Η ΜΑΣΤΙΞ ΤΗΣ "ΓΕΡΟΝΤΟΠΟΙΗΣΗΣ"

Στο πλαίσιο της «θρησκειοποίησης του εκκλησιαστικού γεγονότος» που έχει αναλύσει με εξαιρετικά ωραίο και τεκμηριωμένο τρόπο ο Χρήστος Γιανναράς, θα μπορούσε κανείς να προσθέτει άνετα και ένα άλλο «σύμπτωμα». Αναφέρομαι στη γεροντοποίηση, και εννοώ να κάνουν κάποιοι ένα νεαρό ιερέα “γέροντα” στην αντίληψη του ποιμνίου και του εαυτού του.
Παρατηρείται η γεροντοποίηση στους κόλπους των λεγομένων ιερομονάχων που ουσιαστικά είναι απλά άγαμοι ιερείς, που περιφέρονται στις πόλεις όλη τη μέρα και το πολύ κοιμούνται σε κάποιο μοναστήρι, αν το κάνουν και αυτό. Πριν συνεχίσω όμως, πρέπει να επισημάνω ότι ευτυχώς αρκετοί ιερομόναχοι και θεολόγοι πολεμούν τη γεροντοποίηση και το γεροντισμό, γι’ αυτό έχουν να πουν περισσότερα από μένα πάνω στο θέμα.

Η γεροντοποίηση λειτουργεί σαν μύηση για τους νεοχειροτονημένους ιερείς, που είναι συνήθως νεαροί. Αυτή η πράξη έρχεται να τους στηρίξει μέσα στην κοινωνία των «ευσεβών» πιστών και τους δίνει μεγάλο κύρος.

Το πρώτο σημείο στο οποίο σταματώ είναι η ηλικία της χειροτονίας που καταπατάται. Οι κανόνες προτείνουν ως κατώτερο όριο ηλικίας για ένα διάκονο τα 25, και για έναν ιερέα τα 30 (κανόνας 14/ Πενθέκτη). Οι λόγοι πολλοί, όπως η ωρίμανση, η ηρεμία, η εμπειρία κλπ. Βέβαια οι κανόνες προτείνουν επίσης να κοιτάξει ο επίσκοπος την κάθε περίπτωση και αναλόγως να αποφασίσει. Βλέπουμε όμως ότι σχεδόν όλοι οι άγαμοι χειροτονούνται σε μικρότερες ηλικίες. Δεν θα ήταν τόσο κακό αν έμεναν στο μοναστήρι στο οποίο εγγράφονται, αλλά η αλαζονεία τους, που κάποιες φορές τη βαπτίζουν με υπακοή στον ηγούμενό τους ή στο δεσπότη, τους βγάζει στις ενορίες σε σημαντικές μέρες να προβληθούν με χίλιους τρόπους, κυρίως κηρύττοντας στη… λαοθάλασσα. Όταν κάποιος καταλαμβάνει τον άμβωνα από μικρή ηλικία σπανίως θα κατέβει από κει για να μην πω ποτέ. Είναι δεδομένο. Η καταστροφή είναι τριπλή: Πρώτον, στον ίδιο το «νεογέροντα», που δεν θα κρατηθεί από δω και μπρος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το περιστατικό με τον άγιο Σιλουανό τον αθωνίτη που επαινέθηκε από τον πνευματικό του και ταλαιπωρήθηκε πολύ μετά για να βρει τη γαλήνη και την ταπείνωσή του. Δεύτερον, θα χάσει τον έλεγχο ο πνευματικός του, ο ηγούμενος ή δεσπότης του. Τρίτον, θα φθαρεί η πνευματική καθοδήγησή του, θα μετατραπεί σε εξουσία πάνω στη ζωή του εξομολογούμενου. Περισσεύουν νομίζω τα παραδείγματα, όλοι ξέρουμε τουλάχιστον από μία τέτοια περίπτωση.
Το δεύτερο σημείο που χρήζει προσοχής είναι η θέση της γεροντοποίησης σε σχέση με την εκκλησιολογία. Είναι πασίγνωστο πως κάθε ιερέας είναι «υπεύθυνος» για μια ενορία την οποία φροντίζει εν Κυρίω. Μπορεί για κάποιους λόγους να ποιμάνει και άλλες ενορίες με άδεια του οικείου δεσπότη. Αρκεί η μεμονωμένες περιπτώσεις να μη μετατραπούν σε γενικό κανόνα. Οι ιερομόναχοι όμως δεν έχουν κανένα ρόλο στις ενορίες. Οι κανόνες τους απαγορεύουν να βγουν και να ασχοληθούν με τα θέματα της εκκλησίας. Για να γίνει αυτό πρέπει να το ζητήσει ο επίσκοπος. Όταν όλοι οι ιερομόναχοι είναι έξω από τα μοναστήρια τότε υπάρχει μέγα πρόβλημα στην εκκλησιαστική τάξη. Το πρόβλημα γιγαντώνεται όταν αυτοί οι ιερομόναχοι βγαίνουν για να προβληθούν στα φεστιβάλ που λέγονται και πανηγύρια, να διευθύνουν, να συμβουλεύουν, να διδάσκουν κλπ. Διερωτώμαι, είναι ανίκανοι οι παπάδες των ενοριών να αναλάβουν τις ευθύνες τους απέναντι στο ποίμνιο στις γιορτές του; Τότε γιατί χειροτονούνται εξ αρχής; Οι ηγούμενοι των μονών όταν καλούνται, πιστεύω ότι βοηθάνε με την πνευματική εμπειρία τους, αλλά οι ιερομόναχοι που προχτές μπήκαν στα μοναστήρια και μόλις χτες χειροτονήθηκαν, τι κάνουν εκεί; Το θεωρώ γεροντοποίηση είτε είναι συνειδητή είτε όχι. Και αναστατώνει την εκκλησιαστική τάξη ίσως πιο πολύ από τις αιρέσεις που ξέρουμε ότι είναι έξωθεν στοιχεία, ενώ η γεροντοποίηση είναι νοθεία στο ίδιο το σώμα της Εκκλησίας.
Αυτό το φαινόμενο χρειάζεται σοβαρή και ήρεμη αντιμετώπιση. Αφορά πολλούς και όχι ένα ή δυό άτομα, γι’ αυτό το λόγο είναι υπεύθυνα όλα τα μέλη της Εκκλησίας, κυρίως όμως οι λαϊκοί θεολόγοι που μπορούν να κρίνουν απ’ έξω τέτοια πράξη και να την αποκαταστήσουν ώστε να παραμείνουμε Εκκλησία και όχι θρησκεία με ρασοφόρους γκουρού.
Προμηθεύς