ΑΓΙΑ ΖΩΝΗ ΠΟΛΙΤΕΥΟΜΕΝΗ (!)

Tου Παντελή Mπουκάλα

Καθημερινή

Η αριθμητική της πίστης. Ή η λογιστική της. Ο εκχρηματισμός της δηλαδή. Η εκμετάλλευση. Η ακύρωση. Ιδού όσα ενθουσιωδώς γνωστοποιήθηκαν: Τριάμισι εκατομμύρια Ρώσοι προσκύνησαν την Αγία Ζώνη της Παρθένου, που τιμάται ως το μοναδικό θεομητορικό κειμήλιο παγκοσμίως. Είκοσι έως είκοσι εφτά ώρες χρειάστηκε να περιμένουν στην παγωνιά, ενώ ο πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ μπήκε στην εκκλησία δίχως χρονοτριβή, γιατί είχε πιεστικές υποχρεώσεις· μπορεί οι πλούσιοι και οι ισχυροί να μην εισέλθουν ούτε διά τρυμαλιάς ραφίδος στη βασιλεία των ουρανών, επί Γης πάντως έχουν παντού προτεραιότητα και οι δρόμοι ανοίγονται ελεύθεροι μπροστά τους, στρωμένοι με τα κόκκινα χαλιά της ματαιοδοξίας.

Αλλοι αριθμοί: Κατασκευάστηκαν και εισήχθησαν στην αγορά τρία εκατομμύρια απεικονίσματα της Τίμιας Ζώνης και ισάριθμες «ευλογημένες κορδέλες». Δεν ξέρω πώς ευλογήθηκαν οι κορδέλες ούτε πώς μεταδίδουν την ενσωματωμένη ευλογία τους. Τις ακούμπησαν πάνω στο ιερό κειμήλιο; Τις έκοψαν στο Αγιον Ορος; Τις ακούμπησε η αγία χειρ του ηγουμένου Εφραίμ; Δεν ξέρω επίσης αν η ευλογία τους είναι της ίδιας τάξεως με τη χάρη που διαθέτουν τα ευλογημένα ψάρια του Ιορδάνη, τα οποία εκτίθενται σε πρωτοποριακά μοναστήρια της Ελλάδας, με τα μυριάδες «φυλαχτά Αγίου Ορους» που πωλούνται στα πανηγύρια ή με το «ιερό νερό» που αναβλύζει σε αμέτρητες μονές, περισσότερες και από τις εταιρείες εμφιαλώσεως που διαφημίζουν το «γνήσιο, αυθεντικό νερό» τους. Δεν ξέρω επίσης αν ο κατασκευαστής και έμπορος των απεικονισμάτων και των κορδελών είναι η εγνωσμένου πραγματισμού Μονή του Βατοπεδίου, στην οποία «ανήκει» η Αγία Ζώνη, η Εκκλησία της Ρωσίας, κάποια κοινοπραξία ή η «ελεύθερη αγορά», με τη συμβολή μάλιστα της «μαύρης», η οποία στη ρωσική επικράτεια ανθεί. Δεν ξέρω αν η Ζώνη τιμάται από όλες τις εκκλησίες, τα δόγματα και τις «αιρέσεις» του χριστιανισμού ή μόνο από τους ορθοδόξους, οι οποίοι έχουν έτσι στην κυριότητά τους κάτι αντίστοιχο με την Αγία Σινδόνη των καθολικών, που κι αυτή έλκει μαζικά τους πιστούς αλλά και όσους κολυμπούν μέσα στο ρεύμα του θρησκευτικού τουρισμού. Αλλά δεν ξέρω ούτε ποια από τις αφηγήσεις για την ανακάλυψη της Αγίας Ζώνης και τις μετακινήσεις της ώσπου να βρεθεί στην Κωνσταντινούπολη κι από εκεί στο Αγιον Ορος ισχύει.

