Παρασκευή 3 Φεβρουαρίου 2012

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΚΟΣΜΙΚΕΥΣΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΟΥ ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΥ


Με αφορμή το σκάνδαλο Βατοπαιδίου οι υπερασπιστές της ιστορικής Μονής προσκόμισαν επιχειρήματα, για να δικαιολογήσουν την εξωστρεφή δράση της, του τύπου: "Ο ηγούμενος Εφραίμ και η συνοδεία του παρέλαβαν ερείπια (όπως οι πολιτικοί "καμένη γη" από τους προηγούμενους) και αναστήλωσαν το μοναστήρι", "Φιλοξενούν χιλιάδες προσκυνητές κι αυτό κοστίζει", "Το φιλανθρωπικό και κοινωνικό έργο της Μονής είναι τεράστιο" και άλλα παρόμοια. 
Όπως έχουμε ξαναγράψει η πνευματική διάσταση της υπόθεσης Βατοπαιδίου απουσιάζει από τον δημόσιο διάλογο για το θέμα, αφού αυτό που ενδιαφέρει είναι μόνο η οικονομική πλευρά του θέματος, η συναλλαγή ή οι ανταλλαγές κ.ο.κ.
Περί της εν Αγίω Όρει πνευματικότητος, όπως αυτή καλλιεργήθηκε από τη δεκαετία του '60 και μετά, σε σχέση και με την λοιπή εκκλησιαστική κατάσταση στην Ελλάδα, έγραψε ο π. Θεόδωρος Ζήσης τα δέοντα. Παραθέτουμε, λοιπόν, ένα απόσπασμα από το κείμενό του "Η ελλαδική θεολογία", το οποίο δημοσιεύθηκε στον τιμητικό τόμο για τον αείμνηστο Αμερικής Ιάκωβο, υπό τον τίτλο Ξενία (σ.467-69). Ίσως κάποιοι πάρουν τις απαντήσεις που ζητούν...

