού επιπέδου πρόγραμμα, με 5 συνολικά συναυλίες κάθε μία από τις οποίες έχει το δικό της μουσικό χαρακτήρα και περιεχόμενο. 

Εκτός από τα πολύ προσεκτικά επιλεγμένα έργα - στολίδια της παγκόσμιας μουσικής και θρησκευτικής κληρονομιάς- που θα ερμηνευθούν, ιδιαίτερη βαρύτητα έχει και η επιμονή του Φεστιβάλ στην αφιέρωση, κάθε χρόνο, μίας βραδιάς στην Προστασία του Περιβάλλοντος, με ειδικά επιλεγμένα τραγούδια από το έντεχνο ρεπερτόριο. Με αυτό τον τρόπο το περιβάλλον, δομημένο και φυσικό, γίνεται αναπόσπαστο μέρος μίας σύγχρονης πνευματικότητας που εμπνέει και επιζητεί την προστασία του. 

Στο 12ο Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής Πάτμου θα ερμηνευθούν έργα από τη Βυζαντινή μουσική παράδοση με το ύφος της Πατμιακής Μουσικής παράδοσης, πολυφωνικά Επτανησιακά έργα και κλασικά έργα από το Μεσαίωνα έως τις ημέρες μας, ενώ μία από τις βραδιές είναι αφιερωμένη στα 100 χρόνια από τη γέννηση του Ποιητή μας Νικηφόρου Βρεττάκου, του οποίου ποιήματα και στίχοι θα εμπλουτίσουν το πρόγραμμα της τελευταίας συναυλίας του Φεστιβάλ.

Παίρνουν μέρος πολυμελή σχήματα όπως ο Βυζαντινός Χορός της Πολυφωνικής Χορωδίας Πάτρας, το Κερκυραϊκό φωνητικό σύνολο «Ιόνιος Αρμονία», η Ορχήστρα του Φεστιβάλ Πάτμου, η Χορωδία «Αρμονία» της Πάτμου, η Ορχήστρα Νυκτών Οργάνων «Άττικα», αλλά και ερμηνευτές όπως: η Κύπρια σοπράνο Έλενα Πατσαλίδου, η Ντιάνα Σάδερλαντ, η Ελένη Τσαλιγοπούλου με το σχήμα της κ.α.
Μια πρωτοτυπία, σε σχέση με τα προηγούμενα φεστιβάλ στην Πάτμο, αποτελεί η εμφάνιση, στην πέμπτη και τελευταία συναυλία (Τετάρτη 5 Σεπτεμβρίου), της Ορχήστρας Νυκτών Οργάνων «Άττικα». Η ορχήστρα αποτελείται από μαντολίνα, μαντόλες, κιθάρες, κοντραμπάσο και πιάνο. Την καλλιτεχνική ευθύνη του συνόλου έχει ο Άρης Δημητριάδης.
Η συναυλία της ορχήστρας «Άττικα» έχει τον τίτλο «Μουσική και Ποίηση» και είναι ένα αφιέρωμα στον Νικηφόρο Βρεττάκο. Το έτος 2012 έχει ανακηρυχθεί ως «Έτος Νικηφόρου Βρεττάκου». Με αφορμή την επέτειο αυτή, παρουσιάζονται χαρακτηριστικά αποσπάσματα του έργου του ποιητή πλαισιωμένα από έργα Μπαχ, Βιβάλντι, Πάρσελ, Μέντελσον, Τσαικόφκυ, Όφενμπαχ, Μάντζαρου και Γκαλάντι. Στο ποιητικό αναλόγιο η φιλόλογος Ελένη Δημοπούλου και στη μουσική επένδυση η Ορχήστρα Νυκτών Εγχόρδων ΑΤΤΙΚΑ. Ένας αρμονικός συνδυασμός Μουσικής και της Ποίησης του Ν. Βρεττάκου, ο οποίος γράφει σε ένα του ποίημα: "Οι στίχοι μου είναι γλάστρες στου Θεού το παράθυρο".

ΜΙΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΡΟΑΣΤΙΑΚΟΥ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΥ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΡΟΥΦ

Πριν λίγες μέρες είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο, στη σχολή της Αρχιτεκτονικής, την παρουσίαση της διπλωματικής εργασίας δύο πτυχιούχων, πλέον, νέων και ταλαντούχων αρχιτεκτόνων, του Αντώνη Τσιλιγιάννη και του Γιάννη Σαββόπουλου. Η παρουσίαση έγινε ενώπιον καθηγητών και φοιτητών, και ήταν αναλυτική, με χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας, φυσικά, και των σχετικών μακετών.  

Η διπλωματική αυτή εργασία πραγματεύεται τη δημιουργία ενός σταθμού προαστιακού σιδηροδρόμου στην περιοχή του Ρουφ, στην Αθήνα. Ο σταθμός αυτός επιλέγεται ως μέσο αναβάθμισης και αναζωόγονησης της περιοχής και της πόλης γενικότερα, ενώ διερευνώνται διάφορα ζητήματα για την επίτευξη αυτού του στόχου, από την χωροταξική και την πολεοδομική κλίμακα, μέχρι και την οικοδομική κλίμακα.

Η βασική συνθετική χειρονομία είναι η ανύψωση των σιδηροδρομικών τροχιοδρόμων ώστε να μην αποτελούν σκληρό όριο, όπως συμβαίνει σήμερα. Επιλέγεται η ανύψωση και όχι η υπογειοποίηση της γραμμής, ώστε αυτή να αποτελεί τοπόσημο της πόλης, που σήμερα έχει "γυρίσει την πλάτη της" στο τραίνο. Ταυτόχρονα, με αυτή την κίνηση, δίνεται και στον επιβάτη του τραίνου η δυνατότητα να έχει μια συνοπτική εμπειρία της πόλης κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του, αφού έρχεται σε οπτική επαφή με όλα τα φυσικά και αρχαιολογικά της τοπόσημα (Ακρόπολη, Φιλοπάππου, Λυκαβηττός, Καστέλλα). Με την ανύψωση των τροχιοδρόμων επιτρέπεται παράλληλα και η δημιουργία και αναδιάταξη μίας σειράς οδικών αξόνων, καθώς και αξόνων πεζών και ποδηλάτων, κάτω από τις υπερυψωμένες γραμμές, επανενώνοντας τις σήμερα αποκομμένες περιοχές από το τραίνο, και ενοποιώντας τον Ελαιώνα με το κέντρο της Αθήνας. Η ενοποίηση αυτή ισχυροποιείται από μια προσπάθεια σύνδεσης των πράσινων ζωνών του Ελαιώνα με τους αρχαιολογικούς χώρους του Κέντρου, καθιστώντας το σταθμό κομβικό σημείο μεταξύ πράσινων χώρων.