Την αμφιβολία, πάντως, την καθιστά υποχρεωτική το γεγονός ότι, σύμφωνα με την παράδοση, την Αγία Ζώνη την παρέλαβε από τα χέρια της Παναγίας ο «δύσπιστος» Απόστολος Θωμάς, που δεν πρόλαβε την κηδεία, όπως οι άλλοι οι εκ περάτων συναθροισθέντες απόστολοι, γιατί βρισκόταν στη Ινδία και μεταφέρθηκε θαυματουργικά στη Γεθσημανή τρεις μέρες μετά, ταξιδεύοντας στον χώρο αλλά και στον χρόνο. Επιπλέον, η μεθοδική κατασκευή ιερών κειμηλίων και η δι’ αυτών εκμετάλλευση της πίστης όσων θέλουν να πιστεύουν, για τους λόγους του ο καθένας και με τον τρόπο του, είναι μια υπόθεση συνομήλικη των θρησκειών. Συνομήλική τους επίσης είναι η αμφιπλεύρως ωφέλιμη διαπλοκή των ιερατείων με τους πολιτικούς εξουσιαστές. Αραγε, πόσο εύκολο είναι να θεωρήσουμε αθώα τη μεταφορά της Αγίας Ζώνης στη Ρωσία, όπου, άκρον άωτον της θρησκοληψίας και του φαρισαϊσμού, την υποδέχτηκαν με τιμές αρχηγού κράτους, όπως υποδεχόμαστε εμείς το εξ Ιεροσολύμων φως κάθε Πάσχα; Να πιστέψουμε δηλαδή ότι δεν προσφέρθηκε σαν πολιτικό όπλο στον Βλαδίμηρο Πούτιν, τώρα που πέφτει στις δημοσκοπήσεις; Και ότι ακριβώς αυτή η δοσοληψία ανάγκασε τον ηγέτη των Ρώσων κομμουνιστών Γκενάντι Ζιουγκάνοφ να ξεχάσει όσα περιέχονται στα «ευαγγέλια» της ιδεολογίας του, περί της θρησκείας ως οπίου του λαού, και, οδηγώντας σε μεταθανάτιο αυτοχειριασμό τον Μαρξ και τον Λένιν, να ζητήσει διά της κομματικής ιστοσελίδας τη βοήθεια της Παναγίας, της «προστάτιδας της Ρωσίας» (χμ, κι εμείς που λέμε πως είναι της Ελλάδας;) ώστε να βγει η χώρα από την κρίση της;

Δεν πολιτεύεται φυσικά η Αγία Ζώνη, αλλά και κανένα άλλο κειμήλιο ή λείψανο. Οι περιστασιακοί ιδιοκτήτες και καπηλικοί χρήστες τους πολιτεύονται. Στη Ρωσία ή στην Ελλάδα, παντού όπου οι ισχυροί χρειάζονται μια κάποια επικύρωση, ένα δάνειο πνευματικότητας, οι δε αδύναμοι, πάσχοντες ή μη, αναζητούν παραμυθία. Και οι πάσχοντες αυτοί, ή οι «ανώνυμοι» πιστοί, δεν μπορούν να ελπίζουν ότι, αν παρακαλούσαν τον άγιο Εφραίμ, θα τους επισκεπτόταν στο σπίτι τους, μαζί με την Αγία Ζώνη, για να τους παρηγορήσει. Αυτό είχε κάνει πάντως με τον Ανδρέα Παπανδρέου, τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και άλλους πολιτικούς και οικονομικούς προεστούς, προσφέροντάς τους γενναιόκαρδα, το 1995, ένα ημίωρο κατ’ οίκον προσκύνημα της Αγίας Ζώνης, άνευ ανταποδόσεως βεβαίως.

Δεκαέξι χρόνια πριν λοιπόν, άνοιξη του 1995, είχε γίνει στη Νέα Φιλαδέλφεια, στον ναό του Αγίου Κοσμά, ό,τι έγινε τώρα στις δεκατέσσερις ρωσικές πόλεις, όπου περιφέρθηκε η Αγία Ζώνη. Πλήθος οι προσκυνητές, και οι περίεργοι ανάμεσά τους, πλήθος οι πωλητές ευλογημένων παραπροϊόντων, πλήθος μέγα και οι δραχμές που είχαν γεμίσει το ειδικό παγκάρι (περί τα ογδόντα εκατομμύρια). Οι καταγγελίες για τη μοίρα του συγκεντρωθέντος ποσού αλλά και για την καπηλεία τόσο των κειμηλίων όσο και των αισθημάτων των πιστών δεν ήταν ακριβώς πλήθος, πάντως υπήρξαν. Για «ευτελή αργυρολογία που προσβάλλει τη χριστιανική πίστη, διασύρει το κύρος της Εκκλησίας και τραυματίζει βαρύτατα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια» είχε μιλήσει ο επίσκοπος Εδέσσης Χρυσόστομος. Εκείνος πάντως που θριάμβευσε τελικά, παρά τα κάποια προβλήματα, είναι ο άγιος Εφραίμ. Αλλά, μέρες κρίσης που είναι, θα συνεχίσω την επόμενη Κυριακή με ένα πνευματοτονωτικό «ποιημάτιον» του 7ου αιώνα μ.Χ., γραμμένο μάλιστα από επίσκοπο, τον Χριστοφόρο Μυτιλήνης. Ενα ποιημάτιο που, όπως γράφει ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος στην «Ιστορία του ελληνικού έθνους», «εμπαίζει την πολυειδή κατάχρησιν, την παρεισαχθείσαν περί την χρήσιν και την εμπορείαν των ιερών λειψάνων».

Πίνακας: Διαμαντής Διαμαντόπουλος, "Η Έντιμος Πενία".