Πέμπτη 15 Απριλίου 2010

Ο ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ ΠΑΠΠΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΛΕΩΝΙΔΑ ΑΣΤΕΡΗ

φωτό: Ν. Μαγγίνας

Λίγες γραμμές αφιερωμένες στην
συμπλήρωση των 25 χρόνων παρουσίας του
άρχοντος Πρωτοψάλτου της Μ.Χ.Ε.
κ. Λεωνίδου Αστέρη στο αναλόγιο του
πατριαρχικού ναού*

Μετά των αγαπώντων την Μουσικήν συναναστρέφου αδόλως, οι κακοί ουκ έχουσιν άσματα!
Πάρε την ευχή της μάνας σου και τράβα στο βουνό!

Δύο γνωμικά, και τα δύο αρχαία, τα οποία είχε ως πρότυπο ο άρχων πρωτοψάλτης της Μ. Εκκλησίας κ. Λεωνίδας Αστέρης.
Στην Ορθοδοξία, δεν θεωρείται τίποτε τυχαίο. Και ορθώς! Η πορεία της ζωής μας είναι προκαθορισμένη μέχρι τελευταίας λεπτομέρειας πριν ακόμη γεννηθούμε και μέχρι τέλους αυτής. Μόνο, που ο Θεός προς δική μας ωφέλεια κατά πρώτον, και προς γενικότερη ωφέλεια κατόπιν, καθορίζει ευσχημόνως αλλά και ανατρεπτικώ τω τρόπω, για τα δικά μας μάτια τουλάχιστον την ακριβή μας πορεία.
Έτσι σήμερα συναθροισθήκαμε επί τω αυτώ από εγγύς και μακράν, εις την εκδήλωσιν πρός τιμήν του Άρχοντος Πρωτοψάλτου της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας Μουσικολογιωτάτου Λεωνίδου Αστέρη.
Ο γράφων αυτές τις γραμμές υπήρξε επί μια δεκαετία στενός συνεργάτης του πρωτοψάλτου στα ιερά αναλόγια του πατριαρχικού ναού και ως εκ τούτου ωφελημένος τα μάλα και πολλαπλώς.
Ενθυμούμενος μια επίσκεψή του εις τα πατριαρχεία του αειμνήστου Νικολάου Συμεωνίδη β΄ δομεστίκου επί πρωτοψαλτείας Κ. Πρίγγου με ρώτησε αστειευόμενος: γιατί δεν πήγες δεξιά εσύ; Οι φωνές σας ταιριάζουν! Μήπως τον φοβάσαι; Του απήντησα, όχι άρχων μου, θέλω να τον βλέπω και να τον θαυμάζω γιατί δεν τον χορταίνω. Χτυπώντας με φιλικά στην πλάτη, μου είπε ότι ακριβώς την ίδια απάντηση έδωσε και εκείνος σε αντίστοιχη ερώτηση για τον Πρίγγο 72 χρόνια πριν από σήμερα.
Όταν πάλι πριν από 21 χρόνια ο τότε επίσκοπος Λαοδικείας και νυν Γέρων Μητροπολίτης Πριγκηποννήσων κ. Ιάκωβος με πατρική στοργή με οδήγησε στον πρωτοψάλτη προκειμένου να οριοθετηθεί η κατεύθυνση των σπουδών μου, ήταν το μεγαλύτερο δώρο που θα μπορούσα να λάβω πέραν της συνεχούς προστασίας και στήριξης την οποία μου παρείχε κατά τη 10ετή μου παραμονή στην Πόλη.