Τo άλλο στοιχείον ομοιότητος της εκκλησιαστικής πολιτικής του Ιερωνύμου προς την του Φαρμακίδου είναι το έχον σχέσιν με τον Μοναχισμόν. Είχε γίνει συνείδησις ότι ο θεσμός των εν τω κόσμω λαϊκών αγάμων θεολόγων δεν κατώρθωσε να ριζώση εις το ορθόδοξον κλίμα ζωής, εδέχετο δε πολλάς επικρίσεις εκ μέρους των αφυπνιζομένων θεολογικών παραδοσιακών τάσεων ακόμη και εντός των κύκλων της «Ζωής». Είναι χαρακτηριστική η περίπτωσις του θεολόγου Χρήστου Γιανναρά, ο οποίος ανδρωθείς μέσα εις την «Ζωήν» διέγνωσε το αντιπαραδοσιακόν της καλλιεργούμενης πνευματικότητος και κατέστη ο σφοδρότερος και αποτελεσματικότερος επικριτής των θρησκευτικών οργανώσεων.  Εζητείτο λοιπόν κατάλληλος χώρος και θεσμός, διά να στέγαση τας νέας θεολογικάς δυνάμεις της «Ζωής», που διεκατείχοντο από ανησυχίαν καί ησθάνοντο μετέωροι πνευματικά. Και ως τέτοιος θεσμός επελέγη ο πολεμούμενος προηγουμένως ορθόδοξος εκκλησιαστικός Μοναχισμός. Η εκκλησιαστική διοίκησις ήτο τώρα οικεία, διότι επί κεφαλής της Εκκλησίας της Ελλάδος ίστατο ο εκλεκτός των «Ζωηκών» αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος. Μαζί λοιπόν με την εκκλησιαστικήν διοίκησιν της Εκκλησίας της Ελλάδος καταλαμβάνουν οι περί την «Ζωήν» και πολλάς μονάς εις το Άγιον Όρος, όχι δι' ατομικής προσελεύσεως, αλλά διά μεταφυτεύσεως ολοκλήρων μοναστικών αδελφοτήτων και διά καταλήψεως της διοικήσεως των Μονών, εγχείρημα το οποίον διηυκολύνθη μεγάλως και μετά την δικτατορίαν από τους κατά κανόνα «ζωηκούς» διοικητάς του Αγ. 'Ορους.
Ο αναπτυσσόμενος υπό των νέων αδελφοτήτων μοναχισμός έχει να διατρέξη πολύν δρόμον ακόμη, διά να αποβάλη το κοσμικόν φρόνημα και να μεταβάλη εις πράξιν την απόταξιν, την αυστηράν άσκησιν, τον εσταυρωμένον βίον. Ο κόσμος περιμένει πολλά από τους μοναχούς, από τας ροάς των δακρύων και την πνευματικήν ετοιμότητά των. Τους θέλει εκεί εις το περιβόλι της Παναγίας, είτε εγκλείστους εντός των τειχών του κοινοβίου είτε εις την έρημον, να σπουδάζουν νυχθημερόν τον απράγμονα και ησύχιον βίον και να ειδικεύωνται εις τον πνευματικόν αγώνα και τας πνευματικάς πορείας.   Ο ζωτικός χώρος  των  κοινοβιατών και του κοινοβιάρχου είναι ο περιμανδρωμένος αυλόγυρος της μονής που αισθητοποιεί τον χωρισμόν από του κόσμου. Οι μοναχικοί κανόνες είναι, χωρίς αμφιβολίαν, αυστηροί- ετηρήθησαν όμως απαρεγκλίτως από τους μοναχούς όλων των εποχών, και εις αυτήν την υπακοήν και αυστηρότητα οφείλει ο μοναχισμός την ακτινοβολίαν και καρποφορίαν του. Οι κανόνες του αγίου Παχωμίου π.χ., εις τους οποίους εστηρίχθησαν ο Μ. Βασίλειος εις την Ανατολήν και ο Βενέδικτος εις την Δύσιν, διά να συντάξουν τους ιδικούς των κανόνας, εθεωρήθησαν θεϊκής προελεύσεως, διότι παρεδόθησαν εις τον άγιον υπό αγγέλου. Τους κανόνας αυτούς ετήρησαν γενεαί αναρίθμητοι «Αγιορειτών Πατέρων», πολλοί από τους οποίους μετά την απόταξιν ουδέποτε επανήλθον εις τον κόσμον ή πολύ σπανίως προς θεραπείαν μεγάλης ανάγκης και υπό αυστηρούς πάντοτε μοναχικούς περιορισμούς. Τώρα όμως εις πλήρη αντίθεσιν προς το παρελθόν αθε­τούνται οι περιορισμοί και η αυστηρά άσκησις και έγκλεισις· έχει κανείς την εντύπωσιν ότι η παλαιά περιφρόνησις των οργανώσεων προς τον Μοναχισμόν συνεχίζεται από τας νέας αδελφότητας με την αχρήστευσιν των κανόνων και εντολών των Πατέρων.  Ελλοχεύει ο κίνδυνος να εκκοσμικευθή ο εναντίον της εκκοσμικεύσεως αγωνιζόμενος με επιτυχίαν ανά τους αιώνας θεσμός. Δεν είναι δυνατόν να εξηγηθή άλλως το φαινόμενον της διαρκούς προς τον κόσμον κινητικότητος των μοναχών και των ηγουμένων. Η ορθή κίνησις είναι εκ του κόσμου προς τας μονάς και όχι εκ των μονών προς τον κόσμον.
Είναι αληθές ότι το Άγιον 'Ορος ευρίσκετο τότε από πλευράς αριθμού μοναχών εις ανησυχητικόν σημείον. Δεν ήτο δυνατή ούτε η στοιχειώδης συντήρησις των κτηρίων των ιερών μονών. Από πλευράς όμως πνευματικής δεν συνέβαινε το ίδιο. Η πνευματικότης πάντοτε κρύπτεται και δεν κραυγάζει. Έξω από τας μεγάλας μονάς, εις τας καλύβας, τας σκήτας και τα κελιά εξηκολούθει να θεραπεύεται η ιερά ησυχία και εις πολλάς περιπτώσεις μέσα εις τας μονάς. Πολύ προ της μεταβάσεως των νέων αδελφοτήτων εις το Άγιον 'Ορος, εξέφραζε τούτο τον δυναμισμόν και την πνευματικότητά του με σπουδαίας αγιορειτικάς μορφάς γερόντων. Αι νέαι λοιπόν αδελφότητες με τους νεαράς ηλικίας μοναχούς αναμφιβόλως έδωσαν εξωτερικά μίαν εντύπωσιν ζωής και δυναμισμού του Αγίου 'Ορους, το πρόβλημα όμως είναι αν και πνευματικά θα κατορθωθή το ίδιο. Γεγονός είναι ότι οι παλαιοί αγιορείται είδον με επιφύλαξιν και δισταγμόν την εισβολήν αυτών των ομάδων, χωρίς προηγουμένην δοκιμασίαν εις τον αγιορειτικόν μοναχισμόν. Διατυπώνεται ο φόβος ότι αυτό που συνέβη εις τον κόσμον με τας αδελφότητας των λαϊκών αγάμων, θα συμβή και εις το Άγιον 'Ορος, θα αλλοιωθή δηλαδή η παραδοσιακή πνευματικότης. Οι αισιόδοξοι, εις τους οποίους ανήκει και ο γράφων, ελπίζουν ότι η δύναμις της πνευματικότητος του Αγίου 'Ορους θα αφομοίωση τας εκ του κόσμου μεταφερθείσας πνευματικάς τάσεις των νέων αδελφοτήτων.
amen

12 σχόλια:

  1. Πρώτη φορά ακούω κάτι τέτοιο. Απ' όσα ξέρω μου μοιάζει πέρα από κάθε λογική. Προφανώς πρέπει κάθε τόσο να κατηγορούμε τις οργανώσεις για όλα τα δεινά της Εκκλησίας μας. Βέβαια, σκάνδαλα που έχουν εμφανιστεί στο χώρο της Εκκλησίας ούτε κατά διάνοια δεν έχουν κάνει την εμφάνισή τους στο χώρο των οργανώσεων.
    Κουτσόπουλος Ανδρέας, εκπαιδευτικός.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Αγαπητέ η ορθόδοξη εκκλησία έχει ενορίες, τα άλλα είναι εκ του πονηρού και χωρίς καμιά εκκλησιολογική υπόσταση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. κ.Ανδριοπουλε και ο Αγ.Αθανασιος ο
    Αθωνιτης διαχειριστηκε τεραστια ποσα χρηματων, τα οποια προσφεραν
    οι αυτοκρατορες Νικηφορος Φωκας και
    Ιωαννης Τσιμισκης, για το κτισιμο
    της Ι.Μ.Μεγιστης Λαυρας αλλα αυτο δεν τον εμποδισε να εχει τελεια
    πνευματικη ζωη και να γινει ΑΓΙΟΣ.
    Αφηστε τις επικρισεις και προβαλετε
    τα θετικα της Εκκλησιας.Ετσι θα σωσετε καμμια ψυχη,οχι με τις επιθεσεις και την ακρατη κριτικη.
    Δεν σας τοποθετησε κανεις πανω απο
    ολους τους Χριστιανους,κληρικους
    και κοσμικους
    Χρ.Δρ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Οφείλω να υποβάλω τα συγχαρητήριά μου στον πανέξυπνο ιστολόγο! Διάβασα το κείμενο και θυμήθηκα την παροιμία "με ένα σμπάρο δυο τρυγόνια". Και ο νοών νοείτω...

    Μια απορία μόνο, η οποία δημιουργείται άμεσα απο το παρατεθέν απόσπασμα αλλά δεν απαντάται, ούτε ο ιστολόγος κάνει τον κόπο να την αντιμετωπίσει (ενδεχομένως, διότι η ανάρτηση μπορεί να γυρίσει "μπούμερανγκ", όπως λέμε): Το άγιον Όρος ανήκε ανέκαθεν στη δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου, το οποίο δεν είχε προσβληθεί από τη δραστηριότητα των οργανώσεων, την ιδιόμορφη πνευματικότητά τους, τον ευσεβισμό, κ.λπ. κ.λπ. Πώς ανέχθηκε την εγκατάσταση αυτών των νέων αδελφοτήτων στον Άθωνα, αφού ελλόχευε ο κίνδυνος αλλοίωσης του αγιορείτικου μοναχισμού; Το ότι επικεφαλής της Ελλαδικής Εκκλησίας ήταν ο Ιερώνυμος Α΄, δε βλέπω πώς επηρέασε την "εισβολή" των αδελφοτήτων σε χώρο προσωπικής πνευματικής ευθύνης των Πατριαρχών. Το αυτό ισχύει βεβαίως και για την εγκατάσταση της κυπριακής αδελφότητας στο Βατοπαίδι, η οποία είχε ανδρωθεί σε περιβάλλον όπου η Εκκλησία ανέπτυσσε μεγάλη επιχειρηματική-οικονομική δραστηριότητα, συμπαρασύροντας και το μοναχισμό (με πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα τη Μονή Κύκκου).
    Το σεπτόν Κέντρον, δεν τα έβλεπε όλα αυτά όταν έδινε άδειες εγκατάστασης;

