ΤΟ ΜΕΓΑ ΜΗΝΥΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΑΞΗΣ ΤΩΝ ΠΡΟΚΑΘΗΜΕΝΩΝ ΣΤΟ ΦΑΝΑΡΙ

Του θεολόγου Χρήστου Τσούβαλη

Με την ευκαιρία της τιμητικής παρουσίας στην πόλη μας του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. κ. Βαρθολομαίου (3-4 Nοεμβρίου 2008)

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, όπως είναι γνωστό, ανακήρυξε το έτος 2008, ως έτος αφιερωμένο στον Απόστολο Παύλο. Με την ευκαιρία αυτή οργάνωσε στο Φανάρι Διεθνές Βιβλικό Συμπόσιο και συγκάλεσε Σύναξη των Προκαθήμενων της Ορθόδοξης Εκκλησίας, για να προβληθεί η αγάπη και η ενότητα των ορθοδόξων και να συζητήσουν σύγχρονα θέματα άμεσης επικαιρότητας.
Στη Σύναξη αυτή έλαβαν μέρος όλες οι Ορθόδοξες Εκκλησίες με τους Προέδρους των Συνόδων αυτών όπως ο Οικουμενικός Πατριάρχης και Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίος, οι Πατριάρχες Αλεξανδρείας Θεόδωρος, Αντιοχείας Ιγνάτιος, Ιεροσολύμων Θεόφιλος, Μόσχας Αλέξιος, οι εκπρόσωποι των Πατριαρχών και των Συνόδων αυτών της Σερβίας, Ρουμανίας, Βουλγαρίας, Γεωργίας και της Πολωνίας, οι Αρχιεπίσκοποι Κύπρου Χρυσόστομος, Αθηνών Ιερώνυμος, Τιράνων Αναστάσιος, Πράγας και Μητροπολίτης Τσεχίας και Σλοβακίας Χριστοφόρος, Καρελίας και Φιλλανδίας Λεων και τέλος ο Μητροπολίτης Ταλλίνης και πάσης Εσθονίας Στέφανος.
Οι συνεδρίες της Συνάξεως πραγματοποιήθηκαν μέσα στον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου από 10 μέχρι και 12 Οκτωβρίου.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης, στην εισήγησή του, χαρακτήρισε τον Απόστολο Παύλο ως τον πρώτον ίσως θεολόγο της ενότητας της Εκκλησίας και για την οποίαν αγωνίστηκε όσο κανένας άλλος από τους Αποστόλους. Και η ενότητα αυτή δεν αποτελεί θέμα εσωτερικό μόνο της Εκκλησίας αλλά συνδέεται στενά προς την ενότητα όλης της ανθρωπότητας. Γιατί η Εκκλησία δεν υπάρχει για τον εαυτό της, αλλά για τον άνθρωπο και ακόμη πιο πολύ για ολόκληρη την κτίση.
Στη συνέχεια αναφέρθηκε στη σπουδαιότητα, που έχει για τη ζωή της Εκκλησίας το χρέος της ιεραποστολής. Ο ευαγγελισμός του λαού του Θεού, αλλά και αυτών, που δεν πιστεύουν στο Χριστό, αποτελεί υπέρτατο χρέος της Εκκλησίας. Η Ορθόδοξη θεολογία δε μπορεί σήμερα να αναπτυχθεί και να επιτελέσει το έργο της χωρίς διάλογο με τα σύγχρονα ρεύματα φιλοσοφικού και κοινωνικού στοχασμού και προβληματισμού καθώς και με τις διάφορες μορφές τέχνης και πολιτισμού της εποχής μας. Γι’ αυτό το κήρυγμα και κάθε μορφής λόγος της Ορθοδοξίας πρέπει να μη είναι επιθετικός αλλά μόνο διαλεκτικός, διαλογικός και διαλλακτικός. Πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε τους άλλους και να βρούμε τις βαθύτερες ανησυχίες τους, γιατί πίσω και απ’ αυτήν ακόμη την απιστία κρύβεται η αναζήτηση του αληθινού Θεού. Η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν μπορεί και δεν επιτρέπεται να τροφοδοτεί με οποιονδήποτε τρόπο, συνειδητά ή ασυνείδητα το θρησκευτικό φανατισμό.
Ακολούθως αναφέρθηκε για τη σχέση του ανθρώπου με το φυσικό του περιβάλλον και τόνισε ότι η Εκκλησία δεν μπορεί να παραμένει αδιάφορη μπροστά στην κρίση που περνάει η σχέση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον. Γι’ αυτό χρέος όλων μας είναι η ανάπτυξη κάθε δυνατής πρωτοβουλίας για να συνειδητοποιήσει το ποίμνιο μας την ανάγκη σεβασμού της κτίσεως με την αποφυγή καταχρήσεων ή αλόγιστης χρήσης των φυσικών πόρων αλλά και να ενθαρρυνθεί για κάθε προσπάθεια που αποβλέπει στην προστασία της δημιουργίας του Θεού.
Τέλος στο μήνυμα, που εκδόθηκε με το τέλος της Σύναξης των Προκαθήμενων των Ορθόδοξων Εκκλησιών, αναφέρονται τα εξής :

1.- Οι Προκαθήμενοι και οι Αντιπρόσωποι των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών συζητήσαμε με αδελφική αγάπη τα θέματα, που απασχολούν την Ορθόδοξη Εκκλησία, έχοντες τον Απόστολο των Εθνών, ως λαμπρό πρότυπο αποστολικής διακονίας του εκκλησιαστικού σώματος.
2.- Η Ορθόδοξη Εκκλησία μπορεί και πρέπει να παρουσιάσει στο σύγχρονο κόσμο, τη διδασκαλία της «εν Χριστώ» αποκατάστασης της ενότητας ολόκληρου του ανθρώπινου γένους, αλλά και της παγκοσμιότητας του λυτρωτικού έργου Αυτού, με το οποίο ξεπερνιούνται όλες οι διασπάσεις του κόσμου και βεβαιώνεται η κοινή φύση όλων των ανθρώπων. Αυτό όμως, για να έχει την απαραίτητη απήχηση στο σύγχρονο κόσμο, προϋποθέτει την υπέρβαση και των εσωτερικών αντιπαραθέσεων της Ορθόδοξης Εκκλησίας, με την εκτόνωση των εθνικιστικών, εθνοφυλετικών ή ιδεολογικών παροξυσμών.
3.- Ο ευαγγελισμός του λαού του Θεού, αλλά και αυτών που δεν πιστεύουν στο Χριστό, αποτελεί υπέρτατο χρέος της Εκκλησίας, που πρέπει να προσφέρεται με αγάπη, ταπεινοφροσύνη και σεβασμό στον κάθε άνθρωπο. Στην προσπάθεια αυτή πρέπει να βοηθήσουν όλες οι Ορθόδοξες Εκκλησίες με σεβασμό στην κανονική τάξη.
4.- Η Εκκλησία του Χριστού σήμερα ασκεί τη διακονία της μέσα σ’ ένα ταχύτατα εξελισσόμενο κόσμο, που γίνεται περισσότερο αλληλένδετος χάριν στα μέσα επικοινωνίας και στην εξέλιξη των συγκοινωνιακών μέσων και της τεχνολογίας. Παράλληλα όμως αυξάνεται και το μέγεθος της αποξένωσης, των διαιρέσεων και των συγκρούσεων. Τούτο οφείλεται στην απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό, γι’ αυτό και χρειάζεται να καταπολεμηθεί η αμαρτία με τη συνδρομή Θεού και ανθρώπου.
5.- Η σύγχρονη μαρτυρία της Ορθοδοξίας, για τα συνεχώς διογκούμενα προβλήματα του ανθρώπου και του κόσμου είναι απαραίτητη, όχι για την επισήμανση των αιτίων, που τα προκαλούν, αλλά για την άμεση αντιμετώπιση των τραγικών συνεπειών τους.
6.- Οι Ορθόδοξοι χριστιανοί συμμερίζονται μαζί με τους άλλους θρησκευόμενους ή μη ανθρώπους του πλανήτη, την ευθύνη για τη σύγχρονη κρίση, γιατί ανέχθηκαν ή συμβιβάστηκαν άκριτα με ακραίες επιλογές, χωρίς να αντιπαραθέσουν τον αξιόπιστο λόγο της πίστης.
7.- Οι προσπάθειες παραμερισμού της θρησκείας από την κοινωνική ζωή αποτελούν κοινή τάση πολλών σύγχρονων κρατών. Η κοσμικότητα του κράτους δεν πρέπει να περιθωριοποιεί τη θρησκεία απ’ όλες τις σφαίρες της ζωής του λαού.

8.- Το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών μεγαλώνει εξ αιτίας της οικονομικής κρίσης. Βιώσιμη οικονομία είναι εκείνη, που συνδυάζει την αποτελεσματικότητα με τη δικαιοσύνη και την κοινωνική αλληλεγγύη.
9.- Ως προς το θέμα των σχέσεων της πίστης και των θετικών επιστημών, η Ορθόδοξη Εκκλησία αποφεύγει την κηδεμονία της επιστημονικής αναζήτησης και δε λαμβάνει θέση πάνω σε κάθε επιστημονικό ερώτημα. Η ελευθερία της έρευνας αποτελεί θεόδοτο δώρο στον άνθρωπο.
10.- Η Ορθόδοξη Εκκλησία νομίζει, ότι η τεχνολογική και οικονομική πρόοδος δεν επιτρέπεται να οδηγούν στην καταστροφή του περιβάλλοντος και την εξάντληση των φυσικών πόρων. Οφείλουμε να ενθυμούμεθα ότι, όχι μόνο οι σημερινές, άλλά και οι μελλοντικές γενεές έχουν δικαίωμα πάνω στα φυσικά αγαθά, που μας έδωσε ο Δημιουργός.
11.- Επειδή υποστηρίζουμε σταθερά κάθε ειρηνική προσπάθεια δίκαιης λύσης των παρουσιαζόμενων συγκρούσεων, χαιρετίζουμε τη στάση των Εκκλησιών Ρωσίας και Γεωργίας, στην περίοδο της πρόσφατης πολεμικής σύρραξης, και την αδελφική συνεργασία τους.
12.- Επειδή στην εποχή μας ο θεσμός της οικογένειας και του γάμου αντιμετωπίζει κρίση οφείλουμε, με πνεύμα κατανόησης των νέων κοινωνικών συνθηκών, να αναζητήσουμε τρόπους συμπαράστασης και γενικότερης ενίσχυσης των νέων και των πολυμελών οικογενειών.
13.- Οι Προκαθήμενοι και οι Αντιπρόσωποι των Ορθοδόξων Εκκλησιών, επειδή έχουμε πλήρη επίγνωση της σοβαρότητας των παραπάνω προβλημάτων και επειδή αγωνιζόμαστε για την άμεση αντιμετώπισή τους, διακηρύττουμε και επαναβεβαιώνουμε, ότι :
α) Διασφαλίζουμε την ενότητα της Ορθόδοξης Εκκλησίας και διευθετούμε τα τυχόν αναφυόμενα μεταξύ μας προβλήματα με πνεύμα αγάπης και ειρήνης.
β) Έχουμε τη βούληση για γρήγορη αποκατάσταση κάθε κανονικής ανωμαλίας, που προήλθε από ξένη επιρροή προς την Ορθόδοξη εκκλησιολογία. Χαιρετίζουμε την πρόταση του Οικουμενικού Πατριαρχείου να συγκαλέσει για το θέμα αυτό Πανορθόδοξες Διασκέψεις, αλλά και να συνεχίσει την προετοιμασία της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, μέσα στο προσεχές έτος 2009.
γ) Επιθυμούμε να συνεχίσουμε τους θεολογικούς διάλογους με τους άλλους χριστιανούς και ιδιαίτερα τους διαθρησκειακούς, με τον Ιουδαϊσμό και το Ισλάμ.
δ) Υποστηρίζουμε τις πρωτοβουλίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου, καθώς και άλλων Ορθοδόξων Εκκλησιών, για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.

ε) Αποφασίσαμε να συσταθεί Διορθόδοξη Επιτροπή για τη μελέτη των θεμάτων της βιοηθικής, που ο κόσμος περιμένει την τοποθέτηση της Ορθοδοξίας.