Νέα ανασκαφικά ευρήματα στη Γερόνησο της Πάφου
Toυ Αριστείδη Βικέτου
Σημαντικά στοιχεία για την Χαλκολιθική και την Ελληνιστική περίοδο στην Κύπρο προσκομίζουν τα νέα ανασκαφικά ευρήματα στη Γερόνησο, το μικρό νησί απέναντι από την ακτή του Αγίου Γεωργίου Πέγειας στην επαρχία Πάφου.
Οι ανασκαφές διεξάγονταν από το Πανεπιστήμιο Νέας Υόρκης υπό την καθοδήγηση της καθηγήτριας Joan Breton Connelly.
Το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου σε ανακοίνωση με τη λήξη της φετινής ανασκαφικής περιόδου αναφέρει ότι τα 19 μέλη της αρχαιολογικής αποστολής ξεκίνησαν τις εργασίες τους στις 16 Μαΐου και διερεύνησαν τρεις βασικές περιοχές στο νησί: το Ελληνιστικό αρχιτεκτονικό σύμπλεγμα που σχετίζεται με την προετοιμασία και την κατανάλωση τροφίμων και βρίσκεται στο νότιο-κεντρικό τμήμα του νησιού, την κυκλική κατασκευή στα βόρεια που έχει προκαταρκτικά ερμηνευθεί ως Ελληνιστική εξέδρα χορού και τις τρεις Βυζαντινές κυκλικές οικίες που βρίσκονται στο κέντρο του νησιού. Το υλικό που βρέθηκε στις ανασκαφικές τομές συμβάλλει σημαντικά στην πληρέστερη κατανόηση των τριών ξεχωριστών φάσεων χρήσης του χώρου: την πρώιμη Χαλκολιθική εποχή (3800 π.Χ.), την Ελληνιστική (1ος αιώνας π.Χ.) και τη Βυζαντινή περίοδο (6ος και 13ος αιώνας μ.Χ.).
Στο χώρο βρέθηκε μια πολύ καλά διατηρημένη λίθινη σμίλη (εργαλείο) της Χαλκολιθικής περιόδου, η οποία προστέθηκε στην γκάμα των εντυπωσιακών λίθινων εργαλείων που έχουν βρεθεί στη Γερόνησο μέχρι στιγμής. Το υλικό αυτό, μαζί με κεραμική που συλλέχθηκε σε άλλες ανασκαφικές περιόδους καθώς και ένα ειδώλιο και περίαπτα, υποδηλώνουν ότι η Χαλκολιθική κατοίκηση της Γερονήσου υπήρξε σημαντική.
Όσον αφορά στην Ελληνιστική περίοδο, οι φετινές έρευνες εμπλούτισαν τις γνώσεις μας για τα κτήρια που κάποτε υπήρχαν στο νησί αυτό. Ανασκάφηκε ένα μεγάλο τμήμα λίθινου γείσου με οδοντωτή λαξευμένη κόσμηση. Το αρχιτεκτονικό αυτό μέλος αποτελεί ένδειξη για το μεγάλο μέγεθος και την αίγλη των κτηρίων του 1ου αιώνα π.Χ. στο νησί. Το εν λόγω αρχιτεκτονικό μέλος βρέθηκε πολύ κοντά στο σημείο όπου αποκαλύφθηκε, κατά την περσινή ανασκαφική περίοδο, ένα τμήμα λίθινης υδρορροής σε μορφή λεοντοκεφαλής. Τα δύο αυτά αντικείμενά μάς βοηθούν να αντιληφθούμε πως θα ήταν η διακόσμηση και το μέγεθος του εντυπωσιακού προφανώς κτηρίου, το οποίο πιθανώς να κατέρρευσε στο σεισμό του 15 π.Χ. Κατά μήκος της νότιας πλευράς του νησιού, αποκαλύφθηκαν εκτεταμένες περιοχές όπου είχαν αφαιρεθεί μεγάλες λαξευμένες πέτρες οι οποίες κάθονταν πάνω σε γύψινες επιφάνειες. Τα στοιχεία αυτά φανερώνουν το μέγεθος της σύλησης που υπέστη το νησί, πιθανόν κατά τα πρώτα Βυζαντινά χρόνια. Η απομάκρυνση του λαξευμένου οικοδομικού υλικού πιθανόν να έγινε για να κτιστούν οι τρεις χριστιανικές βασιλικές στον Άγιο Γεώργιο, απέναντι από τη Γερόνησο, μεταξύ 6ου και 7ου αιώνα μ.Χ.