Ο σταθμός αποτελείται κτηριακά από 4 σκέλη. Ένα τεχνητό λόφο ήπιας κλίσης που οδηγεί τον επιβάτη/επισκέπτη στο κεντρικό αίθριο του σταθμού, 2 υπερυψωμένες γραμμές με τις πλατφόρμες τους, τη ζώνη αναμονής και έκδοσης εισιτηρίων, 2 εξώστες-καφετέριες με θέα στα τοπόσημα της πόλης, κι ένα στέγαστρο με μεταλλικά δικτυώματα, που δίνει την αίσθηση ότι ίπταται πάνω από την υπόλοιπη κατασκευή, και που από κάτω του τοποθετείται μηχανισμός πανιών που ελέγχουν το φυσικό φως ανάλογα με την ηλιακή πρόσπτωση. Το παιχνίδι του φωτός και της σκιάς, χάρη στο μηχανισμό και το σχεδιασμό του στεγάστρου, αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό του κτηρίου, ενός σταθμού που αρμόζει σε μια Μεσογειακή πόλη όπως η Αθήνα. Οι κυριότερες αρετές του κτηρίου είναι η εισχώρηση του εδάφους και της φύσης στο πιο κεντρικό του σημείο, η καθαρότητα των κινήσεων και η ευαναγνωσιμότητα των χώρων, η ανάλαφρη στέγαση, και κυρίως, το προαναφερθέν παιχνίδι του φωτός με τη σκιά.

Η όλη παρουσίαση ενθουσίασε τους παρισταμένους καθηγητές και φοιτητές. Χαίρομαι ιδιαίτερα για την πρόοδο του φίλου Αντώνη Τσιλιγιάννη, τον οποίο γνωρίζω κάμποσα χρόνια. Του εύχομαι να συνεχίσει με το ίδιο πάθος και την ίδια σοβαρότητα την επιστήμη του.

Ο ταλαντούχος νέος αρχιτέκτονας Αντώνης Τσιλιγιάννης

ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΟ ΤΕΜΕΝΟΣ (ΞΑΝΑ;) ΚΑΙ Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΟΣ

Ρεπορτάζ-φωτογραφίες του Νικολάου Μαγγίνα 

Έκπληξη και ερωτήματα προκαλούν οι δηλώσεις του Αντιπροέδρου της Τουρκικής Κυβέρνησης Μπουλέντ Αρίντς με την οποία τάσσεται υπέρ της μετατροπής της ιστορικής Βυζαντινής Εκκλησίας της του Θεού Σοφίας της Τραπεζούντος σε μουσουλμανικό τέμενος. Σε δηλώσεις του επισήμανε, μεταξύ άλλων, ότι «τα τεμένη είναι χώροι λατρείας του Θεού. Το τέμενος της Αγίας Σοφίας έχει μετατραπεί σε Μουσείο. Στη δική μας εποχή (σ.σ. επί διακυβέρνησης της γειτονικής χώρας από το Κόμμα AKP του Πρωθυπουργού Ερντογάν) κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατόν να συμβαίνει». «Τα τεμένη», συνέχισε ο κ. Αρίντς, «είναι χώροι λατρείας του Θεού, κανένας νόμος δεν μπορεί χρησιμοποιήσει αυτό (το μνημείο) διαφορετικά, παρεκτός για το σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκε». 

Ο Αντιπρόεδρος Αρίντς υπενθύμισε και την αντίστοιχη περίπτωση της μετατροπής σε τέμενος της Αγίας Σοφίας στη Νίκαια της Βιθυνία,  τον Οκτώβριο του 2011, λέγοντας πως «την περασμένη εορτή των θυσιών ανοίξαμε το τέμενος της Αγίας Σοφίας Νικαίας ώς οίκο προσευχής». 

Και αναφερόμενος στην Αγία Σοφία Τραπεζούντος είπε:  

«Το δεύτερο χαρμόσυνο νέο μας, αφορά στην Αγία Σοφία της Τραπεζούντος, στο άνοιγμα της ως οίκου προσευχής. Πρώτα ο Θεός, το συντομότερο δυνατόν θα ανοίξουμε όλοι μαζί το τέμενος της Αγίας Σοφίας στην Τραπεζούντα. Θα πάμε στην Τραπεζούντα να κάνουμε μία προσευχή της Παρασκευής, πρώτα ο Θεός, εκεί στο τέμενος των προγόνων μας να προσκυνήσουμε αναφωνώντας «Μέγας ο Θεός», είπε εμφαντικά ο κ. Αρίντς. 

Στις δηλώσεις του Αντιπροέδρου, ο Κοινοτάρχης Ζεκί Μπαϊταρ της περιοχής η οποία φέρει το όνομα «Πορθητής» και στην οποία βρίσκεται η Αγία Σοφία της Τραπεζούντος αντέδρασε έντονα. «Θα εναντιωθούμε σε αυτό. Εδώ, για χρόνια τώρα λειτουργεί, ως Μουσείο και έτσι είναι γνωστό εκτός χώρας. Έχουμε τεμένη αλλά είναι άδεια. Πρώτα θα πρέπει να γεμίσουμε εκείνα με κόσμο και κατόπιν εάν ο Αρίντς θέλει να την μετατρέψει (σ.σ. την Αγία Σοφία Τραπεζούντος) σε τέμενος, ας το κάνει. Θα πράξουμε ό,τι χρειάζεται για να παραμείνει Μουσείο. Εάν χρειαστεί θα ξεσηκωθούμε», κατέληξε ο κ. Μπαϊταρ. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι καταστηματάρχες της περιοχής αντέδρασαν στην απόφαση διότι αυτή η κίνηση θα είναι πλήγμα για τον τουρισμό της Τραπεζούντος.

Ο ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ, ΤΟ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΜΕΛΟΣ

Στην Καθημερινή της Κυριακής, 22 Ιουλίου, η Γιώτα Συκκά μας υπενθυμίζει με ένα ολοσέλιδο κείμενο την ιστορική διάλεξη του Μάνου Χατζιδάκι για το ρεμπέτικο, 63 χρόνια πριν, ήτοι την 31η Ιανουαρίου 1949. 

Η καλή δημοσιογράφος παρουσιάζει τα κύρια σημεία της διάλεξης – την οποία μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη εδώ – και αναφέρεται και στην μετέπειτα αποκήρυξη του ρεμπέτικου από τον Χατζιδάκι, όταν αυτό «έγινε τόσο αφόρητα νόμιμο, όσο το Κομμουνιστικό Κόμμα στις μέρες μας». 

Ο Χατζιδάκις σ’ εκείνη την διάλεξή του τόλμησε να τονίσει τη σχέση του ρεμπέτικου με το βυζαντινό μέλος, κάτι αδιανόητο – και βλάσφημο ίσως – για την εποχή, που το είδος αυτό του τραγουδιού ήταν συνώνυμο του περιθωρίου και της παρανομίας. 

Επιλέγω, λοιπόν, προς χάριν σας, αγαπητοί συνοδίτες, τα σημεία εκείνα της διάλεξης του Χατζιδάκι, που έχουν αναφορές στη σχέση ρεμπέτικου και βυζαντινού μέλους. 

