ΣΤΗΝ ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΗΣ ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΑΣ

Νικόλαος Γύζης, Η Δόξα

Ομιλία στην επέτειο της Εθνεγερσίας της 25^ης Μαρτίου 1821

Κώστα Νούση

Θεολόγου - Φιλολόγου

«Δεύτε και καταβάντες συγχέωμεν αυτών εκεί την γλώσσαν» (Γεν. ια΄ 7). Με αυτήν τη διήγηση της σύγχυσης της γλώσσας των ανθρώπων ερμηνεύουν τα βιβλικά κείμενα τη δημιουργία των εθνών στη γη ως ένα μεταπτωτικό φαινόμενο που προήλθε από το φοβερό πάθος της φιλαυτίας και της εωσφορικής ανθρώπινης ματαιοδοξίας. Είναι σαφές πως η διάσπαση της πρωτόγονης ομόγλωσσης ανθρώπινης κοινότητας αποτελεί στοιχείο παρακμιακής έκπτωσης και ηθικής αλλοτρίωσης του ανθρωπείου γένους καθιστώντας αναπόφευκτη την πολυεπίπεδη διαίρεσή του σε μια πληθώρα κοσμικών σχημάτων, ένα εκ των οποίων και τα έθνη. Ποτέ η Ορθόδοξη Εκκλησία στην αδιάσπαστη συνέχειά της με την παραπάνω βιβλική διήγηση της Γένεσης και την ιστορική πορεία του κόσμου και του περιουσίου λαού του Θεού - που έφτασε σε σημείο κορύφωσης με τη σημερινή εορτή του Ευαγγελισμού - ποτέ λοιπόν δε θεοποίησε τα πολυποίκιλα διασπαστικά ενδοκοσμικά σχήματα αλλά προσπαθεί διαχρονικά να τα ευλογήσει εγκεντρίζοντάς τα στο σώμα της Εκκλησίας που είναι αυτή αύτη η σάρκα του Χριστού και Θεού στο μονόδρομο προς την εσχατολογική Βασιλεία του Θεού, στην οποία και θα αρθεί πάσα διάκριση και ανισότητα και πάντες γενήσονται «εν» εν Χριστώ Ιησού.

Κάτω από αυτό το θεολογικό ερμηνευτικό πρίσμα η Ορθοδοξία ενίοτε φαίνεται να «αντιφάσκει» τρόπον τινά προς τη βαθύτερη ουσία της, που είναι η αδιάκριτη αγάπη ακόμα και προς τους εχθρούς, και να καταφάσκει τη διαβλητότητα των ανθρώπινων επιλογών. Όμως η ανθρώπινη ιστορία δεν υφίσταται ως κάποιο είδος εξωραϊστικώς περιγραφικής και αφηγηματικής αγγελολογίας, όπως την φαντασιώνονται ή θα την ήθελαν μερικοί γραφικοί ηθικολόγοι, όθεν και αν προέρχονται, πολλώ δε μάλλον δεν εντοπίζεται σε κάποια ουτοπική χαμένη ατλαντίδα ηρώων ημιθεϊκών διαστάσεων αλλά αντιθέτως γράφεται από καθημερινούς και εμπαθείς τις περισσότερες φορές ανθρώπους οι οποίοι πρωταγωνιστούν σε γεγονότα τραγικά και οδυνηρά μέσα από αιματηρούς αγώνες, αστοχίες, πτώσεις αλλά και πράξεις ηρωισμού, ηθικής ανάτασης και πνευματικής έξαρσης. Αυτά τα γεγονότα έρχεται η Εκκλησία αφενός μεν να συγχωρήσει και θεραπεύσει τα πρώτα, αφετέρου δε να ευλογήσει και εξαγιάσει τα τελευταία. Έτσι στην 25^η Μάρτη του 1821, όπως παραδίδει ο «μύθος» της ραγιάδικης επανάστασης των Ρωμηών, έχουμε τη γενέθλια ημέρα της ελληνικής κατά του οθωμανικού ζυγού εθνεγερσίας. Μια μέρα στην οποία η διαχρονικά υφιστάμενη ψυχή του Γένους επέλεξε συμβολικά να συμπυκνώσει όλες τις προγενέστερες επαναστατικές πράξεις των υπόδουλων προγόνων μας και κυρίως τις σύγχρονες τότε πολλαπλές εκρήξεις αποτίναξης του τουρκικού ζυγού σε μύρια όσα διαφορετικά χωροχρονικά σημεία σε ελλαδικό (νυν) αλλά και ευρύτερα ελληνικό έδαφος. Αποτελεί ιστορικό αστεϊσμό ή επιστημονική ανεπάρκεια – να μην πω εσκεμμένη και ανήθικη εγκληματικότητα – να προσπαθούν κάποιοι να εντοπίσουν τη μέρα αυτήν τον Παλαιών Πατρών Γερμανό κάπου αλλού και όχι στην αγία Λαύρα ή να ψάχνουν να βρουν πού ακριβώς στεγαζόταν το Κρυφό σχολειό και να ψάλλουν διθυραμβικά τις ιδεοληψίες τους ως ιστορικά αδιάψευστα τεκμήρια που καταρρίπτουν τις παρελθοντικές «πλάνες» με μια νηπιώδη αφέλεια αυτοϊκανοποίησης από την εν είδει αρχιμήδειας υπ’ αυτών ανακάλυψη της δήθεν ιστορικής ακρίβειας. Πρόκειται σίγουρα για φανερούς ή κρυφούς, εν γνώσει ή εν αγνοία αποδομητές της εθνικής μας υπόστασης με υποδόριο ή και κραυγαλέο ανθελληνισμό εδώ και πολλά χρόνια, λυσσαλέως δε τα πιο πρόσφατα.

