ΠΕΡΙ ΤΟΝ ΞΥΛΙΝΟΝ ΝΑΟΝ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ ΧΑΛΚΗΔΟΝΟΣ
ὑπὸ Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου
Οἱ παλαιο-Χαλκηδόνιοι πιθανῶς ἐνθυμοῦνται, ὅτι πρὸ τοῦ καλλιμαρμάρου σημερινοῦ ἱ. ναοῦ τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὑπῆρχεν προσωρινῶς ξύλινος τοιοῦτος κατὰ τὴν ἐφημερίαν τοῦ Ἀρχιμ. Ἱεροθέου Ἀνθούλη, ὑπηρετήσαντος τὸν ναὸν περίπου ἐπὶ μίαν 50ετίαν.
Ὁ ναὸς οὗτος ἦτο μικρῶν διαστάσεων, λαμβανομένου ὑπ’ ὄψιν τοῦ μικροῦ ἐκτάσεως χώρου, ἐν συγκρίσει πρὸς τὸ λοιπὸν οἰκόπεδον τὸ ἀγορασθὲν διὰ τὸν νέον τοιοῦτον. Ἔκειτο δὲ εἰς τὴν βορειοδυτικὴν γωνίαν τοῦ ὑψηλοῦ μαντροτοίχου τοῦ περιβάλλοντος τὸν ναόν, ἐπὶ τῆς ὁδοῦ Hacı Şükrü. Οἱ ὑψηλοὶ μαντρότοιχοι ἐκτίζοντο τότε χάριν ἀσφαλείας. Ἀργότερον καθηρέθη τὸ ὕψος του καὶ προσετέθη χαμηλὸν σιδηροῦν κιγκλίδωμα. Πρβλ. τὸν τοῦ ναοῦ τοῦ Προφήτου Ἠλιοὺ Χρυσουπόλεως κ.ἄ.
Ὁ ναὸς ἦτο χαμηλός, φθάνων ὡς πρὸς τὸ ὕψος περίπου τὸ ἓν τρίτον τῆς προσόψεως τοῦ νέου τοιούτου καὶ εἶχεν ἀμφικλινῆ μεγάλην στέγην μετὰ κεράμων γαλλικῶν. Ἐκ τῆς νοτίου σχεδὸν γωνίας του "ἐξήρχετο" χαρακτηριστικὸς διὰ τὴν ἐποχὴν καὶ ὄχι μόνον καπνοσωλήν (μπουρί). Εἰς τὴν νοτίαν πλευρὰν αὐτοῦ εὑρίσκετο ἡ εἴσοδος τοῦ ναοῦ, μεταξὺ τουλάχιστον τεσσάρων μακροστένων παραθύρων. Ἄνωθεν δὲ τῆς μικρᾶς διφύλλου μετὰ ὀρθογωνίων ἐγγεγραμμένων πλαισίων θύρας τῆς πύλης εἰσόδου τοῦ περιβόλου, ὑψοῦτο τὸ πιθανῶς πέτρινον καὶ χαμηλὸν κωδωνοστάσιον, μὴ ἐπιτρεπομένων τότε τῶν ὑψηλῶν τοιούτων, εἰς ὃ ἀπέληγεν τοξοειδῶς τὸ ἄνω χεῖλος τοῦ μαντροτοίχου, οἰωνεῖ προετοιμάζων αὐτό. Τοῦτο ἦτο τετράγωνον μετὰ βάσεως, εἰς τὰς πλευρὰς τῆς ὁποίας ἐνεγράφοντο ὀρθογώνια πλαίσια ἴσως μετ’ ἐπιγραφῶν, ἐστηρίζετο δὲ ἐπὶ τεσσάρων μετὰ κιονοκράνων παραστάδων, πλαγίως τῶν ὁποίων ἐφάπτοντο λεπτοὶ κίονες μετὰ κιονοκράνων ἀποληγόντων εἰς τόξον, ἐνῶ τὸ ὑπόλοιπον μέρος ἦτο κενόν, γνωστὰ τ.ἔ. ἀρχιτεκτονικὰ μορφολογικὰ στοιχεῖα, ἀπαντῶντα καὶ εἰς ἕτερα κτίρια τῆς Πόλεως. Ἠκολούθη διπλοῦν ἐπιστήλιον, ἄνωθεν τοῦ ὁποίου ἐπικάθηντο τέσσερα ἀετώματα καὶ εἰς τὸ μέσον αὐτῶν εὑρίσκετο κύβος, ἀπολήγων εἰς ἔνσταυρον τρουλλίσκον. Σήμερον εἰς τὸν χῶρον τοῦτον κεῖται στενόμακρον κτίριον διὰ τὸν νεωκόρον μετὰ δωματίου τῆς Ἱ. Προϊσταμενίας. Ἀνατολικῶς δὲ αὐτοῦ ἡ Κοινοτικὴ Αἴθουσα.