Οι ανασκαφές διεξάγονταν από το Πανεπιστήμιο Νέας Υόρκης υπό την καθοδήγηση της καθηγήτριας Joan Breton Connelly.
Το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου σε ανακοίνωση με τη λήξη της φετινής ανασκαφικής περιόδου αναφέρει ότι τα 19 μέλη της αρχαιολογικής αποστολής ξεκίνησαν τις εργασίες τους στις 16 Μαΐου και διερεύνησαν τρεις βασικές περιοχές στο νησί: το Ελληνιστικό αρχιτεκτονικό σύμπλεγμα που σχετίζεται με την προετοιμασία και την κατανάλωση τροφίμων και βρίσκεται στο νότιο-κεντρικό τμήμα του νησιού, την κυκλική κατασκευή στα βόρεια που έχει προκαταρκτικά ερμηνευθεί ως Ελληνιστική εξέδρα χορού και τις τρεις Βυζαντινές κυκλικές οικίες που βρίσκονται στο κέντρο του νησιού. Το υλικό που βρέθηκε στις ανασκαφικές τομές συμβάλλει σημαντικά στην πληρέστερη κατανόηση των τριών ξεχωριστών φάσεων χρήσης του χώρου: την πρώιμη Χαλκολιθική εποχή (3800 π.Χ.), την Ελληνιστική (1ος αιώνας π.Χ.) και τη Βυζαντινή περίοδο (6ος και 13ος αιώνας μ.Χ.).
Στο χώρο βρέθηκε μια πολύ καλά διατηρημένη λίθινη σμίλη (εργαλείο) της Χαλκολιθικής περιόδου, η οποία προστέθηκε στην γκάμα των εντυπωσιακών λίθινων εργαλείων που έχουν βρεθεί στη Γερόνησο μέχρι στιγμής. Το υλικό αυτό, μαζί με κεραμική που συλλέχθηκε σε άλλες ανασκαφικές περιόδους καθώς και ένα ειδώλιο και περίαπτα, υποδηλώνουν ότι η Χαλκολιθική κατοίκηση της Γερονήσου υπήρξε σημαντική.
Όσον αφορά στην Ελληνιστική περίοδο, οι φετινές έρευνες εμπλούτισαν τις γνώσεις μας για τα κτήρια που κάποτε υπήρχαν στο νησί αυτό. Ανασκάφηκε ένα μεγάλο τμήμα λίθινου γείσου με οδοντωτή λαξευμένη κόσμηση. Το αρχιτεκτονικό αυτό μέλος αποτελεί ένδειξη για το μεγάλο μέγεθος και την αίγλη των κτηρίων του 1ου αιώνα π.Χ. στο νησί. Το εν λόγω αρχιτεκτονικό μέλος βρέθηκε πολύ κοντά στο σημείο όπου αποκαλύφθηκε, κατά την περσινή ανασκαφική περίοδο, ένα τμήμα λίθινης υδρορροής σε μορφή λεοντοκεφαλής. Τα δύο αυτά αντικείμενά μάς βοηθούν να αντιληφθούμε πως θα ήταν η διακόσμηση και το μέγεθος του εντυπωσιακού προφανώς κτηρίου, το οποίο πιθανώς να κατέρρευσε στο σεισμό του 15 π.Χ. Κατά μήκος της νότιας πλευράς του νησιού, αποκαλύφθηκαν εκτεταμένες περιοχές όπου είχαν αφαιρεθεί μεγάλες λαξευμένες πέτρες οι οποίες κάθονταν πάνω σε γύψινες επιφάνειες. Τα στοιχεία αυτά φανερώνουν το μέγεθος της σύλησης που υπέστη το νησί, πιθανόν κατά τα πρώτα Βυζαντινά χρόνια. Η απομάκρυνση του λαξευμένου οικοδομικού υλικού πιθανόν να έγινε για να κτιστούν οι τρεις χριστιανικές βασιλικές στον Άγιο Γεώργιο, απέναντι από τη Γερόνησο, μεταξύ 6ου και 7ου αιώνα μ.Χ.
Ο αρχιτέκτονας Richard Anderson, με τη βοήθεια των φοιτητών Charles Bartlett (New York University) και Kathryn Minogue (Columbia University), συνέχισε τις εργασίες του για την ετοιμασία ενός νέου σχεδίου αποτύπωσης ολόκληρου του νησιού με τη χρήση θεοδόλιχου (total station laser). Η συνεχιζόμενη διάβρωση των απότομων γκρεμών του νησιού καθιστούν την επισκόπηση και τη χαρτογράφηση της Γερόνησου επιτακτική ανάγκη. Ένας από τους πρώτιστους στόχους της αποστολής ήταν η προετοιμασία ενός νέου και μελετημένου χάρτη που να περιλαμβάνει την τοπογραφία του νησιού μαζί με τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα.
Οι τομές που διανοίχθηκαν κοντά στις Βυζαντινές οικίες στο κέντρο του νησιού έφεραν στο φως σημαντικά ευρήματα. Βρέθηκε ένα μικρό χάλκινο εξάρτημα λαβής, με διακόσμηση που απεικονίζει το κεφάλι και τους ώμους ενός γενειοφόρου άνδρα. Το εξάρτημα αυτό ίσως να ανήκει σε Βυζαντινό αγγείο. Επίσης, βρέθηκαν πολλά θραύσματα Μεσαιωνικής εφυαλωμένης κεραμικής (sgraffitto) με λευκή, πράσινη και κίτρινο-καφέ εφυάλωση. Τα θραύσματα αυτά αφού συγκολλήθηκαν, σχημάτισαν ένα σχεδόν ακέραιο κύπελλο με ψηλή βάση. Το εύρημα αυτό, μαζί με δύο άλλα παρόμοια κύπελλα που βρέθηκαν κατά τις προηγούμενες ανασκαφικές περιόδους, αποτελούν σοβαρές ενδείξεις για την κατοίκηση της Γερόνησου κατά τον 13ο αιώνα μ.Χ. Εξάλλου, χάρτες του 15ου αιώνα δείχνουν μια εκκλησία κτισμένη στο ανατολικό άκρο του νησιού.
Κατά την ανασκαφική αυτή περίοδο εργάστηκε ομάδα σημαντικών επιστημόνων, οι οποίοι ασχολήθηκαν με τη μελέτη των ευρημάτων για την τελική τους δημοσίευση. Η δρ Jolanta Mlynarczyk από το Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας συνέχισε τη μελέτη της πάνω στην Ελληνιστική κεραμική της Γερονήσου, ενώ ο δρ. Mariusz Burdajewicz από το Μουσείο της Βαρσοβίας συνέχισε τη μελέτη των γυάλινων αντικειμένων και σχεδίασε κεραμική και αρχιτεκτονικά μέλη. Η Victoria Grinbaum (Incoming Fulbright Fellow στην Κύπρο) από το University College London και το Πανεπιστήμιο Βαρσοβίας συνέχισε τη μελέτη της πάνω στους αμφορείς από τη Γερόνησο. Ο δρ Paul Croft από το Lemba Archaeological Field Station μελέτησε τα ζωικά οστά από τη Γερόνησο και δίδαξε στο New York University Geronisos Field School. Τέλος, η καθηγήτρια Zoe Kontes από το Kenyon University έδωσε σεμινάρια στους φοιτητές που συμμετείχαν στο Field School.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου