Ο ΠΟΛΙΤΗΣ ΣΚΙΤΣΟΓΡΑΦΟΣ ΦΡΙΞΟΣ ΠΟΤΑΜΙΑΝΟΣ

ΠΟΛΙΤΕΣ ΖΩΓΡΑΦΟΙ – 149

ΦΡΙΞΟΣ ΠΟΤΑΜΙΑΝΟΣ

ὑπὸ Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου

Ὁ Φρ. Ποταμιᾶνος¹ εἶναι ἕνας διαφημιστὴς καὶ σκιτσογράφος τῆς πόλης μας. Γεννήθηκε στὸ Μέγα Ρεῦμα τὸ 1927. Ἔμαθε τὰ πρῶτα γράμματα στὸ δημοτικὸ σχολειὸ καὶ στὴ συνέχεια ἀπεφοίτησε ἀπὸ τὸ Ζωγράφειο. Ἦταν ἕνας τύπος sui generis. Μετὰ τὰ γεγονότα τῆς 6.9.1955 ἐγκατέλειψε μὲ τὴν οἰκογένειά του τὴν Πόλη καὶ πῆγε στὴν Ἀθήνα.

Ἀπὸ μικρὴ ἡλικία εἶχε κλίση στὴ γλυπτικὴ καὶ ἀργότερα στὴ ζωγραφική. Μετὰ τὸ θάνατο τοῦ ἀδερφοῦ του Βύρωνος, λόγῳ οίκογενειακῶν βαρῶν, ἀναγκάσθηκε νὰ στραφεῖ τελειωτικὰ στὴ ζωγραφικὴ καὶ δὴ τὴ διαφημιστική. Βασικὰ ἦταν αὐτοδίδακτος.

Στὴν ἀρχὴ τοῦ Β’ Παγκοσμίου Πολέμου οἱ χρυσοχόοι τῆς Πόλης ἀντιμετώπιζαν δυσκολίες στὴν εὕρεση μοντέλων γιὰ τὰ κοσμήματά τους. Ὁ Φρῖξος πῆγε στὸ ἐργαστῆρι τοῦ Κώστα Χρυσόπουλου γιὰ νὰ μάθει τὴν τεχνικὴ κατασκευῆς κοσμημάτων, καὶ μετὰ ἄρχισε νὰ σχεδιάζει καρφίτσες, δαχτυλίδια κλπ.

Μιὰ Οὑγγαρέζα διακοσμήτρια τὸν βοήθησε στὸ σχεδιασμὸ διακοσμήσεως βιτρινῶν. Μετὰ τοῦ συνέστησαν νὰ φτειάξει διακοσμητικὲς πινακίδες ἀπὸ ἐκεῖνες τὶς μεγάλες ποὺ τοποθετοῦνται στοὺς αὐτοκινητόδρομους. Ὁ δὲ Σάββας Μελόπουλος (Πέτρος Χρονᾶς) τοῦ πρότεινε νὰ ἀναλάβει τὰ σχέδια τῶν μακετῶν τῶν προϊόντων τοῦ ἐργοστασίου σοκολατοποιΐας Golden, ὅπως π.χ. τῆς συσκευασίας μιᾶς τσίχλας τῆς Golden. Μετὰ ἀκολούθησαν καὶ ἄλλοι, ὅπως τὸ ἐργοστάσιο ζαχαροπλαστικῆς τῆς Imren-Baylan καθὼς καὶ διάφοροι ἰδιῶτες καὶ κρατικὰ ἐργοστάσια. Στὴν Πόλη εἶχε τὸ γραφεῖο του στὸ Veli Alemdar Han τοῦ Γαλατᾶ.