Πριν, όμως, παραθέτω και μια καίρια παρατήρησή του για τη θεματολογία του ρεμπέτικου, όπου υπάρχει αναφορά στα «πλατειά χριστιανικά όρια της αγάπης». 

Γράφει ο Χατζιδάκις: 

"Και το ρεμπέτικο, αφού παίζει με πολύ και πηγαίο χιούμορ, σε ορισμένα διαλείμματα, γύρω από δραματικές περιπτώσεις μπαίνει με μεγαλύτερο άγχος μες στα βασικά και μεγάλα του θέματα: του έρωτα και της φυγής. Ένας ανικανοποίητος έρωτας που ξεκινάει από την πιο κυνική στάση και φτάνει με μια πρωτόγονη ένταση μέχρι τα πλατειά χριστιανικά όρια της αγάπης και μια φυγή που επιβάλλεται νοσηρά -θά ΄λεγα- από αδυναμία, μια που οι συνθήκες παραμένουν το ίδιο σκληρές σα μέταλλο στον άνθρωπο που κινάει για ν΄ αγαπήσει μ’ όλη του τη δύναμη κι όσο μπορεί περισσότερο". 

«...Tι μας πείθει ότι το ρεμπέτικο είναι η σημερινή μας λαϊκή έκφραση καθώς λες και που σαν τέτοια βέβαια πρέπει να συνδέεται με την παράδοση του δημοτικού τραγουδιού και του βυζαντινού μέλους, κι όχι ένα τραγούδι μιας ορισμένης κατηγορίας ανθρώπων που εκφράζει την προσωπικήν της κατάσταση;» [...]

"Ο ζεϊμπέκικος είναι ο πιο καθαρός, συγχρόνως ελληνικός ρυθμός. Ο δε χασάπικος έχει αφομοιώσει μιά καθαρή ελληνική ιδιομορφία. Πάνω σ΄ αυτούς τους ρυθμούς χτίζεται το ρεμπέτικο τραγούδι, του οποίου παρατηρώντας τη μελωδική γραμμή, διακρίνομε καθαρά απάνω την επίδραση ή καλύτερα την προέκταση του βυζαντινού μέλους. Όχι μόνο εξετάζοντας τις κλίμακες που από το ένστιχτο των λαϊκών μουσικών διατηρούνται αναλλοίωτες, μ’ ακόμη, παρατηρώντας τις πτώσεις, τα διαστήματα και τον τρόπο εκτέλεσης. Όλα φανερώνουν την πηγή, πού δεν είναι άλλη απ΄ την αυστηρή κι απέριττη εκκλησιαστική υμνωδία. Όχι πως το δημοτικό τραγούδι δεν έχει κι αυτό στοιχεία διοχετευμένα στο ρεμπέτικο. Μα πολύ λιγότερα. H παρουσία του είναι έντονη, ιδιαίτερα στο ελαφρότερο είδος που περισσότερο το χαρακτηρίζει μιά χάρη και μιά νnσιώτικη ελαφράδα. Παράδειγμα φέρνω, αν θυμάστε, κάπως παλιότερα το «Πάρτη βάρκα στο λιμάνι - κάτω στο Πασαλιμάνι» καθώς και το γνωστότατο «Ανδρέα Zέππo». Και τα δυό έχουν πολύ έντονα πάνω τους τη σφραγίδα του δημοτικού μας τραγουδιού. Μα για να εξηγήσουμε τη βασική αυτή προέκταση του βυζαντινoύ μέλους στο ρεμπέτικο, αρκεί να δούμε πόσο κοινή ατμόσφαιρα δημιουργούσε η παρακμή του Βυζαντίου με τη δικιά μας σήμερα. Ατμόσφαιρα το ίδιο καταπιεστική, το ίδιο ασαφής, άσχετα αν στα χρόνια εκείνα προερχόταν από ένα λαθεμένο ξόδεμα θρησκευτικού συναισθήματος. Έτσι τα εκφραστικά στοιχεία του ετoιμόρoπoυ Βυζαντίου με την άμεση παθητικότητά τους βρίσκουν οικεία ατμόσφαιρα μες στο ρεμπέτικο -το σύγχρονο λαϊκό μέλος- για ν’ αναπτυχθούν και να συνθέσουν τη σημερινή εκφραστική μορφή μιας το ίδιο έντονης παθητικότητας. [...]

Εξετάζοντας τώρα το ύφος του τραγουδιού βρίσκομε ευθύς εξ΄ αρχής το βασικό εκείνο χαρακτήρα του συγκρατημένoυ, που μόνο επειδή είναι γνήσια ελληνικό, μπορεί και το κρατεί με τόση συνέπεια. Και στη μελωδία και στα λόγια και στο χορό, δεν υπάρχει κανένα ξέσπασμα, καμιά σπασμωδικότητα, καμιά νευρικότητα. Δεν υπάρχει πάθος. Υπάρχει ή ζωή με την πιο πλατειά έννοια. Όλα δίνονται λιτά, απέριττα με μιά εσωτερική δύναμη που πολλές φορές συγκλονίζει. Μήπως αυτό δεν είναι το κύριο και μεγάλο στοιχείο που χαρακτηρίζει την ελληνική φυλή; Και ακόμα ολάκερο το λαμπρό μεγαλείο της αρχαίας τραγωδίας και όλων των αρχαίων μνημείων, δεν βασίζεται πάνω στην καθαρότητα, στη λιτή γραμμή και προπαντός στο απέραντο αυτό sostenuto που, προϋποθέτει δύναμη, συνείδηση και πραγματικό περιεχόμενo; Ποιά από τις καλές τέχνες στον τόπο μας σήμερα μπορεί να περηφανευτεί ότι κράτησε τη βασική αυτή ελληνικότητα -τη μοναδική άξια κληρoνoμιά που έχουμε πραγματικά στα χέρια μας- για τη σύνθεσή της. Ποιά μουσική μας μπορεί να ισχυριστεί σήμερα ότι βρίσκεται πέρα απ΄ το βυζαντινό μέλος, πέρα απ΄ το δημοτικό τραγούδι και στη χειρότερη περίπτωση πέρ’ απ΄τις σπασμένες αρχαίες κολώνες του Παρθενώνος και του Ερεχθείου, ότι βρίσκεται εκεί που όλα αυτά βρεθήκανε στην εποχή τους; Το ρεμπέτικο τραγούδι είναι γνήσια ελληνικό, μοναδικά ελληνικό".

Και αφού παρουσιάζει τον Βαμβακάρη και την Μπέλλου, που παίζουν και τραγουδούν λίγα τραγούδια δικά τους, του Βασίλη Τσιτσάνη και του Γιάννη Παπαϊωάννου, ο Χατζιδάκις επανέρχεται για να επισημάνει: 

«Ακούσατε με τι ψυχρότητα και αυστηρότητα ειπώθηκαν αυτά τα πέντε τραγούδια. Ο ρυθμός δεν ξέφυγε ούτε πιθαμή για να τονίσει κάτι πιο έντονα, οι φωνές ίσιες, μονοκόμματες λες και τα λόγια δεν είχαν συγκίνηση. Ετσι είναι. Τίποτες που να σε προκαλέσει να τα προσέξεις, να τα ξεχωρίσεις. Πρέπει να ξελαφρώσεις μέσα σου για να δεχτείς τη δύναμή τους. Αλλιώς τα χάνεις γιατί αυτά δεν σε περιμένουν».

