ΤΕΛΟΣ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΩΝ

Του Roni Bou Saba

Amen.gr

Χθες, Πέμπτη, εγκαινιάστηκε μια νέα εποχή, μια νέα εξωτερική πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής μέσω της περιοδείας του Αμερικανού προέδρου Ομπάμα στη Μέση Ανατολή. Η περιοδεία ήταν φορτισμένη με πολλά μηνύματα που απευθύνονται σε πολλούς τοπικούς και όχι μόνο αποδέκτες. Αλλά ως βασικό σκοπό της είχε να ανοίξει καινούργια σελίδα στις σχέσεις ΗΠΑ - και συνεπώς Δύσης - και ισλαμικού κόσμου, για να αντιμετωπιστούν από κοινού οι προκλήσεις των καιρών.

Σκοπός μου δεν είναι να κάνω μια κριτική στο λόγο του Ομπάμα· όπως όλοι όσοι τον άκουσαν ή τον διάβασαν, συμφωνώ σε κάποια σημεία και διαφωνώ σε άλλα. Σκοπός μου, λοιπόν, είναι να εκθέσω έναν προβληματισμό για το επόμενο βήμα του αύριο. Η Αθήνα δοκιμάστηκε με ταραχές πολύ πρόσφατα, οι οποίες αδίκως φορτώθηκαν στους μουσουλμάνους, από την πλειοψηφία του κόσμου. Όλα τα παραπάνω συμπλέκονται και είναι αλληλοσυνδεόμενα. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με μια σειρά.
Ο πρόεδρος Ομπάμα, μιλώντας στο Κάιρο, ανακοίνωσε πλαγίως τη λήξη χρήσης της θεωρίας του Huntington περί «σύγκρουσης των πολιτισμών». Καιρός ήταν να τη παρατήσει η ανθρωπότητα τέτοια αντιεπιστημονική θεωρία που δεν προσέφερε παρά οδύνες στους λαούς. Οπότε, ο συσχετισμός Δύση κατά του Ισλάμ μετατράπηκε στο εξής: Δύση και Ισλάμ υπέρ της ειρήνης. Τέτοια αλλαγή, σημαίνει ότι στόχος της ανθρωπότητας δεν είναι πια να ψάξει διαφορές βάσει των οποίων να κατακερματισθεί και ο καθένας να πολεμήσει έναν κατά φαντασίαν εχθρό, αλλά να ενωθεί ώστε να προωθήσει την ειρήνη.

Από την πλευρά του ο Ομπάμα μετέφερε στους μουσουλμάνους την καλή πρόθεση των ΗΠΑ, και τον χαιρετισμό των μουσουλμανικών κοινοτήτων στις ΗΠΑ, τον οποίο προσφώνησε αραβιστί, και μεταφράζεται «ειρήνη υμίν». Όλο αυτό το γεγονός σημαίνει την απόρριψη της ισλαμοφοβίας εκ μέρους της Δύσης, και άνοιγμα προς τον ισλαμικό κόσμο. Χρειάζεται όμως ένα αντίστοιχο βήμα εκ μέρους του ισλαμικού κόσμου που θα δείξει την αντιμετώπιση της «δυτικοφοβίας».
Αλλά το θέμα δεν είναι απλά και ωραία λόγια, διότι η ρίζα του προβλήματος είναι βαθιά μέσα στην Ιστορία, όπως τόνισε και ο Ομπάμα, και απαιτείται συν τω χρόνω και κόπος και πρωτοβουλίες από κάποιες χώρες, θεσμικά όργανα, και φορείς. Η Δύση φοβάται το Ισλάμ λόγω μιας παραπληροφόρησης που ταύτιζε το Ισλάμ με την ακρότητα, και λόγω των δημογραφικών αλλαγών που φέρνει η μετανάστευση, και όχι μόνο, οι οποίες ερμηνεύθηκαν ως προοίμιο μιας πολιτισμικής αλλοίωσης.
Παρά ταύτα μια χώρα που ιστορικά και γεωπολιτικά είναι κοντά στον ισλαμικό κόσμο θα μπορούσε κάλλιστα να παίξει ένα πρότυπο ρόλο στη νέα αυτή φάση και να συμβάλει στην απάλειψη της όποιας φοβίας είχε δημιουργηθεί μεταξύ των δυο πλευρών. Δεν θα μπορούσα να θεωρήσω καταλληλότερη χώρα από την Ελλάδα, για έναν τέτοιο ρόλο. Επίσης η Ελλάδα έχει μεταξύ των παραπάνω και το εξής πλεονέκτημα: η συνεργασία του κράτους με την Εκκλησία.

Ανέκαθεν η Ορθόδοξη Εκκλησία και το Ισλάμ συνυπάρχουν και ειρηνικά μάλιστα. Αυτό επιτρέπει στην Ελλάδα μια δίπτυχη συμβολή στην οικοδόμηση της νέας φάσης: μια κοινωνική και μια θεολογική. Αυτές οι δύο πτυχές είναι εξ’ ίσου σημαντικές, δεδομένου ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει τέσσερα από τα παλαιά Πατριαρχεία στο γεωγραφικό χώρο όπου ορίζεται και ο ισλαμικός κόσμος. Πρόκειται λοιπόν για μια βιωματική και όχι ακαδημαϊκή σχέση με το Ισλάμ την οποία η Ελλάδα με τα πλεονεκτήματά της μπορεί να αξιοποιήσει, ώστε η σχέση Δύσης και Ισλάμ να καταλήξει στην πρόοδο της ανθρωπότητας.

Ο πρόεδρος Ομπάμα αναφέρθηκε στη σημαντικότητα αυτής της στιγμής, οι σχέσεις ΗΠΑ / Δύση και Ισλάμ είναι τεντωμένες και χρειάζεται δράση σοβαρή, αξιόλογη για να μην οδηγηθούμε όλοι στα χειρότερα. Κλείνω επαναλαμβάνοντας αυτό που πιστεύω: ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να έχει μεγάλη συμβολή, και μάλιστα ηγετική στην πορεία προς την ισχυροποίηση της ειρήνης και της συμφιλίωσης μεταξύ Δύσης και Ισλαμικού κόσμου.