    Καλό Τριώδιο και καλό καρναβάλι για σας εκεί στην Πάτρα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Στο χωρο των οργανωσεων δεν ακουσατε για σκανδαλα κ. Κουτσοπουλε οχι γιατι δεν υπαρχουν αλλα γιατι οι οργανωσιακοι ξερουν να τα κρυβουν και μαλιστα καλα...
    Για του λογου δε το αληθες αναζητηστε να μαθετε τι εγινε με καποιον αρχιμανδριτη που βρισκοταν επι εποχης Ιερωνυμου του Α΄στην Τηνο και μαλιστα στην Ιερατικη Σχολη , πως μολις δημιουργηθηκε σαλος γυρω απο το ονομα του φυγαδευτηκε για το εξωτερικο και δεν ισχυσε βεβαια για κεινον ο Α.Ν. 214 περι εξωθεν καλης μαρτυριας..... αφου ηταν προστατευομενος της "Ζωης".....
    Σχετικη βιβλιογραφια θα βρειτε σε κειμενα και αναφορες προς την Ι.Συνοδο των μακαριστων Μητροπολιτων Παντελεημονος Καρανικολα και Χρυσοστομου Ταβλαδωρακη, ενθα και το ονοματεπωνυμου του περι ου ο λογος κληρικου....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. «Πρώτη φορά ακούω κάτι τέτοιο».

    Μάλλον θα είσαι από άλλο πλανήτη. Γιατί οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ γνωρίζουν καλά ότι όλα τα δεινά της εκκλησίας τον 20ο αιώνα (υποκρισία, εκκοσμίκευση, ατομισμός, ομοφυλοφιλία, διαπλοκή κ.ά) πρωτοεμφανίστηκαν στον παρεκκλησιαστικό χώρο των οργανώσεων και από το χώρο αυτό διαδόθηκαν στον εκκλησιαστικό χώρο σαν μολυσματική ασθένεια.
    Και τα δεινά του αγίου όρους από τις οργανώσεις προήλθαν. Το φώναζε τότε ο Θεόκλητος Διονυσιάτης ότι οι οργανωσιακοί θα καταστρέψουν το Άγιο όρος. Και πραγματικά έγινε. Το άγιο όρος από τον ασκητισμό οδηγήθηκε στον “εφραιμισμό”. Και δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι τώρα οι οργανωσιακοί μαζεύουν υπογραφές για την αθωότητα του Εφραίμ.
    Τι εύχεται ένας συνεπής «μυημένος» οργανωσιακός: να πάσχει η εκκλησία για να επιπλέει και να επικρατεί η οργάνωση. Για την εκκλησία και το Θεό δεν τον πολυνοιάζει. Μάλιστα για το θεό νομίζει πως μάλλον δεν υπάρχει… ή αν υπάρχει κάπου, υπάρχει για να εξυπηρετεί τα συμφέροντά του… Κάπως περίπου όπως πιστεύουν οι Κουάκεροι.
    Αυτά φίλε Ανδρέα… Εάν δεν υποκρίνεσαι, ένα είναι βέβαιο ότι κάποτε θα τα δεις και συ και θα μελαγχολήσεις. Σου εύχομαι τότε να μην απελπιστείς και να μη χάσεις την πίστη σου. Γιατί οι οργανώσεις το έχουν φροντίσει και αυτό: όπου βλέπουν αγάπη και ελπίδα τις κατεδαφίζουν, και κατόπιν σειρά έχει η πίστη. Ο νοών νοείτω…
    Ε.Π.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Εύχομαι ολόψυχα να τελειώσει σύντομα η περιπέτεια του Γ.Εφραίμ.Ολα τ άλλα είναι λόγια χωρίς προσωπικό κόστος και γι αυτό χωρίς αντίκρυσμα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Η γένεσις των αδελφοτήτων ανάγεται εις την πολιάν αρχαιότητα της Εκκλησίας.
    Νικόδημος Μίλας,καθηγητής του Κανονικού Δικαίου,επίσκοπος Ζάρρας της Δαλματίας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. 1) Ασχολούμαι με αρχεία του 19ου αιώνα (συγκρότηση, αρχειοθέτηση), πολλά των οποίων περιέχουν υλικό εκκλησιαστικής φύσεως (επιστολές, έγγραφα κλπ). Όταν πρωτοξεκίνησα, θεωρούσα ότι όλα (ή τα πλείστα) δεινά της Εκκλησίας σχετίζονται με τις Οργανώσεις. Ερχόμενος σε επαφή με το αρχειακό υλικό, βρήκα όλα αυτά σε χώρους που δεν φανταζόμουν, σε χώρους που καμιά σχέση δεν είχαν με τις Οργανώσεις (ούτε καν από χρονολογική άποψη). Και επειδή γκρεμίστηκαν οι ως τότε βεβαιότητές μου, το πάλεψα πολύ να μη χάσω την πίστη μου.
    2) Τί είναι "Ζωϊκό" στο Άγιο Όρος, δεν το ξέρω, δεν έχω ασχοληθεί. Ομολογώ ότι δεν έχω αίσθηση του "Ζωϊκού" παρελθόντος της βατοπεδινής συνοδείας, με τα κριτήρια -τουλάχιστον-που συνήθως χρησιμοποιούμε...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Είμαι σίγουρος Παναγιώτη οτι πολύ διασκεδάζεις μ' αυτές τις αναρτήσεις σου. Κυρίως διότι τυποι όπως ο Τελεβάντος γράφουν "σεντόνια" για να σε αναλύσουν!!
    http://panayiotistelevantos.blogspot.com/2012/02/blog-post_8454.html

