Ο ΝΙΚΟΣ ΞΥΛΟΥΡΗΣ ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΟΝ ΜΑΝΟ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ

«Ο ταχυδρόμος πέθανε» είναι από τα πιο δημοφιλή τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι. Γράφτηκε, μαζί με το περίφημο «Μαντολίνο» και την «Πέτρα», για την παράσταση Απόψε αυτοσχεδιάζουμε του Πιραντέλλο που ανέβηκε από το Θέατρο Αθηνών (1961 – 1962) σε μετάφραση και σκηνοθεσία του μεγάλου Δημήτρη Μυράτ.
Στους πρωταγωνιστικούς ρόλους ο Μυράτ και η Βούλα Ζουμπουλάκη, η οποία και τραγούδησε με μοναδικό τρόπο, τραγικό θα έλεγα, την «Πέτρα». Τα άλλα δυο τραγούδια του Χατζιδάκι ερμήνευσε έξοχα, ανεπανάληπτα θεωρώ, η Ζωή Φυτούση.

Ο Χατζιδάκις έγραφε στο πρόγραμμα της παράστασης για τη μουσική του:
Σκοπός μου ετούτη τη φορά, και μ΄ αφορμή ένα θαυμάσιο έργο, ίσως το πιο θαυμαστό του Pirandello, είναι να φτιάξω πάλι τραγούδια, μα που να πηγαίνουν πιο μπροστά, απ΄ ότι μέχρι τώρα έχω φτιάξει. Η φιλοδοξία μου καθώς βλέπετε δεν είναι καθόλου μικρή. Γιατί αξίζει κανείς να φτιάχνει τραγούδια λαϊκά, που να μη καμώνονται τα λαϊκά με τη φτωχοντυμένη και λαϊκοφανή τους παρουσία. Κι ύστερα είναι ενδιαφέρον να δοκιμάζεις ν’ αφαιρείς την ελληνικότητα που τόσο σε χαρακτηρίζει και στο τέλος να παραμείνεις ο ίδιος κ’ απαράλλαχτος αυτός που είσαι. Η Μεσόγειος βλέπετε, θα μου επιτρέψτε να πω, χάρισε την ίδια θάλασσα και σε μένα και στον Pirandello.

Άλλωστε μ’ ενδιαφέρει να πω περισσότερα με το τραγούδι, σχεδόν πιο πολλά απ’ ό,τι χωράει.Τώρα αν τα τραγούδια μου αυτά είναι λαϊκά ή όχι, το θέμα χωράει συζήτηση. Γιατί, τι συνηθίσαμε να λέμε λαϊκό και τι είναι πραγματικά λαϊκό; Και για να εξηγηθούμε, όταν λέω κάτι λαϊκό δεν το εννοώ και για τον Λαό. Κατά σύμπτωση, ο Λαός κάθε άλλο παρά λαϊκός είναι. Τα μπουζούκια, οι μπαγλαμάδες και οι ζουρνάδες, είναι η συνήθεια του. Εμένα μ΄ ενδιαφέρουν εκείνες οι λίγες, οι μοναδικές του στιγμές που ζει, χωρίς καλά-καλά να καταλαβαίνει την αλήθεια του. Είναι οι στιγμές που είναι σκέτα άνθρωπος, χωρίς την βία του Χρόνου, χωρίς την αγωνία του Χώρου, χωρίς την φθορά της Τάξης του. Μόνο σ΄ αυτές του τις στιγμές ο Λαός δέχεται και εκπέμπει σωστά. Όλα τ΄ άλλα είναι φιλολογία...
Όσο για τα τρία καινούρια τραγούδια μου για την αποψινή παράσταση, δεν λύνουν τα προβλήματά μας, όμως ταιριάζουν στον Αυτοσχεδιασμό του Pirandello. Είναι τραγικά και «ελαφριά» μαζί, και δημιουργούν «ειδικό» κλίμα Μεσογειακής αγωνίας – θα ‘λεγα. Κι είτε είναι λαϊκά είτε όχι, επειδή τα ‘φτιαξα εγώ, με πολύ μεράκι μάλιστα, κι επειδή πιστεύω πως λένε κάτι παραπάνω, σας τα παραδίνω, με ήσυχη τη συνείδηση ότι πράττω καλώς.

Στο βίντεο που βρήκα και σας παρουσιάζω απόψε φίλοι μου, διάρκειας μόλις ενός λεπτού και 16’’, ο μέγας Νίκος Ξυλούρης, με τη συνοδεία μιας κιθάρας, τραγουδάει γνησίως λαϊκά, είναι αλήθεια, το βασικό θέμα του τραγουδιού «Ο ταχυδρόμος πέθανε».
Ο Ξυλούρης δεν συνεργάστηκε ποτέ με τον Μάνο Χατζιδάκι. Δεν το ‘φεραν οι καιροί, πέθανε και νέος… Όμως, να που ένα τόσο μικρό στιγμιότυπο μας αποκαλύπτει ότι ο Ξυλούρης θα μπορούσε να πει Χατζιδάκι και μάλιστα με τρόπο ελληνικό και μεσογειακό μαζί, όπως θα ‘λεγε κι ο Μάνος. Αυτή η αθέλητη και απρόκλητη, θαρρώ, «συνάντηση» Χατζιδάκι – Ξυλούρη είναι μια αληθινή στιγμή, της οποίας γινόμαστε κοινωνοί χάρη στο διαδίκτυο.