Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΗΝ ΤΡΟΧΙΑ ΤΟΥ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

Η δημοσιογράφος Λώρη Κέζα γράφει σήμερα στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ ένα άρθρο με τίτλο "Ο τζίρος του προσκυνήματος", στο οποίο προσεγγίζει το φαινόμενο του θρησκευτικού τουρισμού, με αφορμή κάποιες κινήσεις του Υπουργείου Πολιτισμού προς την κατεύθυνση αυτή. Ας δούμε το σκεπτικό:

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού υπολογίζει ότι οι θρησκευτικές εκδρομές κάνουν τζίρο περί τα 15 δισ. ευρώ ετησίως. Αυτό έμαθε ο υπουργός Τεχνών και Διακοπών κ. Παύλος Γερουλάνος και αποφάσισε να διερευνήσει το θέμα. Η Ελλάδα θα διεκδικήσει ορθόδοξους προσκυνητές, καθώς από τον πακτωλό εδώ ξοδεύονται 15 εκατ. ευρώ. Μια άτυπη επιτροπή συγκροτήθηκε για να καταγράψει τις συνθήκες και να προχωρήσει σε προτάσεις. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδήμων για να υποθέσει ότι το Αγιον Ορος είναι εν Ελλάδι ο δημοφιλέστερος προορισμός της χριστιανοσύνης. Ακολουθούν τα Μετέωρα, το Σπήλαιο της Αποκάλυψης και η Παναγιά της Τήνου.

Για να καταλάβουμε τη δυναμική που υπάρχει στον θρησκευτικό τουρισμό αρκεί να κάνουμε μια υπόθεση εργασίας: αν το Σπήλαιο της Αποκάλυψης βρισκόταν στην Αμερική, με ποιον τρόπο θα είχε αξιοποιηθεί; Εντάξει, δεν λέμε να φτάσουμε στις ακρότητες μιας Ντίσνεϊλαντ της Ορθοδοξίας, αλλά είναι κατανοητό ότι η Αποκάλυψη έχει απήχηση και σε πληθυσμούς που δεν έχουν αληθινή πίστη. Είναι τόσο ισχυρός ο συμβολισμός που η Πάτμος θα μπορούσε να είναι προορισμός εκδρομής σε όλη τη διάρκεια του έτους. Δεν χρειάζεται ούτε να χτιστεί η νήσος από άκρη σε άκρη ούτε να χάσει τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της. Η επιτροπή Γερουλάνου εξετάζει τις τοποθεσίες κατά περίπτωση και μόνον έτσι μπορεί να λειτουργήσει το φιλόδοξο σχέδιο.

Επί παραδείγματι, για την περίπτωση της Τήνου προωθούνται προτάσεις για τον εμπλουτισμό του προγράμματος των προσκυνητών. Το Ιδρυμα της Μονής διαθέτει εξαιρετική γλυπτοθήκη και πινακοθήκη με έργα καλλιτεχνών όπως ο Λύτρας, ο Γύζης, ο Χαλεπάς, ο Ιακωβίδης, ο Σώχος. Η καταγωγή της πλειονότητας αυτών από την Τήνο σχετίζεται με τις υποτροφίες που έδινε το Ιδρυμα της Παναγίας από το 1840 για σπουδές στον τομέα της τέχνης. Ταυτόχρονα αναδεικνύεται η ιδέα της πεζοπορίας στα μεσαιωνικά μονοπάτια του νησιού, που έχουν αρχίσει να αποκαθίστανται. Δυνατότητες λοιπόν υπάρχουν, το ερώτημα είναι κατά πόσον οι υποδομές μπορούν να στηρίξουν τα μεγαλόπνοα πλάνα.

Η επιτροπή από την πρώτη συνάντηση αναφέρθηκε σε στόχους: οι Ρώσοι, οι Σέρβοι, οι Βούλγαροι είναι εκείνοι που λόγω ορθόδοξης πίστης, αλλά και γεωγραφικής εγγύτητας μπορούν να αυξήσουν τα αποτελέσματα στον θρησκευτικό τουρισμό. Ας είμαστε όμως ρεαλιστές: χρειάζεται συντονισμός σε εθνικό επίπεδο. Το πούλμαν που φτάνει στο λιμάνι θα πρέπει να έχει έναν εύλογο χρόνο ως την ανταπόκριση με το βαπόρι, τα μουσεία και οι πινακοθήκες θα πρέπει να είναι ανοιχτά περισσότερες ώρες, το σέρβις σε όλες τις συναλλαγές πρέπει να αναβαθμιστεί. Σε κάθε περίπτωση τέτοιες ενέργειες, η προβολή της χώρας μέσα από θεματικές, μπορούν να αποδώσουν πολύ περισσότερο από τη βαρετή εικόνα μιας ξαπλώστρας ή ενός υπουργού που κρεμιέται από τα σκοινιά ιστιοπλοϊκού.

Η επέκταση της ιδέας του θρησκευτικού τουρισμού αφορά τις περιηγήσεις στους λεγόμενους «δρόμους του κρασιού», τον αγροτουρισμό και γενικώς τις επισκέψεις ειδικού ενδιαφέροντος. Οι αριθμοί που καταγράφονται στο εξωτερικό είναι πειστικοί. Επτά εκατομμύρια πιστοί ταξιδεύουν κάθε χρόνο στην Παναγία της Λούρδης στη Γαλλία. Αν δεν μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι για όσα θεωρητικά καταγράφονται είναι επειδή έχουν καταγραφεί και στο παρελθόν. Το 2008 κάποια ανάλογη επιτροπή με τη σημερινή είχε οραματιστεί «Τα βήματα του Αποστόλου Παύλου», δηλαδή ανάδειξη και προβολή των σημείων από τα οποία πέρασε ο μαθητής του Ιησού. Υπάρχουν πιστοί περιπατητές πρόθυμοι να πατήσουν άγιες διαδρομές, όπως γίνεται από τον 9ο αιώνα στην Ισπανία στο Σαντιάγκο ντε Κομποστέλα. Οπότε;

Σχολιάζω πολύ σύντομα, αγαπητοί συνοδίτες.

Στην Εκκλησία πέφτει μεγάλο μέρος της ευθύνης για το θέμα, υπό την έννοια ότι θα πρέπει να αξιοποιήσει τον θρησκευτικό τουρισμό για μια σειρά από λόγους, πέρα από τον οικονομικό, και βέβαια θα πρέπει να φροντίσει να είναι προσκυνηματικός και όχι διεκπεραιωτικά θρησκευτικός. Αυτό προϋποθέτει πολλή δουλειά.

Το ελληνικό κράτος, από την άλλη, είναι ήδη πίσω στην αξιοποίηση του φαινομένου ακόμα και σε σχέση με τη γείτονα Τουρκία. Άραγε θα αφυπνισθεί για να προωθήσει το θέμα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο κι όχι απλώς με τουριστική λογική;