Εἰς τὴν νοτιοδυτικὴν γωνίαν τοῦ μαντροτοίχου ὑπῆρχεν μικρὸς τετράγωνος ξύλινος οἰκίσκος, ἐφαπτόμενος αὐτοῦ. Εἶχεν δὲ δύο στενόμακρα παράθυρα μετὰ κιγκλιδώματος, καπνοσωλῆνα καὶ τετράλωβον στέγην μετὰ ὀθωμανικῶν κεράμων. Εὑρίσκοντο προσέτι παρ’ αὐτῷ δύο ἕτεροι ξύλινοι οἰκίσκοι, πιθανῶς κελλία τοῦ ναοῦ. Ἔξωθεν δὲ τοῦ περιβόλου διέκρινέ τις ἓν ὑψηλόν, πιθανῶς πέτρινον κτίριον πρὸς βορρᾶν, ἓν ξύλινον πρὸ τῆς πύλης καὶ δύο πέτρινα νοτιοανατολικῶς.
Σχετικῶς πρὸς τὸν κώδωνα τοῦ ναοῦ, ἀναφέρονται τὰ ἀκόλουθα:
Οὗτος ζυγίζων 80 ὀκάδας ἐχύθη εἰς τὸ Kalafat Yeri. Κατὰ τὴν κωδωνοκρουσίαν ὅμως ἐνεφανίσθη πρόβλημα, καθ’ ὅτι "ὁ βόμβος αὐτῆς δὲν ἦτο κοινωνητὸς τῷ περιοίκῳ κοινῷ" (Μ. Ι. Γεδεών). Τὸ φαινόμενον τοῦτο ἀσφαλῶς δὲν ἦτο λίαν νέον καὶ ἀπαντᾶ καὶ εἰς τὰς χώρας τῆς οὕτω καλουμένης Χριστιανικῆς Δύσεως, ἀκόμη καὶ διὰ τὰς ὡρολογοκρουσίας. Ὅπως ἴσως καὶ εἰς στοιχεῖα λατρευτικῶν συνάξεων ὁρισμένων ἄλλων περιοχῶν, ἔνθα διαβιοῦν ἄνθρωποι ἀνήκοντες εἰς ἕτερα θρησκεύματα. Ἀντιθέτως ὁ χθόνιος καὶ δαιμονιώδης θόρυβος τῆς μουσικὴς τῶν μπάρ, τῶν Woofer τῶν αὐτοκινήτων καὶ τῶν μοτοσυκλετῶν τῆς ἐποχῆς μας, ἐξ οὗ καταδικάζονται οἱ νέοι εἰς σταδιακὴν κώφωσιν, τυγχάνει "εἰσέτι εὐχάριστος" καὶ ὡς ἐκ τούτου πιθηκικῶς διαδεδομένος. Τοῦτο ἀσφαλῶς ἀποτελεῖ χαρακτηριστικὴν μαρτυρίαν τῆς ἐκκοσμικεύσεως καὶ ἀποθρησκευτικοποιήσεως.
Ὁ συνετὸς ὅμως πάππος τοῦ ἁγίου Δέρκων, Κωνσταντῖνος Χαρισιάδης, παρέθεσεν εἰς τοὺς ἀδελφοὺς γείτονας Μουσουλμάνους πλούσιον "ἀρχαιοελληνικὸν συμπόσιον" ἐργασίας "μετὰ τερψιλαρυγγίων λιχουδιῶν", κατόπιν τοῦ ὁποίου οἱ συνδαιτημόνες ἀνέλαβον καὶ οἱ ἴδιοι ἔκρουσαν τὸν κώδωνα διὰ τοῦ σχοινίου. Μία ἔνδειξις προδρομικὴ καὶ παραστατικὴ τῶν διαθρησκειακῶν διαλόγων τῶν ἡμερῶν μας.