Έτσι, ο πρωτοψάλτης με παρέλαβε και με οδήγησε στο Πολυτεχνείο ή Κρατικό Ωδείο της Πόλης όπως λέγεται και χωρίς την παρέμβασή του δεν θα είχα εισαχθεί ποτέ. Άρχων μου, είμαι εσαεί ευγνώμων!
Αλλά αυτό ήταν μόνον η αρχή. Σε όλες τις λειτουργικές συνάξεις, η συνεργασία ήταν από ένα ξεχωριστό μάθημα. Οι αρετές προς μίμησιν πολλές:
επιμέλεια, υπευθυνότητα, σχολαστική τακτικότητα, ευστροφία στις δύσκολες στιγμές, όπου απαιτείτο άμεση λύσις και παρέμβαση, διορατικότητα, αλλά και το αίσθημα ασφάλειας ότι στο αναλόγιο υπάρχει ο λεβέντης πρωτοψάλτης, ο καπετάνιος, και όποια φουρτούνα και να έρθει θα αντιμετωπισθεί δεόντως.
Κυριακή της Ορθοδοξίας 1997. Τελείωσε η ακολουθία, ο άρχων δεν είναι ιδιαίτερα ευδιάθετος! Τι συμβαίνει άρχων; Μόλις μέτρησα και έχω 39 πυρετό!!!
Ο ομιλών, αλλά φαντάζομαι και οι περισσότεροι από όσους ψάλλουμε, σε τέτοια κατάσταση δεν θα είχαμε το σθένος να σταθούμε στα πόδια μας και όχι να περατώσουμε 5ωρη ακολουθία!
Αυτή είναι η πλευρά του επαγγελματισμού του άρχοντος, η οποία ορθώς απαιτεί την άριστη απόδοση από τον καλλιτέχνη, χωρίς να αφορά τον ακροατή η κατάσταση της υγείας του.
Τα ρητά και γνωμικά ανεπανάληπτα:
Πρέπει να φτάσεις παιδί μου όχι το 100% της απόδοσής σου, αλλά και να το ξεπεράσεις. Τότε είσαι άξιος όντως. Η παραμονή μου δίπλα στον πρωτοψάλτη συνέπεσε μεταξύ του πέμπτου και δέκατου πέμπτου έτους της πρωτοψαλτείας του. Η παρατήρησή μου: Άρχων μου, το πολύ πέραν του 100% της απόδοσής σας, το ξεπεράσατε σε τέτοιο βαθμό ώστε να είναι πολύ λιγότερο σήμερα από το 100%.
Ετοιμόλογος: Σε νεαρούς κληρικούς οι οποίοι δεν γνώριζαν το τελετουργικό της Μ. Εκκλησίας και απορούμενοι γιατί εδώ γίνεται αυτό έτσι και όχι αλλιώς; Eski koye yeni adet olmaz! Ήταν η εύστοχη αλλά και γεμάτη νουθεσία απάντησή του.
Πειθαρχία στο αναλόγιο, αλλά και το αίσθημα της ευθύνης για την γενικότερη ευταξία στον πατριαρχικό ναό. Ενοχλείται ιδιαίτερα όταν δημιουργείται αταξία στον πατριαρχικό ναό. Θεωρείται αδύνατον! Μα πώς όχι, αφού στο ναό αυτό εισήχθη επταετής!.

