ΖΕΙ ΑΚΟΜΑ Η ΠΟΙΗΣΗ;

του Κώστα Λογαρά

Είναι γνωστό ότι η ποιητική δημιουργία, είτε προκαλώντας στους αναγνώστες πραγματική ευφορία είτε μιαν ανεξήγητη έλξη, είναι μάλλον υπόθεση των λίγων. Κι ακόμα, ότι οι σημερινές κοινωνικές συνθήκες, ευνοώντας άλλες μορφές έκφρασης, έχουν αμβλύνει το ενδιαφέρον του κοινού για την ποιητική τέχνη.

Όταν λοιπόν αναζωπυρώνεται η επιθυμία των ανθρώπων για τη μορφή της καλλιτεχνικής αυτής δημιουργίας, διαφαίνεται ίσως μια βαθύτερη ανάγκη τους να αναζητήσουν ερείσματα εν μέσω κοινωνικών αναταραχών και αβεβαιότητας. Να αντιδράσουν στην περιρρέουσα έκπτωση.

Η παρατηρούμενη κινητικότητα γύρω από την ποιητική παραγωγή αποτελεί, αν δεν κάνω λάθος, βαρόμετρο ιδεολογικών αναζητήσεων και ένδειξη ενδεχομένως κοινωνικών αλλαγών. Σαν να σηματοδοτεί την ανάδυση κάτι καινούργιου, αθόρυβα και σιωπηλά, μιαν ανάταση μέσα από τα συντρίμμια.

Απ΄ αυτή την άποψη, η εντυπωσιακή συμμετοχή του κοινού στις φετινές εκδηλώσεις για την ποίηση έχει την πολιτική και κοινωνική της σημασία. Οργανώθηκαν μάλιστα παντού, σε χώρους διαφορετικούς και ταυτοχρόνως.

Ιδιαίτερα αισθητή ήταν η αθρόα προσέλευση του πλήθους έξω από το βιβλιοπωλείο «Ιανός» στην οδό Σταδίου. Ένα πολυπληθές κοινό, που έμοιαζε με ουρά μπροστά σε είσοδο κινηματογράφου, περίμενε αρκετά προτού ανοίξουνε οι πόρτες, για ν΄ ακούσουν συγγραφείς να απαγγέλλουν ποίηση και μουσικά σχήματα να παίζουν ή να τους συνοδεύουν. Και μόλις άνοιξαν, όλος αυτός ο κόσμος κατέκλυσε τον χώρο: όρθιοι, καθισμένοι, στριμωγμένοι στους διαδρόμους, σταυροπόδι στο πάτωμα, ή στηρίζοντας ώρες ολόκληρες την πλάτη τους στους τοίχους. Πολλοί έμειναν απέξω λόγω του αδιαχώρητου. Ξεκίνησε η εκδήλωση στις έξι το απόγευμα και κράτησε μέχρι τις δύο τη νύχτα. Με το ίδιο αμείωτο ενδιαφέρον, λες και επρόκειτο για καμιά μυσταγωγία. Μόνο η φιλόξενη διάθεση του οικοδεσπότη και η πείρα του μπόρεσαν να κουμαντάρουν τόσο κόσμο. Ανάλογες εκδηλώσεις έγιναν και στην περιφέρεια με εξίσου δυναμική συμμετοχή του κοινού.

Ζει, λοιπόν, ακόμα η ποίηση; Όπως φαίνεται, ναι. Και μακάρι να αποτελεί αυτό ένα σημάδι ευοίωνης κυοφορίας. Μετά τη δεκαετία του ΄70, με το έντονο πολιτικό και ποιητικό της στίγμα, ποικίλες κοινωνικές παράμετροι, διαφορετικές αξίες και προτεραιότητες συρρίκνωσαν το ενδιαφέρον του κοινού για την ποιητική τέχνη.

Μεγάλο όμως μερίδιο ευθύνης για τον εξοστρακισμό της έχουν και οι ίδιοι οι δημιουργοί. Η εσωστρέφεια και ο ερμητισμός πολλών απ΄ αυτούς, απόρροια όχι κανενός ποιητικού μεγαλείου ή βαθυστόχαστων διανοημάτων αλλά ενός εξεζητημένου στυλ που θηρεύει εντυπώσεις, απομάκρυνε το αναγνωστικό κοινό. Με το οποίο υποτίθεται ότι ήθελαν να επικοινωνήσουν, ενώ στην πραγματικότητα φαινόταν πως αναπαράγεται το είδωλό τους - το μόνο που μπορούσαν να δουν μες στον καθρέφτη τους.

Έτσι, πολλοί απ' τους δημιουργούς, υπηρετώντας την κυρίαρχη ιδεολογία του ιδιωτικού οράματος (αντί να την υποσκάπτουν), έγιναν οι εκφραστές ενός υπερτροφικού εγωτισμού, που δεν κατάφερνε βεβαίως να βγει από τον μικρόκοσμό του και να αναχθεί σε ευρύτερη συλλογική συνείδηση. Να γίνει δηλαδή πραγματική Τέχνη. Το κοινό είχε κάθε λόγο να γυρίσει τις πλάτες του σ΄ αυτήν την ποίηση διακόπτοντας τις σχέσεις του μαζί της.

Και με το δίκιο του, σκεφτόμουν, καθώς παρατηρούσα κάποιες συμπεριφορές απωθητικού εγωκεντρισμού το βράδυ της εκδήλωσης. (Ανέβηκαν κάνα δυο πάνω στη σκηνή για να διαβάσουν το αγαπημένο τους ποίημα και ξεχάσανε να κατεβούνε. Τρία τέταρτα μπρος στο μικρόφωνο, ποιος να τους αντέξει; Αδιαφορώντας για την όποια δυσφορία προκαλούσαν στην ομήγυρη, αυτοί εξακολουθούσαν να ακούνε τη φωνή τους. Μ΄ έναν ναρκισσισμό, ο Θεός να σε φυλάει).

Και τότε, μού ΄ρθαν στον νου οι στίχοι του Ρίτσου, ού και την μνήμην επιτελούμε, που ομολογεί ότι δεν γράφει για να ξεχωρίσει απ΄ τον κόσμο αλλά για να ενωθεί μαζί του. Ίσως αυτόν τον παραμυθητικό λόγο της ποίησης, την ενωτική της δύναμη ψάχνουμε οι άνθρωποι. Κι αναζητάμε, πάλι, τις συμπαντικές φωνές (ευλογημένων ή καταραμένων) ποιητών που τους «δόθηκε αυτή η χάρη».

Εφ. Τα Νέα, 24.4.2009