    Πάντως κάνεις δουλειά, αφού ο Τελεβάντος ομολογεί:
    Η πρώτη αποκάλυψη του κ. Ανδριόπουλου ότι ο π. Θεόδωρος Ζήσης έγραψε εναντίον του Αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς και ότι υπήρξε Οικουμενιστής ομολογώ ότι με εξέπληξε καθόλου ευχάριστα.

    Ούτε τη στάση του π. Ζήση γνώριζα, ούτε για τη στάση του αείμνηστου Καθηγητή Παναγιώτη Χρήστου για τον Οικουμενισμό ήμουν ενήμερος. Τους θεωρούσα και τους δύο παραδοσιακούς θεολόγους.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Ε.Π. , ακόμη κι αν εγώ είμαι από άλλο πλανήτη, εσύ δεν λες τίποτα συγκεκριμένο για το πώς οι οργανώσεις ευθύνονται για την εκκοσμίκευση του Αγ. Όρους. Οι υπόλοιπες γενικές απόψεις σου γι' αυτές απηχούν μία άλλη εποχή, πολύ μακρινή (δεκαετία '60), για την οποία δεν θα διαφωνήσω ότι υπήρχαν πολλά στραβά σ'αυτές (τουλάχιστον σύμφωνα με ό,τι έχω διαβάσει για τότε). Τώρα τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά.Δεν υπάρχει κανένας λόγος να θεωρούνται εξωεκκλησιαστικές και υπάρχουν πολλοί λόγοι να θεωρούνται απαραίτητες. Ειδικότερα, για τα σκάνδαλα ομοφυλοφιλίας είναι νέο φρούτο-κατηγορία προς αυτές;; Πίσω από την ανωυμία όμως λέγονται όλα τόσο εύκολα...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Προς Ε. Π. (2) Ο "ευφραιμισμός" καμία σχέση δεν έχει με τις οργανώσεις. Τέτοιες τακτικές από την Εκκλησία της Κύπρου "ξεσηκώθηκαν". Επειδή δεν γνωρίζω μπορείς να ονομάσεις οργανώσεις που μαζεύουν υπογραφές;;

    ΑπάντησηΔιαγραφή