Μνήμη: Θυμάται με εξαιρετική λεπτομέρεια όχι μόνο την τάξη, αλλά και τα λιονταράκια που υπήρχαν εκατέρωθεν του πατριαρχικού θρόνου, τα αρχαία σκαλοπάτια, τα κιγκλιδώματα, το φως στο αναλόγιο που έπεφτε από το στόμα ενός ξύλινου δράκου, τα τζαμεκιάνια και τόσες άλλες λεπτομέρειες, οι οποίες πηγάζουν από την αγάπη του για την ιστορία της Πόλης, του τόπου που γεννήθηκε και μεγάλωσε, η οποία δεν είναι καθόλου μικρή.
Τίποτε λοιπόν τυχαίο. Τρεις φορές αρνήθηκε τη θέση του λαμπαδαρίου επί πατριαρχείας του μακαριστού Αθηναγόρου. Τυχαίο;
Κατά την πρωτοψαλτία του στην αρχιεπισκοπή, δημιούργησε ιδιαίτερη σχέση με τον Αναστάση τον Μιχαηλίδη, α' δομέστικο επί Ι. Ναυπλιώτου, από τον οποίο επανέφερε στη μνήμη του πολλά και σημαντικά στοιχεία. Η συναναστροφή του με τους μακαριστούς δασκάλους Στέφανο Προύσαλη, Ν. Αναστασιάδη αλλά και άλλους έμπειρους δασκάλους συνέβαλε στη ολοκλήρωση της μουσικής του προσωπικότητας. Τυχαίο;
Φιλόμουσοι κυρίες και κύριοι, το χέρι του Θεού ήταν αυτό που προετοίμαζε τον άρχοντα πρωτοψάλτη της αγιωτάτης αρχιεπισκοπής, ο οποίος μπήκε ως κανοναρχάκι στον πατριαρχικό ναό, να ξαναμπεί αυτή τη φορά, ως πρωτοψάλτης και μάλιστα κατά πάντα άξιος των προκατόχων του.
Ένας κρίκος μέσα στη χρυσή αλυσίδα των πρωτοψαλτών της Μ. Εκκλησίας.
Προσωπικότητα που απεμπόλησε τα στείρα στεγανά της κακώς εννοούμενης παράδοσης, αλλά και πνεύμα ευαίσθητο, με φαντασία και μεράκι για δημιουργία, νέου, ωραίου, αλλά πάντοτε παλινδρομούντος εις το πρώτον, όπως συνηθίζει να λέγει.
Η αγάπη προς τη μητέρα ήταν ένα άλλο στοιχείο που με έκανε να σεβαστώ τον άρχοντα ακόμη περισσότερο. Όταν κανείς δίνει προτεραιότητα στη μητέρα από οποιαδήποτε καριέρα στο εσωτερικό ή και στο εξωτερικό δεν μπορεί παρά να έχει ευγενική ψυχή. Και επειδή έλαχε να είμαι ο τελευταίος επισκέπτης της κυρα Σμαρώς, είμαι σίγουρος, πως ετούτη εδώ την ώρα, αγαλλιά η ψυχή της και η ευχή της συνοδεύει τον γιόκα της εσαεί. Ο Θεός να αναπαύσει την ψυχούλα της.
Γνωρίζοντας τι εστί να μην έχεις τους δικούς σου ανθρώπους κοντά, μετά το πέρας της β΄ Ανάστασης αρκετές φορές φιλοξενήθηκα στην οικία του άρχοντος, όπου πρέπει να σας αποκαλύψω ότι είναι και εξαιρετικός μάστορας στην πολίτικη κουζίνα. Αλλά και όχι μόνον. Το θέρος, όπου οι σχολές των πανεπιστημίων ήτο κλειστές, αρκετές φορές βρέθηκα φιλοξενούμενος εις τον αγ. Γεώργιο Κυπαρισά στη Χάλκη.
Δάσκαλος: Επί χρόνια να συγκεντρώνει κανείς ανθρώπους οι οποίοι δεν ήταν ως επί το πλείστον μουσικώς κατηρτισμένοι αλλά εις το αποτέλεσμα να φαίνεται ακριβώς το αντίθετο, φανερώνει επιτυχή διδασκαλία, μεταδοτικότητα και επιβολή. Έτσι συνέχισε και συνεχίζει τη δραστηριότητά της η χορωδία του Συνδέσμου Μουσικοφίλων.
