"ΚΡΑΥΓΕΣ ΓΙΑ ΕΝΟΣ ΑΓΓΕΛΟΥ ΜΝΗΜΗ"

Μνήμη Μάνου Χατζιδάκι σήμερα και θέλω να πω για τη σχέση του με τον Μάλερ. Τον «αρχιτραγουδιστή» από τον οποίο επηρεάστηκε βαθιά ο Χατζιδάκις στην αντίληψή του για το τραγούδι.
Ήταν Ιούλιος του 1994, όταν σε ιδιωτική οικία της Πάτρας, τρεις φίλοι οργανώσαμε μια αυστηρή σύναξη για να τιμήσουμε τον Μάνο Χατζιδάκι, ένα μήνα μετά τον θάνατό του. Αφορμή η συμπλήρωση εκατό χρόνων από την Συμφωνία αρ. 2 του Μάλερ, που ο συνθέτης ονόμασε «Της Αναστάσεως». Εκεί όπου η σοπράνο τραγουδάει: «Ό,τι γεννιέται πρέπει να αφανισθεί. Ό,τι αφανίσθηκε πρέπει να αναστηθεί. Θ’ αναστηθείς σκόνη μου».
Η δική μου ιδέα ήταν να ιχνογραφήσω την βαθειά πνευματική σχέση που είχε ο Χατζιδάκις με τον Μάλερ, αλλά και ο μεγάλος Δημήτρης Μητρόπουλος, ο οποίος μας πρότεινε με πάθος τον Μάλερ, διευθύνοντας τις συμφωνίες του και τελικά πεθαίνοντας στο πόντιουμ κατά τη διάρκεια πρόβας της 3ης του Μάλερ.
Η βραδιά εκείνη εκδόθηκε! Το 1996 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΠΑΡΟΥΣΙΑ το μικρό – πρωτότυπο νομίζω – βιβλίο «Τρία κείμενα για τον Gustav Mahler». Ο Γ. Δ. Παναγόπουλος για την πιο μεγάλη Συμφωνία, τη ζωή και το έργο του, η αγαπημένη φίλη καθηγήτρια Μουσικολογίας στην Αμερική Έφη Παπανικολάου για την Συμφωνία «Της Αναστάσεως» κι εγώ για τη σχέση Χατζιδάκι με τον Μάλερ.
Η παρουσίαση αυτού του βιβλίου έγινε στον κήπο του Πολύεδρου τον Ιούλιο του 1996.

Ο ίδιος ο Χατζιδάκις στο βιβλίο του «Ο Καθρέφτης και το Μαχαίρι» (Ίκαρος 1988), συγκαταλέγει τον Μάλερ στην «προσωπική του μυθολογία» και σημειώνει: «Γκούσταβ Μάλερ, ο μεγάλος μου δάσκαλος στο τραγούδι και τροφοδότης της ακριβής νεανικής μου ευαισθησίας. Χάρη σ’ αυτόν γνώρισα τον Τόμας Μαν, τον Έσσε και τον Κάφκα». Αυτό το πιστοποιεί ο Μένης Κουμανταρέας όταν έλεγε σε τηλεοπτικό αφιέρωμα για τον Χατζιδάκι: «Ο Μάνος σου ‘βαζε στο πικάπ Μάλερ, ένα όνομα εντελώς άγνωστο εκείνη την εποχή, και σε κοίταζε στα μάτια να δει αν συγκινείσαι – όπως εκείνος – απ’ αυτό που ακούς. Αλλιώς σε απέρριπτε». Τον Μάλερ γνώρισαν μέσω του Χατζιδάκι πολλοί! Από τον Μάρκο Δραγούμη μέχρι τον Μορίς Μπεζάρ, ο οποίος έγραψε στον Μάνο: «Εσύ ήσουν που με έπεισε να μεταφέρω χορευτικά το Adaggieto του Μάλερ. Αυτόν τον συνθέτη και πολλούς άλλους, μου τους φανέρωσες εσύ».

Ο ίδιος ο Χατζιδάκις έγραψε ένα Tango για την Alma Mahler, τη διάσημη γυναίκα του Μάλερ και άλλων προσωπικοτήτων του καιρού. Το υπέροχο αυτό τραγούδι, «Κραυγές για ενός Αγγέλου μνήμη», κλείνει τον υπέροχο κύκλο τραγουδιών του Χατζιδάκι «Οι Μύθοι μιας γυναίκας», σε εξαίσιους στίχους του Νίκου Γκάτσου και με μοναδική ερμηνεύτρια τη Νάνα Μούσχουρη. Ο Χατζιδάκις σ’ αυτό το τανγκό χρησιμοποιεί με ιδιοφυή τρόπο θέματα του Μάλερ κι ένα του Άλμπαν Μπεργκ.
Σε ραδιοφωνική του εκπομπή τον Οκτώβριο του 1989, ο Χατζιδάκις κάνει ένα μικρό μα απόλυτα ουσιαστικό αφιέρωμα στον Μάλερ, λέγοντας σπουδαία πράγματα που έχω καταγράψει στο σχετικό κείμενό μου.
Στις 23 Οκτωβρίου 1991 ο Χατζιδάκις γιορτάζει τα γενέθλιά του με συναυλία της Ορχήστρας των Χρωμάτων στο ΠΑΛΛΑΣ παρουσιάζοντας τέσσερις κύκλους τραγουδιών, μεταξύ των οποίων «Τα τραγούδια για νεκρά παιδιά» του Μάλερ, με σολίστ τον Αντώνη Κοντογεωργίου. Ήμουν σ’ εκείνη την ξεχωριστή συναυλία και φυσικά η αγάπη μου για τον Μάλερ είχε ως αιτία κι αφορμή τον Μάνο Χατζιδάκι. Νιώθω ευτυχής που πρόλαβα… Να υποπτευθώ, τουλάχιστον, τη σημασία των ανεξερεύνητων σε τόλμη λεπτομερειών… Της μουσικής του Μάλερ και του Μάνου. Ελπίζοντας μέχρι να τελειώσω τον επί γης βίο μου να έχω καταστεί ακόμα περισσότερο υποψιασμένος…