Λαϊκή λιθογραφία, Το μαρτύριο του Πατριάρχου Γρηγορίου Ε', η απόκρυψη του σκηνώματός του και η φανέρωσή του

Είναι οι πάλαι ποτέ γνωστοί συμπλεγματοφόροι των ιδίων μειονεκτικών υποσυνείδητων ή ενσυνείδητων αγκυλωτικών αισθημάτων κατωτερότητας έναντι των δυτικών εταίρων μας που πρωτοφάνηκαν απ’ τα χρόνια ακόμα της ίδρυσης του νεοσύστατου ελληνικού κράτους μετά τον επταετή θρύλο του ΄21 και σήμερα από ακαδημαϊκής ή άλλης καθέδρας δογματίζουν αιρετικώ τω τρόπω καθυβρίζοντες και αμαυρώνοντες την ελληνική ιστορική αλήθεια και μνήμη.
Πρόκειται για μια γενιά που εκκολάφθηκε από τη δυτική προπαγάνδα, τη Διαφωτιστική ιδεολογία και το μακραίωνο εγκλωβισμό μας στον οθωμανικό και ισλαμικό σκοταδισμό. Είναι αυτοί που γράφουν σχολικά βιβλία με εμετικές εξισώσεις και αποσιωπήσεις, εκείνοι που σε τηλεοπτικές εκπομπές κηλιδώνουν γίγαντες της ιστορίας μας, οι ίδιοι που δεν μπορούν να χωρέσουν στο φτωχό τους μυαλό – κυρίως όμως στη μικρόψυχη διάτρητη επιστημοσύνη τους – πως ενδέχεται ο αφορισμός της επανάστασης από τον μετ’ ολίγον ιεροεθνομάρτυρα Γρηγόριο Ε΄ να ήταν εικονικός και ότι Εκκλησία και Γένος ταυτιζόμενα στην ελληνική συνείδηση γέννησαν κατά την ιστορική φυσιολογία το Ελληνικό Έθνος, εκ του οποίου πήγασε και το νεότερο ημέτερον κρατικό μόρφωμα.

Γιαβόπουλος Όθων, Οι ηρωίδες της Ελλάδας

Η ζωή όμως ευτυχώς δεν ακολουθεί τα προκρούστεια και αναχρονιστικά ερμηνευτικά σχήματα της εκάστοτε ιστορικίζουσας μόδας και σχολής και έτσι απαθανάτισε το έπος και την εθνικοαπελευθερωτική συνιστώσα του μέσα σε μια πληθώρα ιστορικών μνημείων σαρκωμένων στην καθολική αλήθεια των πραγμάτων και όχι στην ιδεοληψία μιας ακαδημαϊκής ολιγαρχίας. Σίγουρα ενυπήρχαν στον ξεσηκωμό η κοινωνική διάσταση και οι μικροπολιτικές σκοπιμότητες. Οπωσδήποτε τα πάθη τσαλάκωσαν προς στιγμήν το κλέος του 1821. Είναι αναμφίβολο ότι η τελική έκβαση οφείλει αρκετά στις διεθνείς πολιτικές συγκυρίες, στα συμφέροντα και στην αρωγή των μεγάλων Δυνάμεων. Όμως αυτό σε καμιά περίπτωση δε μας αποστερεί μια πιο λαγαρή ιστορική θέαση των πραγμάτων: πρόκειται για τον εθνικό μας ξεσηκωμό για την Πίστη και την Πατρίδα, για τη Λευτεριά. Το ιδιόσημο γεγονός της παλιγγενεσίας του νεότερου ελληνισμού που προσέλαβε διαχρονικές συμβολικές διαστάσεις συνδεόμενο αναγωγικά με την πανανθρώπινη απελευθέρωση από τα δεσμά της αμαρτίας και του θανάτου που σήμανε ο Ευαγγελισμός του Αρχαγγέλου στην Υπεραγία Θεοτόκο. Αυτό φυσικά δεν έγινε τυχαία. Διότι ο ελληνικός «μύθος» είναι στη μεταχριστιανική του έκδοση αναπόσπαστα δεμένος με την ορθόδοξη πίστη, όπως φαίνεται ευδιάκριτα στα άρθρα των Εθνοσυνελεύσεων του Αγώνα, όπου ορίζονται ως Έλληνες «όσοι αυτόχθονες της Ελληνικής Επικράτειας πιστεύουσιν εις Χριστόν και όσοι από τους υπό τον Οθωμανικόν ζυγόν πιστεύοντες εις Χριστόν ήλθαν και θα έλθωσιν εις την Ελληνικήν Επικράτειαν» (Σύνταγμα Τροιζήνας, 1827, άρθρο 6).

Η Εκκλησία προσεύχεται οπωσδήποτε για την ένωση των πάντων κατά την αρχιερατική επιθυμία του Κυρίου – εξάλλου άπαντες είμαστε κατά σάρκα αδέρφια και όμαιμοι συγγενείς από τον Αδάμ σύμφωνα με την ορθόδοξη διδασκαλία - αλλά δεν μπορούσε να μην «ευλογήσει» τα όπλα εναντίον της αποπνικτικής εκείνης δουλείας. Δεν μπορεί να μην παραδεχτεί ότι στο «σχήμα» αυτού του κόσμου, για τον οποίο περιμένουμε ως χριστιανοί με αδιάσειστη βεβαιότητα ένα γρήγορο τέλος και μια ανακαίνιση και μεταμόρφωσή του, τα έθνη και οι πατρίδες είναι απαραίτητα συστατικά επιβίωσης των λαών και ζείδωρα στοιχεία ταυτότητας και ύπαρξής τους. Και μεις οι περισσότεροι Έλληνες σήμερα αισθανόμαστε την ελληνικότητά μας ως οικουμενικότητα και το αντίστροφο σύμφωνα με τη μακραίωνη παράδοσή μας, διατηρούμε τον υγιή πατριωτισμό που μας κληροδότησαν κάποιοι «γραφικοί και θρησκόληπτοι» σαν τον Μακρυγιάννη ως ιδιοϋπόστατο χαρακτηριστικό της εθνικής μας ετερότητας και ασφαλιστική δικλείδα απέναντι στο χαοτικό διεθνικό ισοπεδωτισμό - που, πέρα από τη φυσική ιστορική εξέλιξή του, τεχνηέντως μεθοδεύεται από συγκεκριμένα think tanks και αδιόρατα σκοτεινά κέντρα εξουσίας - και βλέπουμε στους αγώνες του ΄21 την επανάληψη των κατορθωμάτων του Μαραθώνα, της Σαλαμίνας, των Θερμοπυλών, του Μεγαλέξανδρου, μνημείων του ενός και αυτού λαού με νέους κάθε φορά πρωταγωνιστές, όπως εν προκειμένω τον Κολοκοτρώνη, τον Διάκο, τον Καραϊσκάκη, τον Γεωργάκη Ολύμπιο, τον Παπαφλέσσα και όλους ων τα ονόματα ευγνωμόνως και αενάως μνημονεύομεν εις ζωήν αιώνιον.

Νικολά Γκος, Η μάχη της Ακρόπολης (1827)

Διερχόμαστε την ώρα τούτη κρίση και πολλοί λένε πως εισήλθαμε σε μια πρωτόγνωρη κατάσταση πολέμου, καινοφανούς, ξενίζοντος και ενοχλητικού μάλλον λόγω της εκ της ευμάρειας χρονίζουσας μαλθακότητάς μας. Είναι εύκολο να βρίσκουν στην αναμπουμπούλα που επικρατεί χαρά αλλότριοι και εγχώριοι προβατόσχημοι λύκοι που απειλούν την εθνική μας ακεραιότητα και ταυτότητα παντοιοτρόπως. Ας ανατρέξουμε στην ιστορία μας και δη σε αυτήν του 1821, για να επαναυτοπροσδιοριστούμε, αντλώντας εξ εκείνης της εποχής στοιχεία της εθνικής μας ταυτοπροσωπίας και περηφάνειας. Ας θυμηθούμε ενδεικτικά το γέρο του Μοριά που έλπιζε στην Παναγία με περισσή ευλάβεια και πίστη και θεωρούσε πως ο Θεός υπέγραψε τη λευτεριά μας και δεν παίρνει πίσω την υπογραφή του. Αν και εμείς σήμερα οι επίγονοι των ηρώων εκείνων συνδυάσουμε την επανακατάφαση στις ψυχικές γονιδιακές μας κληρονομικές ηρωικές καταβολές με την πίστη στον Θεό, μπορούμε βάσιμα να προσδοκάμε στην υπαρκτική μετάπλαση της κραυγής Ζήτω το Έθνος με το δοκιμασμένο ελληνικό τρόπο, ώστε να μην αποτελεί, ως είθισται, μία απλώς και ψιλώς προφερόμενη ανούσια και γραφικά επαναλαμβανόμενη ευχή.

(Η ομιλία θα εκφωνηθεί στον ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου Λιβαδίου Ελασσόνας).