Τέλος δε και ανώτερο, η ψυχή. Με όσο εύηχη φωνή και εάν προικίστηκε ο οποιοσδήποτε αοιδός, εάν δεν προσθέσει το ισχυρό συναίσθημα με το οποίο εννοείται πως γαλουχήθηκε, είναι ωσεί κύμβαλον αλαλάζων. Ε, ο άρχων έχει αυτό το συναίσθημα, την ψυχή, ώστε να θαυμάζεται ακόμη και από τους Τούρκους καλλιτέχνες, τραγουδώντας μάλιστα τουρκικά τραγούδια, αλλά με το οικείο συναίσθημα. Πώς να ξεχάσει κανείς τον περίφημο Κιανί
Καρατζά, ο οποίος τυφλός, ων, όταν μετά από την απόδοση του ύμνου Άνωθεν οι προφήται από τον άρχοντα στην αγ. Ειρήνη, έσπευσε να του φιλήσει το χέρι; Αυτό για τους γνωρίζοντες, είναι η ύψιστη ένδειξη τιμής σε καλλιτέχνη και μάλιστα από αντίστοιχο ευρείας φήμης και αποδοχής.
Άρχων μου, η ατυχία σας ως πρωτοψάλτης να μην έχετε το πολυάριθμο μουσικόφιλο κοινό των προκατόχων και δασκάλων σας, μη σας στενοχωρεί.
Ο τρόπος σας του ψάλλειν, ούτως ή άλλως είναι απαράλλακτος σαν να ήταν η εκκλησία πάντοτε γεμάτη. Εμείς, όσοι γευτήκαμε εκ του σύνεγγυς τη γεύση του πατριαρχικού αναλογίου, δεν μπορούμε παρά να διακηρύττουμε τι άλλο; παρά την αλήθεια. Και η αλήθεια είναι, πως στον πάνσεπτο πατριαρχικό ναό, τοιούτος ημίν έπρεπε πρωτοψάλτης. Η τηλεόραση και το διαδίκτυο σε κάθε αναμετάδοση από το Φανάρι είναι ευκαιρία κοινωνίας με την ψαλμωδία που μυρίζει θυμίαμα, με τον Πατριαρχικό αλλά και Πολίτικο τρόπο, μαζί με τον κατά πάντα άξιο λαμπαδάριο και εσάς, αλλά και την Α.Θ.Π. στο θρόνο διαλαλώντας παντού ότι υπό οποιεσδήποτε συνθήκες το Φανάρι, δε θα σταματήσει να φέγγει, αλλά θα αστράφτει πάντα ως λύχνος Ορθοδοξίας, με όμορφες, λιτές αλλά και ηγεμονικές ψαλμωδίες.
Εμείς, όσοι παραβρεθήκαμε στα πατριαρχικά αναλόγια, άλλος λιγότερο και άλλος περισσότερο, είμαστε τα πνευματικά σας ψαλτοπαίδια, τα οποία επιθυμούμε να έχουμε τον πατέρα μας, υγιή και παρόντα, ώστε να ψάλλει δοξάζοντας τον Θεό για πολλά πολλά χρόνια ακόμη, έως υπάρχει, με τη στιβαρή και στεντόρεια φωνή του, την οποία σεβάστηκε σε όλη του τη ζωή και εκείνη με τη σειρά της το ανταποδίδει εις το έπακρον φέροντας άλλα πέντε τάλαντα στον προσκυνητό δεσπότη Ιησού Χριστό..
Είθε οι πρεσβείαις του μαρτυρικού αγ. Λεωνίδου του οποίου φέρετε το όνομα και τιμάται η μνήμη σήμερα να σας σκέπει εσαεί.
Έτη πολλά και ευλογημένα άρχων μου!

Μιλτιάδης Παππάς
Άρχων Α΄ Δομέστικος της Μ.Χ.Ε.

* Η παραπάνω ομιλία προοριζόταν να αναγνωσθεί στην εκδήλωση συμπλήρωσης 25 χρόνων του άρχοντος πρωτοψάλτου της Μ.Χ.Ε κ. Λεωνίδου Αστέρη στο αναλόγιο του πατριαρχικού ναού, που έλαβε χώρα στις 27/02/2010 στα Χρυσοβέργεια.

Για την εκδήλωση αυτή δείτε στο Φως Φαναρίου το ρεπορτάζ του Ν. Μαγγίνα.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου