ΜΕ ΤΗΝ REDGRAVE ΣΤΟΥΣ ΔΕΛΦΟΥΣ

«Με ενδιαφέρει η διεθνής έννομη τάξη. Είναι η μόνη βάση για τον οποιοδήποτε πολιτισμό θέλουμε να έχουμε. Πολλές φορές οι ίδιες οι κυβερνήσεις καταπατούν βάναυσα τις συμφωνίες που έχουν υπογράψει για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η Αγγλία είναι μια απ’ αυτές τις χώρες. Καταστρατηγεί τους νόμους που έχει δεσμευτεί να σέβεται και να εφαρμόζει. Απλή δικαιοσύνη είναι η έκκληση που κάνω, όπως και η Εκάβη: “Μπορεί να είμαι σκλάβα χωρίς καμιά δύναμη, αλλά ακόμα κι αυτοί που είναι σ’ αυτή την κατάσταση έχουν το δικαίωμα”.»
Όταν η μεγάλη Βανέσα Ρεντγκρέιβ (Vanessa Redgrave) μιλούσε κατ’ αυτόν τον τρόπο στη συνέντευξη Τύπου, πριν από την παράσταση της «Εκάβης» στους Δελφούς (2/7/2005), μάλλον δεν υποπτευόταν ότι ο λόγος της θα αποδεικνυόταν προφητικός. Λίγες μέρες αργότερα, τρομοκράτες χτύπησαν τη χώρα της, επιλέγοντας με «τυφλό χτύπημα» να τιμωρήσουν την Αγγλία για τη σκληρή στάσης της έναντι των αδυνάτων. Φυσικά κανείς λογικός άνθρωπος δεν δικαιώνει τις τρομοκρατικές ενέργειες. Ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα. Όμως η αναζήτηση των αιτίων είναι μια υπόθεση που αφορά όλους και ιδιαίτερα τους καλλιτέχνες που αναδεικνύουν αξίες, λησμονημένες ενίοτε από πολλούς.
«Η Βανέσα έχει πάθος για τη δικαιοσύνη, γι’ αυτό της πάει η Εκάβη», είπε ο σκηνοθέτης και μεταφραστής της παράστασης Τόνυ Χάρισον (Tony Harrison). «Ο Τόνυ είναι ένας από τους ελάχιστους που μπορεί να εμπιστευτεί κανείς. Διότι ασχολείται με την πολιτική και τα κοινά. Δεν θα μπορούσε να κάνει καλή δουλειά αν δεν φλεγόταν από το πάθος για τα προβλήματα του κόσμου», είπε η Βανέσα Ρεντγκρέιβ για τον σκηνοθέτη της. Ο Χάρισον έχει γράψει πύρινα άρθρα ενάντια στην πολιτική των δυτικών για τον πόλεμο στην Βοσνία και στο Ιράκ. Έγραψε μάλιστα κι ένα ποίημα για τον αδερφό της Ρεντγκρέιβ που αντιστάθηκε στην επιστράτευση! «Το θέατρο δίνει στους ανθρώπους τη δυνατότητα να αντιστέκονται, γι’ αυτό είναι μοναδικό», λέει η Ρεντγκρέιβ και σπεύδει να δηλώσει με κατηγορηματικό τρόπο ότι η «φτώχεια είναι πραγματικά και εξ ολοκλήρου κατασκεύασμα του ανθρώπου! Τα τελευταία δέκα χρόνια πλούτισαν κάποιοι λίγοι, ενώ τα αίτια που προκαλούν τη φτώχεια θα μπορούσαν να αντιστραφούν σε μικρό χρονικό διάστημα».
Όταν κάποιος δημοσιογράφος ρώτησε τον Τόνυ Χάρισον για το μεταφραστικό εγχείρημα (από τα αρχαία ελληνικά στα αγγλικά), εκείνος κατέθεσε μια εμπειρία ζωής: «Ήμουν παιδί στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, όταν, σε ηλικία 8 ετών, είδα τη φρίκη του πολέμου. Λίγο αργότερα, στα 11, άρχισα να μαθαίνω αρχαία ελληνικά, παρ’ ότι προερχόμουν από εργατικό στρώμα. Μέσα στο σκοτάδι του πολέμου, βρήκα το φως στην αρχαία τραγωδία». Το σκηνικό «ξένον θέαμα»: ένα εντεκάχρονο αγόρι στην μεταπολεμική Αγγλία, μαθαίνει αρχαία ελληνικά για να ανακαλύψει την αρχαία τραγωδία ως αντίδοτο στη φρίκη του πολέμου!
Εξήντα χρόνια μετά, ο Τόνυ Χάρισον ανεβάζει στους Δελφούς με το Royal Shakespeare Company, την «Εκάβη» του Ευριπίδη, εγκαινιάζοντας παράλληλα το υπαίθριο θέατρο του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών.
Η πολυαναμενόμενη αυτή παράσταση προσελκύει –όπως είναι φυσικό λόγω της φημισμένης πρωταγωνίστριας- εκατοντάδες θεατές, που συνθέτουν ένα ετερόκλητο κοινό. Διερωτώμαι πόσοι απ’ αυτούς μπορούν να συνειδητοποιήσουν τι κάνει ο Χάρισον: «Γεμίζω μπουκαλάκια με νερό από την πηγή της Κασταλίας και δίνω στους ηθοποιούς να πιουν. Ακόμη, τους δίνω δάφνη για βραβείο και ρίγανη από τους Δελφούς για να τρίβουν οι ηθοποιοί στα χέρια τους πριν βγουν στη σκηνή!»
Στήνει λοιπόν, αυτός ο άνθρωπος μια παράσταση βασισμένη αποκλειστικά στον Ευριπίδειο λόγο, ολότελα κλασική, χωρίς προθέσεις εντυπωσιασμού ή ανούσιων καινοτομιών, με μια Ρεντγκρέιβ να κυριαρχεί στη σκηνή και να καθηλώνει το κοινό, και τους υπόλοιπους ηθοποιούς να υπηρετούν με πιστότητα την τραγικότητα της «Εκάβης». Ο πολυφυλετικός Χορός των γυναικών έδωσε πραγματικό ρεσιτάλ, χάρις και στην εξαιρετικά πρωτότυπη, ελληνότροπη μουσική του Μικ Σαντς (Mick Sands) για βιολοντσέλο, κρουστά και πλήκτρα που έπαιξαν ζωντανά τρεις νέοι μουσικοί μέσα σε μια από τις στρατιωτικές σκηνές που συνέθεταν το σκηνικό του Ες Ντέβλιν (Es Devlin).Στο τέλος της σπουδαίας παράστασης δεν μπορεί παρά να θυμηθεί κανείς τον Τόνυ Χάρισον: «Μπορεί εμείς να θρηνούμε ακόμα για την Εκάβη, αλλά επιτρέπουμε στους πολιτικούς μας να γεμίζουν τους δρόμους του Ιράκ με Εκάβες στο όνομα της ελευθερίας και της δημοκρατίας».