Βεβαίως, ἀπὸ ἐτῶν κατηργήθη δυστυχῶς ἡ διὰ σχοινίου γλυκεία παραδοσιακὴ κωδωνοκρουσία εἴς τινας ναούς ἡμῶν, ἀντικατασταθεῖσα διὰ τῆς πρακτικῆς μέν, ὅμως ἀλλοτρίου καὶ "κωμικῆς", κυρίως δὲ κακοτέχνως καὶ ἀντιαισθητικῶς ἐφαρμοζομένης ἠλεκτρονικῆς ταύτης. Καὶ τοῦτο ἴσως καὶ διὰ νὰ μὴν καταπονῶνται ἐπιπροσθέτως οἱ νεωκόροι εἰς τὰ "βαρέα" καθήκοντα αὐτῶν! μετατραπέντες εἰς "διακοπτοανάφτες".
Ἐπὶ τῆς αὐτῆς ὁδοῦ Hacı Şükrü καὶ εἰς ἀπόστασίν τινα ἐκ τοῦ ναοῦ, εὑρίσκεται καὶ ἡ περίφημος "Villa Zarifi" ἓν ὡραιότατον διατηρητέον ξύλινον ἀρχοντικόν, πιθανῶς τῆς Μαριώγκας Πατρινοῦ, περὶ ἧς διαλαμβάνουν στοιχεῖα ὁ Κῶδιξ Κτηματολογίου (1919) καὶ τὰ Πρακτικὰ Κεντρικῆς Ἐφορείας τῆς Κοινότητος Χαλκηδόνος (1911, 1913, 1923, 1924, 1928, 1929) ὑπὸ τὴν ὀνομασίαν "Οἰκία Πατρινοῦ". Αὕτη ἀρχικῶς κατοικεῖτο ὑπὸ τουρκικῆς οἰκογενείας, μετὰ δὲ ὑπὸ πτωχῶν τῆς Φιλοπτώχου Ἀδελφότητος Χαλκηδόνος ἐρειπωθεῖσα, καὶ ἀπὸ ἐτῶν ἀποκατασταθεῖσα, ἐμισθώθη εἰς Ἑταιρείαν, ἐλειτούργησεν ἀρχικῶς ὡς Κλινικὴ παίδων καὶ εἶτα ὡς Café. Εἶχεν δὲ ὡραιότατον ἐσωτερικὸν ἐντοίχιον διάκοσμον καὶ vitraux.
Ὁ γράφων εὐχαριστεῖ καὶ ἀπὸ τὴν θέσιν αὐτὴν τὸν ἅγιον Δέρκων καὶ τὴν κ. Α. Ἀργυροῦ, διὰ τὰς πληροφορίας των.
ὑπὸ Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου
Οἱ παλαιο-Χαλκηδόνιοι πιθανῶς ἐνθυμοῦνται, ὅτι πρὸ τοῦ καλλιμαρμάρου σημερινοῦ ἱ. ναοῦ τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὑπῆρχεν προσωρινῶς ξύλινος τοιοῦτος κατὰ τὴν ἐφημερίαν τοῦ Ἀρχιμ. Ἱεροθέου Ἀνθούλη, ὑπηρετήσαντος τὸν ναὸν περίπου ἐπὶ μίαν 50ετίαν.
Ὁ ναὸς οὗτος ἦτο μικρῶν διαστάσεων, λαμβανομένου ὑπ’ ὄψιν τοῦ μικροῦ ἐκτάσεως χώρου, ἐν συγκρίσει πρὸς τὸ λοιπὸν οἰκόπεδον τὸ ἀγορασθὲν διὰ τὸν νέον τοιοῦτον. Ἔκειτο δὲ εἰς τὴν βορειοδυτικὴν γωνίαν τοῦ ὑψηλοῦ μαντροτοίχου τοῦ περιβάλλοντος τὸν ναόν, ἐπὶ τῆς ὁδοῦ Hacı Şükrü. Οἱ ὑψηλοὶ μαντρότοιχοι ἐκτίζοντο τότε χάριν ἀσφαλείας. Ἀργότερον καθηρέθη τὸ ὕψος του καὶ προσετέθη χαμηλὸν σιδηροῦν κιγκλίδωμα. Πρβλ. τὸν τοῦ ναοῦ τοῦ Προφήτου Ἠλιοὺ Χρυσουπόλεως κ.ἄ.
