"Ο ΑΡΓΑΛΕΙΟΣ" ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΨΑΡΙΑΝΟΥ ΜΕΛΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΦΙΛΙΠΠΟ ΤΣΑΛΑΧΟΥΡΗ

Ο μακαριστός Μητροπολίτης Σερβίων και Κοζάνης Διονύσιος Ψαριανός (1912-1997) είναι από τους παλαιούς εκείνους αρχιερείς των οποίων το ήθος και η όλη προσωπικότητα δεν υπάρχουν πιά.

Ήταν λόγιος ιεράρχης, με ξεχωριστές επιδόσεις στην συγγραφή, το κήρυγμα, την υμνολογία, την μουσική, την μετάφραση αλλά και την ποίηση. Μέχρι σατιρικά ποιήματα έγραφε, που διακρίνονταν για τη χάρη τους.

Τα ποιήματά του δεν είναι ευρέως γνωστά. Ένα όμως είναι αρκετά δημοφιλές και είδα ότι υπάρχει και σε παιδικές ανθολογίες, ακόμα και στο διαδίκτυο. Είναι Ο Αργαλειός, δημοσιευμένο το 1937.

Αυτό το απλό, εκ πρώτης όψεως, ποίημα επέλεξε να μελοποιήσει ο φίλος συνθέτης Φίλιππος Τσαλαχούρης για την εκδήλωση Ιερατική Ποίηση και Μουσική εδώ στην Πάτμο.

Και επέλεξε τον τρόπο της μίμησης προς τα νοούμενα, αφού τα έγχορδα στο μεγαλύτερο μέρος της σύνθεσης μιμούνται την κίνηση του αργαλειού που υφαίνει. Κι έτσι ο Τσαλαχούρης υφαίνει μια μελωδία νοσταλγική και απέραντα ευγενική, παρακολουθώντας πάντα την ποίηση του Διονυσίου. Για παράδειγμα, η στροφή "Σώπαινε, αργαλειέ λησμονημένε..." διακρίνεται για την μελαγχολία της, ενώ το φινάλε του ποιήματος "Θάρθει καιρός και πάλι να μιλήσεις..." για την δυναμική του και την αισιοδοξία του.

Ακούγοντάς το στις πρόβες από την Ορχήστρα του Φεστιβάλ Πάτμου υπό τον Άλκη Μπαλτά και με σολίστ την σοπράνο Δάφνη Πανουργιά - με επιμονή στη λεπτομέρεια - ανακάλυψα πόσο δύσκολο είναι να μελοποιήσει κανείς ένα απλό και σαφές νοηματικά ποίημα, που δεν σου αφήνει περιθώρια για εξάρσεις και ακροβατισμούς.

Ο Φίλιππος Τσαλαχούρης με οδηγό την μελωδική του φλέβα και τον ρυθμό ύφανε αριστοτεχνικά τον Αργαλειό του μακαριστού Κοζάνης Διονυσίου.

Τον παραθέτω στη συνέχεια και ελπίζω σύντομα να τον έχουμε και στην μελοποιημένη εκδοχή στο διαδίκτυο.

Ριχτός σε μια γωνιά κι αραχνιασμένος
ό παλιωμένος αργαλειός,
μέσ' στης γιαγιάς το εργαστήρι,
έρμος σιωπά και μοναχός.
Έρμος σε μια γωνιά κι αραχνιασμένος.

Άλλοτε του σπιτιού πρώτο στολίδι
καί πρώτος ήταν στα προικιά
ό αργαλειός, χρυσογραμμένος
και τον καμάρωνε η γιαγιά,
άλλοτε του σπιτιού πρώτο στολίδι.

Τότε κορίτσια υφαίναν τιμημένα
ολημερίς στον αργαλειό.
Τα ξακουστά και ζηλεμένα
πρώτα προικιά μέσ' στο χωριό,
τότε κορίτσια υφαίναν τιμημένα.

Μα τώρα τα κορίτσια μας θεωρούνε
ντροπή να υφάνουνε «πανιά!..»
και τον παλιό αργαλειό πετούνε
σε μια αποσκότεινη γωνιά,
γιατί ντροπή να υφάνουνε θεωρούνε.

Σώπαινε, αργαλειέ λησμονημένε
στον τωρινόνε τον καιρό
έμαθε ό κόσμος να μην έχει
προς τα παλιά πια σεβασμό.

Σώπαινε, αργαλειέ λησμονημένε.

Θάρθει καιρός και πάλι να μιλήσεις,
τότε που ο κόσμος θα στραφεί
για να εκτίμηση ό,τι χλευάζει.
Μετά από μια καταστροφή
τότε, αργαλειέ, και πάλι θα μιλήσεις.