Διαβάστε, επίσης, στην Ιδιωτική Οδό:
Το Ρεμπέτικο του Σκαλκώτα, όπου γίνεται, επίσης, αναφορά στη διάλεξη του Χατζιδάκι για το ρεμπέτικο.

Η ΑΛΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΜΑΝΟΣ ΠΡΙΝ 50 ΧΡΟΝΙΑ... ΚΑΙΣΑΡ ΚΑΙ ΚΛΕΟΠΑΤΡΑ!

Σαν σήμερα, 23 Ιουλίου του 1996, έφυγε η Αλίκη.

Μόλις είχε γιορτάσει τα γενέθλιά της, ανήμερα του Προφήτη Ηλία (20 Ιουλίου).

Στην Ιδιωτική Οδό διαβάστε για τον πρώτο χρυσό δίσκο της ελληνικής δισκογραφίας, που έκανε η Αλίκη με τον Μάνο Χατζιδάκι (τα τραγούδια για την ταινία "Το ξύλο βγήκε απ'τον παράδεισο"). Για τη μουσική σχέση Αλίκης και Μάνου διαβάστε το κατατοπιστικότατο κείμενο του φίλου Αλέξη Λιόλη εδώ.

Εδώ κάνω μια απλή αναφορά στη συνεργασία τους στο έργο του Bernard Shaw "Καίσαρ και Κλεοπάτρα", που παρουσιάστηκε τον Οκτώβριο του 1962 στο θέατρο "Κοτοπούλη - Rex". Πέρασαν κιόλας 50 χρόνια!... 

Το έργο ανέβηκε σε σκηνοθεσία Αλέξη Σολομού, σκηνικά και κοστούμια Νίκου Εγγονόπουλου και πρωταγωνιστές την Αλίκη Βουγιουκλάκη και τον Τζαβαλά Καρούσο. Οι στίχοι των τραγουδιών του Μάνου Χατζιδάκι. Η μουσική διδασκαλία τραγουδιστών και ορχήστρας της Έλλης Νικολαίδου. Τραγούδι: Ευγενία Συριώτη, Σπύρος Σακκάς, Ζωή Φυτούση, Γιώργος Κωνσταντίνου.

Ήταν η πρώτη θιασαρχική δουλειά της Αλίκης Βουγιουκλάκη, και ο θίασος ήταν από κοινού με τον Μ.Χατζιδάκι. Η Αλίκη ένιωθε ήδη εγκλωβισμένη στην εικόνα της και έκανε την πρώτη της προσπάθεια να ξεφύγει από αυτή, στήνοντας μια πολύ προσεγμένη παράσταση με τους εκλεκτότερους συνεργάτες. Ωστόσο το κοινό που σχεδόν δεν αναγνωρίζει την Αλίκη και σοκάρεται με τα τολμηρά ενδύματα της Κλεοπάτρας δεν προτιμά το έργο και δεν γεμίζει το τεράστιο θέατρο. Έτσι η παράσταση "κατεβαίνει" σχεδόν αμέσως, αλλά η μουσική του Χατζιδάκι παραμένει ως σήμερα μια υπέροχη μουσική Ροσσινικής υφής.

ΤΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΕΝΟΣ ΝΑΟΥ Σ' ΕΝΑ ΤΟΠΟ ΜΕ ΠΟΝΤΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ

του παπαδάσκαλου Κωνσταντίνου Ι. Κώστα 

Πλήθος πιστών με λαμπρά, γιορτινά πρόσωπα, με ευγένεια πολιτισμού και ορθόδοξου ήθους, μιας τοπικής κοινωνίας, που ήρθε από τον Πόντο, εγκαταστάθηκε στο Χεϊμπελί, (τούρκικο χωριό τότε) ρίζωσε με πίστη στις αυτόχθονες δυνάμεις του και αναπτύχτηκε εγκάρδια και δυναμικά, χωρίς το σύνδρομο του φόβου για την απώλεια κεκτημένων, απέναντι στις άλλες τοπικές και αδελφές κοινωνίες, επιδείχνοντας εργατικότητα αλλά και ανοιχτή, άφοβη συνεργατικότητα, μέσα από δυσοίωνες κοινωνικές και πολιτικές καταστάσεις, όλος αυτός ο ευγενής λαός, κουβαλώντας αυτήν τη μακραίωνη παράδοση της λεπτής, ως αύρας, ευγένειας ψυχής, από τις γιαγιάδες του Πόντου μέχρι τα νέα παιδιά-μαθητές, συμμετείχε στην Ακολουθία των Εγκαινίων και στην Αρχιερατική Θεία Λειτουργία, που τέλεσε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σερβίων και Κοζάνης κ. Παύλος, (20-7-2012), στον περικαλλή νεόδμητο ιερό Ναό του Προφήτη Ηλία στον οικισμό Αύρας Ίμερας, δίπλα στη λίμνη του Αλιάκμονα-Πολυφύτου. 

Στα εγκαίνια ήταν παρούσα και η τοπική ηγεσία με το Δήμαρχο Σερβίων-Βελβεντού κ. Βασίλη Κωνσταντόπουλο, τον Αντιδήμαρχο κ. Γεώργιο Μπάκανο και τον Πρόεδρο της τοπικής Κοινότητας κ. Αβραάμ Σταυρίδη. Παρών στη γιορτή και ο Πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ίμερας, με το ‘’εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο της μακεδονικής γης’’, παραγωγής Ίμερας, κ. Δημήτριος Παπαδόπουλος. 

Ο Σεβασμιώτατος κ. Παύλος δείχνοντας το εγκαινιασθέν αντιμήνσιο στο λαό, εξήγησε τι είναι αυτό και τι σημαίνει εκκλησιολογικά η χρήση του από τους Πρεσβυτέρους της Εκκλησίας για την ενότητα, γνησιότητα και εγκυρότητα της κοινωνίας του αδιαίρετου σώματος της Εκκλησίας. 

Ο Ναός του Προφήτη Ηλία Αύρας Ίμερας, είναι το επιστέγασμα πόθων και εμμονής στην πατρώα εκκλησιαστική πίστη όλων των Ιμεριωτών, που ενίσχυσαν με ποικίλους τρόπους την ευγενή πρωτοβουλία του ζεύγους Νικολάου και Σοφίας Αρουτσίδη για τη θεμελίωση και αποπεράτωση του ιερού Ναού, που σήμερα αποτελεί κόσμημα ομορφιάς στον παραλίμνιο πανέμορφο και παραδείσιο οικισμό της Αύρας Ίμερας, αλλά και συνεχή υπόμνηση για την ανάγκη αποδοχής εκκλησιοκεντρικού κοινωνικού τρόπου ύπαρξης και συνύπαρξης λαών και πολιτισμών, με κέντρο την ευχαριστιακή τράπεζα, μέσα από τη ζωντανή αγιοπατερική παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας με χαρακτηριστικά πρόσληψης, ανοιχτότητας και συνυπαρκτικότητας, όπως προβάλλονται μέσα και από τον εγκαινιασμό του ι. Ναού με ιερά λείψανα Μαρτύρων και Οσίων της Εκκλησίας, ανδρών και γυναικών, που αγάπησαν πολύ και πρόσφεραν τον εαυτό τους εθελόθυτα θύματα για το υπέρ παν όνομα του Ιησού Χριστού.

ΤΟ ΧΡΙΣΤΟΝΙΟ ΤΟΥ SER

Ο κ. Ναρσής Σαμπαζιώτης, με αφορμή διάφορα "χριστόνια" ιστολόγια έγραψε ένα εύστοχο σχόλιο, στο οποίο μεταξύ άλλων σημειώνει:

Στο CERN, λοιπόν, ανακάλυψαν το μποζόνιο του Χίγκς και «σιγά τα ωά» θα πει δικαιολογημένα κάποιος. Στην Ελλάδα, κάποιοι «καθαροί» και «ακραιφνείς» χριστιανοί, κατόρθωσαν να πραγματοποιήσουν ένα ασύλληπτο επιστημονικό άλμα, το κορυφαίο ίσως επίτευγμα ιατρικής καινοτομίας και πρωτοποριακής τεχνολογίας απο την εποχή του Ιπποκράτη. Οι εν Ελλάδι νεο-ζηλωτές ανακάλυψαν το αυθεντικό σωματίδιο του Θεού, το περίφημο χριστόνιο του Ser (πρόκειται για σύντμηση του ουσιαστικού Σερ-αφείμ, όνομα του μητροπολίτου Πειραιώς, στον οποίο ανιχνεύθηκε για πρώτη φόρα, σε μεγάλες ποσότητες, το χριστόνιο). 

Θα ήταν πνευματικά επωφελής για την Εκκλησιαστική κοινότητα να γνωρίζει τα αποτελέσματα αυτών των μετρήσεων, συγκεντρωμένα σε μία περιοδική έκδοση, που θα κυκλοφορεί ως ένθετο του (Υπερ)Ορθόδοξου Τύπου. Σε ειδικές περιπτώσεις δε, π.χ. πριν την εκλογή νέου επισκόπου ή την χειροτονία πρεσβυτέρου, θα ακολουθεί έκτακτη έκδοση, η οποία θα περιέχει τα πορισμάτα απο τις αιματολογικές και βιοχημικές εξετάσεις των υποψήφιων κληρικών. Με αυτόν τον τρόπο θα απαλλαγούν πολλοί «πιστοί» από την αγωνιώδη αναζήτηση των πολύτιμων πληροφοριών που βρίσκονται διάσπαρτες στο αχανές διαδίκτυο. Τέλος, θα σας πρότεινα να συνεργαστείτε με το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, το οποίο μέσα από το ανιχνευτικό πρόγραμμα νεογνών -γνωστού ως screening - ελέγχει προληπτικά τα βρέφη για ορισμένες γενετικές ή μεταβολικές διαταραχές. Με την κατάλληλη προσαρμογή του test, μετά φυσικά και από τις δικές σας επιστημονικές υποδείξεις, θα καταστεί δυνατόν να ανιχνεύεται στο αίμα των νεογνών και το χριστόνιο συν των άλλων νοσημάτων. Έπειτα, τα αποτελέσματα του test θα αποστέλλονται στις μητροπόλεις και από εκεί θα μοιράζονται στις κατά τόπους ενορίες. Όσοι φέρουν το συγκεκριμένο σωματίδιο στο αίμα τους θα γίνονται μέλη της Εκκλησίας, ενώ όσοι πάσχουν από έλλειψη, θα διώκονται.  

Διαβάστε ολόκληρο το σχόλιο στη Σερμύλη.

ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΣΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΩΝ ΔΕΛΦΩΝ

Τριάντα χρόνια μετά την τελευταία θεατρική παράσταση, το αρχαίο θέατρο των Δελφών άνοιξε χθες βράδυ, 21 Ιουλίου, και πάλι για μία και μοναδική εκδήλωση όπου ο λόγος «συνομίλησε» με τη μουσική. 

Στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε και την οποία διοργάνωσε το Φεστιβάλ και Αθηνών και Επιδαύρου συμμετείχαν καταξιωμένοι καλλιτέχνες, ηθοποιοί και μουσικοί. Αποσπάσματα από έργα του αρχαίου δράματος και ποίηση απέδωσαν οι ηθοποιοί Γιάννης Βογιατζής, Νίκος Καραθάνος, Ελένη Κοκκίδου, Λυδία Κονιόρδου, Όλια Λαζαρίδου, Βασίλης Παπαβασιλείου, Ρένη Πιττακή και Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου.

Το Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο και ο κλαρινετίστας Διονύσης Γραμμένος

Το περίφημο Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο, που αποτελούν οι Γιώργος Δεμερτζής (βιολί α'), Δημήτρης Χανδράκης (βιολί β'), Ντέηβιντ Μπόγκοραντ (βιόλα) και Αγγελος Λιακάκης (τσέλο), ερμήνευσε τις "Πέντε Ελληνικές Μελωδίες" του Ραβέλ με τη συμμετοχή της σοπράνο Λένιας Ζαφειροπούλου, τα δύο πρώτα μέρη από το Κουιντέτο για κλαρινέτο του Μότσαρτ με σολίστ τον ταλαντούχο κλαρινετίστα Διονύση Γραμμένο, και τέσσερις από τους Ελληνικούς χορούς του Νίκου Σκαλκώτα: Τσάμικος ΙΙ, Νησιώτικος, Αρκαδικός, και Μαριορή μου Μαριορή. 

Και μόλις οι μουσικοί ολοκλήρωσαν το πρόγραμμά τους, ακούστηκε από το βάθος, σαν μέσα από τα βουνά, η φωνή της Λυδίας Κονιόρδου σ' ένα απόσπασμα, το πιο σπαρακτικό, από τη «Μήδεια». Ακολούθησε ο Βασίλης Παπαβασιλείου, και ο αντίλαλος που έκανε η φωνή του μαζί με τον διαυγή έναστρο ουρανό δημιουργούσε μοναδικά συναισθήματα στο κοινό. Ο Βασίλης Παπαβασιλείου επέλεξε το ποίημα του Χέντερλινγκ «Ψωμί και κρασί», το οποίο μετέφρασε ο ίδιος. Ιδιαίτερη στιγμή ήταν όταν ο ηθοποιός Γιάννης Βογιατζής (είχε παίξει στο αρχαίο θέατρο Δελφών το 1957) ερμήνευσε το πιο δημοφιλές απόσπασμα από τους «Πέρσες» του Αισχύλου: «Ιτε παίδες Ελλήνων...». Η Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου επέλεξε «Αγαμέμνονα», ο Νίκος Καραθάνος «Ηρακλή Μαινόμενο», η Ελένη Κοκκίδου «Αντιγόνη», η Ολια Λαζαρίδου αποσπάσματα από Ορφικούς Υμνους με τη συνοδεία του Διονύση Γραμμένου. Τελευταία εμφανίστηκε στην ορχήστρα του θεάτρου η Ρένη Πιττακή, με λίγα φτερά περασμένα στα χέρια της, μεταφέροντας ένα μικρό απόσπασμα από την Πάροδο των «Ορνίθων», έτσι όπως τους είχε ερμηνεύσει το 1968 με το Θέατρο Τέχνης. «Αν κανείς σας, ω θεατές μας θέλει εδώ κι εμπρός να ζει...» τραγούδησε και χόρεψε στα βήματα που η Ζουζού Νικολούδη είχε διδάξει σ' εκείνον τον ανεπανάληπτο χορό. Πριν μας αποχαιρετήσουν όλοι, ο Βασίλης Παπαβασιλείου έστειλε έναν «χαιρετισμό» στον άνθρωπο που πρώτος άνοιξε στο κοινό αυτόν τον μαγικό χώρο: τον Άγγελο Σικελιανό. 
Ο κόσμος που κατέκλυσε το αρχαίο θέατρο των Δελφών καταχειροκρότησε τους συντελεστές, αφού είχε απολαύσει μια ξεχωριστή βραδιά ποίησης και μουσικής στο θέατρο του ομφαλού της γης!

Ανάμεσα στο κοινό διακρίνονται: ο διευθυντής του Ωδείου Κόνταλυ Μιχάλης Πατσέας, ο αειθαλής φιλόμουσος Θάνος Κωνσταντινίδης, η σύζυγος του Γ. Δεμερτζή Τάττη. 

Το ΝΕΚ και η σοπράνο Λένια Ζαφειροπούλου

Λυδία Κονιόρδου

ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΩΣ ...ΤΟΥΡΚΟΦΑΓΟΥ!

Θαυμάσια τα γράφει ο αρχιμ. Παύλος Παπαδόπουλος, της Ι. Μητροπόλεως Βεροίας, στο κείμενό του "Πρέπει να νοιάζει τον χριστιανό εάν και πότε θα πάρουμε την Πόλη;" Και βέβαια θίγει την ουσία του ζητήματος όταν επισημαίνει: 

"Είναι φοβερή η εμμονή όμως κάποιων χριστιανών να διαστρέφουν το Ορθόδοξο φρόνημα. Και αναφέρομαι στο ότι πολλοί χριστιανοί -και δυστυχώς και ιερείς-  επιμένουν να ασχολούνται μόνο με το εάν και πότε οι χριστιανοί θα πάρουμε την Πόλη ή πότε θα αφανίσουμε τους Τούρκους και όλα αυτά τα παρόμοια τα οποία δεν μπορώ να καταλάβω στο πως μας προάγουν πνευματικά!"

Δυστυχώς αυτή την φοβερή παραφιλολογία - που καταντάει και γελοία στα μάτια σοβαρών ανθρώπων - την συντηρούν ακροδεξιά ΜΜΕ τα οποία ονειρεύονται την Πόλη και επιστρατεύουν προς τούτο "προφητείες" του Γέροντος Παϊσίου και δεν ξέρω ποιού άλλου. Το θέμα το έχουμε επισημάνει από καιρό με ειδικές αναρτήσεις εδώ κι εδώ. 

Διαβάζω, όμως, στο διαδίκτυο κάτι που φέρεται ότι έγραψε ο Γέροντας Παΐσιος σ' ένα πνευματικοπαίδι του και αναδημοσιεύεται σε βιβλίο και παντού πλέον. Έγραψε, λοιπόν, ο μακαριστός Γέροντας: 

«Αγαπητέ μου αδελφέ Ιωάννη, Εύχομαι ο Θεός να δώση γρήγορα να έλθη η χάση του τουρκικού φεγγαργιού. Αμήν. Του Αγίου Δημητρίου κλείνω δύο χρόνια που προσευχήθηκα στην Αγιά Σοφιά μας, και είπα τα παράπονα μου στον Καλόν Θεόν. Με κατάλαβε ο Τούρκος φύλακας πού προσευχὀμουν και με έδιωχνε έξω... Πιστεύω δεν θα την αφήση την Αγία Σοφιά μας στα χέρια των βρώμικων Τούρκων. Είναι ένας Λαός σαν τους γύφτους βρώμικος και φοβιτσιάρικος. Τώρα δεν έχουν ιδανικά, διότι πριν πιστεύανε στον Μωάμεθ, αργότερα στον Κεμάλ. Τώρα ούτε στον Μωάμεθ πιστεύουν (γιατί μορφώθηκαν κάπως, και είδαν ότι ήτο ένας αγύρτης ο Μωάμεθ), ούτε και στον Κεμάλ πιστεύουν, αλλά στην σαρκολατρία. Ενώ εμείς πιστεύουμε στον Χριστό, ο οποίος έχει συνέχεια την Θεϊκή Του Αξία. Και ο Ελληνικός Λαός έχει πάντα ιδανικά. Και τον Χριστό και την Παναγία μαζί του. Με αγάπη Χριστού, Μοναχός Παΐσιος». 

Δεν μπορώ να πιστέψω ότι ο Γέροντας Παΐσιος έγραψε για δύο λαούς (Τούρκους και Γύφτους) ότι είναι - όχι αντίχριστοι - αλλά βρώμικοι και φοβιτσιάρικοι! Και μάλιστα, στο τέλος τονίζει την υπεροχή του Ελληνικού Λαού, σε αντιδιαστολή με τους "βρώμικους". Κι έτσι οι σημερινοί Ελληναράδες λένε μεταξύ τους: "Ευτυχώς που δεν είμαστε σαν κι αυτούς (sic). Το είπε και ο Γέροντας Παΐσιος". 

Σε καμία περίπτωση δεν αμφισβητώ την ενάρετη πολιτεία του Γέροντα. Με προβληματίζει, όμως, έντονα, η καπηλεία του από τα γελοία εθνικιστικά στοιχεία. Και - συγγνώμη - αλλά δεν συμμερίζομαι απόψεις σαν τις παραπάνω για τους Τούρκους, τους Γύφτους ή όποιους άλλους λαούς, ακόμα κι αν τις είπε ο Γέροντας αυτός ή όποιος άλλος. 

Αν υπάρχει θεολογικός αντίλογος ας κατατεθεί. 

Π.Α.Α.

ΠΕΡΙ ΤΟΝ ΦΩΤΙΣΜΟΝ ΤΩΝ ΙΕΡΩΝ ΝΑΩΝ

ὑπὸ Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου

"Ignoranti quem portum petat, 

nullus suus ventus est". (Seneca) 

Ὡς γνωστόν, τὸ θέμα τοῦ φυσικοῦ καὶ τεχνητοῦ φωτισμοῦ τῶν ναῶν καὶ ἡ σχέσις του πρὸς τὴν ναοδομίαν ἔχον ἰδιαίτερον συμβολισμόν, τυγχάνει σπουδαιότατον ἀπὸ τεχνικῆς κυρίως ἀπόψεως, παρουσιάζει δὲ ἰδιαιτέραν προβληματολογίαν, δυστυχῶς ἄγνωστον καὶ ἀδιάφορον ἐν πολλοῖς παρ’ ἡμῖν. 

Κατ’ ἀρχὴν λεκτέον, ὅτι εἰς ἑκάστην Ἀκολουθίαν ὑφίσταται μία διπλῆ συνάντησις, ἡ μία μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων καὶ ἡ ἑτέρα αὐτῶν μετὰ τοῦ Θεοῦ. Διὰ τὴν πρώτην πρέπει ὁ ναὸς νὰ εἶναι φωτεινός, διότι ἡ εὐεξία τῶν ἀνθρώπων ἐξαρτᾶται ἀποφασιστικῶς ἐκ τῆς φωτεινότητος, τῆς πληρότητος αὐτῆς θεωρουμένης ὡς θετικῆς καὶ διεγερτικῆς, ἐνῶ τῆς ἐλλείψεως τοῦ φωτὸς ὡς ἀρνητικῆς καὶ πιεστικῆς. Ὁ χῶρος τοῦ ναοῦ δέον νὰ εἶναι τόσον φωτεινός, ὥστε οἱ ἄνθρωποι νὰ ἀλληλοβλέπονται κατὰ τὴν εἴσοδον καὶ ἔξοδον εἰς αὐτόν, εἰς τὰ καθίσματα, κατὰ τὴν πορείαν πρὸς τὴν Θείαν Μετάληψιν, νὰ ἠμποροῦν νὰ παρακολουθοῦν ἐξ ἐκδόσεων τὴν Θείαν Λειτουργίαν εἰς ὅλας τὰς θέσεις. Τὸ Ἱ. Βῆμα πρέπει νὰ εἶναι τόσον φωτεινόν, ὥστε νὰ βλέπουν τὸ πρόσωπον τῶν κληρικῶν. Πρὸς τοῦτο δέ, εἷς πεντηκοντούτης χρειάζεται διπλάσιον φῶς ἀπὸ ἕναν τεσσαρακοντούτην, καὶ εἱς ἑξηκοντούτης τὸ πενταπλάσιον. Τὸ φῶς δέον νὰ φωτίζει τὰ καθίσματα, τοὺς χώρους διακινήσεως καὶ διαδρόμους τῶν λιτανειῶν. Ὁ χῶρος τοῦ ναοῦ πρέπει νὰ εἶναι θεατὸς εἰς τὸ μέγεθος, τὸ ὕψος καὶ τὴν ὡραιότητά του κατὰ τὸ φῶς τῆς ἡμέρας, ἀλλὰ καὶ κατὰ τὰς Ἀκολουθίας τῶν σκοτεινῶν ἡμερῶν καὶ ἐποχῶν. Τμήματα αὐτοῦ, ὡς π.χ. οἱ θόλοι καὶ αἱ ὀροφαί, δέον νὰ εὑρίσκονται οὔτε εἰς τὸ σκότος, οὔτε εἰς τὴν πλήρη φωτεινότητα, ἀποσπώμενα ἐκ τῆς ἀρχιτεκτονικῆς συναφείας. Τὸ φῶς πρέπει νὰ παράγει πολυπλεύρως ὑπερτεθεμένας, μαλακὰς καὶ ἐπιφανειακὰς σκιὰς μετ’ ὀλίγων φωτιστικῶν ἀντιθέσεων, καὶ νὰ ἀφήνει νὰ ἐμφανίζονται φυσικῶς ὅλα τὰ χρώματα εἰς τὸν χῶρον τοῦ ναοῦ, τῶν ἀμφίων, τῶν ἀγαλμάτων, τοῦ διακόσμου καὶ τῶν προσώπων τῶν πιστῶν. 

Ὁ τεχνητὸς φωτισμὸς δέον εἰς τὴν κατεύθυνσιν αὐτὴν νὰ ἀκολουθεῖ εὐρέως τὸν φυσικὸν τοιοῦτον. Διὰ τὴν συνάντησιν μὲ τὸ Θεὸν πρέπει τὸ φῶς νὰ εἶναι ὄχι μόνον ἀνοικτόν, ἀλλὰ καὶ ἑορταστικόν, διότι ἑκάστη Θεία Λειτουργία εἶναι μία ἑορτή. Καὶ ὀφείλει κατὰ τὴν ποιότητά του νὰ διακρίνεται ἀπὸ τὸν φωτισμὸν τῶν διοικήσεων τῶν παραγωγικῶν κέντρων, τῶν καταστημάτων ἢ Μουσείων, τῶν ὁδῶν καὶ πλατειῶν. Τὸ φῶς τῶν κηρίων ἀνέκαθεν ἐθεωρεῖτο ἑορταστικόν, διὸ καὶ ὁ φωτισμὸς τῶν ναῶν δέον νὰ γίνηται μὲ ἓν φῶς ὁμοιάζον πρὸς τὸ τῶν κηρίων, ὡς τῶν διαφανῶν λαμπτήρων. Καὶ τοῦτο μὲ τὰ μικρά του φωτεινὰ σημεῖα καὶ τὴ λαμπρότητά του, ἐπενεργεῖ ἑορταστικῶς ὡς ἐπιπρόσθετος φωτισμὸς εἰς τὸν ἡμερήσιον τοιοῦτον, κατὰ τὸ ἑσπέρας μὲ τὸ θερμαντικὸν αὐτοῦ φῶς ἐκλαμβανόμενον ὡς κατάλληλον καὶ εὐχάριστον1. 

Διὸ καὶ τώρα ἐρχόμεθα εἰς τὴν ἐπισήμανσιν μερικῶν μόνον σημείων, ἀναφερομένων εἰς τὸ ἐξωτερικόν, καὶ κυρίως εἰς τὸ ἐσωτερικὸν τοῦ ναοῦ: 

Ὁ πίναξ ἀνακοινώσεων τῶν Ἀκολουθιῶν δέον νὰ εἶναι φωτεινός, πρὸς εὐχερῆ ἀνάγνωσιν. 

Ὁ ναὸς πρέπει νὰ εἶναι προσκλητικὸς κατὰ τὸ δειλινόν, καὶ τὸ σκότος φωτιζόμενος ἔξωθεν. 

Οἱ ὑπὸ πολλῶν ἐπισκεπτόμενοι ναοὶ δέον νὰ φωτίζονται ὁλοημέρως εἰς τὰς σκοτεινάς των ζώνας, καὶ ἀπὸ τὸ δειλινὸν εἰς ὁλόκληρον τὸ χῶρον των, μάλιστα δὲ μὲ φωτιστικὰ οἰκονομικῆς ἐνεργείας, ἐνῶ οἱ ὑπὸ ὀλίγων ἐπισκεπτόμενοι νὰ ἀνάπτουν τὰ φῶτα των κατὰ τὴ εἴσοδον τῶν πιστῶν, καὶ νὰ τὰ σβήνουν κατὰ τὴν ἔξοδόν των αὐτομάτως καὶ δὴ νὰ ἀνάπτουν ἀμέσως, κατευθύνοντας τοὺς ἐπισκέπτας πρὸς ὁρισμένα σημεῖα. 