Ὁ ναὸς ἦτο χαμηλός, φθάνων ὡς πρὸς τὸ ὕψος περίπου τὸ ἓν τρίτον τῆς προσόψεως τοῦ νέου τοιούτου καὶ εἶχεν ἀμφικλινῆ μεγάλην στέγην μετὰ κεράμων γαλλικῶν. Ἐκ τῆς νοτίου σχεδὸν γωνίας του "ἐξήρχετο" χαρακτηριστικὸς διὰ τὴν ἐποχὴν καὶ ὄχι μόνον καπνοσωλήν (μπουρί). Εἰς τὴν νοτίαν πλευρὰν αὐτοῦ εὑρίσκετο ἡ εἴσοδος τοῦ ναοῦ, μεταξὺ τουλάχιστον τεσσάρων μακροστένων παραθύρων. Ἄνωθεν δὲ τῆς μικρᾶς διφύλλου μετὰ ὀρθογωνίων ἐγγεγραμμένων πλαισίων θύρας τῆς πύλης εἰσόδου τοῦ περιβόλου, ὑψοῦτο τὸ πιθανῶς πέτρινον καὶ χαμηλὸν κωδωνοστάσιον, μὴ ἐπιτρεπομένων τότε τῶν ὑψηλῶν τοιούτων, εἰς ὃ ἀπέληγεν τοξοειδῶς τὸ ἄνω χεῖλος τοῦ μαντροτοίχου, οἰωνεῖ προετοιμάζων αὐτό. Τοῦτο ἦτο τετράγωνον μετὰ βάσεως, εἰς τὰς πλευρὰς τῆς ὁποίας ἐνεγράφοντο ὀρθογώνια πλαίσια ἴσως μετ’ ἐπιγραφῶν, ἐστηρίζετο δὲ ἐπὶ τεσσάρων μετὰ κιονοκράνων παραστάδων, πλαγίως τῶν ὁποίων ἐφάπτοντο λεπτοὶ κίονες μετὰ κιονοκράνων ἀποληγόντων εἰς τόξον, ἐνῶ τὸ ὑπόλοιπον μέρος ἦτο κενόν, γνωστὰ τ.ἔ. ἀρχιτεκτονικὰ μορφολογικὰ στοιχεῖα, ἀπαντῶντα καὶ εἰς ἕτερα κτίρια τῆς Πόλεως. Ἠκολούθη διπλοῦν ἐπιστήλιον, ἄνωθεν τοῦ ὁποίου ἐπικάθηντο τέσσερα ἀετώματα καὶ εἰς τὸ μέσον αὐτῶν εὑρίσκετο κύβος, ἀπολήγων εἰς ἔνσταυρον τρουλλίσκον. Σήμερον εἰς τὸν χῶρον τοῦτον κεῖται στενόμακρον κτίριον διὰ τὸν νεωκόρον μετὰ δωματίου τῆς Ἱ. Προϊσταμενίας. Ἀνατολικῶς δὲ αὐτοῦ ἡ Κοινοτικὴ Αἴθουσα.
Εἰς τὴν νοτιοδυτικὴν γωνίαν τοῦ μαντροτοίχου ὑπῆρχεν μικρὸς τετράγωνος ξύλινος οἰκίσκος, ἐφαπτόμενος αὐτοῦ. Εἶχεν δὲ δύο στενόμακρα παράθυρα μετὰ κιγκλιδώματος, καπνοσωλῆνα καὶ τετράλωβον στέγην μετὰ ὀθωμανικῶν κεράμων. Εὑρίσκοντο προσέτι παρ’ αὐτῷ δύο ἕτεροι ξύλινοι οἰκίσκοι, πιθανῶς κελλία τοῦ ναοῦ. Ἔξωθεν δὲ τοῦ περιβόλου διέκρινέ τις ἓν ὑψηλόν, πιθανῶς πέτρινον κτίριον πρὸς βορρᾶν, ἓν ξύλινον πρὸ τῆς πύλης καὶ δύο πέτρινα νοτιοανατολικῶς.
