Η ΠΑΡΑΚΛΗΣΗ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ

Έζησε μόλις 36 χρόνια! Μαθητής των μεγάλων λογίων του ΙΓ’ αιώνα Γεωργίου Ακροπολίτου και Νικηφόρου Βλεμμύδη. Σπουδαίος θεολόγος και φιλόσοφος. Αριστοτελιστής από τους λίγους! Γνώστης των μαθηματικών και των φυσικών επιστημών. Και υμνογράφος! Αυτές τις μέρες ψάλλουμε, όπως αιώνες τώρα, τον Μεγάλο Παρακλητικό του Κανόνα προς την Υπεραγία Θεοτόκο.
Αυτός! Ο Αυτοκράτορας των Ρωμαίων Θεόδωρος Β' Λάσκαρις (1222 – 1258). Που δεν πρόλαβε, για τρία χρόνια, να δει την επανάκτηση της Κωνσταντινουπόλεως από τους Βυζαντινούς. Βασίλεψε στη Νίκαια, λόγω της κατάληψης της Πόλης από τους Φράγκους.
Ήταν μια από τις ευγενέστερες και ταυτόχρονα τραγικότερες φυσιογνωμίες του Βυζαντίου.
Περίφημα έργα του: «Της Φυσικής Κοινωνίας λόγοι εξ» και «Κόσμου εξήγησις ή Κοσμική δήλωσις». Συνέγραψε επίσης θεολογικά και πολιτικά έργα, εγκώμια, σατυρικά, επιστολές και υμνογραφικά.
Ο καθηγητής Τωμαδάκης λέει πως δια του κορυφαίου υμνογραφικού του έργου, του Μεγάλου Παρακλητικού Κανόνα, «επί αιώνας αντηχεί η πονεμένη κραυγή του».
Το ίδιο λέει και ο κυρ Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης στο Ρεμβασμό του Δεκαπενταυγούστου. Ο ήρωάς του, ο γερο Φραγκούλας «έλεγε τον Μέγαν Παρακλητικόν Κανόνα τον εις την Παναγίαν, όπου διεκτραγωδούνται τα παθήματα και τα βάσανα μιας ψυχής, και την σειράν όλην των κατανυκτικών ύμνων, όπου είς βασιλεύς Έλλην, διωγμένος, πολεμημένος, στενοχωρημένος, από Λατίνους και Άραβας και τους ιδικούς του, διεκτραγωδεί προς την Παναγίαν τους ιδίους πόνους του, και τους διωγμούς όσους υπέφερεν από τα στίφη των βαρβάρων, τα οποία ονομάζει νέφη».

Κι εγώ ακούω τον καλοφωνικό ειρμό «Εκύκλωσαν αι του βίου με ζάλαι» (τροπάριο από τον κανόνα του βασιλέως) να τον ερμηνεύει απαράμιλλα ο αείμνηστος αγιορείτης διακο – Διονύσης Φιρφιρής στη σειρά των ηχογραφήσεων του Μανόλη Χατζηγιακουμή, ο οποίος σημειώνει την ιστορία του μέλους: «Η επιλογή του τροπαρίου αυτού για μελοποίηση από τον Αθανάσιο Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως (ακμή περ. 1685 – 1711) δεν υπήρξε ασφαλώς τυχαία. Ο ειρμός έχει συντεθεί όταν ο Αθανάσιος, ως Μητροπολίτης Τουρνόβου, βρισκόταν έγκλειστος στη Μονή του Σινά από εθελοκακίαν του Πατριάρχου Διονυσίου Δ’ του Μουσελίμη. Τα συναισθήματα ακριβώς της εμπερίστατης αυτής στιγμής αποτυπώνονται και στο μέλος: ικετευτικό, με αποχρώσεις πικρίας και θλίψεως, και φράσεις υψηλότονες και μεστές».

Ο αυτοκράτορας ποιητής μας συντροφεύει μέχρι σήμερα στις δεήσεις μας προς την Παναγία. Με μιαν ένταση αμείωτη και μ’ ένα φρόνημα αδούλωτο.