Κατὰ τὸ δειλινὸν καὶ τὸ σκότος ἀπαιτεῖται μία μικρὰ φωτεινότης, ἡ ὁποία βοηθᾶ εἰς τὴν διάγνωσιν καὶ τὸν προσανατολισμὸν τοῦ χώρου. Καὶ τοῦτο τὸ φῶς πρὸς βλέψιν (Licht zum Sehen), μεταδίδει εἰς τοὺς πιστοὺς ἓν αἴσθημα ἀσφαλείας. Ὁ συνήθης φωτισμὸς τῆς Λειτουργίας διὰ τοῦ διαρκοῦς τοιούτου, κατὰ κανόνα τυγχάνει ἀντιοικονομικὸς καὶ φωτίζει τὸν χῶρον, ὅταν ἀνοίγουν μόνον μερικὰ φωτιστικά, λίαν ἀνίσως. Μεγάλαι δὲ φωτιστικαὶ διαφοραὶ εἰς αὐτόν, παρενοχλοῦν τὴν ἡσυχίαν τῶν ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται ἐκεῖ ἢ προσεύχονται. Διὸ καὶ εἶναι ἀναγκαῖον νὰ τοποθετήσει τις τὸν φωτισμὸν αὐτὸν μὲ ἓν οἰκονομικὸν φωτιστικόν, εἰς ἓν κεχωρισμένον σύστημα. 

Ἡ φωτιστικὴ ἰσχὺς εἰς τὸν χῶρον τοῦ ναοῦ ἠμπορεῖ βεβαίως νὰ εἶναι τόσον μικρά, ἐὰν οἱ ἐπισκέπται καταφθάνουν εἰς αὐτὸν ἐν σκότει, ἐκ τόπων οἱ ὁποῖοι εἶναι ὡσαύτως σχετικῶς σκοτεινοί. Ὁ ναὸς δέον νὰ εἶναι γενικῶς φωτεινότερος, ἐὰν εὑρίσκεται εἰς ἕνα δρόμον πλήρη φωτός, ἢ ἐὰν ἐπισκέπτωνται αὐτὸν καὶ ἄνθρωποι μὲ ἐνδιαφέροντα ἱστορίας τῆς τέχνης. 

Ὁρισμένοι χῶροι ἠμποροῦν διὰ τοῦ φωτὸς νὰ χωρισθοῦν ἐκ τοῦ βασικοῦ φωτισμοῦ. Ὅπως ἡ καθοδήγησις τοῦ βλέμματος τῶν ἐπισκεπτῶν εἰς ἕνα πίνακα τῆς ἀψῖδος διά τινος φωτός. Καὶ τοῦτο πρὸς τὴν εἰδικὴν ὄψιν (Licht zum Hinsehen), τὸ ὁποῖον δομεῖ τὸ ὁρατὸν περιβάλλον, πρέπει ἐπίσης νὰ παράγεται μὲ οἰκονομικὰ φωτιστικά. 

Τὸ φῶς εἰς τὸν χῶρον τοῦ ναοῦ δὲν πρέπει νὰ τυφλώνει. Μεμονωμένοι προβολεῖς, οἱ ὁποῖοι στρέφονται πρὸς τοὺς ἐπισκέπτας, τυφλώνουν, ὥστε νὰ μὴν εἶναι δυνατὴ καμμία χωρικὴ διαπίστωσις. Καλλίτερος εἶναι εἷς εὐρύτερος φωτισμὸς τῶν τοίχων καὶ θόλων. 

Ὁρατόν, λαμπρὸν φῶς πρὸς θέασιν (Licht zum Ansehen), παράγουν τὰ κηρία τῶν ταμάτων μὲ τὰς ζώσας φλόγας των καὶ τὸ παίγνιον τῆς φωτοσκιάσεως εἰς ἕνα σχετικῶς ὀλιγόφωτον χῶρον. 

Διὸ καὶ εἷς κατάλληλος, παρὰ τὸν ἐπαρκῆ γενικῶς ὁλοήμερον φωτισμὸν τῶν σκοτεινῶν χώρων, δημιουργεῖ τὰς ἀπαραιτήτους προϋποθέσεις διὰ νὰ ἀνοίξει τοὺς ναοὺς προσκλητικῶς πρὸς τοὺς ἐπισκέπτας καὶ τοὺς προσευχομένους, ἐγγυόμενον καὶ τὴν ἀσφάλειαν αὐτῶν2. 

Μετὰ τέλος ὅλα τὰ ἀνωτέρω, τί πράττομεν ἡμεῖς; Συχνὰ τοποθετοῦμεν παντὸς εἴδους φωτιστικὰ εἰκῆ καὶ ὡς ἔτυχε, μετατρέποντας τὸν ναὸν εἰς φωτεινὸν "ἀνάκτορον", ὑπερμέτρως θερμαινόμενον κατὰ τοὺ θερινοὺς ἰδίως μήνας, τυφλώνοντας πολλάκις πιστοὺς καὶ κληρικοὺς δημιουργώντας προβλήματα φωτοφθορᾶς, καὶ σπαταλώντας τὴν ἠλεκτρικὴν ἐνέργειαν μὲ τοὺς ἀπείρους καὶ μὴ οἰκονομικοὺς λαμπτῆρας τῶν "ἐκ παραδόσεως" πολυελαίων. 

Καὶ ὄχι μόνον τοῦτο, ἀλλὰ ἐνίοτε ἐπιχειροῦντες νὰ μεταλλάζωμεν ἐπὶ τὸ "ὀρθοδοξότερον"! τὸν ὀρθῶς τοποθετηθέντα κατόπιν μελέτης φωτισμόν, προσθέτοντας ἀπαράδεκτα ἀντιγραφικὰ φωτιστικὰ τῆς ἐκβιομηχανοποιημένης νεοελληνικῆς ἐκκλησιαστικῆς τέχνης ἢ προσπαθοῦντες νὰ ἀλλάξωμεν τελείως τὸν ἀρχικὸν φωτισμὸν τοῦ ναοῦ. Καὶ τοῦτα εἶναι ὅλως λυπηρά, ὅταν προωθοῦνται αὐτοβούλως ἀπὸ μέρους ἱεραρχῶν. 

 _____________________________________ 

1- E – M. Kreuz, Offene und geschlossene Kirche – auch eine Frage des Lichts?, Gottesdienst ἀρ. 3. 6.2.31 (1997) 20-21. 

2- Τῆς Αὐτῆς, Licht ein Gestaltungselement der liturgischen Orte, Ἔνθ. ἀνωτ., ἀρ. 2. 26.1.29 (1995) 9-10.