ΕΚΘΕΣΗ: "Κύπρος και Ιταλία στην εποχή του Βυζαντίου"

Λευκωσία
Του Αριστείδη Βικέτου

Παραμονές της επίσκεψης του Πάπα Βενέδικτου ΙΣΤ’ στην Κύπρο ανοίγει αύριο στη Λευκωσία έκθεση εικόνων και άλλων έργων τέχνης με τίτλο «Κύπρος και Ιταλία στην εποχή του Βυζαντίου – Ιστορικές και καλλιτεχνικές μαρτυρίες της Λατινοκρατίας στην Κύπρο» (1191-1571).

Την έκθεση, που θα εγκαινιάσουν ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας και ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος, αναμένεται να επισκεφθεί το ερχόμενο Σάββατο ο ίδιος ο Ποντίφηκας.
Σημαντική θέση μεταξύ των εκθεμάτων έχει η μεγάλων διαστάσεων (203 Χ 156 εκ.) εικόνα του Αγίου Νικολάου της Στέγης του 13ου αιώνα που συντηρήθηκε τον περασμένο χρόνο στην Ιταλία και η ιδίων διαστάσεων εικόνα της Παναγίας ένθρονης με καρμηλίτες μοναχούς της ίδιας εποχής, τεχνικής, διαστάσεων και τεχνοτροπίας , της οποίας τη συντήρηση αναλαμβάνει με το πέρας της έκθεσης η Ιταλική κυβέρνηση στο Κρατικό Ινστιτούτο Συντήρησης στη Ρώμη.
Η εικόνα της ένθρονης Παναγίας είναι η μοναδική που φέρει επιγραφές στα λατινικά και δείχνει έμπρακτα την παρουσία των Λατίνων στο νησί μας.
Η έκθεση διοργανώνεται στο πλαίσιο του Ιταλικού Πολιτιστικού μήνα και είναι αφιερωμένη στα πενηντάχρονα της Κυπριακής Δημοκρατίας (1960-2010 ).
Η έκθεση φιλοξενείται στο Βυζαντινό Μουσείο του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’. Επιμελητής της έκθεσης είναι ο διευθυντής του Μουσείου δρ Γιάννης Ηλιάδης, ο οποίος μας δήλωσε ότι «σκοπό έχει να φωτίσει μια σημαντική ιστορική περίοδο της Κύπρου, στενά συνδεδεμένη με τη Δύση».


Συγκεκριμένα τονίζονται ιδιαίτερα οι σχέσεις την Κύπρου με την Ιταλία, το Βατικανό και ευρύτερα το Ρωμαιοκαθολικό κόσμο της Ευρώπης, τις αλληλεπιδράσεις στην τέχνη που αναπτύχθηκαν κατά τους τέσσερις αιώνες της Λατινοκρατίας στην Κύπρο (Φραγκοκρατία 1191-1489 και Βενετοκρατία 1489-1571), παρουσιάζοντας τις ομοιότητες και τις κοινές αποδοχές.
«Στην Κύπρο της Λατινοκρατίας δύο διαφορετικοί κόσμοι, το Βυζάντιο και η Δύση, έζησαν μαζί και ο πολιτιστικός συγκρητισμός (acculturation) που αναπόφευκτα επήλθε, είναι κομμάτι του πλούτου που παρουσιάζει σήμερα ο τόπος μας και τον κάνει να ξεχωρίζει», επεσήμανε ο κ. Ηλιάδης.
Μέσα από τα έργα της έκθεσης παρουσιάζονται οι τεχνοτροπικές και οι εικονογραφικές συγκλίσεις της βυζαντινής τέχνης της Κύπρου με τη μεσαιωνική τέχνη της δύσης (γοτθικός ρυθμός) μέχρι την Αναγέννηση που είχε ως αφετηρία τις πόλεις-κράτη της ιταλικής χερσονήσου. Δειλά στην αρχή, και πιο έντονα αργότερα, οι επιδράσεις από την Ιταλία κορυφώθηκαν κατά τη Βενετοκρατία (1489-1571) με την ανάπτυξη της κυπροαναγεννησιακής τεχνοτροπίας, μιας τεχνοτροπίας, που ξεχωρίζει για την ποιότητά της, τις σωματικές αναλογίες των εικονιζόμενων μορφών, τα χρώματα, την απόδοση ορθής προοπτικής και την εισαγωγή έντονα δυτικών στοιχείων, τα οποία συμβαδίζουν με εικονογραφικούς τύπους καθαρά βυζαντινούς.

Σε ενημερωτικούς πίνακες της έκθεσης παρουσιάζονται οι αλληλεπιδράσεις στην τέχνη, το μαρτύριο του Μαρκαντώνιου Βραγαδίνου, του τελευταίου Βενετού υπερασπιστή της Αμμοχώστου από τους Οθωμανούς, καθώς επίσης η αναρρίχηση στο θρόνο του Βατικανού του Κλήμη Η΄, ενός Πάπα κυπριακής καταγωγής.

Εκτός από εικόνες η έκθεση παρουσιάζει νομίσματα, έργα μεταλλοτεχνίας και αργυρο-χρυσοχοΐας, έργα από ελεφαντοστό και μεσαιωνικής εγχάρακτης κεραμικής.

Κειμήλια

- Η εικόνα της ένθρονης Παναγίας είναι η μοναδική που φέρει επιγραφές στα λατινικά

- Ο Άγιος Νικόλαος της Στέγης, 13ος αιώνας

- Αργυρό δισκοπότηρο με ανάγλυφη παράσταση του Αγίου Μάμα από τον Ναό του Αγίου Σάββα Λευκωσίας