Σάββατο 31 Μαΐου 2014

Εικαστική έκθεση με θέμα «Μη μου άπτου / Βυζαντινές αναλογίες στη σύγχρονη κυπριακή τέχνη»


Του Αριστείδη Βικέτου 
Δύο μεσαιωνικές εκκλησίες ο Τίμιος Σταυρός και η Παναγία Καθολική, στο χωριό Πελέντρι της Λεμεσού, φιλοξενούν μέχρι τις 8 Ιουνίου μια πρωτότυπη έκθεση με σύγχρονες εικαστικές δημιουργίες που φέρουν αναλογίες από την κυπριακή τέχνη της περιόδου της φραγκοκρατίας. 
Η έκθεση, την οποία οργανώνει το υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού σε συνεργασία με την Ιερά Μητρόπολη Λεμεσού και το Κοινοτικό Συμβούλιο Πελενδρίου, περιλαμβάνει έργα των ακόλουθων δεκαεπτά καλλιτεχνών: 'Αγγελος Μακρίδης, Παναγιώτης Βίττης, Στέλιος Βότσης, Γεώργιος Πολ. Γεωργίου, Θεόδουλος Γρηγορίου, Γλαύκος Κουμίδης, Φάνος Κυριάκου, Μαριάννα Κωνσταντή, Αντώνης Νεοφύτου, Λευτέρης Ολύμπιος, Χριστόδουλος Παναγιώτου, Στας Παράσκος, Ανδρέας Σαββίδης, Λευτέρης Τάπας, Τατιάνα Φεραχιάν, Νίκος Χαραλαμπίδης, Ανδρέας Χρυσοχός. Πολλοί απ' αυτούς έχουν δημιουργήσει έργα ειδικά για το συγκεκριμένο εικαστικό συμβάν και εννέα συνολικά καλλιτέχνες παρουσιάζουν καινούργια δουλειά τους, που δημιουργήθηκε εντός του 2014, και που πραγματεύεται θέματα όπως οι άγιες μορφές, οι άγγελοι, οι πιστοί-προσκυνητές, τα τάματα κι οι αναθυμιάσεις, οι γραφές κι οι επιγραφές, η εικονομαχία, οι δωρητές, ο σκάμνος και οι γεωμετρικές δομές του εκκλησιαστικού χώρου. 


Η επιμελήτρια της έκθεσης δρ. Νάτια Αναξαγόρου, τονίζει ότι αυτή «προσεγγίζει τη σχέση του μοντερνισμού με το Βυζάντιο, η οποία, αν και δεν είναι εκ πρώτης όψεως εμφανής, είναι ωστόσο ουσιαστική και στενή». Οι πτυχές μοντερνισμού, που εμπεριέχει η Βυζαντινή τέχνη έτυχαν το 1924 της προσοχής του Χούλμε για τον οποίο το αφαιρετικό πνεύμα του Βυζαντίου ζει στη μοντέρνα τέχνη, καθώς και του Ρόμπερτ Μπάϊρον το 1930, που υποδεικνύει ότι «ανάμεσα στους πολυάριθμους Ευρωπαϊκούς πολιτισμούς, τα μνημεία των οποίων η αισθητική μας θεωρεί σπουδαία, η Βυζαντινή αναπαραστατική τέχνη υπήρξε η πρώτη που ανακάλυψε την αρχή της ερμηνείας, αντί της αναπαραγωγής των προσλαμβανομένων φαινομένων, πράγμα που στις μέρες μας υπόκειται κάθε καλλιτεχνικής έκφρασης». Η θέση αυτή, σημειώνει η κ. Αναξαγόρου, παγιώθηκε από τον Κλεμάντ Γκρινμπεργκ στο άρθρο του «Βυζαντινές Παραλληλίες». 
Αναλογίες ανάμεσα στη Βυζαντινή τέχνη και τον μοντερνισμό μπορούν να ανιχνευθούν και στη γλυπτική. Όπως ακριβώς η κατασκευή στον μοντερνισμό έτσι και το σμίλευμα στο Βυζάντιο έτεινε προς ένα εικονογραφικό, «μη απτό» αποτέλεσμα και επικεντρώθηκε στο ανάγλυφο, το οποίο έκανε διάτρητο, χαμηλότερο και λιγότερο στρογγυλεμένο, σε σχέση με την Ελληνορωμαϊκή πρακτική. Εντός του ερμηνευτικού αυτού πλαισίου, αναφέρει η κ. Αναξαγόρου, τυγχάνουν πραγμάτευσης τα ανάγλυφα από μικτά υλικά του 'Αγγελου Μακρίδη, οι πιο επίπεδες ανάμεσα στις γεωμετρικές κατασκευές του Θεόδουλου Γρηγορίου, οι αρχιτεκτονικές σχηματοποιήσεις του Γλαύκου Κουμίδη, οι παραμορφωτικές συναρμολογήσεις του Φάνου Κυριάκου, οι εγχάρακτες επιφάνειες του Αντώνη Νεοφύτου και οι μινιμαλιστικές μεταλλικές δομές του Ανδρέα Σαββίδη. 
Παρόλον, συνεχίζει η επιμελήτρια της έκθεσης, ότι οι Βυζαντινοί ουδέποτε, κατ' ουσίαν, αποκήρυξαν την αναπαραστατική τέχνη, μπορούμε ωστόσο να διακρίνουμε στην Εικονομαχία, παρά τα αμιγώς θεολογικά της κίνητρα, τον απόηχο δεδομένων αισθητικών αντιρρήσεων και ιδεολογικών αντιπαραθέσεων ως προς τον ανθρωπομορφισμό, και είναι εδώ που η αφαίρεση στις «Χρυσές Μονοχρωμίες» του Χριστόδουλου Παναγιώτου έχει τη θέση της, ενώ παράλληλα η εννοιολογική γλυπτική του Νίκου Χαραλαμπίδη, προσλαμβάνει ενδιαφέρουσες διαστάσεις. 


Στην προσπάθειά τους να αναπαραστήσουν την υπέρβαση, οι Βυζαντινοί απέβαλαν τη γλυπτική ψευδαίσθηση, μέσα από την εξαΰλωση της απτής και την επίκληση μιας μεταφυσικής πραγματικότητας. Η οσφρητική δουλειά της Μαριάννας Κωνσταντή, τα διάτρητα και φωτοφόρα πλέγματα, σε χαρτί και δέρμα, του Λευτέρη Τάπα και της Τατιάνας Φεραχιάν, αντίστοιχα, λειτουργούν ως εικαστικές αντιστοιχίες στο «Μη μου άπτου», που αποτελεί το θέμα τοιχογραφίας και δύο εικόνων, στις εκκλησίες του Πελενδρίου, τον Τίμιο Σταυρό και την Παναγία Καθολική, όπου ο Χριστός εμφανίζεται μετά θάνατον στην Μαρία Μαγδαληνή λέγοντάς της «μη μου άπτου, ούπω γαρ αναβέβηκα προς τον πατέρα μου». 
Η Εκκλησία του Τιμίου Σταυρού στο Πελένδρι, κατατάσσεται ανάμεσα στις δέκα Βυζαντινές εκκλησίες της οροσειράς του Τροόδους, που έχουν ανακηρυχθεί από την ΟΥΝΕΣΚΟ Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, γιατί αποτελούν εξαίρετες μαρτυρίες του Βυζαντινού πολιτισμού, διασώζοντας την αρχιτεκτονική της υπαίθρου και παράλληλα σημαντικές τοιχογραφίες. Η Εκκλησία του Τιμίου Σταυρού, αρχικά μονόκλιτη με τρούλο, ανήκει κατά πάσα πιθανότητα στον 12ο αιώνα, καθώς υποδεικνύεται από την επιγραφή του 1178 αλλά και από τις τοιχογραφίες με τους έξι Αγίους Πατέρες και τη Δέηση, που ανακαλύφθηκαν μετά την αφαίρεση μιας μεταγενέστερης επίστρωσης, στο ιερό. Τον 14ο αιώνα με την προσθήκη θολωτού κλίτους, επεκτάθηκε προς βορρά, και ανακαινίσθηκε με καινούργιες διακοσμήσεις, πιθανόν μέσω κοινής χορηγίας καθώς διαφαίνεται αφ' ενός από τη χρήση του πληθυντικού στην αφιερωματική επιγραφή και αφ' ετέρου από τα πορτραίτα διαφόρων δωρητών στους τοίχους της. Τοιχογραφίες της περιόδου αυτής διατηρούνται τόσο στο βόρειο όσο και στο κεντρικό κλίτος, το οποίο διασώζει και επιτοίχιες παραστάσεις του 15ου αιώνα. 


Κτισμένη στο μέσο του παλιού χωριού, η Εκκλησία της Παναγίας Καθολικής με την οξυκόρυφη ξύλινη στέγη και τα τοπικά αγκιστρωτά κεραμίδια, χωρίζεται από ξύλινη τοξοστοιχία στον κυρίως ναό και σε δύο κλίτη. Αποτελεί ένα από τα λιγοστά ιστορικά μνημεία της επισκοπικής περιφέρειας Λεμεσού που διατηρεί το αρχικό της εικονοστάσι και τις εικόνες του, καθώς και μια ξεχωριστή Ιταλο-Βυζαντινή τοιχογραφία της Μελλούσης Κρίσεως στον δυτικό τοίχο, με χρονολόγηση γύρω στο 1500. Φιλοξενεί ακόμη μεγάλο αριθμό εικόνων, από τον 13ο έως τον 17ο αιώνα, από την παραπλήσια Εκκλησία του Τιμίου Σταυρού και το Μοναστήρι του Αγίου Μάμα Κουρεμένου, στο γειτονικό χωριό του Αμιάντου. 
ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΟΡΙΣΜΕΝΩΝ ΕΡΓΩΝ 
Οι τέσσερις σκιώδεις φόρμες του 'Αγγελου Μακρίδη, σε πρόσθια κατά το ήμισυ αποτύπωση του κορμού τους, απολήγουν επίπεδες και ανάγλυφες επιφάνειες μέσα από μια ανάμειξη στοιχείων ή αφιερωματικών καταθέσεων, όπως χαρτί, δέρμα, πέτρα και ξύλο. 
Θα μπορούσαν να αποτελούν μορφές των όποιων αγίων, τόσο αυτών με ασαφή ιστορικότητα για τους οποίους οι Βυζαντινοί ανέπτυξαν τοπικές λατρείες, συνδεδεμένες με τις θαυματουργικές τους ιδιότητες, όσο και εκείνων με δράση, πρωταρχικής σημασίας, για τη διάδοση του Χριστιανισμού, όπως οι Τέσσερις Ευαγγελιστές, Ματθαίος, Μάρκος, Λουκάς και Ιωάννης, συγγραφείς των ιερών Ευαγγελίων. Το γλυπτικό «Έμβρυο» του 'Αγγελου Μακρίδη, φτιαγμένο από μικτά υλικά και τοποθετημένο σε θέση αιώρησης εντός πλαισίου, εναποτίθεται στον κυρίως ναό του Τιμίου Σταυρού, όπου η σκηνή του Ασπασμού αποτελεί τμήμα του κύκλου τοιχογραφιών που απεικονίζουν τον Βίο της Παναγίας, στη βόρεια πλευρά του θόλου. Εδώ, καθώς η Παναγία και η Ελισάβετ εναγκαλίζονται, τα έμβρυα στην κοιλιά τους είναι ορατά, με τον Ιωάννη τον Πρόδρομο να υποκλίνεται και να χαιρετά τον Χριστό. Αυτό αποτελεί σπανιότατο στοιχείο και ο Ασπασμός του τύπου εμβρύων στο Πελένδρι, που φαίνεται να έχει επηρεαστεί από Αρμενικά χειρόγραφα του 13ου αιώνα, κινείται παράλληλα με τη σύγχρονη δημιουργία του 'Αγγελου Μακρίδη ανάμεσα στο γνωστό και το άγνωστο, το αρχετυπικό και το αυτοσχεδιαστικό, το μυθικό και το μεταφυσικό. 
Ο Στας Παράσκος αρέσκεται ιδιαίτερα να ανατρέπει καθιερωμένα αγιογραφικά σχήματα, ακολουθώντας ανανεωτικές πρακτικές του μοντερνισμού. Στην «Αποκαθήλωσή» του, καταργεί τη Βυζαντινή νόρμα της απόδοσης πιο σκουρόχρωμων μορφών σε φωτεινές, χρυσές επιφάνειες. Εδώ, οι πενθούσες φιγούρες, που μεταφέρουν το πεσμένο, νεκρό σώμα του Χριστού μετατρέπονται σε φωτοφόρες και φωτοδόχες οντότητες, που ξεπροβάλλουν μέσα από το σκούρο φόντο ως η συλλογική συνείδηση πίστης και δέους. 


Η «Αποκαθήλωση» του Γεωργίου Πολ. Γεωργίου είναι ένα πυκνοδομημένο, χωρίς βάθος πλαίσιο, όπου τυποποιημένες μακρόστενες γυναικείες φιγούρες του χωριού αναδιπλώνονται με τη ρυθμική κίνηση της πρωτόγονης και της λαϊκής τέχνης, ως κυανές αγγελικές οντότητες που κατεβάζουν το νεκρό σώμα του Χριστού από τον σταυρό. Προσεγγίζοντας αγιογραφικά θέματα, ο Γεώργιος Πολ. Γεωργίου αντλεί τις μορφές του από τη σύγχρονη αγροτική ζωή της Κύπρου. 
Σε μια διαλεκτική αναζήτηση του απόλυτου και του θεϊκού που κρύβεται σ' αυτό, ο Στέλιος Βότσης εμβαπτίζει το έργο του σε μια υπερβατικότητα, που φέρει αναλογίες με τη Βυζαντινή ζωγραφική ως προς τον εξοστρακισμό της σκιάς, της προοπτικής και του τρισδιάστατου σχεδιαστικού πεδίου. Στη «Συνομιλία με τον Χριστό», η γεωμετρική καθαρότητα συνυπάρχει με ένα χρωματικό μινιμαλισμό, ισοδύναμο με μερικά αγγίγματα από τα πρωταρχικά χρώματα, κόκκινο, μπλε και κίτρινο, εν είδει μικροσκοπικών καρδιών, που μαζί με ανεπαίσθητες σχεδόν παρεμβολές σε μεταφυσικό μωβ και γήινο πορτοκαλί, διαχέουν μια παιγνιδιάρικη διάθεση στη δομική λιτότητα και τον αυστηρό περιορισμό στα ουσιώδη. 
Με κομμάτια υαλοβάμβακα σε λεπτές σιδερένιες ράβδους, ο Ανδρέας Σαββίδης, έχει δημιουργήσει, μέσα από συγκολλημένα πλέγματα, μια απλή σχεδιαστική φόρμα στον χώρο, που αποδίδει τον ακάνθινο στέφανο, τη λόγχη και τον σπόγγο σε μια μινιμαλιστική επιτομή της Σταύρωσης. Ο Ανδρέας Σαββίδης αποφεύγει τον ανθρωπομορφισμό ακόμη και όταν η θεματική του αφορά στο ανθρώπινο σώμα, το «Εσταυρωμένο» σώμα του Χριστού, διανοίγοντας έτσι μεταφορικές προεκτάσεις ως προς το διαμελισμένο σώμα της εσταυρωμένης Κύπρου του 1974. Η γλυπτική αυτή κατασκευή παραπέμπει στην έννοια του «Μη μου άπτου», καθώς λειτουργεί ως υπόμνηση της Σταύρωσης μέσα από την ενεργοποίηση νοητικών διεργασιών. 


Ο Παναγιώτης Βίττης κτίζει το δικό του εικαστικό πεδίο ανάμεσα σε ρεύματα του μοντερνισμού και της τοπικής εικονογραφικής παράδοσης της υπαίθρου, της Maniera Cypria, που άνθισε στην Κύπρο κατά τον 13ο αιώνα ως αποτέλεσμα της πολιτισμικής πρόσμειξης από επιδράσεις της κομνήνειας Βυζαντινής τεχνοτροπίας με συροπαλαιστινιακές και δυτικές τάσεις. Διατηρώντας τη γραμμικότητα και τον περιορισμό στις αντιπαραθέσεις του κόκκινου και του πράσινου, αποδίδει την εικόνα της Σταύρωσης, στην Εκκλησία της Παναγίας Καθολικής, μέσω μιας αναπαραστατικής αφαίρεσης, σκεπάζοντας σχεδόν τις φιγούρες πίσω από ένα πέπλο χρωματικής βροχής από ακρυλικές βαφές που ρέοντας, καταλαμβάνουν όλη την επιφάνεια, διαχέοντας μεταφυσικό ρυθμό, αποκαθιστώντας την έλλειψη βάθους στο πρωτότυπο και μετατρέποντας τη σύνθεση σε διαμεσολαβητικό πέρασμα μεταξύ του ορατού και του αοράτου. 
Το σχεδιαστικό μοτίβο του Λευτέρη Τάπα, που επικρέμαται από μια ξύλινη, οριζόντια δοκό κάτω από το θόλο και δίπλα στη ζώνη όπου οι ταξιαρχίες αυτές αγγέλων εικονίζονται στην Εκκλησία του Τιμίου Σταυρού. Το έργο του αποτελεί μιαν ακατάπαυστη διαδοχή περιγραμμάτων Σεραφείμ, που μέσα από τα λεπτεπίλεπτά τους ανοίγματα σε χαρτί, γίνονται δίοδοι διάχυσης του ουράνιου φωτός στη γη. Φτερουγίζοντας από το υλικό στο άυλο, από το ορατό στο αόρατο, από το απτό στο άπιαστο, τα «Σεραφείμ» του Λευτέρη Τάπα δημιουργούν ένα ενδιάμεσο πεδίο ανάμεσα στο γήινο και το αιθέριο ως η πλησιέστερη αναλογία στο ‘Μη μου άπτου'. 
Ο «Τρίτος 'Αγγελος» του Ανδρέα Χρυσοχού αποτελεί έναν τολμηρό στοχαστικό πειραματισμό πάνω στον τρίτο άγγελο από την εικόνα του 15ου αιώνα, γνωστή ως «Αγία Τριάδα» και ως «Φιλοξενία του Αβραάμ» του Αντρέι Ρουμπλιόφ, που μαθήτευσε κοντά στον μεγάλο Κωνσταντινουπολίτη δάσκαλο και μετανάστη στη Μόσχα, Θεοφάνη τον Έλληνα. 
Η γλυπτική κατασκευή του Νίκου Χαραλαμπίδη συνίσταται σε δύο κατασκευασμένα αντικείμενα, μια αρχιεπισκοπική μίτρα τοποθετημένη σ' ένα στρατιωτικό σάκο. Αποβαίνει μια κατεξοχήν μεταφορά της κυρίαρχης πνευματικής πάλης των Βυζαντινών, που αντιλαμβάνονταν τη ζωή τους ως αγώνα ανάμεσα στις ορδές του καλού και του κακού. 

Η έκθεση συνοδεύεται από βιβλίο- στα ελληνικά και αγγλικά- της Νάτιας Αναξαγόρου με τίτλο «Μη μου άπτου: Βυζαντινές αναλογίες στη σύγχρονη κυπριακή τέχνη». 
Το βιβλίο, έκδοση του Κυπριακού Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού περιλαμβάνει μια σύντομη εισαγωγή στη σχέση Βυζαντίου και μοντερνισμού, καθώς και αναλυτικά κείμενα για τα έργα που περιλαμβάνονται στην έκθεση, για τις βυζαντινές αναλογίες που το κάθε ένα απ' αυτά εμπεριέχει και για την συνομιλία που αναπτύσσει με τις τοιχογραφίες, τις εικόνες και την όλη εκκλησιαστική ατμόσφαιρα, τόσο θεματικά όσο και υφολογικά. Η έκδοση έχει διαστάσεις 17x24 εκ., περιλαμβάνει στις 116 σελίδες της πλούσιο οπτικό υλικό, με επιτόπια φωτογράφιση των έργων εντός των δύο εκκλησιών και φέρει στο εξώφυλλό της την πρόσφατη δημιουργία του 'Αγγελου Μακρίδη «Πιστοί-Προσκυνητές» του 2014.

Παρασκευή 30 Μαΐου 2014

ΟΙ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ ΚΑΙ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ...ΚΛΕΙΝΟΥΝ ΤΟ ΜΑΤΙ ΣΤΗ ΜΟΣΧΑ


Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 
Το γεγονός ότι οι Μητροπολίτες Καλαβρύτων Αμβρόσιος και Πειραιώς Σεραφείμ (και κληρικοί του τελευταίου) βάλλουν συστηματικά εναντίον του Οικουμενικού Πατριαρχείου και του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου προσωπικά, είναι κάτι συνηθισμένο πλέον. 
Οι λόγοι είναι γνωστοί, αν και διαφορετικοί σε κάποιες περιπτώσεις. 
Ο Πειραιώς πολεμάει - κατά κύριο λόγο - τον "οικουμενισμό" του Φαναρίου, ο Καλαβρύτων την οικουμενικότητά του. 
Αυτό που εσχάτως αποκαλύπτεται πανηγυρικά είναι ότι οι δύο ιεράρχες προσβλέπουν στη Μόσχα, μάλλον από αντίδραση για την αδιαφορία του Οικουμενικού Πατριαρχείου προς το πρόσωπο και τα έργα τους. 
Ενδεικτικά μνημονεύω τις πρόσφατες εκδηλώσεις "αγάπης" προς το Φανάρι. 
1. Και οι δύο αντέκρουσαν με σφοδρότητα και αλλεπάλληλες αναφορές το άρθρο του Μητροπολίτου Προύσης Ελπιδοφόρου "Primus sine paribus: Ἁπάντησις εἰς τὸ περὶ πρωτείου κείμενον τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας", φοβούμενοι (;!) το πρωτείου του Οικουμενικού Πατριάρχου στην Ορθοδοξία. Έτσι, ενεθάρρυναν τους Ρώσους στον αγώνα τους για την αμφισβήτηση του ρόλου του Οικουμενικού Πατριάρχου στην Ορθόδοξη Εκκλησία. 
Και δεν είδαν (;)΄ότι ο Πατριάρχης στην πρόσφατη Σύναξη των Προκαθημένων στο Φανάρι δεν άσκησε ούτε το αυτονόητο δικαίωμά του, να καθίσει στο Σύνθρονο (κατά το Συλλείτουργο), όπου έβαλε την εικόνα του Δεσπότου Χριστού. 
2. Ο Μητροπολίτης Καλαβρύτων Αμβρόσιος δεν επισκέπτεται εδώ και αρκετά χρόνια το Φανάρι (ας σημειωθεί, επίσης, ότι είναι από τους ελάχιστους Μητροπολίτες της Εκκλησίας της Ελλάδος που δεν κάλεσε ποτέ τον Οικουμενικό Πατριάρχη στην επαρχία του και τις δύο επισκέψεις του Πατριάρχη στη γειτονική Πάτρα τις ...προσπέρασε επιδεικτικά), αλλά επισκέπτεται πανηγυρικά τη Μόσχα και μάλιστα αυτές τις μέρες (ονομαστήρια Ρώσου Πατριάρχου) και δη κατόπιν επιστολής που απηύθυνε στον Μόσχας Κύριλλο (όπως ο ίδιος ο Πατριάρχης αποκάλυψε) και του εξέφραζε την επιθυμία του αυτή. Τις μέρες, δηλ., που η Μόσχα προσπάθησε να υποβιβάσει την συνάντηση του Οικουμενικού Πατριάρχου με τον Πάπα στα Ιεροσόλυμα, κάτι που προφανώς εκφράζει και τον Μητροπολίτη Καλαβρύτων. 
3. Ο Πειραιώς Σεραφείμ επίσης δεν έχει καλέσει τον Πατριάρχη στην επαρχία του, παρά τις συχνές επισκέψεις του Πατριάρχου στην Αθήνα με διάφορες αφορμές. Φαίνεται δε πως δέν επιθυμεί κάτι τέτοιο, αφού πληροφορίες αναφέρουν ότι σε σχετική πρόταση του απερχομένου δημάρχου Πειραιώς Βασίλη Μιχαλολιάκου (πρόσκληση Πατριάρχου), ο κ. Σεραφείμ ήταν αρνητικός. 
Ο Μητροπολίτης Πειραιώς σε σχέση με τη Μόσχα τώρα: 
α. Απέστειλε συγχαρητήριο επιστολή (και ευγνωμοσύνης!) προς τον Πατριάρχη Μόσχας και την περί αυτόν Σύνοδο, για το ἐκπονηθέν κείμενον ὑπό τῆς Συνοδικῆς Θεολογικῆς Ἐπιτροπῆς περί «Πρωτείου ἐπί παγκοσμίου ἐπιπέδου ἐντός τῆς Ἐκκλησίας». Πρόκειται για το κείμενο στο οποίο απάντησε ο Προύσης Ελπιδοφόρος. Προφανώς ο Πειραιώς στοιχείται στη ρωσική "περί πρωτείου" γραμμή. 
β. Με αφορμή, τώρα, την πρόσφατη συνάντηση Οικουμενικού Πατριάρχου και Πάπα στα Ιεροσόλυμα, σε ανακοίνωσή του ο Μητροπολίτης Πειραιώς υποδεικνύοντας στο Φανάρι την "ατελέσφορη" διπλωματία του για την θέση του στη σημερινή Τουρκία, γράφει: 
"Ἐάν ἀντί αὐτῆς τῆς ἐξόχως ἀποτυχημένης προσεγγίσεως τῶν ζητημάτων, ἐπιδιώκετο ἡ ἀξιοποίησις τοῦ Ρωσικοῦ παράγοντος παρά τόν ὅποιο ἀσφαλῶς ἀπαράδεκτο ἐθνοφυλετισμόν Του καί ἡ ἐνεργοποίησις παγκοσμίως τοῦ Ὀρθοδόξου πνευματικοῦ δυναμισμοῦ καί ἡ συστράτευσις χωρίς ἐνδοκοσμικές μεθοδεύσεις καί ἰδεολογικές ἀγκυλώσεις ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων δυνάμεων, φρονοῦμεν εὐλόγως ὅτι τό Πάνσεπτον Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον θά ἐπετύγχανε τῶν προσδοκιῶν Του... Μόνον ἡ παρουσία στόν Βόσπορο Ρωσικῶν πολεμικῶν πλοίων θά ἐξηνάγκαζε τήν ὑπερφίαλη ἰσλαμοκεντρική Τουρκία νά ἀπελευθερώση τό Σεπτό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο ἐκ τῶν γαμψῶν ὀνύχων τῆς διιστορικῶς συνεχιζομένης Τουρκικῆς θηριωδίας". 
Η πρόταση του Σεβ. Πειραιώς είναι εξόχως ...πολεμική, όπως πάντα. 
Εν κατακλείδι: 
Για πρώτη φορά στα νεώτερα εκκλησιαστικά χρονικά δύο ιεράρχες της Εκκλησίας της Ελλάδος όχι μόνο επικρίνουν με σφοδρότητα το Φανάρι, αλλά συμπλέουν ταυτόχρονα με την πολιτική της Ρωσικής Εκκλησίας, η οποία μόνο φιλική προς το Φανάρι δεν μπορεί να χαρακτηριστεί τις περισσότερες φορές. 
Για να δούμε που θα πάει το πράγμα...

Πέμπτη 29 Μαΐου 2014

Η ΙΟΥΛΙΤΑ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΗΣ ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑΣ


Μ’ ένα βιβλίο αγκαλιά κάνω όνειρα πολλά 
Τα παιδιά του Δημοτικού Σχολείου Αστυπάλαιας διαβάζουν τα παραμύθια της Ιουλίτας Ηλιοπούλου και συνομιλούν μαζί της, 27-29 Μαΐου 2014
Εφέτος οι δάσκαλοι του εξαθέσιου Δημοτικού Σχολείου Αστυπάλαιας, ανάμεσα στα άλλα προγράμματα που τρέχουν την ώρα της Ευέλικτης Ζώνης (περιβαλλοντικά, αγωγής υγείας, τοπικού πολιτισμού), αφιέρωσαν μία με δύο ώρες την εβδομάδα (ανάλογα με την τάξη) στην Φιλαναγνωσία. Ονόμασαν το πρόγραμμά τους «Μ’ ένα βιβλίο αγκαλιά κάνω όνειρα πολλά» και θέλησαν να ασχοληθούν όλη τη χρονιά με τα βιβλία ενός δημιουργού. 
Μετά από σκέψη και ανταλλαγές ιδεών και με τη σχολική σύμβουλο της 5ης Περιφέρειας, κ. Ειρήνη Λουλακάκη οι εκπαιδευτικοί διάλεξαν τα βιβλία της κ. Ιουλίτας Ηλιοπούλου για πολλούς λόγους: 
Τα βιβλία παρουσιάζουν πλούτο λεξιλογίου και γλωσσικών παιχνιδιών,που είναι ο καλύτερος τρόπος να εμπεδώσουν και να παίξουν τα παιδιά με τη γλώσσα, έχουν θεματολογία που είναι ελκυστική για τα παιδιά της σχολικής ηλικίας, ενώ παράλληλα μεταφέρουν μηνύματα περιβαλλοντικά, ισότητας, αποδοχής της διαφορετικότητας, δημιουργικότητας της φαντασίας, χωρίς διδακτισμό και νουθεσίες, με τρόπο παιγνιώδη και αισιόδοξο. 
Τα παιδιά δούλεψαν συστηματικά μελετώντας ένα βιβλίο ανά δύο τάξεις. 


Η Α΄και Β’ τάξη το Άλλο και Τούτο, η Γ΄και Δ΄τάξη την Πράσινη Σκουφίτσα και η Ε΄και ΣΤ΄ το βιβλίο Τι ζητάει ο Ζήνων; Δεν σταματούσαν όμως στην αφήγηση των ιστοριών μέσα στην τάξη αλλά ακολουθούσαν στοχευμένες δημιουργικές δραστηριότητες. Επεξεργάζονταν το κείμενο με ερωτήσεις και συζήτηση, κάνοντας επίσης πολλές διαθεματικές συνδέσεις, πραγματοποιούσαν πολλά εργαστήρια δημιουργικής γραφής, δημιουργούσαν κολλάζ και ομαδικά έργα ζωγραφικής, δραματοποιήσεις κά. 
Οι δράσεις αυτές με την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών Μ. Κονταράτου, Μ. Χρυσοχοΐδου, Ε. Σταυλά, Α. Πετρίδενα, Ν. Περδίκη και Σ. Σταυροπούλου, γίνονταν με ομαδοσυνεργατικές και βιωματικές μορφές διδασκαλίας και τα παιδιά απόλαυσαν για πρώτη φορά να δουλεύουν μαζί και με μια άλλη τάξη. 
Τα βιβλία της κ. Ηλιοπούλου υπήρξαν αφορμή για μια ολιστική, βιωματική και διαθεματική προσέγγιση του φαινομένου της ανάγνωσης που ενθουσίασε τα παιδιά. 
Η πολύμηνη αυτή ενασχόληση ολοκληρώθηκε με την επίσκεψη της Ιουλίτας Ηλιοπούλου στο σχολείο της Αστυπάλαιας, την Τρίτη 27 και Τετάρτη 28 Μαΐου, όπου τα παιδιά συνομίλησαν και δούλεψαν μαζί της, ερευνώντας μέσα από παιχνίδια, γρίφους και ιστορίες το φαινόμενο της γραφής.


 Αφιέρωμα στον Οδυσσέα Ελύτη 
από τα παιδιά του Γυμνασίου της Αστυπάλαιας 
Εμπνευσμένα τα παιδιά του Δημοτικού από την ενασχόληση της κ. Ηλιοπούλου και με το έργο του Οδυσσέα Ελύτη μελέτησαν ποιήματά του, ανέλυσαν εικαστικά έργα του Ελύτη και πραγματοποίησαν επίσης σχετικά εργαστήρια γραφής. Η επίσκεψη μάλιστα της Ιουλίτας Ηλιοπούλου στο νησί έδωσε την αφορμή για την διοργάνωση, μιάς εκδήλωσης αφιερωμένης στη ζωή και το έργο του Ελύτη, την Τετάρτη 28 Μαΐου με τίτλο «Ανακαλύπτοντας την Δεύτερη Αστυπάλαια». 
Στην εκδήλωση μαθητές του Γυμνασίου με την συμπαράσταση της φιλολόγου κ Α. Παπαϊωάννου παρουσίασαν μία ταινία μικρού μήκους που έφτιαξαν με θέμα την ποίηση του Ελύτη, αλλά και την βιωματική τους σχέση με τον λόγο του ποιητή.


Την κεντρική εισήγηση έκανε η Ιουλίτα Ηλιοπούλου, παρουσιάζοντας αρχές της ποίησης του Ελύτη αλλά και πλήθος στοιχείων για τη ζωή του, ενώ η σχολική σύμβουλος της 5ης Περιφέρειας Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Δωδεκανήσου κ Ειρήνη Λουλακάκη, μίλησε για τη μελέτη της ποίησης του Ελύτη από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο, στο πλαίσιο της μετάβασης των παιδιών από την μια βαθμίδα στην άλλη. Στην εκδήλωση μετείχε και η χορωδία του Γυμνασίου υπό την καθοδήγηση της κ. Άννας Λασπά.


ΠΟΛΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ (ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΙΔΙΩΤΙΚΗΣ ΟΔΟΥ)

φωτογραφίες: Ιδιωτική Οδός 

Πόλη Κωνσταντινούπολη 
βασίλισσα των πόλεων χιλιοτραγουδισμένη 
είσαι στον κόσμο ξακουστή από την ομορφιά σου



Τρίτη 27 Μαΐου 2014

ΕΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙ - ΜΙΑ ΕΠΟΧΗ: "Η ΑΡΑΠΙΑ" ΑΠΟ ΤΟ "ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΝ"


ΕΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙ - ΜΙΑ ΕΠΟΧΗ 
"Η ΑΡΑΠΙΑ" ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΤΣΙΤΣΑΝΗ, ΤΗΣ ΜΑΤΣΗΣ ΧΑΤΖΗΛΑΖΑΡΟΥ, ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΣΚΑΛΚΩΤΑ ΚΑΙ ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ 
- Διάλεξη από τον Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλο 
- Τα τραγούδια του Βασίλη Τσιτσάνη που αγάπησε ο Μάνος Χατζιδάκις για φωνή και πιάνο.
Τραγούδι: Δάφνη Πανουργιά 
Πιάνο: Γιώργος Καλκάνης 
Παρασκευή 13 Ιουνίου και Παρασκευή 20 Ιουνίου 2014, 9 μ.μ. 
Οικία Κατακουζηνού - Αμαλίας 4, Αθήνα (5ος όροφος) 
Είσοδος: 10 ευρώ 
Για κρατήσεις θέσεων στο info@katakouzenos.gr 

ΜΙΑ "ΒΟΥΣΤΡΟΦΗΔΟΝ" ΠΡΟΟΔΟΣ ΕΝΕΚΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΔΗΦΑΓΙΑΣ


Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΙΣ ΤΟΥ ΜΑΥΡΟΥ ΧΡΥΣΟΥ 
ὑπὸ Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου 
Ὡς γνωστὸν ἀπὸ τῶν τελευταίων δεκαετηρίδων πολὺς γίνεται ὁ λόγος διὰ τὴν καταστροφὴν τοῦ περιβάλλοντος, τὰς κλιματικὰς ἀλλαγὰς καὶ τὰς ὀλεθρίας συνεπείας αὐτῶν. Συγκαλοῦνται συνέδρια, γίνονται διαμαρτυρίαι, διαφημίσεις, ἐκδίδονται βιβλία, μελέται, ἄρθρα, ἐξαπολύονται μηνύματα ἀπὸ μέρους κοσμικῶν καὶ θρησκευτικῶν ἀρχηγῶν, ἐν οἷς πρωτοπορεῖ καὶ τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον, καὶ ἄλλα πολλά. Καὶ οἱ μὲν ἐπιστήμονες ἀσχολοῦνται κυρίως μὲ τὰς φυσικὰς παραμέτρους τῶν θεμάτων τούτων, ἐνῶ αἱ Ἐκκλησίαι μὲ τὰς θεολογικο-ηθικὰς τοιαύτας. 
Παρ’ ὅλα ὅμως αὐτά, τὰ ἐν πολλοῖς μηρυκαστικὰ bla-bla, τὰ ὑλοποιούμενα ἀπὸ τὰς σχετικὰς περιβαλλοντικὰς εἰσηγήσεις εἶναι λίαν γλισχρά, καθ’ ὅτι ὑπερισχύουν τὰ τεράστια οἰκονομικὰ καὶ ἄλλα συμφέροντα τῶν ὑπερδυνάμεων καὶ ὄχι μόνον, αἱ ὁποῖαι εἰς οὐδὲν λογίζονται τὰ ἀνωτέρω. 
Καὶ ἰδοὺ δύο παραδείγματα: 
α- Ἐσχάτως γίνεται ἰδιαιτέρα συζήτησις περὶ μιᾶς συμβάσεως ἐλευθέρου ἐμπορίου μεταξὺ τῶν Η.Π.Α. καὶ τῆς Εὐρώπης. Τοῦτο πρόκειται νὰ καταστήσει δύο οἰκονομικὰς ὑπερδυνάμεις πλουσιοτέρας. Ἀδιαμφισβητήτως μία τοιαύτη σύμβασις θὰ ὁδηγήσει πρὸς τὴν ἔκλυσιν ὑψηλοτέρου διοξειδίου τοῦ ἄνθρακος, τὴν αὔξησιν τῶν μεταφορῶν, τὴν ἐπέκτασιν τῆς περιβαλλοντοεπιβαρυντικῆς ἐνεργείας τῶν αὐτοκινήτων καὶ τῶν εἰς CO2 ἀποβλήτων τῆς τεραστίας ἀεροπορικῆς κυκλοφορίας, τῆς χημείας – ὑβριδικῆς τεχνολογίας καὶ γεωργικῆς παραγωγῆς. Βεβαίως ἡ ἀεροπλοΐα προσπαθεῖ νὰ μειώσει ταῦτα διὰ τῆς χρήσεως ὀλιγοτέρας κηροσίνης καὶ ἐπενδύσεων δισεκατομμυρίων, τὰ ὁποῖα ἀπαιτοῦνται πρὸς ἀντικατάστασιν τῶν Airbus 330-200 διὰ τοῦ τύπου 330-300, τῶν νέων μικρῶν βομβαρδιστικῶν τῆς σειρᾶς C διὰ τὰς μικρὰς ἀποστάσεις καὶ τῶν Boeing 777 διὰ τὰς μεγάλας ἀντὶ τῶν A340, τῶν ἐλαφρῶν container ἀποσκευῶν, τῶν νέων μεθόδων ἀπογειώσεως ἢ τῆς λειτουργίας εἰς τὰ ἀεροδρόμια ἑνὸς καὶ μόνον κινητῆρος καὶ τοῦ καθορισμοῦ τῆς ὥρας προσγειώσεως. Ἐντὸς τῆς συναφείας αὐτῆς εὑρίσκεται καὶ τὸ διαμφισβητούμενον "Fracking", τ.ἔ. ἡ παραγωγὴ φυσικοῦ ἀερίου ἐκ βαθέων βραχωδῶν στρωμάτων διὰ τῆς ἐμβολῆς λίαν τοξικῶν ὑδάτων, ἄμμου καὶ χημικῶν cocktails. Ἐπιχειρήσεις Fracking τῶν Η.Π.Α. ἐπιθυμοῦν τὴν σύμβασιν ἐλευθέρου ἐμπορίου διὰ νὰ λάβουν ταχυτέρας ἀδείας ἐξαγωγῆς ὑγροποιημένου Fracking ἀερίου διὰ τὴν Εὐρώπην1
β- Ὑπῆρξε μάλιστά ποτε ὄνειρόν τι. Καὶ τοῦτο ἀναφέρεται εἰς ἓν συνέδριον διὰ τὸ παγκόσμιον κλῖμα τὸ 2012 ἐν Doha. Συμφώνως πρὸς αὐτό, αἱ ἀνανεώσιμοι ἐνέργειαι θὰ γίνουν διαρκῶς εὐθηνότεραι καὶ ἠμποροῦν βραδέως ἀλλὰ σταθερῶς νὰ ἀντικαταστήσουν τὰς ὀρυκτὰς καὶ ἀτομικὰς τοιαύτας. 
Τὸ ὄνειρον ἐπιζεῖ μέν, ἐν τούτοις τὴν στιγμὴν ταύτην κυριαρχεῖ ἓν φάντασμα. Αἱ Η.Π.Α. ἀντὶ νὰ ἀντικαταστήσουν τὸ πετρέλαιον διὰ τοῦ ἡλίου, τοῦ ἀέρος ἢ τοῦ ὕδατος, προωθοῦν μίαν νέαν τεραστίαν ἀνάπτυξιν (boom) πετρελαίου, ἐξορύσσουσαι αὐτὸ διὰ νέων μεθόδων πανταχοῦ, ἀκόμη καὶ εἰς περιοχὰς φυσικῆς προστασίας. Οὕτω συντόμως θὰ ἀποβοῦν ἀνεξάρτητοι ἐκ τοῦ εἰσαγομένου πετρελαίου. 
Καὶ ἐφ’ ὅσον οἱ μεγάλοι χρῆσται ἐν Η.Π.Α. προσανατολίζονται πρὸς τὸ πετρέλαιον καὶ τὸ φυσικὸν ἀέριον, αὐταὶ ἐξάγουν ἐπιμελῶς ἐφθηνὸν ἄνθρακα, ὁ ὁποῖος ἀντικαθιστᾶ παγκοσμίως τὸ ἀκριβὸν πετρέλαιον καὶ ἀέριον, ἔστω καὶ μὲ νέας τεχνολογίας ἐκροῆς ὀλιγοτέρων ἀποβλήτων. Οὕτω ἡ Εὐρώπη βιοῖ ἀπιθάνως μίαν κανονικὴν τεραστίαν ἀνάπτυξιν ἄνθρακος – τοῦθ’ ὅπερ ἀκολουθοῦν καὶ ἄλλαι περιοχαὶ τῆς γῆς, "ἱστάμεθα εἰς τὴν ἀρχὴν τῆς μεγαλυτέρας Ἀναγεννήσεως τοῦ καρβούνου εἰς τὴν ἱστορίαν τῆς ἀνθρωπότητος" λέγει ὁ G. Edenkofer καὶ ὡς ἐκ τούτου αὐξάνουν τὰ ἀπόβλητα τοῦ CO2 τόσον, ὡσὰν νὰ μὴν ἔλαβε χώραν οὐδέποτε ἓν συνέδριον τοῦ κλίματος2 καὶ ὄχι μόνον! Μήπως ἔχομεν ἐδῶ μίαν "βουστροφηδόν" πρόοδον; 
Πρὸς τοῦτοις αἱ ἐξορύξεις ἄνθρακος μὴ ὑπαρχόντων τῶν καταλλήλων συνθηκῶν ἐργασιακῆς ἀσφαλείας, κοστίζουν τὴν ζωὴν πολλῶν ἀνθρώπων ὡς προσφάτως ἐν Soma. Ὅλα δὲ αὐτὰ καταδεικνύουν τὴν ἀδηφαγίαν τοῦ ἀνθρώπου ἔναντι πολλῶν στοιχείων τῆς φύσεως, τὰ ὁποῖα διαρκῶς δι’ ἀσυλλήπτων ἐπινοήσεων ἀδιστάκτως λεηλατοῦνται καὶ ὀλιγοστεύουν, εἰς τρόπον ὥστε ὁ homo sapiens καὶ oeconomicus νὰ ἀποβαίνει ὁ καταστροφεὺς τοῦ πλανήτου μας.
_______________________________________ 
1- Das Freihandelsabkommen und die Umwelt. Fragen an Sozialökonom Peter Fuchs von Powerschift, Publik-Forum ἀρ. 7 (2014) 38. 
2- W. Kessler, Renaissance der Kohle, Publik-Forum ἀρ. 22 (2012) 19.

ΜΙΑ ΣΥΝΑΥΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΧΟΡΩΔΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΓΛΥΠΤΟΘΗΚΗ


Δημοσιεύουμε σήμερα ένα βίντεο που επιμελήθηκε ο κ. Θέμης Ζαφειρόπουλος με μια συναυλία της Ελληνικής Βυζαντινής Χορωδίας υπό τη διεύθυνση του αειμνήστου ιδρυτού και διευθυντή της Λυκούργου Αγγελόπουλου στο πλαίσιο του θεσμού EΛΛΗΝΙΚΕΣ ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ, που οργάνωσε η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών το 2000. 
Καλλιτεχνικός Διευθυντής της ΚΟΑ και εμπνευστής του συγκεκριμένου θεσμού ήταν τότε ο μαέστρος Βύρων Φιδετζής. 
Η συναυλία, με μέλη από την έρευνα και την παράδοση, πραγματοποιήθηκε στην Εθνική Γλυπτοθήκη της Αθήνας στις 08.05.2000 


Το αναλυτικό πρόγραμμα της συναυλίας έχει ως εξής: 
- Eίσοδος: "Χριστός Ανέστη..." Ήχος πλάγιος του πρώτου. 
- Πρωτοχρονιάτικος ύμνος στην Αγία Τριάδα. Από τον πάπυρο της Οξυρύγχου του 3ου μ.χ. αιώνα, σε αρχαιοελληνική αλφαβητική σημειογραφία. Μεταγραφή Egert Poehlmanm.
- "Προσκυνούμεν τον σταυρόν σου..." "Adoramus crucem tuam..." Αντίφωνο Μ. Παρασκευής στο μέλος του Benevento με στιχολογία του ψαλμού 21, ελληνικά και λατινικά.
- "Τη υπερμάχω στρατηγώ..."
Το κοντάκιο του Ακαθίστου στη συλλαβική παραδοσιακή μελωδία του. Ήχος πλάγιος του τετάρτου. 
- "Χριστός Ανέστη..." μέλος αρχαίο. Ήχος πλάγιος του πρώτου.
- "Πάσχα ιερόν..." και "Αι μυροφόροι γυναίκες" Στιχηρά του Πάσχα. Ήχος πλάγιος του πρώτου. 
- "Αι αγγελικαί προπορεύεσθε δυνάμεις..."
Το αυτόμελο και τρία προσόμοια ποιήματα του Οσίου Ρωμανού του Μελωδού σε συλλαβικό μέλος. Το αυτόμελο επαναλαμβάνεται στο τέλος σε αργό ειρμολογικό μέλος. Ήχος πλάγιος του δευτέρου τετράφωνος. 
- "Αυγούστου μοναρχήσαντος επί της γης...". Δοξαστικό εσπερινού Χριστουγέννων, ποίημα της Κασσιανής, εξήγηση Σίμωνος Καρά. Ήχος δεύτερος.
- Το Θ' αναστάσιμο εξαποστειλάριο. Ποίημα του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου. Ήχος δεύτερος. 
- "Σιγησάτω πάσα σαρξ βροτεία..." Το αντί χερουβικού ψαλλόμενο στη Θ.Λειτουργία του Μ.Σαββάτου. Μέλος Ιακώβου Πρωτοψάλτου της Μ.τΧ.Ε. (+1800) 
- Η Θ' ωδή του Πάσχα. Με τα μεγαλυνάρια και επανάληψη του ειρμού στο αργό ειρμολογικό μέλος. Ποίημα του Οσίου Ιωάννου του Δαμασκηνού. Ήχος πρώτος. 
- Κράτημα (μέρος) του περιφήμου βυζαντινού μαϊστορος Ιωάννου Κουκουζέλη (13ος-14ος, αιώνας).

Δευτέρα 26 Μαΐου 2014

ΜΙΑ ΠΡΟ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΕΤΙΑΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΚΩΣΤΑ ΛΟΓΑΡΑ


Δημοσιεύουμε σήμερα μια εκπομπή που πραγματοποιήθηκε στο σπίτι του πατρινού συγγραφέα του Κώστα Λογαρά, την εποχή που είχαμε την ευθύνη του προγράμματος του Τηλεοπτικού Σταθμού της Μητροπόλεως Πατρών "Λύχνος" (την περίοδο 1996-2001). 
Η εκπομπή είναι μια ελεύθερη - και επίκαιρη ως τα σήμερα - συνομιλία του Κώστα Λογαρά με τον Π. Ανδριόπουλο, με αφορμή τη στήλη "Της χολής και της σχόλης" που διατηρούσε τότε ο Κ. Λογαράς στο πατρινό πολιτιστικό περιοδικό "το δόντι" και σχολίαζε θέματα της καθημερινότητάς μας και όχι μόνο, αλλά και τις επιφυλλίδες του στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ.
Η εκπομπή έγινε πριν από 15 χρόνια (1999). Δυστυχώς ένα μικρό μέρος, το τελευταίο της εκπομπής, δεν διεσώθη (λόγω τεχνικού προβλήματος), αλλά τα 54 λεπτά που έχουμε από αυτήν είναι πολύτιμα!
Χαίρομαι διότι ο Κώστας Λογαράς δεν σταμάτησε ποτέ να έχει δημόσιο λόγο - ευτυχώς αιχμηρό αρκετές φορές - κι έτσι ακονίζει την ευαισθησία μας και ηλεκτρίζει τόσο τη λογική όσο και τη φαντασία μας. 

"ΣΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ" ΑΠΟ ΤΗΝ Ι. ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΣ


Στά βήματα τῶν Πατέρων, ἐκδόσεις Ἀρχονταρίκι, Ἀθήνα 2014, σελ. 376 
Ὁ συλλογικός τόμος τῶν ἐκδόσεων «Ἀρχονταρίκι» περιλαμβάνει τίς εἰσηγήσεις στίς Ἱερατικές Συνάξεις πού ὀργάνωσε ἡ Μητρόπολις Δημητριάδος καί Ἁλμυροῦ κατά τό ἱεραποστολικό ἔτος 2012-13. 
Πιό συγκεκριμένα. Ὕστερα ἀπό τόν πρόλογο τοῦ Σεβ. Μητρ. Δημητριάδος καί Ἁλμυροῦ κ. Ἰγνατίου, παρουσιάζονται οἱ εἰσηγήσεις πού ἀφοροῦν τήν θέση τῶν Πατέρων στήν ἐποχή μας (Μητρ. Ἀλεξανδρουπόλεως Ἄνθιμος, πρωτοπρ. Γεώργιος Δορμπαράκης, ἀρχιμ. Γρηγόριος Παπαθωμᾶς).
Ἀκολουθοῦν οἱ εἰσηγήσεις πού ἀναφέρονται στήν θεολογική καί τήν κοινωνική προσφορά συγκεριμένων Πατέρων τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, ὅπως τοῦ Ἁγίου Ἰγνατίου τοῦ Θεοφόρου (καθηγ. Χρ. Κρικώνης, ἀρχιμ. Μεθόδιος Κρητικός), τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου Ἀλεξανδρείας (ἀρχιμ. Ἀθανάσιος Κολλᾶς), τοῦ Μεγάλου Βασιλείου (καθηγ. Ν. Τζιράκης, πρωτοπρ. Βασίλειος Τσιμούρης), τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου (Μητρ. Ἐδέσσης Ἰωήλ, πρωτοπρ. Σπυρίδων Βασιλάκος), τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου (Μητρ. Ἐλευθερουπόλεως Χρυσόστομος, ἀρχιμ. Δανιήλ Ἀεράκης). 
Ὁ τόμος ὁλοκληρώνεται μέ τίς εἰσηγήσεις πού ἀφοροῦν στόν Ὅσιο Θεόδωρο τόν Στουδίτη (τῶν καθηγητῶν Βασιλείου Τσίγκου καί Κων/νου Κορναράκη) καί στόν Ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ (τοῦ πρωτοπρ. Δημητρίου Κουτσούρη καί τοῦ ἀρχιμ. Ἐφραίμ Τριανταφυλλόπουλου). 
Ὁ παρών τόμος μπορεῖ νά ἐνδιαφέρει τόν ἁπλό πιστό, τόν ἐπιστημονικῶς ἐργαζόμενο πανεπιστημιακό, τόν ὁποιοδήποτε ἀναζητητή τῆς σοφίας τῶν Πατέρων. Εἶναι ἀναμφισβήτητο ὅτι ἀκόμα κι ἄν δέν χρειάζεται νά ἐφαρμόσει κανείς τό «γράμμα» τῶν Πατέρων στήν σημερινή, τήν ἀνώριμη καί ἀνέραστη, ἐποχή μας, μπορεῖ νά γευθεῖ τήν σοφία τους γιά τά πράγματα καί τήν ἀγάπη τους γιά τόν ἄνθρωπο.

Κυριακή 25 Μαΐου 2014

ΔΙΓΛΩΣΣΟΣ ΕΛΥΤΗΣ ΑΠΟ ΤΟ HARVARD ΣΕ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ DAVID CONNOLLY


Κυκλοφόρησε από την σειρά HARVARD EARLY MODERN AND MODERN GREEK LIBRARY η μετάφραση δύο ποιητικών συλλογών του Οδυσσέα Ελύτη. 
Πρόκειται για τα Ελεγεία της Οξώπετρας και τα Δυτικά της Λύπης. Η έκδοση είναι δίγλωσση. Η μετάφραση και η εισαγωγή έγιναν από τον David Connolly. 
Απόσπασμα από την εισαγωγή του David Connolly:
«Το Νοέμβριο του 1995, τέσσερα μόλις χρόνια μετά την έκδοση των Ελεγείων της Οξώπετρας που πολλοί θεώρησαν ως το αποκορύφωμα (και ίσως το τελευταίο κεφάλαιο) του ποιητικού του έργου, κυκλοφόρησε και το Δυτικά της Λύπης. Αν τα ποιήματα του πρώτου έργου είναι παιάνες στη ζωή (κι όχι ελεγεία για το θάνατο, όπως πολλοί κριτικοί έσπευσαν να τα ερμηνεύσουν), τα ποιήματα του δεύτερου έργου ακόμη περισσότερο δικαιούνται αυτό τον χαρακτηρισμό καθώς αποτελούν μια κατάφαση, μια δοξολογία της ζωής πιο καθαρά δηλωμένη. Αν με ελεγεία τίθεται το ερώτημα: «Αλλά πώς με τι / Γίνεται τρόπο να φανερωθεί το ‘μη-λεγόμενον’», η απάντηση έρχεται δυτικά της λύπης όπου «…αδιάκοπα ολοκληρώνεται όλων των νοημάτων / Το πλεκτό». Μπορεί το Δυτικά της Λύπης να χαρακτηρίζεται –όπως άλλωστε δηλώνεται και στον τίτλο- από ένα διαφορετικό προσανατολισμό και μια διαφορετική προοπτική, θα ήταν όμως αδιανόητο να διαβάζεται χωριστά από τα Ελεγεία της Οξώπετρας. Μαζί τα δύο όψιμα αυτά έργα συναποτελούν μια ολοκληρωμένη ποιητική διαθήκη του Ελύτη.» 
Ο τόμος (σελ. 100, διαστάσεις 21Χ14 cm) περιλαμβάνει μια εκτεταμένη και κατατοπιστική εισαγωγή, σημειώσεις, χρονολόγιο και βιβλιογραφία στα αγγλικά. 
Ανήκει στην σειρά HARVARD EARLY MODERN AND MODERN GREEK LIBRARY. 
Διευθυντές της σειράς: Panagiotis Roilos και Dimitrios Yatromanolakis

Σάββατο 24 Μαΐου 2014

Ο ΤΣΙΤΣΑΝΗΣ, Ο ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ ΚΑΙ Η ΣΟΝΙΑ ΘΕΟΔΩΡΙΔΟΥ


Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Άκουσα στην εκπομπή «Στην υγειά μας» το …περίφημο «project Τσιτσάνη» της Σόνιας Θεοδωρίδου και του Θεόδωρου Ορφανίδη. Φυσικά όχι απλώς δεν με εκφράζει το τοιούτον εγχείρημα αλλά το θεωρώ και ολίσθημα. 
Τη στιγμή μάλιστα που η Σόνια Θεοδωρίδου διατείνεται τα εξής: 
«Οταν ο αγαπημένος μου Μάνος [Χατζιδάκις] με άκουγε να τραγουδάω με αποκαλούσε Μαρίκα Νίνου του κλασικού τραγουδιού. Μάλιστα πολλές φορές μου έλεγε να μελετήσω τα τραγούδια που είχε γράψει για τη φωνή της ο Βασίλης Τσιτσάνης. Εγώ του έλεγα ότι δεν μπορούσα να τα τραγουδήσω, αφού άλλη ήταν η πορεία μου κι εκείνος συνέχιζε να με εκλιπαρεί να τα μελετήσω. Πολύ αργότερα, όταν τελικά καταπιάστηκα με το έργο του Τσιτσάνη, κατάλαβα τι εννοούσε. Και είχε απόλυτο δίκιο. Οσο πιο βαθιά μπαίνω στο έργο του, τόσο ανακαλύπτω πόσο σπουδαίος ήταν. Κατάλαβα πόσο κλασικά ήταν τοποθετημένες οι τραγουδίστριες αυτές, σε υψηλές νότες, όπως οι κλασικές ερμηνεύτριες». 
Μας αποκάλυψε η Σόνια Θεοδωρίδου ότι ο Χατζιδάκις την προέτρεπε να μελετήσει Τσιτσάνη, έως την εκλιπαρούσε! Κι απ’ αυτή τη «μελέτη» η Σόνια Θεοδωρίδου κατέληξε, μετά του κ. Ορφανίδη, στην παρουσίαση του Τσιτσάνη με 30μελή συμφωνική ορχήστρα (Οrchestra Mobile), την οποία διευθύνει ο κ. Ορφανίδης με μπαγκέτα (!!) Και διαβάζουμε στον τύπο ότι ο κ. Ορφανίδης «μετέτρεψε τις λαϊκές φόρμες του δημιουργού σε συμφωνικές, χαρίζοντας νέα πνοή στο σπουδαίο έργο του πρώτου συνθέτη λαϊκών τραγουδιών της Ελλάδας». Δηλαδή πρέπει να χρωστάμε και χάριτας στον κ. Ορφανίδη, ο οποίος «ζωοποίησε» τον Τσιτσάνη εν εσχάταις ημέραις. 
Πολλά θα μπορούσα να γράψω για το θέμα, αλλά περιορίζομαι στον προβληματισμό για τα όσα μας είπε η κ. Θεοδωρίδου για τον Μ. Χατζιδάκι. 
Είναι γνωστή η σχέση του Χατζιδάκι με το ρεμπέτικο. Διαβάστε εδώ παλαιότερη ανάρτησή μας για τον Τσιτσάνη του Χατζιδάκι. Η ουσία είναι ότι ο Χατζιδάκις είχε τη σοφία να μη χρησιμοποιήσει συμφωνική ορχήστρα ούτε για τα δικά του τραγούδια, πόσο μάλλον για τον Τσιτσάνη. Τον διασκεύασε (κάποια τραγούδια) πρώτα για πιάνο (Έξι λαϊκές ζωγραφιές) και αργότερα για μικρό ορχηστρικό σύνολο. Ο ίδιος γράφει για τις «Πασχαλιές μέσα από τη νεκρή γη» (1961): Για μικρή ορχήστρα - Επιλεγμένα ρεμπέτικα τραγούδια και ενορχηστρωμένα με τρόπο που να εκφράζουν την τραγική ατμόσφαιρα του 1945
Στον άλλο δίσκο με διασκευές ρεμπέτικων «Ο σκληρός Απρίλης του ‘45», ο Χατζιδάκις πάλι σημειώνει «για μικρή ορχήστρα» και χρησιμοποιεί μόλις οκτώ όργανα. Ενώ στα «Πέριξ» με τη Βούλα Σαββίδη, ενορχηστρώνει τα ρεμπέτικα που επιλέγει για επτά όργανα. Ούτε «συμφωνικές» ούτε «μπαγκέτες» ούτε άλλο τι βερμπαλιστικό και ανούσιο.
Και τέλος, η χατζιδακική προσέγγιση στον κόσμο του ρεμπέτικου φανερώνεται σε όλο της το μεγαλείο στα «Λειτουργικά» με τη Φλέρυ Νταντωνάκη. Σα Λειτουργία για φωνή και πιάνο. Όχι ρεμπέτικα προς λαϊκή κατανάλωση ή εκτόνωση. 
Αυτά τα ολίγα με όλο το σεβασμό στην προσωπικότητα και την προσφορά της Σόνιας Θεοδωρίδου στον χώρο του λυρικού τραγουδιού.

Παρασκευή 23 Μαΐου 2014

ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ ΚΑΙ ΠΑΠΑ ΣΤΑ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΑ


Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος βρίσκεται από σήμερα το απόγευμα στην Αγία Γη.
Πενήντα χρόνια μετά την ιστορική συνάντηση του αειμνήστου προκατόχου του Πατριάρχου Αθηναγόρα με τον Πάπα Παύλο ΣΤ', ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος θα συναντηθεί με τον Πάπα Φραγκίσκο Α' δίνοντας το μήνυμα πάση τη κτίσει ότι ο διάλογος είναι μονόδρομος, και ότι η καταλλαγή και η αγάπη πρέπει να είναι το μήνυμα των Χριστιανών στο σύγχρονο κόσμο. 
Στο ΦΩΣ ΦΑΝΑΡΙΟΥ δείτε όλες τις εξελίξεις στα Ιεροσόλυμα.
Δείτε στο βίντεο που ακολουθεί την υποδοχή του Οικουμενικού Πατριάρχου. 

"ΤΟ ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ" ΣΤΟ ΑΝΝΟΒΕΡΟ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ (ΒΙΝΤΕΟ)


Παραθέτουμε το βίντεο της εκδήλωσης "Το Τετράδιο του Πατριάρχη" που πραγματοποιήσαμε στο Αννόβερο της Γερμανίας την 3η Μαϊου 2014.
Το αναλυτικό πρόγραμμα της εκδήλωσης δείτε εδώ.
Στο Φως Φαναρίου δείτε το χρονικό του εορτασμού του ιωβηλαίου της Ενορίας Τριών Ιεραρχών στο Αννόβερο. Ανάμεσα στις εκδηλώσεις ήταν και  η μουσικοφιλολογική αυτή εκδήλωση, η οποία πραγματοποιήθηκε στον ιστορικό ναό Markuskirche. 
Το βίντεο επιμελήθηκε ο γιατρός Πέτρος Παναγιώτου, δραστήριο μέλος της ενορίας του Αννόβερου και εξαιρετικός άνθρωπος. 

Πέμπτη 22 Μαΐου 2014

ΜΙΑ ΜΕΛΕΤΗ ΓΙΑ ΤΟΝ "ΠΡΑΣΙΝΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ" ΑΠΟ ΤΟΝ π. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ


Κυκλοφόρησε πρόσφατα (Μάρτιος 2014) από το Κέντρο Λόγου Μπανάτου «Αληθώς», την μορφωτική έκφραση της Ι. Μητροπόλεως Ζακύνθου, μια θεολογική μελέτη, που αφορά στις οικολογικού ενδιαφέροντος πρωτοβουλίες του Φαναρίου. 
Το βιβλίο αποτελεί διπλωματική εργασία του Πρωτοπρεσβυτέρου του Οικουμενικού Θρόνου Παναγιώτη Καποδίστρια - Γενικού Αρχιερατικού Επιτρόπου Ι. Μ. Ζακύνθου και τιτλοφορείται «Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, εκφραστής του ορθόδοξου θεολογικού λόγου για το φυσικό περιβάλλον». 
Το βιβλίο προλογίζει ο ίδιος ο Οικουμενικός Πατριάρχης. Δείτε τον πρόλογο εδώ
Η προσωπική ενασχόληση του π. Π. Καποδίστρια με την θεολογία του περιβάλλοντος σχεδόν συμβαδίζει με την από 25ετίας οικολογική δραστηριότητα του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Δείτε την παρουσίαση του βιβλίου στο ΦΩΣ ΦΑΝΑΡΙΟΥ
Οι ενδιαφερόμενοι να το προμηθευτούν μπορούν να απευθύνονται στο Εκθετήριο της Ι. Μονής Στροφάδων και Αγίου Διονυσίου Ζακύνθου ή στα τηλέφωνα: 2695043036 και 2695048422. Τα πιθανά έσοδα από τις πωλήσεις θα διατεθούν για την ενίσχυση του Ευαγούς Ταμείου Υποτροφιών της Ι. Μητροπόλεως Ζακύνθου.

ΤΑ "ΜΙΚΡΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ" ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΤΕΡ ΠΟΥΣΚΙΝ ΣΕ ΜΙΑ ΔΙΓΛΩΣΣΗ ΕΚΔΟΣΗ


Δημήτρης Μπαλτάς 
Ἀλεξ. Πούσκιν, Μικρά ποιήματα (δίγλωσση ἔκδοση), ἐπιμ. Μ. Πάτσης, Ἀθήνα 2012, σελ. 305 
Στόν τόμο αὐτόν παρουσιάζονται σέ μετάφραση ἀπό τήν ρωσσική 51 ἀπό τά λεγόμενα «μικρά ποιήματα» τοῦ μεγάλου Ρώσσου ποιητῆ Ἀλεξ. Πούσκιν (1799-1837). 
Προηγεῖται της μετάφρασης μία εἰσαγωγή στήν ζωή τοῦ ποιητῆ καί στίς σχέσεις του μέ τό φιλελληνικό κίνημα (σσ. 9-36). Ὕστερα ἀπό μία ἑλληνική βιβλιογραφία περί Πούσκιν (σ. 29, σημ. 3) ἡ ὁποία δέν εἶναι ἐξαντλητική, καταγράφει ὁ ἐπιμ. τῆς ἔκδοσης μία ρωσσική βιβλιογραφία σχετικά μέ τόν Ρῶσσο ποιητῆ (σ. 40, σημ. 4). Χρήσιμος εἶναι ὁ πίνακας τῶν ἔργων τοῦ Πούσκιν (σσ. 41-44). 
Ἐν συνεχείᾳ παρατίθεται ἡ μετάφραση 51 ποιημάτων τοῦ Πούσκιν. Στό σημεῖο αὐτό ἄς μοῦ ἐπιτραπεῖ νά σημειώσω ὅτι τουλάχιστον 7 ἀπό τά 51 ποιήματα πού περιλαμβάνονται στόν παρόντα τόμο, ἔχουν μεταφρασθεῖ καί παλαιότερα, ἀπό τόν Μ. Ἀλεξανδρόπουλο στήν ἔκδοση ὑπό τόν τίτλο «Ἄλλη, καλύτερη, ζητῶ, ἐλευθερία», ἔκδ. Ποταμός, Ἀθήνα 2004. Πιό συγκεκριμένα. 1) «Στόν Τσαντάγεφ» (Πάτσης σ. 61, Ἀλεξανδρόπουλος σ. 21) 2) «Ὁ Δαίμονας» (Πάτσης σ. 93, Ἀλεξανδρόπουλος) σ. 46 3) «Τά Δαιμόνια» (Πάτσης σ. 145, Ἀλεξανδρόπουλος σ. 63) 4) «Ὁ ποιητής» (Πάτσης σ. 123, Ἀλεξανδρόπουλος σ. 72) 5) «Στόν ποιητή» (Πάτσης σ. 43, Ἀλεξανδρόπουλος σ. 74) 6) «Τσιγγάνοι» (Πάτσης, σ. 161, Ἀλενδρόπουλος σ. 77) 7) «Γιά τή μετάφραση τῆς Ἰλιάδας» (Πάτσης σ. 141, Ἀλεξανδρόπουλος σ. 81). 
Ὕστερα ἀπό τήν μετάφραση ὁ ἐπιμ. Μ. Πάτσης τοποθετεῖ ἕνα ἐκτενές κεφάλαιο ὑπό τόν τίτλο «Σχόλια». Ὅμως, δέν πρόκειται μόνον γιά σχόλια πάνω σέ συγκεκριμένα ποιήματα, ὅπως ἐξ ἀντιθέτου κάνει ὁ Μ. Ἀλεξανδρόπουλος, ἀλλά γιά ποικίλα ζητήματα τῆς ποίησης τοῦ Πούσκιν (λ.χ. ὁ ἀνακρεοντισμός τοῦ Πούσκιν, τά πολιτικά μοτίβα στόν Πούσκιν καί στόν Κάλβο, ἡ ὁμηρογνωσία τοῦ Πούσκιν κ.ἄ.). Στό ἴδιο τμῆμα τοῦ βιβλίου καταγράφεται καί συζητεῖται μία ἑλληνική βιβλιογραφία σχετικά μέ τόν φιλελληνισμό τοῦ Πούσκιν (σσ. 203-207). 
Σέ μία γενική ἀποτίμηση, θά παρατηρήσω ὅτι ἡ παροῦσα ἔκδοση διευρύνει τίς γνώσεις μας γιά τόν Πούσκιν καί τό ἔργο του. Ἄν καί ὁρισμένα πράγματα εἶναι ἤδη γνωστά, ὅπως ἔδειξα παραπάνω, ὁ τόμος φανερώνει τήν ἐπίπονη ἐργασία τοῦ ἐπιμελητῆ. Εἶναι δέ βέβαιο ὅτι ὁ Πούσκιν ἐξακολουθεῖ καί σήμερα νά συγκινεῖ τούς Ἕλληνες καί ὄχι μόνον τούς Ρώσσους ἀναγνῶστες του.

Η ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΚΟΡΟΜΗΛΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΛΥΚΟΥΡΓΟ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟ

Από την εξόδιο ακολουθία για τον Λ. Αγγελόπουλο στην Αγία Ειρήνη (φωτο: Χρήστος Μπόνης)

Ο Λυκούργος Αγγελόπουλος δεν ήταν μόνον ένας καλός φίλος. Ήταν ένας σπάνιος άνθρωπος, μοναδικός. Μία ηθική οντότητα με ηράκλειες αντοχές. Φωτεινός. Επιφανής και ταπεινός. Ευχάριστος, κοινωνικός, ευπροσήγορος, θεληματικός, παθιασμένος. Οικουμενικός. Αφοσιωμένος ολόψυχα στη μουσική μας παράδοση, ακούραστος μελετητής χειρογράφων, προικισμένος με αγγελική φωνή και βαθύτατη πίστη. 
Δημιούργησε την Ελληνική Βυζαντινή Χορωδία (ΕΛΒΥΧ, έτος ίδρυσης 1977), την διασημότερη βυζαντινή χορωδία στον κόσμο, και διαμόρφωσε μία ολόκληρη σχολή, βασίζοντας τη μουσική του θεωρία τόσο σε επιστημονικά τεκμήρια όσο και στη μακρά διακονία του στο ψαλτήρι. Λειτουργίες, ακολουθίες, αγρυπνίες, ολονυκτίες, εσπερινοί, παρακλητικοί, ιερά μυστήρια και πάνω από χίλιες συναυλίες υψηλών προδιαγραφών, εκατοντάδες ηχογραφήσεις, χιλιάδες ραδιοφωνικές εκπομπές. 
Η καταγραφή του έργου του θα καλύψει ένα βιβλίο. Η σημασία όμως αυτού του έργου θα παραμείνει ανυπολόγιστη. Γιατί ο Λυκούργος, που τιμήθηκε το 1994 από την Α.Θ.Π. τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο με το οφφίκιο του Άρχοντος Πρωτοψάλτου της Αγιωτάτης Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως, είχε κι άλλο ένα σπάνιο χάρισμα: τη μεταδοτικότητα. Πίστευε ότι πρέπει να επιστρέψουν τα αιωνόβια ακούσματα στους δικαιούχους. Γι' αυτό κατάφερε να διαρρήξει τα στεγανά, της ψαλτικής και της επιστημοσύνης, και να μας κάνει κοινωνούς μιας θεϊκής τέχνης. Του οφείλουμε την συμφιλίωσή μας με την παράδοση, μέσα από την αγωγή της ψυχής μας. Του οφείλουμε την χαμένη μουσική κληρονομιά μας. Είναι μια δωρεά, την οποία μοιράστηκε ο Λυκούργος Αγγελόπουλος με την Δόμνα Σαμίου. Και μας την προσέφεραν απλόχερα. Από την δεκαετία του 1970, όταν ανοίχτηκαν και οι δυο στο ευρύ κοινό. Με τόλμη, αποφασιστικότητα, εντιμότητα και πίστη. 
Δάσκαλος. Οι αρετές του Λυκούργου δοκιμάστηκαν πάνω από όλα στην διδασκαλία. Οι μαθητές του, άλλοι μεγαλύτεροι από τον ίδιο κι άλλοι σχολιαρόπαιδα στο Δημοτικό, είναι αμέτρητοι. Όλοι ευγνώμονες. Κι όσοι βρήκαν μία θέση σε κάποιο ψαλτήρι, κι όσοι αφοσιώθηκαν στη μουσική και την διδασκαλία, κι όσοι γαλουχήθηκαν κοντά στον Λυκούργο δίχως να συνεχίσουν να φορούν το ράσο του ψάλτη. Δάσκαλος. Αξιοσέβαστος, αξιαγάπητος, αξιότατος. Περνούσε ώρες με τα παιδιά του. Τα αγαπούσε, τα φρόντιζε, τα μάλωνε, τα επιβράβευε. Συμμετείχε στα οικογενειακά φαγοπότια. Συμπαραστεκόταν στα προβλήματα και στα βάσανα. Ήταν πάντα μαζί τους. Ήταν το παράδειγμα τους. Θα μας λείψει ο φίλος που αποχαιρετήσαμε σήμερα στην Αγία Ειρήνη του. 
Θα μας λείψει ο πρωτοψάλτης, ο εμπνευσμένος θεωρητικός, ο διευθυντής της Βυζαντινής Χορωδίας. Ο μοναδικός Λυκούργος Αγγελόπουλος. Αλλά το έργο του καρποφόρησε. Άφησε δυο γενιές σπουδαίων συνεχιστών. Και αμέτρητους μαθητές που ρούφηξαν ό,τι έδωσε με γενναιοδωρία ο μέγας μελωδός.
Μαριάννα Κορομηλά
21.5.2014

ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΔΑΦΝΗ ΠΑΝΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΚΑΛΚΑΝΗ


Την Παρασκευή 16 Μαϊου 2014 ο Γιώργος Καλκάνης και η Δάφνη Πανουργιά παρουσίασαν στο Κελλάρι του ATHENAEUM (Αδριανού 3, Πλάκα) ένα γοητευτικό μουσικό ταξίδι με τα ασπρόμαυρα πλήκτρα του πιάνου και δύο φωνές. Μουσικές περιπλανήσεις από την κλασσική μουσική, τα Μικρασιατικά και έντεχνα ελληνικά τραγούδια ως τη ροκ και τη τζαζ.
Απ' αυτό το μουσικό πρόγραμμα παρουσιάζουμε ένα μέρος του στο βίντεο που ακολουθεί. 
Ακούγονται τραγούδια - "διακριτικές σχέσεις διεθνούς ρεπερτορίου" όπως: Canzone del mal di luna, Youkali, Margot, Hijo de la luna, Bachiana, αλλά και τα Χατζιδακικά: Λιανοτράγουδα, Τραγούδι του δρόμου,  Η Μαριάνθη των Ανέμων, Ο εφιάλτης της Περσεφόνης κ.α.

Τετάρτη 21 Μαΐου 2014

ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΛΥΚΟΥΡΓΟ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟ ΜΕ ΤΟ ΤΡΙΣΑΓΙΟ ΤΟΥ ΜΠΑΛΑΣΙΟΥ


Με το αργό νεκρώσιμο τρισάγιο του Μπαλασίου ιερέως και Νομοφύλακος της Μεγάλης Εκκλησίας σε ήχο πλ.β΄ - που μυρίζει ανάσταση! - αποχαιρετίσαμε σήμερα τον Λυκούργο Αγγελόπουλο στον Ι. Ναό της Αγίας Ειρήνης Αιόλου, όπου διηκόνησε για τρεις δεκαετίες και πλέον. 
Το τρισάγιο αυτό θυμάμαι πως μας το δίδαξε ο δάσκαλος για μια συναυλία στην αίθουσα "Δημήτρης Μητρόπουλος" του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών πριν κάμποσα χρόνια. Το ψάλλαμε και πριν δυο χρόνια στην εξόδιο του μακαριστού Αλέξη Γιαννακόπουλου, ιδρυτικού μέλους της Ελληνικής Βυζαντινής Χορωδίας. Τότε μας διηύθυνε ο Λυκούργος Αγγελόπουλος. Συντετριμμένος για την απώλεια του μαθητή και φίλου.

 

Σήμερα το ψάλλαμε για τον δάσκαλο. Αυτόν που καθιέρωσε στο ρεπερτόριο της βυζαντινής μουσικής, στις μέρες μας, τα αργά μαθήματα, τα μελισματικά, τα μέλη - ποταμούς αειρρόους. 
Της εξοδίου ακολουθίας προέστη ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος, συμμετέχοντος του Μητροπολίτου Ηλείας και Ωλένης κ. Γερμανού, του ποιμενάρχου της ιδιαιτέρας πατρίδος (Πύργος) του αειμνήστου δασκάλου. Συμπροσευχόμενος στο ιερό βήμα ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης. Πολλοί και οι ιερείς και περισσότεροι οι ψάλτες αλλά και λαός πολύς που ήρθε εκ περάτων - ακόμη και από την Αμερική! - για το ύστατο χαίρε στον διδάσκαλο.


Η ταφή έγινε στο Κοιμητήριο Ζωγράφου.
Παραθέτουμε στη συνέχεια δύο βίντεο. 
Την ομιλία του εκπροσώπου της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου, πρωτοπρεσβυτέρου π. Θωμά Χρυσικού, του και ιερατικώς προϊσταμένου του ναού της Αγίας Ειρήνης, και τον "αποχαιρετισμό" του Αρχιεπισκόπου Σινά κ. Δαμιανού, τον οποίο διάβασε εκπρόσωπός του. 

Ο ΙΩΣΗΦ ΒΙΒΙΛΑΚΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΛΥΚΟΥΡΓΟ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟ


Καθηγητού Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών

Θρηνεί ο κόσμος της μουσικής. Για την απώλεια του Λυκούργου Αγγελόπουλου. Toυ καλλιτέχνη που υπηρέτησε τη μουσική των αγγέλων. Του άρχοντα πρωτοψάλτη της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας. Του βυζαντινού ιεροψάλτη που έχει εμπνεύσει μουσικούς στην Ευρώπη και την Αμερική. Που συνέβαλε στην αποδοχή της βυζαντινής μουσικής στον δυτικό κόσμο. Έχει συνεργαστεί με καλλιτέχνες όπως ο Marcel Pérès, έχει διδάξει τη διεθνή ομάδα με έδρα την Πολωνία του Wolf Niklaus Schola Teatru Węgajty, έχει εμφανιστεί σε δεκάδες χώρες σε συναυλίες βυζαντινής μουσικής αντιπροσωπεύοντας την Ελλάδα. Και μας έχει συντροφέψει με το υπέροχο ηχόχρωμα της φωνής του σε ραδιοφωνικές εκπομπές, σε αγρυπνίες και σε μυσταγωγικές ακολουθίες (αρκετές έχουν μεταδοθεί απευθείας από το ραδιόφωνο), όπως στο Όρος Σινά (1983), στην Κολωνία (1985), στο Μέγα Σπήλαιον (1987), στην Ιερά Μονή Βατοπεδίου Αγ. Όρους (1995, 1997) και στον καθεδρικό ναό του Αγ. Δημητρίου Θεσσαλονίκης (1993), ενώ έχει δώσει πάνω από 1000 συναυλίες ανά την υφήλιο.
Ο Λυκούργος Αγγελόπουλος υπήρξε μαθητής του Σίμωνα Καρά και ήταν συχνά αιχμηρός με το πανεπιστημιακό μουσικολογικό κατεστημένο. Όμως, ένα χρόνο πριν, το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του ΑΠΘ οργάνωσε προς τιμήν του Διεθνή επιστημονική ημερίδα με τίτλο “Η συμβολή του Λυκούργου Αγγελόπουλου, Άρχοντος Πρωτοψάλτου της Αγιωτάτης Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως, στις Βυζαντινές Μουσικές Σπουδές και στη Μουσικολογία γενικότερα”. 
Ο Αγγελόπουλος έχει περάσει μέσα στη σχετική βιβλιογραφία για την ερμηνεία της βυζαντινής μουσικής. Πιστεύω ότι με αυτή την εκδήλωση ο Λυκούργος μέσα του αισθάνθηκε δικαίωση για τον αγώνα του να διαδοθεί η βυζαντινή μουσική. Και ναι, τώρα που τον βλέπω στο βίντεο, μέσα σε μια διάθεση αυτοκριτικής, συγκινημένος, μιλάει για τη σχέση του με τη Θεσσαλονίκη, τη σχέση του με τη χορωδία του Πανεπιστημίου. Εκφράζει την ευγνωμοσύνη του. Και κλείνει: «Είμαστε όλοι μαθητές». 
Τον είχα πρωτογνωρίσει από έναν συμμαθητή μου, τον Μιχάλη, που μάθαινε μουσική κοντά του, κάπου στη δεκαετία του 1970. Εκείνα τα χρόνια (1977) ίδρυσε με την ενθάρρυνση του Μιχάλη Αδάμη την Ελληνική Βυζαντινή Χορωδία. Έτσι, άρχισα να τον ανακαλύπτω, δεν άργησα να γίνω θαυμαστής του και με τίμησε με τη φιλία του. Δεν θα ξεχάσω τις αφίξεις του κοντά στα μεσάνυχτα στην γιορτή του Ματθαίου Μουντέ όπου με μια μικρή συνοδεία ψαλτών έψαλλε το απολυτίκιο του αγίου Ματθαίου. 
Ήταν φιλομόναχος, λάτρης του Αγίου Όρους και μέσα από αυτόν μάθαμε τον εξαίρετο αθωνίτη ψάλτη με τη βουνίσια φωνή ιεροδιάκονο Διονύσιο Φιρφιρή. 


Ο Λυκούργος ήταν ένας βαθύς υπερασπιστής της λειτουργικής ορθόδοξης παράδοσης, τον απασχολούσε η αρχαία ελληνική μουσική, όπως και η παλαιορωμαϊκή μουσική παράδοση (η συνεργασία του με τον Περέζ είναι ένα υπέροχο ξάφνιασμα), ενώ ταυτόχρονα ήταν ανοιχτός σε κάθε είδους μουσική. Συνεργάστηκε με συνθέτες όπως: Μιχάλη Αδάμη, Δημήτρη Τερζάκη, John Tavener, Κυριάκο Σφέτσα, Θ. Αντωνίου, Γ. Κυριακάκη. Πώς να παραλείψω εδώ τη συναυλία του Μαΐου του 2004 στην Αγία Ειρήνη Κωνσταντινουπόλεως με τους Μουεζίνηδες σε έναν διάλογο με την Ελληνική Βυζαντινή Χορωδία; 
Παρακολουθούσε τα πάντα αλλά τον ενδιέφερε κυρίως η εξέλιξη στην ερμηνεία της εκκλησιαστικής μουσικής. Αυτό που πρόσφερε ήταν να δώσει τα κλειδιά για να ανοίξουμε τα σεντούκια με τα αριστουργήματα με άγνωστες μουσικές. Συναρπαστικές. Που ενδιαφέρουν κάθε μουσικό τεχνίτη. Aπό την άλλη πλευρά τα μαθήματά του, οι ξεχωριστές μουσικές ερμηνείες του, και η προσωπική του ενέργεια μας βοήθησαν να γευτούμε τη δραματουργία της ορθόδοξης λατρείας, και ταυτόχρονα να παρηγορηθούμε και να περιποιηθούμε τα μακροχρόνια τραύματά μας. 
Λειτουργούσε περισσότερο ως καλλιτέχνης-δάσκαλος και έχει διαμορφώσει το δικό του ρεύμα για την ερμηνεία της ιερής μουσικής. Μια ερμηνεία η οποία όταν συμβαίνει εκτός λατρείας οφείλει να μεταφέρει την ατμόσφαιρα του εκκλησιαστικού χώρου. Και ο Λυκούργος φρόντιζε την όψη της χορωδίας του σε κάθε εμφάνιση. Είχες την αίσθηση ότι δεν πας σε μια συναυλία αλλά σε μια ιερή επιτέλεση. Και αυτό το στοιχείο της ιερότητας ήταν σταθερό σε όλες τις εκτός λατρείας εμφανίσεις.
Κοντά του ένα ετερόκλητο πλήθος μαθητών, αφιερωμένων, όπως αρμόζει σε κάθε γνήσιο δάσκαλο. Και καλλιτέχνη. Όλοι μαζί μετά από πρόβες ή ακολουθία κατέληγαν σε κάποια πλακιώτικη ταβέρνα με νηστεία σε περίοδο σαρακοστής ή κατάλυση σε περίοδο εορτής. Κι αν αναφέρω αυτή τη λεπτομέρεια το κάνω για να πω ότι ο Λυκούργος ζούσε τις παραδόσεις της Ορθοδοξίας σε όλες τις εκφάνσεις. Ακόμη, θέλω να σημειώσω αυτό: τον είχα παρακολουθήσει σε πρόβες λίγο προτού ταξιδέψει στη Ρωσία και εκεί έβλεπες να μεταμορφώνεται από τον αυστηρό και απαιτητικό εκπαιδευτή σε ένα παιδί που παίζει με τους συμμαθητές του. 
Δεν είμαι σε θέση να καταγράψω τους μαθητές του. Είναι πολλοί. Από αυτό αυτή τη μεγάλη ομάδα διακρίνω τον Αδριανό Sirbu, έναν ψάλτη από τη Ρουμανία που διέκρινε και υποστήριξε ο Λυκούργος, και αυτή τη στιγμή χαίρει μεγάλης εκτιμήσεως στη χώρα του και στην Ευρώπη. Και εάν μιλάω για τον Αδριανό το κάνω για να τονίσω την ακτινοβολία που είχε ο Αγγελόπουλος εκτός των ελληνικών συνόρων. Tην ευγνωμοσύνη για τον δάσκαλο διαβάζω και στο κείμενο του λιβανέζου Peter Saliba, που αναρτήθηκε στην Ιδιωτική Οδό


Είμαι λυπημένος με την απώλεια του Λυκούργου. Δεν είναι ότι κάναμε σχέδια που δεν πραγματοποιήθηκαν. Έτσι κι αλλιώς η ζωή ξεπερνάει τα μάταια, εν πολλοίς, όνειρα! Αλλά, νά, θα μου λείψουν οι συνομιλίες για τους Τρεις παίδες, οι ιστορίες του γύρω από το τραπέζι, η έντασή του όταν υπερασπιζόταν τη λατρευτική μουσική, το σπινθηροβόλο πνεύμα του, το αιχμηρό χιούμορ και η γλύκα της ψυχής του. Δεν πρόκειται να ξεχάσω την ομιλούσα χειρονομία του όταν διηύθυνε τα ημιχόριά του, το καρφωμένο βλέμμα των μαθητών επάνω του. 
Με την απουσία του Λυκούργου είμαστε πτωχότεροι. Η παρουσία αυτού του μικρόσωμου ανθρώπου με το μαύρο ρασάκι το καλπάκι και τη μεγάλη καρδιά, του Λυκούργου Αγγελόπουλου, στην Αθήνα, στην Αγία Ειρήνη της Αιόλου, ομόρφαινε τη ζωή στην πόλη! Θα μου λείψει. Πολύ!
Related Posts with Thumbnails