ΜΝΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΧΩΡΟΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Λεπτομέρεια του Ιερού της Αφροδίτης στην Παλαίπαφο 

Κύπρος

Του ΑΡΙΣΤΕΙΔΗ ΒΙΚΕΤΟΥ

Σημαντική συμβολή στον εμπλουτισμό των πηγών, σημείων αναφοράς, για έγκυρη, συγκεντρωμένη πληροφόρηση, για την πιο σημαντική περίοδο της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου αποτελεί ο οδηγός «Μνημεία και Χώροι Παγκόσμιας Κληρονομιάς στην Κύπρο», που εκδόθηκε από την Κυπριακή Εθνική Επιτροπή UNESCO με χορηγία του Ιδρύματος Λεβέντη. 

Στον οδηγό καταγράφονται τα αρχαιολογικά μνημεία της Χοιροκοιτίας, Παλαιπάφου και Νέας Πάφου και 10 ξυλόστεγες και αγιογραφημένες εκκλησίες στην περιοχή του Τροοόδους, οι οποίες είναι ενταγμένες στον κατάλογλο της UNESCO - Άγιος Νικόλαος Στέγης, Παναγία Ασίνου, Παναγία Άρακα, Μονή Αγίου Ιωάννη Λαμπαδιστή, Παναγία Μουτουλλλά, Τίμιος Στυαρός στο Πελέντρι, Αρχάγγελλος Μιχαήλ στον Πεδουλά, Τίμιος Σταυρός Πλατανιστάσας, Παναγία Ποδίθου Γαλάτα και Μεταμόρφωση στο Παλαιχώρι. Από τις εκκλησίες αυτές οι 8 υπάγονται στην ημικατατεχόμενη Μητρόπολη Μόρφου. Η έκδοση είναι δίγλωσση, ελληνικά και αγγλικά. Τα κείμενα για τη συλλογική αυτή έκδοση συνέγραψαν έγκριτοι αρχαιολόγοι και ερευνητές (Alain Le Brun, Βάσος Καραγιώργης, Δημήτρης Μιχαηλίδης, Μαρίνα Σολομίδου-Ιερωνυμίδου, Αθανάσιος Παπαγεωργίου). Ο νεολιθικός οικισμός της Χοιροκοιτίας, η Παλαίπαφος, η Νέα Πάφος και δέκα βυζαντινές εκκλησίες του Τροόδους είναι μερικές από τις ωραιότερες ψηφίδες που συνθέτουν το πολιτισμικό μωσαϊκό της Κύπρου και συγκαταλέγονται συγχρόνως στην κοινή Κληρονομιά της Ανθρωπότητας για την εξέχουσα οικουμενική τους αξία. 

Η Φιλοξενία του Αβραάμ και η Παναγία ένθρονη βρεφοκρατούσα, Ι. Μονή Αγίου Ιωάννη Λαμπαδιστή

Οι συγγραφείς παρασύρουν τον αναγνώστη σε ένα οδοιπορικό στο χρόνο, από την πρώιμη κατοίκηση της Κύπρου κατά την 9η χιλιετία π.Χ. μέχρι σήμερα, ανασύροντας από κάθε μνημείο υλικό ιστορικής μνήμης, ως υπόμνηση πως καθώς ο χρόνος αποσύρεται καταλείπει ίχνη και σημεία να μαρτυρούν τα έργα και τις ημέρες των ανθρώπων που πέρασαν από την Κύπρο. Κάθε φορά που επιχειρεί κανείς να επισκεφτεί την ιστορία του τόπου διαπιστώνει πως συχνά ακροβατεί στη μεθόριο μύθου και ιστορίας, θρύλων και παραδόσεων που συγχωνεύονται αρμονικά και σταδιακά διαπλάθουν κι αντικαθρεφτίζουν την ταυτότητα των ανθρώπων του. Απ' αυτή την άποψη, τα μνημεία δεν αποτελούν κατάλοιπα γεγονότων τετελεσμένων αλλά ως ιστορικοί σταθμοί μαρτυρούν την εξελικτική πολιτιστική πορεία του τόπου και της ιδιοσυγκρασίας των ανθρώπων, διαρκώς εν τω γίγνεσθαι. Τα ευρήματα της Χοιροκοιτίας, το ιερό της Αφροδίτης, περίτεχνα κοσμήματα, αγγεία, αγάλματα και ειδώλια, ελληνικές επιγραφές, μοναδικά ψηφιδωτά δάπεδα, βυζαντινές και δυτικότροπες τοιχογραφίες, εικονογραφήσεις που επιχειρούν τη σύζευξη του κτιστού με το νοητό κόσμο, όλα όσα συναντά κανείς διατρέχοντας τις σελίδες του βιβλίου, δημιουργούν την εντύπωση ότι η ιστορία έχει υπόσταση, όσο μπορεί κανείς να ψηλαφήσει τα απομεινάρια της σε κάθε γωνιά του νησιού. 

Η Λουκία Χατζηγαβριήλ, πρόεδρος της Κυπριακής Εθνικής Επιτροπής UNESCO στον πρόλογο της έκδοσης επισημαίνει ότι αποτελεί ουσιαστικά το δεύτερο από τους τρεις άξονες που έχει θέσει ως στόχο της η Επιτροπή για την προβολή των αρχαιολογικών χώρων και μνημείων που περιλαμβάνονται στον Κατάλογο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. 

Η Γέννηση του Χριστού, Άγιος Νικόλαος της Στέγης

Ο πρώτος, είπε, υλοποιήθηκε πέρσι, με το ντοκιμαντέρ για τα μνημεία αυτά, ο δεύτερος είναι ο έντυπος οδηγός και ο τρίτος θα είναι η συστηματική πραγματοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων για όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης, με τη βοήθεια του υπουργείου Παιδείας. 

Ανέφερε, επίσης, ότι η Κύπρος υπήρξε από τις πρώτες χώρες του κόσμου που πέτυχε να τύχουν μνημεία της αυτής της διάκρισης, που αποτελεί κορυφαίο γεγονός για την πολιτιστική προβολή της. Τέλος, ανέφερε ότι μέσα από τις σελίδες του οδηγού, ο κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να μάθει για τα σημαντικά αυτά μνημεία, ακολουθώντας μια νοητή και μια πραγματική διαδρομή στην ιστορία και στον τόπο μας, για να εκτιμήσει τη σπουδαιότητα του κάθε μνημείου.