Δευτέρα 9 Μαρτίου 2020

ΤΟ "ΠΗΔΑΛΙΟΝ" ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΕΙΑ ΜΕΤΑΛΗΨΗ "ΕΝ ΚΑΙΡΩ ΠΑΝΩΛΗΣ"


Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 
Τo «Πηδάλιο» αποτελεί, ως γνωστόν, μια συλλογή κανόνων της Ορθόδοξης Εκκλησίας που εκπονήθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα από τους λόγιους αγιορείτες μοναχούς Νικόδημο Αγιορείτη και Αγάπιο, σε δημώδη γλώσσα, και περιέχει παράθεση, ερμηνεία και «συμφωνία» των κανόνων των Αγίων Αποστόλων, των Οικουμενικών συνόδων, των τοπικών συνόδων και των Πατέρων της Εκκλησίας, με σκοπό, όπως εξαγγέλλεται στο προοίμιο του βιβλίου, να ωφεληθούν οι χριστιανοί. Στις εκτεταμένες υποσημειώσεις, οι δύο μοναχοί ασχολούνται με πολλά σύγχρονά τους θέματα και συνήθειες, που κάποιες φορές υπερβαίνουν το κείμενο του κανόνα. 
Το «Πηδάλιο» είναι ένα βιβλίο αναφοράς για την Εκκλησία, γέννημα της Τουρκοκρατίας. Αυτή η «σκοτεινή» περίοδος του Ελληνισμού, λόγω της σκλαβιάς, λησμονούμε πως μας έδωσε πολύ σημαντικά πονήματα, με τα οποία ασχολείται σήμερα ενδελεχώς η επιστημονική έρευνα. 
Το «Πηδάλιο» έχει επικριθεί από πολλούς, ακόμα και θεολόγους, ως ένα «συντηρητικό και σχολαστικό» βιβλίο, που διέπεται από αυστηρό και νομικίστικο πνεύμα, αλλά σίγουρα θα πρέπει να το δούμε ως καρπό της εποχής του, μια συγκεκριμένης εποχής που ήταν η Τουρκοκρατία. 
Θυμήθηκα τώρα ότι το «Πηδάλιο» γιατί έχει ενδιαφέρουσες υποσημειώσεις σε σχέση με το θέμα των ημερών, δηλαδή την μετάδοση της Θείας Ευχαριστίας σε συνθήκες επιδημίας, βλ. κορωνοϊό, εν προκειμένω. 
Σε μια ερμηνευτική υποσημείωση, λοιπόν, πάνω στον ΚΗ΄ κανόνα της Στ’ Οικουμενικής Συνόδου, διαβάζουμε στο «Πηδάλιο» αυτολεξεί τα κάτωθι: 
"Όθεν και Ιερείς και Αρχιερείς πρέπει εν καιρώ πανώλης να μεταχειρίζωνται τρόπον εις το να μεταλαμβάνουν τους ασθενούντας, όστις να μη παραβαίνη τον Κανόνα τούτον, ουχί βάλλοντες μέσα εις σταφίδα τον άγιον Άρτον, αλλά εις τι αγγείον ιερόν, και εκείθεν να τον λαμβάνουν, ή οι μόρται (μόρτης: άνθρωπος που είχε πάθει ανοσία στην πανούκλα και προσέφερε τις υπηρεσίες του στην κοινότητα θάβοντας τους νεκρούς και περιθάλποντας τους ασθενείς), η οι ασθενείς, δια λαβίδος. Το δε αγγείον συν τη λαβίδι να βάνεται εις ξύδι, και το οξύδι να ρίπτηται εις το χωνευτήριον, ή με όποιον άλλον τρόπον δυνηθώσι ασφαλέστερον και κανονικόν". 


Με άλλα λόγια οι ασθενείς από πανώλη δεν κοινωνούν από το κοινό άγιο ποτήριο, αλλά σε ξέχωρο σκεύος, στο οποίο δεν γίνεται κατάλυση από τον ιερέα και απλώς πλένεται με ξύδι. 
Άραγε γιατί αυτή η πρακτική; Δεν είναι προληπτική και αποτρεπτική; 
Στο πνεύμα, λοιπόν, της οικονομίας θα μπορούσε η Εκκλησία να βρει ένα τρόπο για να κατευνάσει τον λογισμό των πολλών, που την θεωρούν άκαμπτη και απροσάρμοστη στις σύγχρονες συνθήκες και απαιτήσεις. 
Στην λογική της προσαρμογής και της ευελιξίας κινείται η πρόσφατη εγκύκλιος του Αρχιεπισκόπου Αμερικής Ελπιδοφόρου, με αφορμή την εμφάνιση της πανδημίας Covid-19. 
Η ακαμψία και η ευκαιρία για «ομολογία πίστεως» είναι ανωφελείς και μάταιοι στην παρούσα συγκυρία.
_______________
Δείτε το παραπάνω κείμενο εμπλουτισμένο με τα της προετοιμασίας και της αποξήρανσης της Ιεράς Παρακαταθήκης κατά την Μεγάλη Πέμπτη, προς αποφυγήν αλλοιώσεως του αγίου άρτου, στο ΦΩΣ ΦΑΝΑΡΙΟΥ

5 σχόλια:

  1. Δείτε και τον τρόπο αλλά και τους λόγους αποξήρανσης των μερίδων Αγίου Άρτου στο Ι. Αρτοφόριο, κατά τη Θ. Λειτουργία της Μ. Πέμπτης.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Και στην εγκύκλιο του Αμερικής Ελπιδοφόρου αναφέρεται "8) Η Ευχαριστία θα διανεμηθεί όπως συνήθως." Δεν μιλά για ξεχωριστό ιερό δοχείο ή κοχλιάριο.
    Κάποια αναλυτικότερη πανεμιστημιακή μελέτη για το θέμα δεν υπάρχει να διαβάσουμε και εμείς οι άσχετοι των Θεολογικών?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Δηλαδή η άποψη του ορθόδοξου χριστιανού
    "εγώ δεν θα κοινωνήσω γιατί φοβάμαι μην κολλήσω κάποια ασθένεια " δεν είναι απιστία;τι είναι τότε απιστία; Τα ανωτέρω του Πηδαλίου προφανώς αυτό τον σκοπό είχαν για εκείνη την εποχή την θείαν οικονομία και συγκατάβαση για τους "ασθενείς" είς την πίστη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Δείτε και τι ανακοίνωσε η Ρουμανική Ορθόδοξη Εκκλησία σε συμμόρφωση προς τις οδηγίες του δικού τους Υπουργείου Υγείας.
    "Moreover, people who fear getting the flu or coronavirus can avoid kissing the icons in church and can ask to get the Holy Communion with a spoon they bring from home."
    https://www.romania-insider.com/romania-coronavirus-safety-rules

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Ο ι.Κανών αναφέρεται σε όσους ιερείς, κακώς, όπως σχολιάζει ο Νικόδημος στην υποσ. 2,αμεμίγνυαν τα σταφύλια του τρυγητού (απαρχές) με τη Θεία Κοινωνία, και στην περίπτωση αυτή προτείνει λύσεις καθαρμού.

    ΑπάντησηΔιαγραφή