Ὅταν πῆγε στὴ Ἀθήνα, συνάντησε τὸν ἀδελφό τοῦ Σάββα Στάθη, ποὺ εἶχε στήσει μεγάλο, μοντέρνο ἐργοστάσιο: τὴν γνωστὴ σοκολατοποιΐα ΜΕΛΟ καὶ κάλεσε τὸ Φρῖξο νὰ ἐκτελέσει τὴν καλλιτεχνικὴ ἐμφάνιση τῶν προϊόντων του. Ἀργότερα ἀνέλαβε νὰ διαμορφώσει τὶς συσκευασίες τῶν προϊόντων τῶν βιομηχανιῶν ΓΙΩΤΗΣ, ΝΕΑΓΡΕΣ, ΕΛΑΙΟΥΡΓΙΚΗ, ΣΕΒΑΘ, καθὼς καὶ διαφόρων ἄλλων βιομηχανιῶν κονσερβοποιΐας, ζυμαρικῶν καὶ κατεψυγμένων προϊόντων. Ὠργάνωσε δὲ καὶ ἕνα ἐργαστήρι μὲ βοηθούς, γιὰ νὰ μπορέσει νὰ ἀνταποκριθεῖ στὴ μεγάλη του πελατεία. Ἄγνωστο βέβαια παραμένει τί ἔγιναν οἱ μακέτες αὐτὲς ποὺ ἑτοίμαζε κατὰ καιρούς, πρᾶγμα ποὺ παρατηρεῖται λόγῳ τῆς εὐαισθησίας τῶν ὑλικῶν καὶ στὸν Β. Ἡγουμενίδη (Igum), τὴν Ο. Πετρίδου κ.ἄ.

Ὁ Φρῖξος ἐκτὸς ἀπὸ τὶς διακοσμήσεις του, ἐξετέλεσε μὲ σινικὴ μελάνη σκίτσα καὶ γελοιογραφίες. Μεταξὺ αὐτῶν ὑπάρχουν κυρίως καθηγητῶν τοῦ Ζωγραφείου καὶ ἄλλων Γυμνασίων, ὅπως τοῦ Β. Καραμεσίνη, Α. Καρούσου, Δ. Μάνου, Β. Μούτσογλου, Δ. Παντελάρα, Σ. Στασινόπουλου κ.ἄ. μαθητῶν μέσα στὴ τάξη, ζευγαριῶν, κληρικῶν, ἀστυνόμων, καθαριστῶν (Θανάση), αὐτοπροσωπογραφίες, ὑβριδικὲς μορφὲς (κεφάλια μὲ σῶμα πουλιοῦ), συνθέσεις μὲ ἀφίσες κινηματογράφου, διαφημήσεις χοροεσπερίδων ΦΣΣ, τεΐου Φιλοπτώχου Κυριῶν Ξυλοπόρτης κ.ἄ. Ἐξετέλεσε δὲ καὶ συνθέσεις μὲ συμβολικὸ χαρακτῆρα: Κύκλωψ καὶ Ὀδυσσεύς, μορφωτικὸ ἐπίπεδο, ἱσορροπία εὐσταθής, ἔξω τὰ καράβια περίμεναν, νοσταλγίες καὶ ὄνειρα, ἀλληλεγγύη, ἕνας βράχος στὸ βουνὸ συλλογιέται μοναχός του, κελαηδῆστε ὡραῖα μου πουλάκια κελαηδῆστε…, πειθαρχία καὶ τάξη κ.ἄ.

Ἐξετέλεσε μεμονωμένες μορφὲς ἢ καὶ πολυπρόσωπες συνθέσεις. Ἡ τεχνική του διακρίνεται γιὰ τὴν λιτότητα καὶ λεπτότητα τῶν γραμμῶν του, οἱ ὁποῖες ἐνίοτε εἶναι παχύτερες. Μερικὲς φορὲς οἱ μορφὲς εἶναι ἀσπρόμαυρες καὶ ἔχουν σκιές. Ἔντονη πάντως φαίνεται στὰ σκίτσα του ποὺ ὑπέγραφε μὲ τὸ Frixos ἢ FP, ἡ ἐπίδραση τοῦ μεγάλου Κ. Θεοδωρίδη (Togo)².

Ἔργα του δημοσιεύθηκαν σὲ λευκώματα ὅπως τὸ "Ζωγράφειο 1947" Μπέηογλου 1947, ἐφημερίδες καὶ περιοδικὰ ὅπως στὰ Son Posta (1951 διαφημίσεις), Κεραυνὸς (1952), Κυριακάτικη Πρωΐα (1952, 1953, 1954, 1960) κ.ἄ.

_________________

1. Σ. Α. Δεκαβάλλα, Λογοτεχνικὰ σκίτσα Κωνσταντινουπολιτῶν, Ἀθῆναι 2010, 87-94.

2. Α. Παπᾶ, Ἡλιουπόλεως καὶ Θείρων, Κοσμᾶς Θεοδωρίδης (Togo). Ὁ Πολίτης σκιτσογράφος-γελοιογράφος, Ἀθήνα 1993.