ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥΡΚΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΛΟΓΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ ΝΙΚΑΙΑΣ ΑΠΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΕ ΤΕΜΕΝΟΣ

«Κάτω τα χέρια από το Μουσείο Αγία Σοφία Νικαίας»

 Ζητάει ο τούρκος Βυζαντινολόγος Engin Akyürek

Ρεπορτάζ-φωτογραφίες: Νικόλαος Μαγγίνας

Η μετατροπή του Μουσείου της Αγίας Σοφίας στη Νίκαια της Βιθυνίας σε Μουσουλμανικό τέμενος συνεχίζει να προκαλεί ποικίλες αντιδράσεις επωνύμων και ανωνύμων στο εσωτερικό της χώρας. Ταυτόχρονα και ξένοι παράγοντες, ενοχλημένοι, παρακολουθούν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον το ζήτημα. Η ακατανόητη αυτή ενέργεια από πλευράς των υπηρεσιακών παραγόντων αντιμετωπίζεται με αρνητικές κριτικές και από προσωπικότητες που ανήκουν στον ακαδημαϊκό κόσμο και στο χώρο της επιστήμης και των γραμμάτων.

Σε άρθρο του, στην εφημερίδα Cumhuriyet (Tζουμχουριέτ‏), με τίτλο «Κάτω τα χέρια από το Μουσείο Αγίας Σοφίας Νικαίας», ο Tουρκικής καταγωγής, βυζαντινολόγος Καθηγητής Engin Akyürek αναφέρεται στο γεγονός της μετατροπής του Μουσείου της Αγίας Σοφίας της Νίκαιας σε τέμενος, εκφράζοντας την αντίθεσή του για την απόφαση αυτή. Παρατηρεί δε, ότι "εάν αυτή η εκμετάλλευση της θρησκείας δεν πρόκειται για σκόπιμο πολιτικό σόου, τότε είμαστε αντιμέτωποι με μία ιδιαίτερα ανησυχητική κατάσταση".

Στο άρθρο του ο διακεκριμένος Βυζαντινολόγος αναφέρεται στο ιστορικό του Ναού της Αγίας Σοφίας και στη σπουδαιότητα του για τον χριστιανικό κόσμο επισημαίνοντας την σύγκληση της 7ης Οικουμενικής Συνόδου. Υπενθυμίζει επίσης ότι τα γραφόμενα σχετικά με την λειτουργία του τεμένους ότι χρησιμοποιούνταν ως τζαμί μέχρι το 1923, δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, εφόσον σε αναφορές των ιστορικών και συγγραφέων ταξιδιωτών ὀπως Hammer (1804), Texier, Moltke, Poujoulat, Naumann, Goltz (1891) σημειώνονταν ότι το μνημείο της Αγίας Σοφίας δεν βρισκόταν σε καλή κατάσταση και ότι δεν ήταν σε λειτουργική χρήση.

Ο Βυζαντινολόγος τονίζει ακόμη ότι για ένα τόσο σπουδαίο μνημείο, με την ιστορική του διαδρομή, η χρήση του ως μουσείου είναι πιο εύστοχη. Σημειώνει δε, πως αποτελεί σημαντικό μνημείο της πολιτισμικής κληρονομιάς και από τουριστικής απόψεως. Ο Καθηγητής επίσης τονίζει ότι έχει επισκεφθεί το μουσείο της Αγίας Σοφίας Νικαίας αρκετές φορές και ότι υπήρχε επιγραφή με την ένδειξη "Μουσείο Αγίας Σοφίας Νικαίας".

Ο Τούρκος ακαδημαϊκός δεν παραλείπει να τονίσει ότι μεταξύ των ετών 2007 και 2009 πραγματοποιήθηκαν κάποιες ανακαινιστικές παρεμβάσεις, στην ουσία κρυφά και αθόρυβα, μακριά από τα βλέμματα της επιστημονικής κοινότητας και της κοινής γνώμης, οι οποίες αλλοίωσαν την ιστορική ταυτότητα του μνημείου.

«Ως επιστήμονας που εργάζεται στον τομέα αυτό θεωρώ καθήκον μου να καλέσω όλους όσοι είναι ευαισθητοποιημένοι στο θέμα του πολιτισμικού πλούτου να προβάλουν τις δημοκρατικἐς τους αντιδράσεις απέναντι σε αυτη την κίνηση», τονίζει.

Σε άλλο άρθρο ο καθηγητής Cengiz Bektas στην εφημερίδα Evrensel αναφέρεται στην μετατροπή της Αγίας Σοφίας Νικαίας εκφράζοντας την απορία του και την αντίθεση του, λέγοντας ότι αυξήθηκαν αυτοί οι οποίοι δεν "παίρνουν μαθήματα", δεν διδάσκονται απο το παρελθόν. «Ειδάλλως, δεν θα επαναλαμβάνονταν τα λάθη. Η Ανατολή (Μικρά Ασία) είναι μία χοάνη πολιτισμών, γλωσσών, θρησκειών κ.α.», σημειώνει.

«Δεν πήραμε μαθήματα από τα όσα συνέβησαν στην Γιουγκοσλαβία με τα εθνικοθρησκευτικά γεγονότα; Εάν ναι, δεν θα έπρεπε στα καλά καθούμενα να προκαλείται συζήτηση τζαμιού–εκκλησίας. Δεν βλέπουμε ότι η Αγία Σοφία αποτελεί για το Χριστιανισμό σημαντικό χώρο καθώς εκεί συνεκλήθη Οικουμενική Σύνοδος αλλά και ότι αυξάνονται συνεχώς οι επισκέπτες της; Υπερηφανευόμεθα με την στάση της Δημοκρατίας μας σε ότι αφορά την αντιμετώπιση του μνημείου αυτού. Τώρα η Αγία Σοφία, για δεύτερη φορά, λειτουργεί ως τζαμί. Μήπως θέλουμε εκ νέου να πούμε κάτι στους Χριστιανούς με αυτήν μας την κίνηση; Η Δημοκρατία μας βρήκε την καλύτερη λύση, (της μετατροπής σε μουσείο)». Kαι ο καθηγητής καταλήγει διερωτώμενος: «Τι πράγμα είναι αυτό που επαναλαμβάνεται τώρα;».

Η μετατροπή, λοιπόν, του Μουσείου της Αγίας Σοφίας Νικαίας σε Τζαμί, αποτελεί πραγματικότητα. Προοίμιο αλλαγών; Πάντως όχι τυχαίο γεγονός. Ωστόσο οι φωνές των ανθρώπων που αντιδρούν, δίνουν ελπίδα, πως στην πολιτισμένη εποχή μας, τα μνημεία ενός διαφορετικού παρελθόντος, δεν θα έπρεπε να αντιμετωπίζονται ως «τρόπαια κατακτητή». Ταυτόχρονα, ίσως αποτελούν και ένα «ανάχωμα» για να αποτραπούν παρόμοιες ή χειρότερες ενέργειες στο μέλλον.