Σχετικῶς πρὸς τὸν κώδωνα τοῦ ναοῦ, ἀναφέρονται τὰ ἀκόλουθα:
Οὗτος ζυγίζων 80 ὀκάδας ἐχύθη εἰς τὸ Kalafat Yeri. Κατὰ τὴν κωδωνοκρουσίαν ὅμως ἐνεφανίσθη πρόβλημα, καθ’ ὅτι "ὁ βόμβος αὐτῆς δὲν ἦτο κοινωνητὸς τῷ περιοίκῳ κοινῷ" (Μ. Ι. Γεδεών). Τὸ φαινόμενον τοῦτο ἀσφαλῶς δὲν ἦτο λίαν νέον καὶ ἀπαντᾶ καὶ εἰς τὰς χώρας τῆς οὕτω καλουμένης Χριστιανικῆς Δύσεως, ἀκόμη καὶ διὰ τὰς ὡρολογοκρουσίας. Ὅπως ἴσως καὶ εἰς στοιχεῖα λατρευτικῶν συνάξεων ὁρισμένων ἄλλων περιοχῶν, ἔνθα διαβιοῦν ἄνθρωποι ἀνήκοντες εἰς ἕτερα θρησκεύματα. Ἀντιθέτως ὁ χθόνιος καὶ δαιμονιώδης θόρυβος τῆς μουσικὴς τῶν μπάρ, τῶν Woofer τῶν αὐτοκινήτων καὶ τῶν μοτοσυκλετῶν τῆς ἐποχῆς μας, ἐξ οὗ καταδικάζονται οἱ νέοι εἰς σταδιακὴν κώφωσιν, τυγχάνει "εἰσέτι εὐχάριστος" καὶ ὡς ἐκ τούτου πιθηκικῶς διαδεδομένος. Τοῦτο ἀσφαλῶς ἀποτελεῖ χαρακτηριστικὴν μαρτυρίαν τῆς ἐκκοσμικεύσεως καὶ ἀποθρησκευτικοποιήσεως.
Ὁ συνετὸς ὅμως πάππος τοῦ ἁγίου Δέρκων, Κωνσταντῖνος Χαρισιάδης, παρέθεσεν εἰς τοὺς ἀδελφοὺς γείτονας Μουσουλμάνους πλούσιον "ἀρχαιοελληνικὸν συμπόσιον" ἐργασίας "μετὰ τερψιλαρυγγίων λιχουδιῶν", κατόπιν τοῦ ὁποίου οἱ συνδαιτημόνες ἀνέλαβον καὶ οἱ ἴδιοι ἔκρουσαν τὸν κώδωνα διὰ τοῦ σχοινίου. Μία ἔνδειξις προδρομικὴ καὶ παραστατικὴ τῶν διαθρησκειακῶν διαλόγων τῶν ἡμερῶν μας.
Βεβαίως, ἀπὸ ἐτῶν κατηργήθη δυστυχῶς ἡ διὰ σχοινίου γλυκεία παραδοσιακὴ κωδωνοκρουσία εἴς τινας ναούς ἡμῶν, ἀντικατασταθεῖσα διὰ τῆς πρακτικῆς μέν, ὅμως ἀλλοτρίου καὶ "κωμικῆς", κυρίως δὲ κακοτέχνως καὶ ἀντιαισθητικῶς ἐφαρμοζομένης ἠλεκτρονικῆς ταύτης. Καὶ τοῦτο ἴσως καὶ διὰ νὰ μὴν καταπονῶνται ἐπιπροσθέτως οἱ νεωκόροι εἰς τὰ "βαρέα" καθήκοντα αὐτῶν! μετατραπέντες εἰς "διακοπτοανάφτες".
Ἐπὶ τῆς αὐτῆς ὁδοῦ Hacı Şükrü καὶ εἰς ἀπόστασίν τινα ἐκ τοῦ ναοῦ, εὑρίσκεται καὶ ἡ περίφημος "Villa Zarifi" ἓν ὡραιότατον διατηρητέον ξύλινον ἀρχοντικόν, πιθανῶς τῆς Μαριώγκας Πατρινοῦ, περὶ ἧς διαλαμβάνουν στοιχεῖα ὁ Κῶδιξ Κτηματολογίου (1919) καὶ τὰ Πρακτικὰ Κεντρικῆς Ἐφορείας τῆς Κοινότητος Χαλκηδόνος (1911, 1913, 1923, 1924, 1928, 1929) ὑπὸ τὴν ὀνομασίαν "Οἰκία Πατρινοῦ". Αὕτη ἀρχικῶς κατοικεῖτο ὑπὸ τουρκικῆς οἰκογενείας, μετὰ δὲ ὑπὸ πτωχῶν τῆς Φιλοπτώχου Ἀδελφότητος Χαλκηδόνος ἐρειπωθεῖσα, καὶ ἀπὸ ἐτῶν ἀποκατασταθεῖσα, ἐμισθώθη εἰς Ἑταιρείαν, ἐλειτούργησεν ἀρχικῶς ὡς Κλινικὴ παίδων καὶ εἶτα ὡς Café. Εἶχεν δὲ ὡραιότατον ἐσωτερικὸν ἐντοίχιον διάκοσμον καὶ vitraux.
Ὁ γράφων εὐχαριστεῖ καὶ ἀπὸ τὴν θέσιν αὐτὴν τὸν ἅγιον Δέρκων καὶ τὴν κ. Α. Ἀργυροῦ, διὰ τὰς πληροφορίας των.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου